Παύλος Κωνσταντινίδης (Ερευνητής: Ινστιτούτο ασικών Ερευνών Θεσσαλονίκης-ΕΘΙΑΓΕ):

Η Πολιτική της Ε.Ε. για τη ασοπροστασία Παύλος Κωνσταντινίδης (Ερευνητής: Ινστιτούτο ασικών Ερευνών Θεσσαλονίκης-ΕΘΙΑΓΕ): Πρώτα από όλα θα ήθελα να ευχαριστήσω τους διοργανωτές της ηµερίδας και ιδιαίτερα την κα Σαπουντζάκη για την τιµή που µου έκαναν στέλνοντας µε την πρόσκληση να µιλήσω στο µεταπτυχιακό τµήµα ενός Ιστορικού Επιστηµονικού Ιδρύµατος, όπως είναι αυτό του Χαροκόπειου Πανεπιστηµίου. Είχα την τιµή και τη χαρά να συµµετάσχω, ως οµιλητής, αρκετές φορές στο αντίστοιχο µεταπτυχιακό τµήµα Γεωγραφίας του Πανεπιστηµίου Αιγαίου και έτσι γνωρίζω πολύ καλά την ποιότητα και το επίπεδο σπουδών σας. Μου ζητήθηκε να αναπτύξω το θέµα της Πολιτικής της ΕΕ, για την προστασία των δασών. Θα προσπαθήσω µέσα στο χρόνο που έχω να κωδικοποιήσω, τουλάχιστον τα σηµαντικότερα σηµεία αυτής της πολιτικής. Η Ε.Ε θεωρεί ότι τα δάση αποτελούν σηµαντικό τοµέα του περιβάλλοντος και της οικονοµίας της, διότι: 1. καλύπτουν το 38% περίπου του ευρωπαϊκού εδάφους 2. αποτελούν κύριο βιοποριστικό παράγοντα για 3.400.000 άτοµα (στη δασοκοµία και στις συναφείς δραστηριότητες). 3. αποτελούν έναν από τους µεγαλύτερους παραγωγούς, εµπόρους και καταναλωτές δασικών προϊόντων παγκοσµίως. 4. Ο δασικός τοµέας της Ε.Ε. χαρακτηρίζεται από πλούσια δασικά οικοσυστήµατα, µε διαφορετικό βαθµό δασοκάλυψης, µε ποικίλο ιδιοκτησιακό καθεστώς, και διαφορετικές φυσικές και κοινωνικοοικονοµικές συνθήκες, κλπ. ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΓΙΑ ΤΗ ΑΣΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑ Μέχρι τις αρχές του 2000 η Ευρωπαϊκή Πολιτική είχε περιορισθεί σε δύο µόνο κανονισµούς που αφορούσαν στη ασοπροστασία. 1. τον κανονισµό για την προστασία των δασών στην Κοινότητα από την ατµοσφαιρική ρύπανση (EOK αριθ. 3528/86 του Συµβουλίου, της 17ης Νοεµβρίου 1986), και 2. µε τον κανονισµό για την πυροπροστασία των κοινοτικών δασών (EOK αριθ. 2158/92 του Συµβουλίου, της 23ης Ιουλίου του 1992). Η ισχύς των κανονισµών αυτών έληξε στις 31 εκεµβρίου του 2002. Η Κοινότητα θεώρησε ότι πρέπει όχι µόνο να συνεχισθούν αλλά και να αναπτυχθούν ακόµη περισσότερο οι δραστηριότητες παρακολούθησης για την προστασία των δασών, που θεσπίσθηκαν µε τους κανονισµούς αυτούς. Έτσι αποφασίσθηκε η ενσωµάτωσή τους σε ένα νέο πρόγραµµα µε την ονοµασία «Έµφαση στα δάση» (Forest Focus), το οποίο είχε διάρκεια µέχρι και το 2006 Μετά το 2006, η Επιτροπή Η Επιτροπή δεν διαθέτει πλέον ειδικό χρηµατοδοτικό µέσο για τα δάση. ηµιούργησε ένα σχέδιο δράσης, µε βάση του οποίου οι δυνατότητες οικονοµικής υποστήριξης των δασών από το 2007, θα προέρχονται από την αξιοποίηση διαφόρων κοινοτικών µέσων, όπως είναι το πρόγραµµα αγροτικής ανάπτυξης (ανάπτυξης της υπαίθρου), το πρόγραµµα περιφερειακής ανάπτυξης, το χρηµατοδοτικό µέσο για το περιβάλλον Life+ και το 7ο πρόγραµµα-πλαίσιο που αφορά στην έρευνα. 1

ηλαδή µέχρι και σήµερα η πολιτική δασοπροστασίας ανήκει ακόµη στη σφαίρα της αρµοδιότητας των κρατών µελών. Όµως η Ε.Ε. συµβάλει στην σύγκλιση των περιφερειακών πολιτικών µε την εφαρµογή µιας κοινής πολιτικής που βασίζεται : Στην αρχή της επικουρικότητας Εδώ πρέπει να σηµειώσουµε ότι η αρχή της επικουρικότητας είναι υποχρεωτική και ορίζεται στο άρθρο 5 της συνθήκης για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας. Σκοπός της αρχής αυτής είναι να εξασφαλίζεται ότι οι αποφάσεις λαµβάνονται όσο το δυνατόν πλησιέστερα στον πολίτη. ηλαδή, κάθε δράση που πρόκειται να αναληφθεί, ελέγχεται µεν σε κοινοτικό επίπεδο όµως πρέπει να δικαιολογείται σε σχέση µε τις δυνατότητες που υπάρχουν σε εθνικό, περιφερειακό ή τοπικό επίπεδο. Στην αρχή της συνυπευθυνότητας ηλαδή η διαχείριση των δασών στηρίζεται στο συντονισµό µεταξύ των πολιτικών των κρατών µελών και των κοινοτικών πολιτικών και πρωτοβουλιών ΕΘΝΙΚΕΣ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ Αφού δεν υπάρχει Κεντρική Ευρωπαϊκή ασική Πολιτική αυτή σχεδιάζεται σε εθνικό επίπεδο. Έτσι, τα µέσα εφαρµογής της δασικής πολιτικής είναι τα Εθνικά ασικά Προγράµµατα. Τα προγράµµατα αυτά εκτός της δασοπροστασίας καλύπτουν πολλά ακόµη ζητήµατα, όπως: Τα δάση για την παραγωγή των δασικών προϊόντων η συµβολή των δασών στην ανάπτυξη της υπαίθρου, ο ρόλος τους στην προστασία και στην ενίσχυση της βιοποικιλότητας οι κοινωνικές, ψυχαγωγικές και πολιτιστικές πτυχές των δασών. ΜΕΤΡΑ ΠΟΥ ΛΑΜΒΑΝΕΙ Η ΕΕ Παρόλο που η Ε.Ε. δεν έχει κοινή δασική πολιτική, εν τούτοις παίρνει µια σειρά από µέτρα για τη στήριξη των δασών και της δασοπονίας κάτω από άλλες πολιτικές όπως είναι: η Κοινή Γεωργική Πολιτική και η Πολιτική για το περιβάλλον Προκειµένου να καλύψει την έλλειψη κοινής δασικής πολιτικής και µε σκοπό την επίτευξη του καλύτερου δυνατού αποτελέσµατος έχει εστιάσει την προσοχή της σε 10 σηµεία που αφορούν γενικών στα δάση. ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ και ΑΣΗ 1. ασική Στρατηγική 2. Μέτρα που λαµβάνει η Ευρωπαϊκή Ένωση για προστασία και ανάπτυξη των δασών στα πλαίσια στήριξης της αγροτικής ανάπτυξης 3. Παρακολούθηση των δασών και των Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων - Forest Focus 4. Προστασία της Φύσης 5. Εµπορία δασικού πολλαπλασιαστικού υλικού 2

6. Ταξινόµηση της στρογγύλης ξυλείας 7. Προστατευτικά µέτρα κατά της εισαγωγής και διακίνησης επιβλαβών οργανισµών για τα δασικά φυτά και φυτικά προϊόντα 8. Σχέδιο ράσης για την αντιµετώπιση της παράνοµης υλοτοµίας και του συνεπακόλουθου εµπορίου 9. ιεθνής Συµφωνία για την τροπική ξυλεία 10. ιεθνής διάλογος για τα δάση ασική Στρατηγική Η δασική στρατηγική καθορίζει τους τρόπους µε τους οποίους θα επιτευχθούν οι στόχοι για προστασία, αειφορική διαχείριση και ανάπτυξη των δασών. Όλα τα µέτρα στήριξης των δασών και της δασοπονίας είναι ευθυγραµµισµένα µε τις συστάσεις αυτής της στρατηγικής. Η αρχή έγινε µε το Ψήφισµα του Συµβουλίου της 15ης εκεµβρίου, 1998 για µια δασική στρατηγική της Ευρωπαϊκής Ένωσης. ηλαδή µπορεί να µην υπάρχει Κεντρική Πολτική, όµως η Κοινότητα θεωρεί τον εαυτό της υποχρεωµένη να συµβάλει στην προστασία και τη βιώσιµη διαχείριση των δασών σε περιφερειακό επίπεδο Μέτρα που λαµβάνει η Ευρωπαϊκή Ένωση για προστασία και ανάπτυξη των δασών στα πλαίσια στήριξης της αγροτικής ανάπτυξης Η Ε.Ε. το 2000 θέλοντας να ανταποκριθεί στις νέες πραγµατικότητες και προκλήσεις που δηµιουργούνται από την παγκοσµιοποίηση της αγοράς, από τις απαιτήσεις των καταναλωτών για καλύτερης ποιότητας προϊόντα και από τη διεύρυνση, προχώρησε στη µεταρρύθµιση της Κοινής Γεωργικής Πολιτικής. Μέσα σ αυτό το πλαίσιο και λαµβάνοντας υπόψη τις ποικίλες ανάγκες του αγροτικού κόσµου αλλά και τις περιβαλλοντικές απαιτήσεις αναµόρφωσε και την αγροτική πολιτική η οποία πλέον αποτελεί το δεύτερο πυλώνα της Κοινής Γεωργικής Πολιτικής. Έχει µάλιστα καθορίσει τρεις άξονες προτεραιότητας οι οποίοι είναι οι ακόλουθοι: 1. Η ενίσχυση του γεωργικού και δασικού τοµέα, 2. Η βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των αγροτικών περιοχών, και 3. Η διατήρηση του περιβάλλοντος και της πολιτιστικής κληρονοµιάς της υπαίθρου. Προκειµένου να στηρίξει την αγροτική ανάπτυξη και να πετύχει την επίτευξη των στόχων της η Ε.Ε. προχώρησε στην εφαρµογή δέκα µέτρων. Μεταξύ αυτών των µέτρων υπήρξαν και τρία µέτρα, που αφορούν στα δάση, τα οποία στοχεύουν στο να διατηρήσουν και να αναπτύξουν τους τρεις βασικούς ρόλους των δασών δηλ. τον οικονοµικό, τον οικολογικό και τον κοινωνικό ρόλο. 3

Το πρώτο µέτρο αφορά τις επενδύσεις στις δασικές εκµεταλλεύσεις και περιλαµβάνει τα ακόλουθα έξι επιµέρους µέτρα: τη δάσωση µη γεωργικών γαιών, τις επενδύσεις µε στόχο τη βελτίωση της οικονοµικής, της οικολογικής ή της κοινωνικής αξίας των δασών, τις επενδύσεις για βελτίωση της συγκοµιδής, επεξεργασίας και εµπορίας των δασικών προϊόντων, την προώθηση νέων διεξόδων για τη χρήση και εµπορία των δασικών προϊόντων, τη δηµιουργία ενώσεων ιδιοκτητών ιδιωτικών δασών, την αποκατάσταση του δασικού παραγωγικού δυναµικού των δασών όταν τούτο πλήττεται από θεοµηνίες και πυρκαγιές, καθώς επίσης και την εισαγωγή κατάλληλων προστατευτικών µέτρων. Το δεύτερο µέτρο αφορά τη «δάσωση γεωργικών γαιών». Με απλά λόγια υπάρχει ενθάρρυνση για απόσυρση γαιών από ορισµένες γεωργικές καλλιέργειες και φύτευση τους µε δασικά είδη όπως πεύκο, κυπαρίσσι, κλπ. Η οικονοµική ενίσχυση περιλαµβάνει: τις δαπάνες φύτευσης, ετήσια χρηµατοδότηση για κάλυψη των δαπανών συντήρησης µέχρι και πέντε έτη από τη φύτευση, ετήσια χρηµατοδότηση (πριµοδότηση) ως αντιστάθµισµα της απώλειας του γεωργικού εισοδήµατος για χρονική περίοδο µέχρι 20 έτη. Το τρίτο µέτρο αφορά στη διατήρηση και βελτίωση της οικολογικής σταθερότητας εκείνων των δασών όπου, πρώτο ο προστατευτικός και οικολογικός τους ρόλους είναι δηµοσίου συµφέροντος και δεύτερο, το κόστος των µέτρων συντήρησης και βελτίωσης των δασών τούτων υπερβαίνει το εισόδηµα από την παραγωγή ξύλου. Παρακολούθηση των δασών και των Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων - Forest Focus Με τον Κανονισµό (ΕΚ) αριθ. 2152/2003 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου της 17ης Νοεµβρίου 2003 αναλήφθηκε µια νέα προσπάθεια για την παρακολούθηση των δασών και των περιβαλλοντικών αλληλεπιδράσεων στην Κοινότητα (Έµφαση στα δάση) Η κοινοτική δράση «Έµφαση στα άση» έχει ως στόχο την εναρµονισµένη, διευρυµένη, συνολική και µακροπρόθεσµη επιτήρηση της κατάστασης των ευρωπαϊκών δασικών οικοσυστηµάτων. Αφορά πρωτίστως την προστασία από την ατµοσφαιρική ρύπανση και την πρόληψη των πυρκαγιών. Για να ολοκληρωθεί το σύστηµα επιτήρησης αναπτύχθηκαν νέα µέσα σχετικά µε την επιτήρηση των εδαφών, την αποθήκευση του άνθρακα, την βιοποικιλότητα, την αλλαγή του κλίµατος και τις λειτουργίες για την προστασία των δασών. 4

Πρόκειται για ένα ολοκληρωµένο πρόγραµµα παρακολούθησης της υγείας των δασικών οικοσυστηµάτων το οποίο συγχρηµατοδοτείται από την Ε.Ε. Το πρόγραµµα της Ε.Ε. αποτελεί µέρος ενός ευρύτερου προγράµµατος, παγκόσµιου επιπέδου, το οποίο είναι γνωστό ως «ICP-Forests». Στον κανονισµό αυτόν σηµειώνεται η µεγάλη σηµασία της προστασίας των δασών τονίζοντας τη σηµασία τους για την προστασία του περιβάλλοντος και της φύσης, και τη σηµασία τους στον κύκλο του άνθρακα, του νερού κ.λ.π. Συνοψίζοντας ο κανονισµός Κανονισµό (ΕΚ) αριθ. 2152/2003 προβλέπει ιδιαίτερα µέτρα στην εφαρµογή της επιτήρησης και της προστασίας των δασών, ιδίως στους εξής τοµείς: Της προστασίας από την ατµοσφαιρική ρύπανση Της πρόληψης των πυρκαγιών, των αιτίων και των επιπτώσεών τους Της βιοποικιλότητας, της αλλαγής του κλίµατος, της αποθήκευσης του άνθρακα, τα εδάφη και τις λειτουργίες προστασίας των δασών Της συνεχούς αξιολόγησης των δραστηριοτήτων επιτήρησης. Η δράση «Έµφαση στα άση» προέβλεπε επί πλέον µέτρα µε στόχο: την εναρµονισµένη συλλογή, επεξεργασία και επικύρωση των δεδοµένων τη βελτίωση της αξιολόγησης των δεδοµένων σε κοινοτικό επίπεδο τη βελτίωση της ποιότητας των συλλεγόµενων δεδοµένων και πληροφοριών την ανάπτυξη των δραστηριοτήτων επιτήρησης των δασών τη βελτίωση των γνώσεων για τα δάση τη µελέτη των δασικών πυρκαγιών την ανάδειξη δεικτών και µεθοδολογιών αξιολόγησης των κινδύνων που αντιµετωπίζουν τα δάση. Εθνικά προγράµµατα Για την επίτευξη των στόχων του «Έµφαση στα άση» (Forest Focus), θεσπίζονται διετή εθνικά προγράµµατα για την προστασία των δασών από τα κράτη µέλη. Τα προγράµµατα αυτά υποβάλλονται στην Επιτροπή εντός 60 ηµερών µετά την ηµεροµηνία κατά την οποία τίθεται σε ισχύ ο παρών κανονισµός. Τα ως άνω προγράµµατα προβλέπουν εκ των προτέρων αξιολόγηση. Τα κράτη µέλη πραγµατοποιούν ενδιάµεσες αξιολογήσεις και µεταγενέστερες αξιολογήσεις για τις οποίες υποβάλλουν εκθέσεις. Κάθε κράτος µέλος ορίζει αρµόδια αρχή για τη διαχείριση του οικείου εθνικού προγράµµατος. Εκτέλεση και εκθέσεις Η Επιτροπή είναι υπεύθυνη για το συντονισµό, την παρακολούθηση και την ανάπτυξη της νέας δράσης. Επικουρείται από όργανο επιστηµονικού συντονισµού και από τον Ευρωπαϊκό Οργανισµό Περιβάλλοντος. (Ο Ευρωπαϊκός Οργανισµός Περιβάλλοντος (ΕΟΠ) (European Environment Agency s (ΕΕΑ)) είναι υπηρεσία της ΕΕ αρµόδια για την παροχή ορθών και 5

ανεξάρτητων πληροφοριών για το περιβάλλον. Λειτουργεί ως η κύρια πηγή πληροφόρησης για όσους συµµετέχουν στην ανάπτυξη, εφαρµογή και αξιολόγηση της περιβαλλοντικής πολιτικής, και επίσης για το ευρύ κοινό). Η δράση «Έµφαση στα άση» (Forest Focus) υλοποιείται από την 1η Ιανουαρίου 2003 έως την 31η εκεµβρίου 2006. Ο προβλεπόµενος ετήσιος προϋπολογισµός ανέρχεται σε 61 εκατοµµύρια ευρώ εκ των οποίων 9 εκατοµµύρια καλύπτουν τα µέτρα που λαµβάνονται για την πρόληψη των πυρκαγιών. Η Ένωση συµβάλει οικονοµικά στα εθνικά προγράµµατα κατά 50% ή 75% των δαπανών ανάλογα µε το είδος της χρηµατοδοτούµενης δραστηριότητας. Τα κράτη µέλη διαβιβάζουν στην Επιτροπή τα ετησίως συλλεγόµενα δεδοµένα στο πλαίσιο της δράσης «Έµφαση στα άση» (Forest Focus) µαζί µε έκθεση. Τα δεδοµένα αυτά τίθενται στη διάθεση του κοινού. Το αργότερο από τις 31 εκεµβρίου 2005, τα κράτη µέλη διαβιβάζουν στην Επιτροπή έκθεση σχετικά µε την κατάσταση που επικρατεί στα δασικά τους οικοσυστήµατα. Το αργότερο από τις 31 εκεµβρίου 2005, κάθε έτους τα κράτη µέλη εκπονούν έκθεση σχετικά µε τις επιπτώσεις των πυρκαγιών στα δάση τους. Προστασία της Φύσης Παρόλο που το Τµήµα ασών δεν είναι η κατά νόµο αρµόδια αρχή για τα θέµατα της προστασίας της φύσης λόγω του ότι διαθέτει την απαιτούµενη τεχνογνωσία έχει αναλάβει αρκετές υποχρεώσεις που απορρέουν από τις σχετικές Οδηγίες της Ε.Ε. για προστασία της φύσης, όπως η χαρτογράφηση των περιοχών του δικτύου «NATURA-2000. Για τις περιοχές που βρίσκονται εντός των Κρατικών δασών το Τµήµα ασών προχωρεί επίσης στην ετοιµασία των διαχειριστικών σχεδίων και στη λήψη των απαραίτητων µέτρων διαχείρισης και παρακολούθησης της κατάστασης. Οδηγίες Οδηγία 92/43/ΕΟΚ του Συµβουλίου της 21ης Μαΐου 1992 για τη διατήρηση των φυσικών οικοτόπων καθώς και της άγριας πανίδας και χλωρίδας. Οδηγία 79/409/ΕΟΚ του Συµβουλίου της 2ας Απριλίου 1979 περί της διατηρήσεως των αγρίων πτηνών. ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ Βρυξέλλες, 15.6.2006 COM(2006) 302 τελικό ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ σχετικά µε το κοινοτικό σχέδιο δράσης για τα δάση Σχέδιο δράσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τα δάση Με τη λήξη της δράσης «Έµφαση στα δάση», η ΕΕ δεν διαθέτει πλέον χρηµατοδοτικό µηχανισµό για την παρακολούθηση και προστασία των δασών. Παρ όλα αυτά όµως προχώρησε στο σχεδιασµό µιας νέας δράσης για τα δάση µε χρονική διάρκεια από το 2007 έως το 2011. Το συγκεκριµένο σχέδιο δράσης έχει ως στόχο να διαµορφωθεί συνεπές πλαίσιο για τις πρωτοβουλίες υπέρ των δασών σε επίπεδο Κοινότητας. Αποτελεί µια συνέχεια της προσπάθειας συντονισµού των κοινοτικών δράσεων και των δασικών πολιτικών των κρατών µελών. Το ως άνω σχέδιο θέτει τέσσερις στόχους 6

τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας στο δασικό τοµέα, την προστασία του περιβάλλοντος τη βελτίωση της ποιότητας ζωής Ενθάρρυνση του συντονισµού και της επικοινωνίας. Ο πολυλειτουργικός ρόλος των δασών Για την επίτευξη των 4 στόχων προτείνονται δεκαοκτώ δράσεις-κλειδιά που θα τεθούν σε εφαρµογή κατά τη διάρκεια της πενταετίας 2007-2011. Το σχέδιο δράσης προβλέπει επίσης συµπληρωµατικές ενέργειες που τα κράτη µέλη µπορούν να αναλάβουν σύµφωνα µε τις ιδιαιτερότητες και τις προτεραιότητές τους, ενίοτε µε τη βοήθεια των ήδη υφιστάµενων κοινοτικών µέσων. Στόχος 1 ος Μακροπρόθεσµη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας δράση-κλειδί 1: θα εκπονηθεί µελέτη για τις επιπτώσεις της παγκοσµιοποίησης στην ανταγωνιστικότητα της δασοκοµίας στην ΕΕ δράση-κλειδί 2: ενθάρρυνση της έρευνας και της τεχνολογικής ανάπτυξης δράση-κλειδί 3: αξιοποίηση της πείρας σε ότι αφορά στην αξιολόγηση και την εµπορική διακίνηση δασικών προϊόντων και υπηρεσιών πέρα από την ξυλεία: δράση-κλειδί 4: ενεργειακή αξιοποίηση της δασικής βιοµάζας, δράση-κλειδί 5: συνεργασία των ιδιοκτητών των δασών και προαγωγή της εκπαίδευσης και της επιµόρφωσης στο δασικό τοµέα. Στόχος 2ος Η προστασία και η βελτίωση του περιβάλλοντος δράση-κλειδί 6: τήρησης των υποχρεώσεων για το µετριασµό των κλιµατικών αλλαγών βάσει της σύµβασης-πλαισίου των Ηνωµένων Εθνών για την αλλαγή του κλίµατος και του πρωτοκόλλου του Κιότο δράση-κλειδί 7: συµβολή στην πραγµάτωση των αναθεωρηµένων κοινοτικών στόχων σε ό,τι αφορά τη βιοποικιλότητα για την περίοδο µετά το 2010 δράση-κλειδί 8: επεξεργασία ενός συστήµατος εποπτείας των δασών µετά την ολοκλήρωση της δράσης επιτήρησης «Έµφαση στα δάση» δράση-κλειδί 9: βελτίωση της προστασίας των δασών στην ΕΕ Στόχος 3ος Η συµβολή στη βελτίωση της ποιότητας ζωής δράση-κλειδί 10: ενθάρρυνση της εκπαίδευσης και της ενηµέρωσης σε ό,τι αφορά στο περιβάλλον δράση-κλειδί 11: διατήρηση και ενίσχυση του προστατευτικού ρόλου των δασών δράση-κλειδί 12: διερεύνηση της δυναµικότητας των αστικών και προαστιακών δασών Στόχος 4 ος Ενθάρρυνση του συντονισµού και της επικοινωνίας δράση-κλειδί 13: ενίσχυση του ρόλου της Μόνιµης ασικής Επιτροπής δράση-κλειδί 14: ενίσχυση του συντονισµού µεταξύ των επιµέρους πολιτικών τοµέων για τα δάση δράση-κλειδί 15: διερεύνηση της εφαρµογής του συντονισµού των εθνικών δασ. προγραµµάτων 7

δράση-κλειδί 16: ενίσχυση της θέσης της ΕΕ στις διεθνείς δράσεις που συνδέονται µε τα δάση δράση-κλειδί 17: ενθάρρυνση της χρήσης της ξυλείας και άλλων δασικών προϊόντων από δάση που αποτελούν αντικείµενο αειφόρου διαχείρισης δράση-κλειδί 18: βελτίωση της ανταλλαγής πληροφοριών και της επικοινωνίας. Η Ε. Ε. προτίθεται να αναπτύξει διαδικτυακό τόπο αφιερωµένο στη διαχείριση των δασών στον εξυπηρετητή Europa 8