ΑΞΙΟΛΟΓΗΗ ΝΔΤΡΟΓΔΝΩΝ ΓΙΑΣΑΡΑΥΩΝ ΚΑΣΑΠΟΗ

Α.Σ.Δ.Ι. ΗΠΔΙΡΟΤ ΥΟΛΗ ΔΠΑΓΓΔΛΜΑΣΩΝ ΤΓΔΙΑ ΚΑΙ ΠΡΟΝΟΙΑ ΣΜΗΜΑ ΛΟΓΟΘΔΡΑΠΔΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΗ ΝΔΤΡΟΓΔΝΩΝ ΓΙΑΣΑΡΑΥΩΝ ΚΑΣΑΠΟΗ ΠΣΤΥΙΑΚΗ ΔΡΓΑΙΑ ΠΟΤΓΑΣΔ: ΚΑΣΑΝΑ ΔΛΔΤΘΔΡΙΑ 11726 ΚΩΝΣΑΝΣΙΝΟΤ ΚΩΝΣΑΝΣΙΑ 11620 ΜΑΝΓΑΛΙΓΟΤ ΓΔΩΡΓΙΑ 11599 ΠΟΛΤΥΡΟΝΗ ΩΣΗΡΙΟ 12203 ΔΠΙΒΛΔΠΟΝΣΔ: ΒΙΡΒΙΓΑΚΗ ΔΛΔΑΝΝΑ ΣΑΦΙΑΓΗ ΓΙΟΝΤΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΑ, 2012

Θα θέλαμε να εςσαπιζηήζοςμε θεπμά ηοςρ καθηγηηέρ μαρ κα. Βιπβιδάκη και κ. Ταθιάδη, για ηην πολύηιμη ζςμβολή ηοςρ ζηη διεκπεπαίωζη ηηρ πηςσιακήρ μαρ επγαζίαρ, καθώρ επίζηρ και ηιρ οικογένειερ μαρ για ηην ζηήπιξη πος μαρ παπείσαν όλο αςηό ηο διάζηημα.

ΠΔΡΙΔΧΟΜΔΝΑ Δηζαγσγή. 4 1. Θεσξεηηθέο επηζεκάλζεηο 1.1 Οξηζκνί... 5 1.2 Φπζηνινγηθή θαηάπνζε... 9 1.2.1 Δπηζθφπεζε... 9 1.2.2 Αλαηνκία. 9 1.2.2.1 ηνκαηηθή/πξνπαξαζθεπαζηηθή θάζε... 10 1.2.2.2 ηνκαηηθή θάζε 11 1.2.2.3 Φαξπγγηθή θάζε.. 11 1.2.2.4 Οηζνθαγηθή θάζε. 12 1.2.3 Φπζηνινγία ηεο θαηάπνζεο.12 1.2.4 Κίλεζε ηνπ βισκνχ...13 1.2.5 Μεραληζκνί θαηάπνζεο..14 1.3 Με θπζηνινγηθή θαηάπνζε.. 18 1.4 Αίηηα δπζθαγίαο 24 1.4.1 Νεπξνγελήο δπζθαγία 24 1.4.1.1 Ννζήκαηα ηνπ ΚΝ. 24 1.4.1.2 Ννζήκαηα ηνπ ΠΝ. 24 1.4.1.3 Ννζήκαηα ηεο λεπξνκπτθήο ζχλαςεο.. 25 1.4.1.4 Ννζήκαηα κπψλ 25 1.4.2 Φπρνγελήο δπζθαγία..25 1.5 Αμηνιφγεζε δπζθαγίαο.27 1.5.1 Απηφ-αμηνιφγεζε ηνπ αζζελνχο..27 1.5.2 Αληρλεπηηθέο εμεηάζεηο.28 1.5.2.1 Σν ηεζη ρξσζηηθήο νπζίαο..29 1.5.3 Ιζηνξηθφ...30 1.5.4 Κιηληθή αμηνιφγεζε ηεο θαηάπνζεο...32 1.5.4.1 Κιηληθή αμηνιφγεζε ηεο θαηάπνζεο κε παικηθφ νμχκεηξν..33 1.5.4.2 ησπειή εηζξφθεζε..34 1.5.4.3 ηνκαηηθή, Φαξπγγηθή θαη Λαξπγγηθή εμέηαζε...34 1.5.4.4 Γνθηκαζηηθέο θαηαπφζεηο.36 1.5.4.5 Η ζσκαηηθή εμέηαζε.37 1

1.5.4.6 Βέιηηζηα πξσηφθνιια.37 1.5.5 Δμέηαζε ηεο ιεηηνπξγίαο ηεο θαηάπνζεο κε ηε ρξήζε ηαηξηθψλ νξγάλσλ. 38 1.5.5.1 Ρηληθή εχθακπηε ελδνζθνπηθή ιαξπγγνζθφπεζε 38 1.5.5.2 Δλδνζθνπηθή αμηνιφγεζε ηεο θαηάπνζεο κε νπηηθέο ίλεο (FEES).. 39 1.5.5.3 Βηληενθινπνξνζθνπηθή εμέηαζε ή ηξνπνπνηεκέλε θαηάπνζε κε βάξην.. 40 1.5.5.4 Δλδνζθνπηθή αμηνιφγεζε ηεο θαηάπνζεο κε αηζζεηήξηα εμέηαζε (FEESST).41 1.5.5.5 Μαλνκεηξία.. 44 1.5.5.6 Βηληενκαλνκεηξία. 45 1.5.5.7 Τπέξερνο 45 1.5.5.8 Μαγλεηηθή ηνκνγξαθία (MRI)..46 1.5.6 Άιια δηαγλσζηηθά εξγαιεία 47 1.5.6.1 Οηζνθαγνγξάθεκα.47 1.5.6.2 Αμνληθή ηνκνγξαθία..47 1.5.6.3 Δχθακπηε ελδνζθνπηθή νηζνθαγνζθφπεζε.. 48 1.5.6.4 Δλδνζθνπηθφο ππέξερνο 48 1.5.6.5 πηλζεξνγξάθεκα..48 1.5.6.6 Μέηξεζε νηζνθαγηθνχ ph.48 1.5.6.7 Ηιεθηξνκπνγξάθεκα.48 1.5.6.8 Λεηηνπξγηθή καγλεηηθή ηνκνγξαθία (FMRI) 49 1.5.6.9 Σνκνγξαθία εθπνκπήο πνδηηξνλίσλ (PET) 49 1.6 Γηαηαξαρέο θαηάπνζεο πξνθαινχκελεο απφ λεπξνινγηθέο βιάβεο..50 1.6.1 Πξνβιήκαηα θαηάπνζεο κεηά απφ εγθεθαιηθφ επεηζφδην..50 1.6.2 Πξνβιήκαηα θαηάπνζεο έπεηηα απφ θξαληνεγθεθαιηθέο θαθψζεηο 60 1.6.3 Πξνβιήκαηα θαηάπνζεο κεηά απφ λεπξνρεηξνπξγηθέο επεκβάζεηο πνπ επεξεάδνπλ ην θξαληνεγθεθαιηθφ ζηέιερνο ή/θαη ηα Κ.Ν.... 64 1.6.4 Πξνβιήκαηα θαηάπνζεο σο απνηέιεζκα ηεο πνιηνκπειίηηδαο 65 1.6.5 Πξνβιήκαηα θαηάπνζεο ζπλδεφκελα κε ην ζχλδξνκν Guillain-Barre 65 1.6.6 Πξνβιήκαηα θαηάπνζεο κε ηελ εγθεθαιηθή παξάιπζε...66 1.6.7 Πξνβιήκαηα θαηάπνζεο ζπλδεφκελα κε δπζαπηνλνκία..67 1.6.8 Πξνβιήκαηα θαηάπνζεο ζπλδεφκελα κε εθθπιηζηηθή αζζέλεηα.68 1.6.9 Πξνβιήκαηα θαηάπνζεο ζπλδεφκελα κε λεπξνινγηθή 2

ή λεπξνκπτθή αζζέλεηα. 69 1.6.9.1 Νφζνο Alzheimer... 69 1.6.9.2 Δπηδξάζεηο άιισλ ηχπσλ άλνηαο ζηε ζηνκαηνθαξπγγηθή θαηάπνζε 71 1.6.9.3 Πιάγηα Ακπαηξνθηθή θιήξπλζε (ALS).. 71 1.6.9.4 Νφζνο Πάξθηλζνλ.. 73 1.6.9.5 χλδξνκν Postpolio 75 1.6.9.6 Πνιιαπιή θιήξπλζε 76 1.6.9.7 Μπαζζέλεηα Gravis.77 1.6.9.8 Μπτθή δπζηξνθία 78 1.6.9.9 Γπζηνλία..79 1.6.9.10 Γεξκαηνκπνζίηηδα.79 1.6.9.11 ηνκαηνθαξπγγηθά πξνβιήκαηα θαηάπνζεο σο πξψην ζεκάδη λεπξνινγηθήο λφζνπ..80 1.6.10 Άιιεο εθθπιηζηηθέο λφζνη πνπ πξνθαινχλ πξνβιήκαηα θαηάπνζεο.81 1.6.10.1 Ρεπκαηνεηδή αξζξίηηδα.81 1.6.10.2 Υξφληα Απνθξαθηηθή Πλεπκνλνπάζεηα 81 2. Μεζνδνινγία 2.1 Βηβιηνγξαθηθή αλαδίθεζε θαη δφκεζε ηεο ηειηθήο θιίκαθαο.. 83 2.2 Η πηινηηθή έξεπλα.. 84 2.3 ηαηηζηηθή αλάιπζε... 84 2.4 Σξφπνο ζπιινγήο δεδνκέλσλ. 86 2.5 Μέζα ζπιινγήο δεδνκέλσλ... 86 2.6 Οη πεξηνξηζκνί... 87 3. ηαηηζηηθά δεδνκέλα 3.1 Σα απνηειέζκαηα επξήκαηα θαη πεξηγξαθηθή ζηαηηζηηθή.. 88 3.2 Η ζχγθξηζε ηνπ δείγκαηνο κε βάζε ην θχιν. 88 3.3 Σα θξηηήξηα αμηνπηζηίαο θαη εγθπξφηεηαο. 90 4. πκπεξάζκαηα πδήηεζε 4.1 Σα ζπκπεξάζκαηα. 93 4.2 Αμηνιφγεζε ησλ επξεκάησλ ηεο έξεπλαο. 94 5. Βηβιηνγξαθία. 97 3

Δηζαγσγή Έλα αληηθείκελν ηεο ηαηξηθήο πνπ ηα ηειεπηαία ρξφληα δελ είρε ηχρεη ηεο δένπζαο πξνζνρήο, παξά ηελ ζπνπδαηφηεηά ηνπ φρη κφλν ζηελ Διιάδα αιιά θαη δηεζλψο, ήηαλ εθείλν ηεο θαηάπνζεο θαη ησλ δηαηαξαρψλ ηεο. Απηφ είρε σο απνηέιεζκα πνιινί αζζελείο κε πξνβιήκαηα θαηάπνζεο λα κελ αλαγλσξίδνληαη θαη λα κελ αληηκεησπίδνληαη ζσζηά, αθελφο ιφγσ ηεο απνπζίαο εμεηδηθεπκέλσλ ινγνζεξαπεπηψλ (δπζθαγηνιφγσλ) ζηνλ ηνκέα απηφ θη αθεηέξνπ ιφγσ ηεο έιιεηςεο εμεηδηθεπκέλσλ εξγαιείσλ αμηνιφγεζεο. Η έληνλε δξαζηεξηφηεηα πνπ αθνξά ζηελ δπζθαγία (δπζιεηηνπξγία ηνπ κεραληζκνχ κάζεζεοθαηάπνζεο), ζηελ θιηληθή ζπκπησκαηνινγία θαη ζηηο επηπηψζεηο ηεο, απνδεηθλχεηαη πξφζθαηα απφ ηα ζπλέδξηα πνπ πξαγκαηνπνηνχληαη κε ηε ζπγθεθξηκέλε ζεκαηνινγία. Σα πξνβιήκαηα ζίηηζεο-θαηάπνζεο είλαη θπξίσο επξέσο δηαδεδνκέλα ζε αζζελείο κε νμείεο θαη ρξφληεο λεπξνινγηθέο παζήζεηο. Λφγσ ησλ δπζθνιηψλ απηψλ, νη αζζελείο θαηαιήγνπλ κε αθπδάησζε, ππνζηηηζκφ θαη ζπρλά νδεγνχληαη ζηελ άξλεζε ιήςεο ηξνθήο θαη ζε ζπρλφηεξεο λνζειείεο γηα αλαπλεπζηηθέο ινηκψμεηο απφ πλεπκνληθή εηζξφθεζε. Γηα κία απνηειεζκαηηθή αληηκεηψπηζε, πξσηαξρηθφ ξφιν δηαδξακαηίδεη ε έγθπξε θαη έγθαηξε αμηνιφγεζε ηεο ηθαλφηεηαο ηνπ αζζελή γηα αζθαιή θαη απνηειεζκαηηθή θαηάπνζε. ηελ ρψξα καο, δελ ππάξρνπλ ζηαζκηζκέλα θξηηήξηα αμηνιφγεζεο ησλ αηφκσλ κε δπζθαγίαδπζθαηαπνζία. Η παξνχζα εξγαζία έρεη σο ζηφρν ηελ παξνπζίαζε ηεο δηαδηθαζίαο ηεο πξψηεο πηινηηθήο εθαξκνγήο ηεο θιίκαθαο «αμηνιφγεζε λεπξνγελψλ δηαηαξαρψλ θαηάπνζεο παξά ηελ θιίλε» ζε θπζηνινγηθά άηνκα. Πεξηιακβάλεη 4 θεθάιαηα. Πην ζπγθεθξηκέλα ην 1 ν θεθάιαην αλαθέξεηαη ζηηο ζεσξεηηθέο επηζεκάλζεηο φπνπ γίλεηαη ιφγνο ζηηο βηβιηνγξαθηθέο αλαθνξέο πνπ ζρεηίδνληαη κε ηελ αμηνιφγεζε ησλ δηαηαξαρψλ θαηάπνζεο. ην 2 ν θεθάιαην παξνπζηάδεηαη ε κεζνδνινγία ηεο έξεπλαο κε αλαθνξέο ζηηο πεγέο πνπ ρξεζηκνπνηήζεθαλ θαηά ηε ζχληαμε ηεο θφξκαο, ζηε ζηαηηζηηθή αλάιπζε, ζην ηξφπν θαη ζηα κέζα ζπιινγήο ησλ δεδνκέλσλ, θαζψο επίζεο θαη ζηνπο πεξηνξηζκνχο. ην 3 ν θεθάιαην πεξηγξάθνληαη ηα ζηαηηζηηθά δεδνκέλα/αλαθνξέο πνπ πξνέθπςαλ. Σέινο ζην 4 ν θεθάιαην ζεκεηψλνληαη ηα ζπκπεξάζκαηα θαη ε ζπδήηεζε έπεηηα απφ ηε ζχγθξηζε ηεο δηθηά καο κε άιιεο κειέηεο. 4

1. Θεσξεηηθέο επηζεκάλζεηο 1.1 Οξηζκνί Γπζθαγία: Γπζθνιία ζηε κεηαθνξά ηεο ηξνθήο απφ ην ζηφκα ζην ζηνκάρη. Απνηέιεζκα φπνηαο δηαηαξαρήο παξνπζηάδεηαη θαηά ηελ κάζεζε-θαηάπνζε έρνληαο σο ζπλέπεηα ηελ κε νινθιεξσκέλε θαη θαιή ζίηηζε ηνπ αηφκνπ (Βηξβηδάθε, 2010). Η ιήςε ηξνθήο απφ ην ζηφκα εμππεξεηεί αθελφο ηε ζξέςε θαη ηελ ελπδάησζε, αθεηέξνπ ζπκβάιιεη ζηελ απφιαπζε ηεο δσήο θαη ηελ θνηλσληθή ελζσκάησζε. Η δηαηαξαρή ηεο αλαθέξεηαη σο δπζθαγία (Buchholz, 1996). Απηή κπνξεί λα έρεη ζνβαξέο επηπηψζεηο ζηνλ αλζξψπηλν νξγαληζκφ φπσο ν ππνζηηηζκφο, ε αθπδάησζε θαη ε πλεπκνλία απφ εηζξφθεζε. Η νξνινγία ηεο δπζθαγίαο πεξηιακβάλεη ηηο αθφινπζεο έλλνηεο: Drooling = ηξνθόξξνηα (ζηειόξξνηα): Έμνδνο ηξνθήο (ζηέινπ) απφ ηε ζηνκαηηθή θνηιφηεηα, εμαηηίαο αλεπαξθνχο ζχγθιεηζεο ησλ ρεηιηψλ. Leaking = δηαθπγή: Πξψηκε δηαθπγή ηνπ βισκνχ πξνο ηα πίζσ ζην θάξπγγα πξηλ απφ ηελ έθιπζε ηνπ αληαλαθιαζηηθνχ ηεο θαηάπνζεο. (Laryngeal) Penetration = (ιαξπγγηθή) δηείζδπζε/εηζρώξεζε: Δίζνδνο ζηέινπ, πγξήο ε ζηεξεάο ηξνθήο ζηελ αλαπλεπζηηθή νδφ πάλσ απφ ην επίπεδν ησλ θσλεηηθψλ ρνξδψλ. Aspiration = εηζξόθεζε: Δίζνδνο ζηέινπ, πγξήο ε ζηεξεάο ηξνθήο ζηελ αλαπλεπζηηθή νδφ θάησ απφ ην επίπεδν ησλ θσλεηηθψλ ρνξδψλ. Retention = θαηαθξάηεζε: πζζψξεπζε ππνιεηκκάησλ βισκνχ ζηε ζηνκαηηθή θνηιφηεηα, ζηα γισζζνεπηγισηηηδηθά βνζξία, ζηνπο απηνεηδείο βφζξνπο ηνπ ππνθάξπγγα θαη θαηά κήθνο ησλ θαξπγγηθψλ ηνηρσκάησλ. Regurgitation = αλαγσγή: Παιίλδξνκε ξνή ηκεκάησλ βισκνχ ζηνλ θάξπγγα, ιάξπγγα ή ζηε ζηνκαηηθή θνηιφηεηα εμαηηίαο παιίλδξνκσλ θηλήζεσλ ηνπ νηζνθάγνπ. Nasal regurgitation = ξηληθή αλαγσγή (αλάξξνηα): ηκήκαηα βισκνχ θηάλνπλ ζην ξηλνθάξπγγα εμαηηίαο αλεπαξθνχο ππεξσηνθαξπγγηθήο ζχγθιεηζεο (Denk θαη Bigenzahn, 1989). 5

Απφ ηα ζπκπηψκαηα δπζθαγίαο δηαρσξίδνληαη δηαθνξνδηαγλσζηηθά ηα αθφινπζα: Οδπλνθαγία: Δπψδπλε δηαδηθαζία θαηάπνζεο. Φαξπγγηθόο θόκβνο (αίζζεκα εκπνδίνπ ζην ιαηκό): Αίζζεκα μέλνπ ζψκαηνο ή δπζάξεζην αίζζεκα ζηελ πεξηνρή ηνπ ηξαρήινπ (αίζζεκα ζηέλσζεο ή θφκπνπ θπξίσο ζηελ ζηεγλή/μεξή θαηάπνζε) ρσξίο φκσο λα επεξεάδεηαη ε ιήςε θαη ε κεηαθνξά ηεο ηξνθήο. πλήζσο ππνρσξεί κε ηε ιήςε ηξνθήο. Σν αίζζεκα θφκβνπ θαη ε δπζθαγία κπνξνχλ επίζεο λα ζπλππάξρνπλ. (Bigenzahn θαη Gathmann 1989, Schober θαη ζπλ. 1995) θηγθηήξεο: Η θαηάπνζε κπνξεί λα απεηθνληζηεί σο ην πέξαζκα ηνπ βισκνχ κέζα απφ κηα ζεηξά δπλακηθψλ ζαιάκσλ. Απηά ηα ηκήκαηα ρσξίδνληαη απφ ζθηγθηήξεο (πχιεο) πνπ βνεζνχλ ζηελ πξφιεςε δηαξξνήο ηνπ πιηθνχ πξηλ ην επφκελν ηκήκα λα είλαη έηνηκν λα ην παξαιάβεη. Οη ζθηγθηήξεο δηαηεξνχλ επίζεο έλα ζηεγαλφ θιείζηκν πνπ βνεζά ζηε δηακφξθσζε ηεο πίεζεο ζην ζπγθεθξηκέλν ζάιακν γηα ηε δηεπθφιπλζε ηεο πξνψζεζεο ηνπ βισκνχ πξνο ηνλ επφκελν ζάιακν. Οη ζπγθεθξηκέλεο ελέξγεηεο ησλ ζθηγθηήξσλ ηεο αλψηεξεο αλαπλεπζηηθήο νδνχ πνπ εκπιέθνληαη ζηελ θαηάπνζε, αλαθέξνληαη παξαθάησ. Η ραιάξσζε ηνπ ζθηγθηήξα ζε κία θαλνληθή θαηάπνζε ζπκπίπηεη κε ηελ έλαξμε ηεο θαξπγγηθήο δηέιεπζεο (είζνδνο ηνπ βισκνχ κέζα ζην θάξπγγα) θαη ηελ έλαξμε ηεο θαηάπνζεο. Καηά ηε δηάξθεηα κηαο θαηάπνζεο άλσ ησλ 5 cc ηνπ πγξνχ, ε απνηπρία ζην ζπληνληζκφ ηεο έλαξμεο ηεο θαξπγγηθήο δηέιεπζεο (είζνδνο ηνπ βισκνχ κέζα ζην θάξπγγα) κε ηελ έλαξμε ησλ θαηαπνηηθψλ θηλήζεσλ κπνξεί λα νδεγήζεη ζε αλάξξνηα, εηζξφθεζε, ή παιηλδξφκεζε. Χζηφζν, ζε άιιεο θαηαπφζεηο, εηδηθά ζε εθείλεο πνπ ζπλδένληαη κε ηε κάζεζε, ν γισζζνυπεξψηνο ζθηγθηήξαο κπνξεί λα αλνίγεη επαλεηιεκκέλα, επηηξέπνληαο κηθξέο πνζφηεηεο βισκνχ κέζα ζην ζηνκαηνθάξπγγα θαη ζηα γισζζνεπηγισηηηδηθά βνζξία πνιχ πξηλ μεθηλήζεη ε δηαδνρή ηεο θαηάπνζεο. Σν άλνηγκα ηνπ γισζζνυπεξψηνπ ζθηγθηήξα ζπλήζσο ζπκπίπηεη κε ηελ έλαξμε ηεο θαξπγγηθήο δηέιεπζεο (είζνδνο ηνπ βισκνχ κέζα ζην θάξπγγα) θαη ηελ έλαξμε ηεο θαηάπνζεο. Φαξπγγνυπεξψηνο θηγθηήξαο Απνηπρία ζην θιείζηκν ηνπ θαξπγγνυπεξψηνπ ζθηγθηήξα έρεη σο απνηέιεζκα ηε δηαξξνή βισκνχ ή αέξα κέζα ζην ξηλνθάξπγγα θαη κηα κεησκέλε ηθαλφηεηα λα δνζνχλ νη θαηάιιειεο ζηνκαηνθαξπγγηθέο πηέζεηο γηα ηελ πξνψζεζε ηνπ βισκνχ δηακέζνπ ηνπ ζηνκαηνθάξπγγα. Λαξπγγηθφο θηγθηήξαο Σν ιαξπγγηθφ θιείζηκν εκθαλίδεηαη κε έλαλ δηαδνρηθφ ηξφπν, κε ηελ πξνζαγσγή ησλ 6

γλήζησλ θσλεηηθψλ ρνξδψλ (πλεπκνλνγαζηξηθφ λεχξν, εγθεθαιηθή ζπδπγία Υ) πνπ πξνεγείηαη ηεο πξνζαγσγήο ησλ λφζσλ θσλεηηθψλ ρνξδψλ, θαη ηέινο ηελ ζχγθιεηζε ησλ αξπηαηλνεηδψλ κε ην κίζρν ηεο επηγισηηίδαο. Απνηπρία ζην θιείζηκν ησλ ππεξγισηηηδηθψλ θαη γισηηηδηθψλ ζθηγθηήξσλ θαηά ηε δηάξθεηα ηεο θαηάπνζεο έρεη σο απνηέιεζκα ηε δηείζδπζε, ηελ εηζξφθεζε θαη ηε κεησκέλε ηθαλφηεηα παξαγσγήο επαξθψλ ππνθαξπγγηθψλ πηέζεσλ γηα ηελ πξνψζεζε ηνπ βισκνχ δηακέζνπ ηνπ θαξπγγννηζνθαγηθνχ ηκήκαηνο ζηνλ νηζνθάγν. Αλψηεξνο Οηζνθαγηθφο θηγθηήξαο Ο αλψηεξνο νηζνθαγηθφο ζθηγθηήξαο (ΑΟ) απνηειεί κηα νκάδα ζθειεηηθψλ κπψλ πνπ ρσξίδεη ην θάξπγγα απφ ηνλ νηζνθάγν. Σν θχξην ζπζηαηηθφ ηνπ ζθηγθηήξα είλαη ν θξηθνθαξπγγηθφο κπο. ε θαηάζηαζε εξεκίαο, ν ζθηγθηήξαο βξίζθεηαη ζε κηα θαηάζηαζε ηνλσηηθήο ζπζηνιήο πνπ ειαρηζηνπνηεί ηελ είζνδν ηνπ αέξα κέζα ζην γαζηξεληεξηθφ ζσιήλα θαηά ηε δηάξθεηα ηεο αλαπλνήο. Δμίζνπ ζεκαληηθή είλαη ε ιεηηνπξγία ηνπ λα εκπνδίδεη ηελ είζνδν ησλ παιηλδξνκεζέλησλ πιηθψλ απφ ηνλ νηζνθάγν πξνο ην θάξπγγα. Ο ΑΟ ραιαξψλεη θαηά ηε δηάξθεηα ηεο θαξπγγηθήο πεξηζηαιηηθήο αθνινπζίαο. Η ραιάξσζε μεθηλά κεηά ηελ έλαξμε ηεο θαηάπνζεο θαη δηαξθεί απφ 0,5 έσο 1 δεπηεξφιεπην. Η έλαξμε ηνπ θαξπγγηθνχ πεξηζηαιηηθνχ θχκαηνο ραξαθηεξίδεηαη απφ ηελ ελαπφζεζε ηεο καιζαθήο ππεξψαο ζην θαξπγγηθφ ηνίρσκα, δεκηνπξγψληαο κηα ζπζηνιή πνπ δηαξθεί πάλσ απφ 0,1 δεπηεξφιεπην θαη κηα πίεζε κεγαιχηεξε απφ 180 mm Hg. Η θαξπγγηθή πεξίζηαιζε δηαζρίδεη ην ζηνκαηνθάξπγγα θαη ηνλ ππνθάξπγγα ζε πεξίπνπ 15 εθ./δεπη. γηα λα θηάζεη ζηνλ ΑΟ ζε πεξίπνπ 0,7 δεπηεξφιεπηα. Μεηά ηε θάζε ηεο ραιάξσζεο, ν ζθηγθηήξαο ζπζπάηαη κε αχμεζε ηεο δχλακεο, ε νπνία πξνθαιεί πίεζε πνπ κπνξεί λα ππεξβεί ην δηπιάζην ηεο πίεζεο ηνπ ηφλνπ αλάπαπζεο γηα πεξίπνπ έλα δεπηεξφιεπην πξηλ απφ ηελ επηζηξνθή ζηελ αξρηθή ηνπ ζέζε. Φησρφο ζπληνληζκφο ηνπ θαξπγγννηζνθαγηθνχ ηκήκαηνο κπνξεί λα εκθαληζηεί ιφγσ λεπξνινγηθψλ ειιεηκκάησλ, φπσο ε παξάιπζε παιίλδξνκνπ ιαξπγγηθνχ λεχξνπ ή ην εγθεθαιηθφ επεηζφδην ζην ζηέιερνο. Η αλεπαξθήο άλσ θαη πξφζζηα θίλεζε ηνπ πνεηδνχο νζηνχ θαη/ή αδπλακία ησλ θαξπγγηθψλ ζθηγθηήξσλ επεξεάδνπλ ηε ιεηηνπξγία ηνπ θαξπγγννηζνθαγηθνχ ηνκέα ζαλ έλαο ζθηγθηήξαο. Καηψηεξν Σκήκα Οηζνθάγνπ Σν θαηψηεξν ηκήκα ηνπ νηζνθάγνπ είλαη έλα εμεηδηθεπκέλν ηκήκα ηνπ ιείνπ ζσιελνεηδνχο κπφο, έθηαζεο 20 έσο 25 εθ. ζε κήθνο απφ ηελ αξρή έσο ηελ νπξά, ζηνλ θξηθνθαξπγγηθφ κπ έσο ην ηέινο ηνπ ζηε γαζηξηθή θαξδία. Υαιαξψλεη γηα λα επηηξέςεη ζην 7

βισκφ λα εηζέιζεη ζηελ θνηιφηεηα ηνπ ζηνκάρνπ θαη ζπζπάηαη γηα ηελ πξφιεςε ηεο γαζηξννηζνθαγηθήο παιηλδξφκεζεο ζε θαηάζηαζε εξεκίαο. Οη γεληθέο ηζηνινγηθέο εμεηάζεηο ηνπ θαηψηεξνπ νηζνθαγηθνχ ζθηγθηήξα έρνπλ απνηχρεη λα πξνζδηνξίζνπλ κηα ζπγθεθξηκέλε δνκή ηνπ ζθηγθηήξα. ε ζχγθξηζε κε παξαθείκελεο δνκέο, ν θαηψηεξνο νηζνθαγηθφο κπο δηαζέηεη επίζεο κία απμεκέλε επαηζζεζία ζε πνιινχο δηεγεξηηθνχο παξάγνληεο, γεγνλφο πνπ ππνδειψλεη κεγαιχηεξε επηξξνή ζηνλ ηφλν ηνπ ζθηγθηήξα απφ ηα λεχξα θαη ηηο νξκφλεο (Murry θαη Carrau, 2006). 8

1.2 Φπζηνινγηθή θαηάπνζε 1.2.1 Δπηζθόπεζε Η θαηάπνζε κπνξεί λα δηαηξεζεί ζε 4 θάζεηο: ηε ζηνκαηηθή πξνπαξαζθεπαζηηθή, ηε ζηνκαηηθή πξνσζεηηθή, ηε θαξπγγηθή θαη ηελ νηζνθαγηθή. Η δηαίξεζε ηεο θαηάπνζεο ζε 4 μερσξηζηέο θάζεηο κπνξεί λα είλαη παξαπιαλεηηθή, δηφηη θάζε θάζε είλαη αλεμάξηεηε. Η θαηάπνζε είλαη θαιχηεξα θαηαλνεηή, εάλ ε θαηαπνηηθή εθηέιεζε ζεσξείηαη σο κία ζπκπεξηθνξά κε 4 ζπληζηψζεο νη νπνίεο πξέπεη λα δξνπλ θαηά ηξφπν νινθιεξσκέλν έηζη ψζηε λα επηηεπρζεί κία επηηπρεκέλε απνηειεζκαηηθή θαηάπνζε. Απηή ε πξννπηηθή έρεη 4 επηπηψζεηο γηα ηε δηαρείξηζε ηεο θαηάπνζεο: (1) φηη ε πεγή (ζπκπεξηιακβαλνκέλνπ θάζεο) ηεο θαηαπνηηθήο αληθαλφηεηαο κπνξεί λα κελ είλαη εληειψο θαλεξή ή εχθνια θαηαλνεηή, (2) φηη ε απνδηνξγάλσζε ζε κία θάζε κπνξεί λα επεξεάζεη κία άιιε, (3) φηη ε εζηηαζκέλε ζεξαπεία ζε κία θάζε κπνξεί λα επηδξάζεη ηελ ηθαλφηεηα ησλ άιισλ θάζεσλ θαη (4) φηη ε πιήξεο αμηνιφγεζε ηεο δπζθαγηθήο θαηάζηαζεο ζα έπξεπε λα πεξηιακβάλεη κία αμηνιφγεζε ηεο θάζε ζπζηαηηθήο θάζεο. Παξαδνζηαθά, ε ζηνκαηηθή/πξνπαξαζθεπαζηηθή θάζε ζεσξείηαη πην βνπιεηηθή απφ ηε θαξπγγηθή θαη ηελ νηζνθαγηθή θάζε, γηαηί κπνξεί λα αιιάμεη εχθνια εάλ έλα άηνκν ζπγθεληξσζεί ζηηο δξαζηεξηφηεηέο ηνπ. Γηα ηνλ πεξηζζφηεξν θφζκν, θάζε θαηάπνζε δελ θζάλεη ζε έλα ζπλεηδεηφ επίπεδν. Οη βνπιεηηθέο εθνχζηεο ζπληζηψζεο εθδειψλνληαη πην ζπρλά φηαλ έλα άηνκν πξέπεη λα θαηαπηεί έλα ράπη ή έλαλ άγλσζην βισκφ. Η θαξπγγηθή θαη νηζνθαγηθή θάζε θπζηνινγηθά πεξηγξάθνληαη σο πην αληαλαθιαζηηθέο απφ φηη ε ζηνκαηηθή θάζε, παξφιν πνπ ζπλεηδεηέο αιιαγέο ηεο θαξπγγηθήο ιεηηνπξγίαο είλαη πηζαλέο. Σν φηη ε δξάζε ηεο θαηάπνζεο δελ πιεξνί ηηο πξνυπνζέζεηο σο έλα αιεζηλφ αληαλαθιαζηηθφ δηεπθξηλίδεηαη απφ ην γεγνλφο φηη νη ςπρνινγηθέο ηνπ αιιαγέο εμαξηψληαη απφ ηηο παξαιιαγέο ζην εξέζηζκα, φπσο ηε δηαθνξεηηθή πθή θαη ηνλ φγθν. Απηή ε ηδέα νδήγεζε ηνπο εξεπλεηέο ζην ζπκπέξαζκα φηη ε θαηάπνζε είλαη θαιχηεξα θαηαλνεηή σο έλαο ζπλδπαζκφο πξνγξακκαηηζκέλσλ γεγνλφησλ κε λεπξηθά θπθιψκαηα ηα νπνία κπνξνχλ λα πξνζαξκνζηνχλ ζηελ αιιαγή, εάλ ρξεηαζηεί. ε απηφ ην πιαίζην, ε θαηάπνζε δελ αληηκεησπίδεηαη σο έλα αιεζηλφ αληαλαθιαζηηθφ, αιιά σο κία πξνγξακκαηηζκέλε απάληεζε ζε πνηθίια αηζζεηεξηαθά εξεζίζκαηα. 1.2.2 Αλαηνκία Η αλαηνκία ηεο αλψηεξεο αλαπλεπζηηθήο θαη πεπηηθήο νδνχ φπσο απηή ζπκκεηέρεη ζηελ θαηάπνζε είλαη θαιχηεξα θαηαλνεηή απφ ηελ πιεπξηθή ηεο απεηθφληζε. Καηάθσξα, θαλείο κπνξεί λα απεηθνλίζεη ηηο δνκέο ζε θαηάζηαζε εξεκίαο: πξφζζηα, ηε γλάζν θαη ηα 9

ρείιε, ηε γιψζζα θαη ηε ζρέζε ηεο κε ηε καιαθή ππεξψα θαη ην ξηλνθάξπγγα, ηε ζπνλδπιηθή ζηήιε θαη ηε ζρέζε ηεο πξφζζηα κε ην θάξπγγα, ηα γισζζνεπηγισηηηδηθά βνζξία ζηε βάζε ηεο γιψζζαο, ηνλ ιαξπγγηθφ πξνζάιακν θαη ηε ζρέζε ηνπ κε ηελ επηγισηηίδα θαη ην θάξπγγα, ηελ πεξηνρή ηνπ θξηθνθαξπγγηθνχ κπφο θαη ηε ζρέζε ηνπ κε ηε ζπνλδπιηθή ζηήιε θαη ηνλ νηζνθάγν. Σα αλαηνκηθά νξφζεκα πνπ αλαθέξνληαη ζε απηφ ην ηκήκα κπνξνχλ επίζεο λα εθηηκεζνχλ απφ ηελ πξνβνιή δπλακηθψλ αθηηλνγξαθηψλ θαη ελδνζθνπηθψλ εηθφλσλ πνπ νξηνζεηνχλ ηελ αλαηνκία ηεο θαηάπνζεο, φπσο θαίλεηαη ζηε βηληενθαζέηα πνπ ζπλνδεχεη απηφ ην θείκελν. 1.2.2.1 ηνκαηηθή/πξνπαξαζθεπαζηηθή θάζε Οη βισκνί ηξνθίκσλ πνπ ρξεηάδνληαη κάζεζε πξνεηνηκάδνληαη ζηε ζηνκαηηθή θνηιφηεηα πξηλ ηελ έλαξμε ηεο θαηάπνζεο. Η γιψζζα θηλεί ην βισκφ πιάγηα πξνο ηα επάξκαηα ησλ γνκθίσλ. Οη ζπλζιηπηηθέο, επαλαιεπηηθέο θηλήζεηο ηεο γλάζνπ κεηψλνπλ ην κέγεζνο ηνπ βισκνχ. Δάλ μεθηλήζεη, ε κάζεζε ζπλερίδεηαη αληαλαθιαζηηθά αιιά κπνξεί λα αιιάμεη απφ θινηψδεηο εηζξνέο. Φπζηθά, απηή ε δξαζηεξηφηεηα δελ απαηηείηαη γηα έλαλ πγξφ βισκφ. Χζηφζν, ε ζηηγκηαία ζπγθξάηεζε κε ηε γιψζζα κπνξεί λα είλαη αλαγθαία έηζη ψζηε ν πγξφο βισκφο λα κελ εηζέιζεη πξφσξα ζηνλ αεξαγσγφ. Ο θξνηαθηθφο, καζεηήξαο, βπθαλήηεο θαη πηεξπγνεηδήο κπο είλαη ηα δεχγε κπψλ πνπ είλαη ελεξγνί θαηά ηε δηάξθεηα ηεο πξνεηνηκαζίαο ηεο ζηεξεάο ηξνθήο. Απηή ε ηθαλφηεηα κάζεζεο δηεγείξεη ηνπο αδέλεο ηνπ ζάιηνπ, επηηξέπνληαο ζηελ πγξαζία λα ζρεκαηηζηεί θαη λα ιηπάλεη ην βισκφ δηεπθνιχλνληαο ηελ θαηάπνζε. Δπαξθέο ζάιην είλαη επίζεο απαξαίηεην γηα ηε δηαηήξεζε ηεο θαιήο ζηνκαηηθήο πγείαο (νδνληνζηνηρία), ηε δηεπθφιπλζε ηεο γεχζεο θαη γηα κία θπζηνινγηθή αλαινγία νμέσλ βάζεσλ ζην ζηνκάρη, ηδηαίηεξα ηε λχρηα. Οη παξσηηδηθνί, ππνγλάζηνη θαη ππνγιψζζηνη αδέλεο ρξεζηκεχνπλ σο θχξηνη αγσγνί γηα ηελ παξαγσγή ζάιηνπ. Η δηέγεξζή ηνπο επηηπγράλεηαη κέζσ θηλεηηθψλ απηφλνκσλ ηλψλ κεηαθεξφκελα απφ ηα θξαληαθά λεχξα (ΚΝ): ην VII (πξνζσπηθφ) θαη ην IX (γισζζνθαξπγγηθφ). Η ζηνκαηηθή θνηιφηεηα είλαη ηδηαίηεξα πινχζηα ζε κεραληθνχο ππνδνρείο (άγγηγκα, πίεζε) πάλσ ζηε γιψζζα, ηα δφληηα, ηα νχια θαη ηελ ππεξψα. Οη αηζζεηηθέο πιεξνθνξίεο απφ απηνχο ηνπο κεραληθνχο ππνδνρείο κεηαθέξνληαη κε ην V (ηξίδπκν) ΚΝ ζηα θέληξα ηνπ εγθεθαιηθνχ ζηειέρνπο πνπ ζπληνλίδεη ηηο πξνζπάζεηεο θαηάπνζεο. Άιινη ππνδνρείο νη νπνίνη είλαη επαίζζεηνη ζε αιιαγή ζηε ζεξκνθξαζία κεηαθέξνληαη επίζεο απφ ηηο αηζζεηηθέο δηαθιαδψζεηο ηνπ V (ηξίδπκνπ) ΚΝ. Η αηζζεηηθή πιεξνθνξία πνπ αθνξά ηε γεχζε (ρεκεηνυπνδνρείο) κεηαθέξεηαη κεξηθψο κέζσ ηνπ VII (πξνζσπηθνχ) ΚΝ απφ ηα πξφζζηα 2/3 ηεο γιψζζαο θαη κέζσ ηνπ IX (γισζζνθαξπγγηθνχ) ΚΝ απφ ηελ νπίζζηα. Η αηζζεηηθή πιεξνθνξία πνπ αθνξά ηε γεχζε, ηε ζεξκνθξαζία θαη ηε κάζεζε ζηέιλεηαη ζην εγθεθαιηθφ ζηέιερνο θαη ελζσκαηψλεηαη ζηνλ 10

ηειηθφ ππξήλα ηνπ πλεπκνλνγαζηξηθνχ θαη ηνπ γισζζνθαξπγγηθνχ λεχξνπ ηνπ κπεινχ. Δπεηδή είλαη γλσζηφ φηη έλα άηνκν κπνξεί λα αιιάμεη ην θαηαπνηηθφ ηνπ/ηεο πξφηππν βνπιεηηθά (ηδηαίηεξα θαηά ηε δηάξθεηα ηεο ζηνκαηηθήο/πξνπαξαζθεπαζηηθήο θάζεο), ζεσξείηαη φηη πξέπεη λα ππάξρνπλ αλψηεξα θινηψδε θέληξα πνπ ειέγρνπλ ηελ θαηάπνζε. Αλακθίβνια, απηά ηα αλψηεξα θέληξα ηνπ εγθεθαιηθνχ ζηειέρνπο είλαη ππεχζπλα γηα ηελ άζθεζε πίεζεο ζρεηηθά κε ηελ πην πξνγξακκαηηζκέλε θπθισηηθή θαηάπνζε (π.ρ. κε ηε ζθέςε γηα έλαξμε θαη ηεξκαηηζκφ κίαο θαηάπνζεο). 1.2.2.2 ηνκαηηθή θάζε Η ζηνκαηηθή θάζε ηεο θαηάπνζεο μεθηλάεη εθφζνλ ν βισκφο είλαη έηνηκνο γηα θαηάπνζε. Σε ζηηγκή ηεο θαηάπνζεο, ν βισκφο σζείηαη πξνο ην ζηνκαηνθάξπγγα θαη κεηά πξνο ηνλ ππνθάξπγγα. Η δνκή θιεηδί ζε απηή ηελ πξνζπάζεηα είλαη ε γιψζζα. Πξηλ ηελ θαηάπνζε, ε γιψζζα (ππνγιψζζην XII ΚΝ) πξνσζεί ην βισκφ, πηέδνληαο ηηο άθξεο ηνπ αληίζεηα ζηε ζθιεξή ππεξψα θαζψο μεθηλάεη ε θαηάπνζε. Όηαλ ζπζηέιινληαη ηε ζηηγκή ηεο θαηάπνζεο, νη εμσγελείο κχεο ηεο γιψζζαο, αξρηθά ν δηγαζηξηθφο (V ΚΝ), ν κπινυνεηδήο (V ΚΝ) θαη ν γεληνυνεηδήο (XII ΚΝ), επηηξέπνπλ ζηε γιψζζα λα σζήζεη ην βισκφ πξνο ηα πίζσ (νπίζζηα). Μέζσ ησλ ζπλδέζεσλ ηνπο κε ην πνεηδέο νζηφ, ην πνεηδέο νζηφ αλπςψλεηαη ζε έλα πςειφηεξν θαη πην πξφζζην επίπεδν. Σν νπίζζην ηκήκα ηεο γιψζζαο αλπςψλεηαη απφ ηηο θηλήζεηο ηνπ ππεξσηνγισζζηθνχ κπφο (πλεπκνλνγαζηξηθφ X ΚΝ). Η αλχςσζε ηεο ππεξψαο γηα λα ζθξαγίζεη ην ξηλνθάξπγγα επηηπγράλεηαη ζπιινγηθά απφ ην ππεξσηνθαξπγγηθφ κπ (X θαη XI ΚΝ) θαη ηνλ αλειθηήξα κπ ηεο καιζαθήο ππεξψαο (X θαη XI ΚΝ). Παξφιν πνπ δελ απνηειεί ηερληθά κέξνο ηεο αλαηνκίαο ηεο ζηνκαηηθήο θνηιφηεηαο θαη ηνπ ξηλνθάξπγγα, ε δξαζηεξηφηεηα ηνπ θιεηζίκαηνο ησλ αεξαγσγψλ (ιαξπγγνηξαρεηαθή πξνζηαζία) είλαη θπζηνινγηθά ζπλδεδεκέλε κε ηελ έλαξμε ηνπ ζηνκαηηθνχ ζηαδίνπ ηεο θαηάπνζεο. Οη δνκέο θιεηδηά γηα ην θιείζηκν ησλ αεξαγσγψλ πεξηιακβάλεη θαη ηηο γλήζηεο θαη ηηο λφζεο θσλεηηθέο ρνξδέο (X ΚΝ, επαλαιακβαλφκελεο δηαθιαδψζεηο). Μεραληθνί, ρεκηθνί θαη απνθξηλφκελνη ζην λεξφ ππνδνρείο βξίζθνληαη ζε αθζνλία ζε απηή ηελ πεξηνρή. Η αίζζεζε απφ απηνχο ηνπο ππνδνρείο κεηαθέξεηαη απφ αηζζεηήξηεο δηαθιαδψζεηο (αλψηεξα ιαξπγγηθά λεχξα) ηνπ X (πλεπκνλνγαζηξηθνχ) ΚΝ. 1.2.2.3 Φαξπγγηθή θάζε Σα ζεκαληηθφηεξα αλαηνκηθά ζεκεία ηεο θαξπγγηθήο θάζεο ηεο θαηάπνζεο πεξηιακβάλνπλ ηελ επηγισηηίδα, ηα γισζζνεπηγισηηηδηθά βνζξία θαη ηνπο απηνεηδείο βφζξνπο, ην ζπξενεηδή θαη θξηθνεηδή ρφλδξν, ην ιάξπγγα, ηελ απρεληθή κνίξα ηεο ζπνλδπιηθήο ζηήιεο θαη ηα νπίζζηα ηνηρψκαηα ηεο ζπνλδπιηθήο ζηήιεο. Οη θχξηνη κχεο πνπ 11

ζπκκεηέρνπλ ζηελ πξνψζεζε ηνπ βισκνχ πεξηιακβάλνπλ ηνλ ππεξσηνθαξπγγηθφ (X θαη XI ΚΝ) θαη ζηπινθαξπγγηθφ κπ (IX ΚΝ), νη νπνίνη δξνπλ γηα λα αλπςψζνπλ θαη λα θνληχλνπλ ην θάξπγγα φηαλ ν βισκφο θζάλεη, θαη νη κπο ηνπ αλψηεξνπ (X θαη XI ΚΝ), κεζαίνπ (X ΚΝ) θαη θαηψηεξνπ (X θαη XI ΚΝ) ζθηγθηήξα. Ο κπο ηνπ θαηψηεξνπ ζθηγθηήξα πεξηέρεη ην πιάγην κπτθφ ζχζηεκα ηνπ ζπξνθαξπγγηθνχ κπφο θαη ηηο θπθινηεξείο ίλεο ηνπ θξηθνθαξπγγηθνχ κπφο. Μαδί κε ην θπθινηεξέο θαη δηακήθεο κπηθφ ζχζηεκα ηνπ άλσ ηξίηνπ ηνπ νηζνθάγνπ, απνηειεί ηε ιεηηνπξγηθή ελφηεηα πνπ θαιείηαη θαξπγγννηζνθαγηθφ ηκήκα (ΦΟΣ). Οη γαζηξεληεξνιφγνη πξνζδηνξίδνπλ απηή ηελ πεξηνρή σο άλσ νηζνθαγηθφ ζθηγθηήξα (ΑΟ). Σν ΦΟΣ παξακέλεη θιεηζηφ θαηά ηε δηάξθεηα ησλ κε θαηαπνηηθψλ ζηηγκψλ ιφγσ λεχξσζεο απφ ηηο ζπκπαζεηηθέο ίλεο ησλ αλψηεξσλ θινησδψλ γαγγιίσλ. Η ραιάξσζε επηηπγράλεηαη απφ ηα παξαζπκπαζεηηθά ζήκαηα (IX θαη X ΚΝ) πνπ ζηέιλνληαη ζηνλ εγθέθαιν θαηά ηε δηάξθεηα ηεο θαηάπνζεο, ηνπ ξεςίκαηνο ή ηνπ εκεηνχ. 1.2.2.4 Οηζνθαγηθή θάζε Ο νηζνθάγνο είλαη έλαο θιεηζηφο κπψδεο ζσιήλαο πνπ ζε εξεκία εθηείλεηαη πεξίπνπ 18 22 εθαηνζηά απφ ηελ απρεληθή κνίξα (εζσηεξηθά έσο ηνλ ππνθάξπγγα) έσο ηε κέγηζηε έθηαζή ηνπ ζην επίπεδν ηνπ ζηνκαρηνχ. Γηαηξέρεη κέζσ ηνπ ζψξαθα θνηιηαθά ηνπο πλεχκνλεο θαη γχξσ απφ ηελ ανξηή ηεο θαξδηάο. Δηζρσξεί ζην ζηνκάρη κέζσ ηνπ δηαθξαγκαηηθνχ ράζκαηνο. Σν άλσ ηξίην ηνπ νηζνθάγνπ απνηειείηαη απφ ην γξακκσηφ κπ, ν νπνίνο είλαη θάησ απφ ηνλ έιεγρν ηνπ θεληξηθνχ λεπξηθνχ ζπζηήκαηνο (κηθηφο ππξήλαο [NA], X ΚΝ). Σα ππφινηπα δχν ηξίηα απνηεινχληαη απφ ηνλ ιείν κπ, ν νπνίνο ειέγρεηαη απφ ηηο απηφλνκεο λεπξηθέο ίλεο νη νπνίεο ελζσκαηψλνληαη ζην λσηηαίν θηλεηηθφ ππξήλα ηνπ X ΚΝ. Οη κπηθέο ζπληζηψζεο ζην αλψηεξν άθξν ηνπ νηζνθάγνπ κπνξεί λα θιεζνχλ σο ΑΟ ή ΦΟΣ, ελψ εθείλεο ζην θάησ άθξν θαινχληαη θάησ νηζνθαγηθφο ζθηγθηήξαο (ΚΟ). Οη πνιιαπινί ξφινη ησλ θξαληαθψλ λεχξσλ πνπ ζπκκεηέρνπλ ζηελ θαηάπνζε ζπλνςίδνληαη ζηνλ Πίλαθα 1 1. 1.2.3 Φπζηνινγία ηεο θαηάπνζεο Η θπζηνινγία ηεο θαηάπνζεο είλαη πεξίπινθε. Πνιιαπιέο νκάδεο κπψλ πνπ λεπξψλνληαη απφ ζσκαηηθέο θαη ζπιαρληθέο ίλεο ζπληνλίδνληαη απφ κία νκάδα ελδνλεπξψλσλ εδξαηαδφκελσλ ζην κπειφ ηνπ εγθεθάινπ ζηα θέληξα θαηάπνζεο. Η θπζηνινγηθή θαηάπνζε εμαξηάηαη απφ ηηο ζπληνληζκέλεο πξνζπάζεηεο ησλ 4 θάζεσλ ηεο θαηάπνζεο. Η ηαρεία κεηαθνξά ηνπ πξνεηνηκαζκέλνπ βισκνχ κέζσ ηνπ θάξπγγα ζην ζηνκάρη είλαη έλα πξναπαηηνχκελν γηα θπζηνινγηθή θαηάπνζε. 12

Πίλαθαο 1 1. Πεξίιεςε ζπκκεηνρήο θξαληαθψλ λεχξσλ ζηελ θαηάπνζε Κξαληαθό Νεύξν Κεληξηθό Νεπξηθό ύζηεκα Απηόλνκν Νεπξηθό ύζηεκα Αιζθηηικέρ: Άγγηγκα, πίεζε ζην Κακία Σξίδπκν (V) ζηφκα Κινηηικέρ: Μχεο κάζεζεο, ηείλσλ κπο ηεο καιζαθήο ππεξψαο, κπνυνδήο, δηγαζηξηθφο Πξνζσπηθφ (VII) Αιζθηηικέρ: Γεχζε, πξφζζηα γιψζζα Κινηηικέρ: Μχεο ρεηιηψλ Δλλεχξσζε ιείσλ κπψλ ησλ ζπιάρλσλ: ππνγιψζζηνη, ππνγλάζηνη αδέλεο Αιζθηηικέρ: Γεχζε, νπίζζηα Δλλεχξσζε ιείσλ κπψλ ησλ Γισζζνθαξπγγηθφ (IX) γιψζζα ζπιάρλσλ: παξσηηδηθνί αδέλεο Κινηηικέρ: ηπινθαξπγγηθφο, PES (παξαζπκπαζεηηθέο ίλεο) Πλεπκνλνγαζηξηθφ (X) Αιζθηηικέρ: Αίζζεζε απφ ην ιάξπγγα, θάξπγγα, ηξαρεία θαη νηζνθάγν Δλλεχξσζε ιείσλ κπψλ ησλ ζπιάρλσλ: ιείνο κπο θνηιηαθνχ ζπιάρλνπ Κινηηικέρ: Λάξπγγαο θαη θάξπγγαο Παξαπιεξσκαηηθφ (XI) Κινηηικέρ: παξφκνηεο ζπλεηζθνξέο κε ην X ΚΝ, εθηφο απφ ην γισζζνυπεξψην Τπνγιψζζην (XII) Κινηηικέρ: εζσηεξηθνί θαη εμσηεξηθνί κχεο γιψζζαο, εθηφο απφ ην κπινυνεηδή θαη ηνλ πξφζζην δηγαζηξηθφ κπ 1.2.4 Κίλεζε ηνπ βισκνύ Η εθηέιεζε ηεο θπζηνινγηθήο θαηάπνζεο εμαξηάηαη απφ ηε γξήγνξε κεηαθνξά ηνπ βισκνχ απφ ηε ζηνκαηηθή θνηιφηεηα ζην ζηνκάρη. Έλαο πγξφο βισκφο κπνξεί λα πεξάζεη κέζσ ηνπ θάξπγγα κέζα ζε 2 δεπηεξφιεπηα θαη λα εηζέιζεη ζηε ζηνκαηηθή θνηιφηεηα ζε ιηγφηεξα απφ 5 δεπηεξφιεπηα. Η απνδνηηθή δηαθίλεζε νινθιεξψλεηαη κέζσ ηεο δχλακεο απφ ηε λεπξνκπτθή ζχζπαζε πνπ αζθείηαη ζην βισκφ θαη ηηο δπλάκεηο ηεο βαξχηεηαο. Η απνδνηηθή δηαθίλεζε ηνπ βισκνχ νινθιεξψλεηαη φηαλ νη ζπληνληζκέλεο λεπξνκπτθέο 13

ζπζπάζεηο θαη πεξίνδνη εξεκίαο δεκηνπξγνχλ δψλεο πςειήο πίεζεο ζην βισκφ θαη δψλεο αξλεηηθήο πίεζεο θάησ απφ ην επίπεδν ηνπ βισκνχ. Κάπνηα κέξε ηεο θαηαπνηηθήο αιπζίδαο, φπσο ν νηζνθάγνο παξακέλνπλ θάησ απφ αξλεηηθή πίεζε εμαηηίαο ηεο ζέζεο ηνπο. Η δεκηνπξγία δσλψλ πςειήο θαη ρακειήο πίεζεο επηηπγράλεηαη ζε κεγάιν βαζκφ απφ ην ζπληνληζκφ θαη ηε δχλακε ησλ θαηαπνηηθψλ βαιβίδσλ: ρείιε, ππεξψα, θιείζηκν ηνπ αεξαγσγνχ, άλνηγκα θαη θιείζηκν ηνπ ΦΟΣ θαη ΚΟ (Πίλαθαο 1 2). Έλα άηνκν κπνξεί λα αληηιεθζεί ηε δηαθνξά ζηελ απνδνηηθή θαηάπνζε φηαλ πξνζπαζεί λα νινθιεξψζεη κία θαηάπνζε κε ηα ρείιε αλνηρηά (αλνηρηή βαιβίδα) ζε ζχγθξηζε κε φηαλ ηα έρεη θιεηζηά. Η γιψζζα παξέρεη ηελ αξρηθή ζεηηθή θαηεπζπληήξηα δχλακε. Η νπίζζηα παξακφξθσζε ηεο γιψζζαο παξέρεη ηε βάζε γηα ηε ιαξπγγηθή αλχςσζε κε ηελ εθαξκνγή έιμεσλ ζην πνεηδέο νζηφ. Η απνδνηηθή (π.ρ. έγθαηξα θαη ηζρπξά) ιαξπγγηθή αλχςσζε βνεζάεη ζηε δεκηνπξγία κίαο αξλεηηθήο δψλεο πίεζεο ζην θάξπγγα, επηηξέπνληαο ζην βισκφ λα θηλεζεί γξήγνξα θαη σο εθ ηνχηνπ κε αζθάιεηα, απφ κία δψλε πςειήο πίεζεο ζε κία δψλε αξλεηηθήο πίεζεο. Η θίλεζε απφ κία δψλε πςειήο πίεζεο ζε κία άιιε δψλε πςειήο πίεζεο πνπ πξνθαιείηαη απφ κία παζνινγηθή θαηάζηαζε (π.ρ. αδπλακία ή έιιεηςε ζπληνληζκνχ ησλ κπψλ) αλαζηέιιεη ηε ξνή ηνπ βισκνχ θαη έρεη σο απνηέιεζκα ηε ζηάζε θαη ην ππφιεηκκα ηνπ πνπ κπνξεί λα εηζξνθεζεί ζηνλ αεξαγσγφ. Πίλαθαο 1 2. Βαιβίδεο θαηάπνζεο ζεκαληηθέο ζηελ κεηαθνξά ηνπ βισκνχ Σηκή Λεηηνπξγία Υείιε Σν θιείζηκν δεκηνπξγεί ελδνζηνκαηηθή πίεζε Τπεξψα θξαγίδεη ην ξηλνθάξπγγα απφ μέλα ζψκαηα Γλήζηεο θσλεηηθέο ρνξδέο Παξέρεη πξνζηαζία ζηνλ αεξαγσγφ Νφζεο θσλεηηθέο ρνξδέο Παξέρεη πξνζηαζία ζηνλ αεξαγσγφ Άλσ νηζνθαγηθφο ζθηγθηήξαο (ΑΟ) Υαιαξψλεη γηα ηελ είζνδν ηνπ βισκνχ, θιείλεη γηα ηελ απνθπγή παιηλδξφκεζεο Κάησ νηζνθαγηθφο ζθηγθηήξαο (ΚΟ) Υαιαξψλεη γηα ηελ είζνδν ηνπ βισκνχ, θιείλεη γηα ηελ απνθπγή παιηλδξφκεζεο 1.2.5 Μεραληζκνί θαηάπνζεο Μεηά ηελ εηνηκαζία ηνπ βισκνχ γηα θαηάπνζε, έλαο αξηζκφο θπζηνινγηθψλ γεγνλφησλ ζπκβαίλνπλ κέζα ζε κηζφ δεπηεξφιεπην θαζψο ην ζηνκαηηθφ ζηάδην μεθηλάεη ηε κεηαθνξά ηνπ βισκνχ πξνο ην θάξπγγα. Καη' αξράο, ζπγθιείλνπλ νη γλήζηεο θσλεηηθέο ρνξδέο, αθνινπζεί ε νπίζζηα έιμε ηεο βάζεο ηεο γιψζζαο ε νπνία ζέηεη ην πνεηδέο νζηφ ζε 14

θίλεζε. Σα ρείιε θιείλνπλ. Απηφ αθνινπζείηαη απφ ην θιείζηκν ησλ λφζσλ θσλεηηθψλ ρνξδψλ θαη ην άλνηγκα ηνπ ΑΟ. Σν ηειεπηαίν γεγνλφο ζηελ αιιεινπρία ηεο θαηάπνζεο είλαη ην εθ λένπ άλνηγκα ησλ θσλεηηθψλ ρνξδψλ θαη ε επαλέλαξμε ηεο ήξεκεο αλαπλνήο. Καζψο ε γιψζζα κεηαθηλείηαη νπίζζηα (απφ ζπζηνιή ηνπ δηγαζηξηθνχ, γεληνυνεηδνχο θαη κπνυνεηδνχο κπ), ε βάζε ηεο εθάπηεηαη κε ην νπίζζην θαξπγγηθφ ηνίρσκα ην νπνίν θηλείηαη πξνζζίσο απφ ηε ζπζηνιή θαη ηελ αλχςσζε ησλ κπψλ ηνπ ζηνκαηνθαξπγγηθνχ ζθηγθηήξα. Η νπίζζηα ζχζπαζε ηεο γιψζζαο ζεθψλεη ην πνεηδέο νζηφ ζε έλα πςειφηεξν θαη πην πξφζζην επίπεδν, ζην επίπεδν ηεο θνξπθήο ηεο θάησ γλάζνπ. Η πνεηδήο αλχςσζε δηαηεξείηαη θαζ' φιε ηε δηάξθεηα ελφο κεγάινπ ηκήκαηνο ηεο θαηάπνζεο. ε ζπλδπαζκφ κε ην θιείζηκν ηνπ ξηλνθάξπγγα απφ ηελ ππεξψα, δηαηεξείηαη ζεηηθή δχλακε πάλσ ζην βισκφ. Απφ ηηο ζπλδέζεηο ηεο γιψζζαο κε ην πνεηδέο νζηφ θαη ηηο ζπλδέζεηο ηνπ πνεηδνχο νζηνχ κε ην ζπξενεηδή θαη θξηθνεηδή ρφλδξν, ν ιάξπγγαο ζεθψλεηαη πάλσ θαη κπξνζηά, παξακέλνληαο θάησ απφ ηε βάζε ηεο γιψζζαο, ε νπνία ηψξα θαιχπηεη κεξηθψο ην άλνηγκα ηνπ αεξαγσγνχ. Καζψο ν ιάξπγγαο αλπςψλεηαη, ε ρνλδξνεηδήο επηγισηηίδα, θαηεβαίλεη πάλσ απφ ηελ θνξπθή ηνπ αεξαγσγνχ, νινθιεξψλνληαο έλα ζχζηεκα ζπλεξγαζίαο πξνζηαζίαο ηνπ αεξαγσγνχ πνπ επηηξέπεη ζην βισκφ λα θαηεπζπλζεί πξνο ηνλ νηζνθάγν θαη φρη πξνο ηελ ηξαρεία. Η ηαρεία θαη πιήξε ιαξπγγηθή αλχςσζε (θαηά κέζν φξν πεξίπνπ 2 3 δεπηεξφιεπηα) εληζρχεη ηε δεκηνπξγία αξλεηηθήο πίεζεο ζηελ πεξηνρή ηνπ ππνθάξπγγα. Καζψο ν βισκφο εηζέξρεηαη ζην θάξπγγα, δηαηξείηαη απφ ηα γισζζνεπηγισηηηδηθά βνζξία ζην επίπεδν ηεο βάζεο ηεο γιψζζαο, βνεζψληαο ηνλ λα εθηξαπεί καθξηά απφ ηνλ αεξαγσγφ σο κία επηπξφζζεηε ζπληζηψζα ηεο πξνζηαζίαο ηνπ αεξαγσγνχ. Οη 5 κεραληζκνί ηεο πξνζηαζίαο ηνπ αεξαγσγνχ ζπλνςίδνληαη ζηνλ Πίλαθα 1 3. Σαπηφρξνλα, νη κχεο ηνπ θαξπγγηθνχ ζθηγθηήξα δξνπλ γηα λα ζηελέςνπλ θαη λα θνληχλνπλ ην θάξπγγα, δηαηεξψληαο επαξθή ζεηηθή πίεζε γηα ην βισκφ θαζψο θαηεπζχλεηαη πξνο ηηο δψλεο αξλεηηθήο πίεζεο. Δίλαη ελδηαθέξνλ φηη ε δηάξθεηα ηνπ κπ ηνπ θαξπγγηθνχ ζθηγθηήξα, δελ επεξεάδεηαη απφ ην κέγεζνο ηνπ βισκνχ. Καζψο, ν βισκφο ζπλερίδεη πξνο ηνλ νηζνθάγν, παξακέλεη δηαηξεκέλνο, θαη εθβάιεη ζηα 2 δεχγε ησλ απηνεηδψλ βφζξσλ πιεπξηθά ηνπ ιάξπγγα ζηελ πεξηνρή ηνπ ππνθάξπγγα. Σα δχν ήκηζπ ηνπ βισκνχ επαλαζπλδένληαη θαζψο εηζέξρνληαη ζηνλ νηζνθάγν κέζσ ηνπ ΦΟΣ. 15

Πίλαθαο 1 3. Μεραληζκνί ηεο πξνζηαζίαο ηνπ αεξαγσγνχ θαηά ηε δηάξθεηα ηεο θαηάπνζεο Μεραληζκόο Γξάζε Πξνζαγσγή γλεζίσλ θαη λφζσλ θσλεηηθψλ Κιείζηκν ηνπ αεξαγσγνχ ρνξδψλ, ζηελεχεη ην ιαξπγγηθφ ζηφκην. Ο ιάξπγγαο αλπςψλεηαη θαη θιίλεη πξνο ηε βάζε Αλχςσζε ηνπ ιάξπγγα ηεο γιψζζαο. Η νπίζζηα θίλεζε ηεο γιψζζαο επηηξέπεη ζηε χζπαζε ηεο βάζεο ηεο γιψζζαο βάζε ηεο λα εθηξέπεη καθξηά ην βισκφ απφ ηνλ αεξαγσγφ. Ο πςνχκελνο ιάξπγγαο θαη ε ζπζηνιή ηνπ Καηάζπαζε επηγισηηίδαο ζπξνεπηγισηηηδηθνχ ζπλδέζκνπ επηηξέπεη ζηελ επηγισηηίδα λα δηπιψζεη πάλσ ζην ιαξπγγηθφ ζηφκην. Ο βισκφο δηαηξείηαη θαη απνκαθξχλεηαη απφ ηνλ Γισζζνεπηγισηηηδηθά βνζξία αεξαγσγφ. Σν θαξπγγν-νηζνθαγηθφ ηκήκα (ΦΟΣ) αλνίγεη κε 3 κεραληζκνχο: (1) θεληξηθφ λεπξηθφ ζχζηεκα ελδηάκεζε ραιάξσζε γηα ηελ αληηκεηψπηζε ηεο θαξπγγηθήο ζηέλσζεο (IX θαη X ΚΝ). (2) κεραληθή έιμε πνπ εθαξκφδεηαη απφ ηελ αλχςσζε ηνπ πνεηδνχο νζηνχ, έιμε ε νπνία αλνίγεη ηνλ ΦΟΣ κεηά ηε ραιάξσζε (3) ε θαζνδηθή, θαηεπζπληήξηα δχλακε ηνπ βισκνχ πξνο ηνλ απρεληθφ νηζνθάγν. Πεηξακαηηθφ ζηνηρείν δείρλεη φηη νη κεραληζκνί αλνίγκαηνο ηνπ ΦΟΣ ζρεηίδνληαη κε ην κέγεζνο ηνπ βισκνχ. Πξψηνλ, φζν κεγαιχηεξνο είλαη ν βισκφο, ηφζν επθνιφηεξα ζπκβαίλεη ε κπτθή δξαζηεξηφηεηα ηνπ ΦΟΣ ζε ζρέζε κε ηε ζηηγκή ηεο θαηάπνζεο. Γεχηεξνλ, φζν κεγαιχηεξνο είλαη ν βισκφο, ηφζν πεξηζζφηεξν παξακέλεη ζηαζεξφ ην θαξπγγν-νηζνθαγηθφ ηκήκα. Καζψο ν βισκφο εηζέξρεηαη ζηνλ απρεληθφ νηζνθάγν, πνιιέο δνκέο πνπ ήηαλ ζε ιεηηνπξγία θαηά ηε δηάξθεηα ησλ ζηνκαηνθαξπγγηθψλ ζηαδίσλ επαλέξρνληαη ζηε ζέζε αλάπαπζήο ηνπο. Πξηλ ηε δηαλνκή ηνπ βισκνχ, ν νηζνθάγνο παξακέλεη θιεηζηφο. Καζψο ν βισκφο εηζέξρεηαη ζηνλ νηζνθάγν, ν κεραληζκφο ηεο πεξίζηαιζεο ηνλ δηαλέκεη απφ ην θνληηλφηεξν ζεκείν ηνπ νηζνθάγνπ ζην καθξηλφηεξν ζεκείν ηνπ θη απφ εθεί ζην ζηνκάρη. Σν πξψην ζπζηαιηηθφ θχκα πεξίζηαιζεο είλαη ζπλήζσο ην δπλαηφηεξν. Η δχλακή ηνπ εμαξηάηαη απφ ηελ απνηειεζκαηηθφηεηα ηνπ θάξπγγα λα θαζαξίδεη φια ηνπ ηα πεξηερφκελα. Όζν πην απνηειεζκαηηθφ είλαη ην θαζάξηζκα, ηφζν πην δπλαηφ είλαη ην θχκα. Η πεξίζηαιζε κπνξεί λα αλαζηαιζεί απφ πνιιαπιέο θαηαπφζεηο ηνπ ίδηνπ βισκνχ. Έλα δεπηεξεχνλ θχκα 16

δξαζηεξηφηεηαο γηα ην θαζάξηζκα ηνπ νηζνθάγνπ απφ φπνην ππφιεηκκα πξνγξακκαηίδεηαη απφ ηνλ ίδην ην βισκφ θαζψο δηαζηέιιεη ηνλ νηζνθάγν ζην δξφκν ηνπ πξνο ην ζηνκάρη. Απηφ θαιείηαη δεπηεξεχνλ πεξηζηαιηηθφ θχκα. Η έλαξμε ηνπ πεξηζηαιηηθνχ θχκαηνο ζηέιλεη έλα κήλπκα ζηνλ ΚΟ πξνθαιψληαο ηε ραιάξσζή ηνπ, έηζη ψζηε ν βισκφο λα κπνξεί λα θαηεπζπλζεί πξνο ην ζηνκάρη. Αλάινγα κε ηνλ ηχπν ηνπ βισκνχ (πγξνχ ελάληηα ζηεξενχ), ε ηαρχηεηα δηέιεπζεο ηνπ βισκνχ κπνξεί λα πάξεη απφ 3 έσο 10 δεπηεξφιεπηα. (Crary & Groher, 2003) 17

1.3 Με θπζηνινγηθή θαηάπνζε Η θαηάπνζε είλαη κηα ζχλζεηε δξαζηεξηφηεηα πνπ απαηηεί ηελ αιιειεπίδξαζε αηζζεηεξηαθψλ θαη θηλεηηθψλ κεραληζκψλ. Μηα θπζηνινγηθή θαηάπνζε απνηειείηαη απφ δχν μερσξηζηά γεγνλφηα, ηελ πξνζηαζία ησλ αεξαγσγψλ θαη ηελ πξνψζεζε ηνπ βισκνχ. Νεπξηθέο ψζεηο απφ θινηψδεηο θαη ππνθινηψδεηο νδνχο ελζσκαηψλνπλ θηλεηηθά θαη αηζζεηεξηαθά ζηνηρεία ζηνπο κχεο ηεο ζηνκαηηθήο θνηιφηεηαο, ζηηο θαξπγγηθέο θαη ιαξπγγηθέο δνκέο. Οη κχεο ησλ ζηνκαηηθψλ θαη θαξπγγηθψλ πεξηνρψλ κεηαθέξνπλ ζηνηρεία ζην δηθηπσηφ ζρεκαηηζκφ ηνπ εγθεθαιηθνχ ζηειέρνπο, ζην κπειφ θαη ζην κεησπηαίν θινηφ κέζσ ηνπ πξνζσπηθνχ, γισζζνθαξπγγηθνχ θαη πλεπκνλνγαζηξηθνχ λεχξνπ. Μηα αζθαιήο θαηάπνζε απαηηεί ηελ έγθαηξε αιιειεπίδξαζε ησλ κπψλ ηεο κάζεζεο, νη νπνίνη λεπξψλνληαη απφ ην ηξίδπκν λεχξν, θαη ησλ θαξπγγηθψλ θαη ιαξπγγηθψλ κπψλ, νη νπνίνη ειέγρνληαη απφ ηηο απαγσγέο θαη πξνζαγσγέο ίλεο ηνπ γισζζνθαξπγγηθνχ θαη πλεπκνλνγαζηξηθνχ λεχξνπ. Δπηπιένλ κπτθή λεχξσζε ησλ ζθηγθηήξσλ ηνπ κεραληζκνχ θαηάπνζεο, πνπ λεπξψλεη ην πνεηδέο νζηφ, βνεζάεη ζηε ζχλζεηε θίλεζε ηεο θαηάπνζεο. Βιάβε ζε νπνηνδήπνηε απφ ηα λεχξα πνπ πεξηιακβάλνληαη ζηελ θαηάπνζε ή ζε αληίζηνηρεο πεξηνρέο ηνπ θεληξηθνχ λεπξηθνχ ζπζηήκαηνο (εγθεθαιηθφ ζηέιερνο, κπειφο, θινηφο) επεξεάδεη ηελ θαηάπνζε. Έηζη, ε θπζηνινγηθή θαηάπνζε ζπλεπάγεηαη έλα άζηθην λεπξηθφ ζχζηεκα. Πνιιέο θαηαζηάζεηο κπνξνχλ λα δηαηαξάμνπλ ηηο κπτθέο ελέξγεηεο κηαο θπζηνινγηθήο θαηάπνζεο ζε νπνηνδήπνηε ζεκείν θαηά κήθνο ηεο νδνχ πνπ νδεγεί ζην ζηνκάρη. Δπηπιένλ, θαηαζηάζεηο ηνπ βισκνχ ζην ζηνκάρη ίζσο επεξεάζνπλ ηε δηέιεπζε απηψλ ησλ βισκψλ νη νπνίνη δελ έρνπλ αθφκα θηάζεη ζην ζηνκάρη. Πξηλ θηάζεη ζην ζηνκάρη, ν βισκφο πξέπεη λα πεξάζεη θαηά κήθνο κηαο θνηιφηεηαο ε νπνία κνηξάδεηαη κε ηελ αλαπλεπζηηθή νδφ. Κάζε θαηάπνζε πεξηιακβάλεη ηε δηαθνπή ηεο αλαπλνήο, ηελ πξνζηαζία ησλ αεξαγσγψλ, θαη έπεηηα ηελ επηζηξνθή ηεο αλαπλνήο κφιηο ν βισκφο έρεη δηαπεξάζεη κε αζθάιεηα ηελ είζνδν ηνπ ιάξπγγα. Η πξνζηαζία ησλ αεξαγσγψλ θαηά ηε δηάξθεηα θπζηνινγηθήο θαηάπνζεο επέξρεηαη ηξηψλ επηπέδσλ θιεηζίκαηνο ηνπ ιαξπγγηθνχ ζθηγθηήξα. Απηφ πεξηιακβάλεη θιείζηκν ησλ γλήζησλ θσλεηηθψλ ρνξδψλ θαη ησλ αξπηαηλνεηδψλ (ηε γισηηίδα), ησλ λφζσλ θσλεηηθψλ ρνξδψλ, ησλ αξπεπηγισηηηδηθψλ πηπρψλ θαη ηεο επηγισηηίδαο (ππεξγισηηίδα). Η άλσ θαη πξφζζηα θίλεζε ηνπ ιάξπγγα πνπ πξνθαιείηαη απφ ηε ζχζπαζε ησλ ππεξπνεηδψλ κπψλ αλνίγεη ηνλ νπίζζην θξηθνεηδή ρψξν θαη θηλεί ηνλ ιάξπγγα αλψηεξα ζε κηα πξνζηαηεπκέλε ζέζε, θάησ απφ ηε βάζε ηεο γιψζζαο. Μεηά ηελ θαηάπνζε, ηα θπζηνινγηθά άηνκα μαλαξρίδνπλ ηηο αλαπλεπζηηθέο δξαζηεξηφηεηεο κε ηελ εθπλνή (Coelho, 1987). Όηαλ ε πξνζηαζία ησλ αεξαγσγψλ είλαη ειιηπήο ή ππάξρεη 18