ΕΡΕΥΝΑ ΣΥΝΤΑΞΗΣ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΠΡΟ ΙΑΓΡΑΦΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΣΦΑΛΗ ΗΛΕΚΤΡΙΚΗ ΙΑΣΥΝ ΕΣΗ ΜΕ ΥΠΟΒΡΥΧΙΑ ΚΑΛΩ ΙΑ ΤΩΝ ΚΥΚΛΑ ΩΝ ΝΗΣΩΝ

ΕΡΕΥΝΑ ΣΥΝΤΑΞΗΣ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΠΡΟ ΙΑΓΡΑΦΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΣΦΑΛΗ ΗΛΕΚΤΡΙΚΗ ΙΑΣΥΝ ΕΣΗ ΜΕ ΥΠΟΒΡΥΧΙΑ ΚΑΛΩ ΙΑ ΤΩΝ ΚΥΚΛΑ ΩΝ ΝΗΣΩΝ Καθ. ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΦΕΡΕΝΤΙΝΟΣ ΠΑΤΡΑ 2006

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ 3 2. ΣΤΟΧΟΙ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ 5 3. ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΡΓΟΥ 6 4. ΜΗΚΟΣ, ΒΑΘΟΣ ΚΑΙ ΕΥΡΟΣ ΖΩΝΗΣ ΙΑΣΥΝ ΕΣΗΣ 7 5. ΓΕΩΛΟΓΙΚΕΣ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΟΓΕΝΕΙΣ ΕΠΙΚΙΝ ΥΝΟΤΗΤΕΣ 10 ΚΑΙ Η ΕΠΙ ΡΑΣΗ ΤΟΥΣ ΣΤΗΝ ΠΟΝΤΙΣΗ ΚΑΛΩ ΙΩΝ 6. ΘΑΛΑΣΣΙΕΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΚΑΤΑ ΜΗΚΟΣ 12 ΤΗΣ ΖΩΝΗΣ Ο ΕΥΣΗΣ ΤΩΝ ΚΑΛΩ ΙΩΝ 6.1 Στόχος των εργασιών 6.2 Ζώνη Όδευσης 6.3 Τοπογραφικές Έρευνες 6.4 Έρευνες Μορφολογίας Αιγιαλού 6.5 Βυθοµετρικές Έρευνες 6.6 Έρευνες Μορφολογίας Πυθµένα 6.7 Γεωλογικές Έρευνες 6.8 Γεωτεχνικές Έρευνες 7. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ ΕΡΓΟΥ 17 8. ΜΕΘΟ ΟΛΟΓΙΑ ΟΡΓΑΝΑ ΠΡΟ ΙΑΓΡΑΦΕΣ 19 8.1 Αναγνωριστική Φάση 8.2 Τελική Φάση 9. ΕΚ ΟΣΗ Α ΕΙΩΝ 30 10. ΙΑΡΚΕΙΑ ΤΩΝ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΩΝ ΕΡΓΑΣΙΩΝ ΑΝΑ ΙΑΣΥΝ ΕΣΗ 32 11. ΠΑΡΑ ΟΤΕΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ 37 11.1 Παραδοτέα Προϊόντα Αναγνωριστικής Φάσης 11.2. Παραδοτέα Προϊόντα Τελικής Φάσης 12. ΕΠΙΒΛΕΨΗ ΕΡΓΟΥ 39 13. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ ΕΚΤΕΛΕΣΗΣ 40 ΘΑΛΑΣΣΙΩΝ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΩΝ ΕΡΓΑΣΙΩΝ 14 ΚΟΣΤΟΣ ΕΡΕΥΝΩΝ 41 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ι: ΓΕΩΛΟΓΙΚΕΣ ΕΠΙΚΙΝ ΥΝΟΤΗΤΕΣ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΙ: ΑΡΧΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΓΕΩΦΥΣΙΚΩΝ ΟΡΓΑΝΩΝ ΓΙΑ ΘΑΛΑΣΣΙΕΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΜΑΙΟΣ 2006 2

1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η Ρυθµιστική Αρχή Ενέργειας (ΡΑΕ) έχει προγραµµατίσει τη διασύνδεση των Κυκλάδων Νήσων (Άνδρο-Τήνο-Μύκονο-Σύρο-Νάξο-Πάρο-Μήλο) µε την Αττική (Λαύριο) µε υποβρύχια ενεργειακά καλώδια µε στόχο την µεταφορά ενέργειας από την Ηπειρωτική Ελλάδα προς τις Κυκλάδες και αντίστροφα (χάρτης1) µε απώτερο σκοπό την καλύτερη δυνατή εκµετάλλευση της αιολικής ενέργειας που δύναται να παραχθεί από το αιολικό δυναµικό των Κυκλάδων Νήσων. Για την επίτευξη του έργου αυτού η ΡΑΕ ανέθεσε έργο µε τίτλο «Έρευνα Σύνταξης Τεχνικών Προδιαγραφών για την Ασφαλή Ηλεκτρική ιασύνδεση µε Υποβρύχια Καλώδια των Κυκλάδων Νήσων» στο Εργαστήριο Θαλάσσιας Γεωλογίας και Φυσικής Ωκεανογραφίας του Τµήµατος Γεωλογίας του Πανεπιστηµίου Πατρών. ΜΑΙΟΣ 2006 3

Χάρτης 1: Κύριοι άξονες διασύνδεσης µε υποβρύχια ενεργειακά καλώδια (κόκκινες γραµµές) των νησιών Άνδρο, Τήνο, Μύκονο, Σύρο, Νάξο, Πάρο και Μήλο µε την Αττική (Λαύριο). ΜΑΙΟΣ 2006 4

2. ΣΤΟΧΟΙ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ Στόχος του έργου είναι η περιγραφή όλων των απαραίτητων θαλασσίων ερευνητικών εργασιών * που απαιτούνται καθώς επίσης και των προδιαγραφών που πρέπει να πληρούν ώστε να επιτευχθεί η ασφαλής υποβρύχια διασύνδεση των Κυκλάδων µε ενεργειακά καλώδια. Οι θαλάσσιες ερευνητικές εργασίες αποσκοπούν στον εντοπισµό των τυχόν υπαρχόντων γεωλογικών και ανθρωπογενών επικινδυνοτήτων που µπορεί να προκαλέσουν βλάβες στα υποβρύχια καλώδια και στη λήψη των καταλληλότερων µέτρων προστασίας τους µε σκοπό την συνεχή λειτουργία τους. * Υπό τον γενικό όρο θαλάσσιες ερευνητικές εργασίες περιλαµβάνονται οι τοπογραφικές, βυθοµετρικές, γεωλογικές και γεωτεχνικές έρευνες ΜΑΙΟΣ 2006 5

3. ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΡΓΟΥ Η παρούσα τεχνική έκθεση, σύµφωνα µε την υπογραφείσα σύµβαση του έργου περιλαµβάνει τα έξής κεφάλαια: Μήκος, Βάθος και Εύρος ζώνης διασυνδέσεων Γεωλογικές και ανθρωπογενείς επικινδυνότητες και η επίδραση τους στην πόντιση καλωδίων. Θαλάσσιες ερευνητικές εργασίες κατά µήκος της ζώνης όδευσης των καλωδίων. Προγραµµατισµός έργου Μεθοδολογία Όργανα και Προδιαγραφές Έκδοση Αδειών ιάρκεια των ερευνητικών εργασιών ανά διασύνδεση. Παραδοτέα προϊόντα. Επίβλεψη Έργου Προγραµµατισµός εκτέλεσης των θαλασσίων ερευνητικών εργασιών. Κόστος ερευνών. ΜΑΙΟΣ 2006 6

4. ΜΗΚΟΣ, ΒΑΘΟΣ ΚΑΙ ΕΥΡΟΣ ΖΩΝΗΣ ΙΑΣΥΝ ΕΣΗΣ Ο κύριος άξονας κάθε ζώνης διασύνδεσης, µε βάση τις περιοχές προσαιγιάλωσης των καλωδίων όπως αυτές ορίστηκαν από την ΡΑΕ (προφορική επαφή) παρουσιάζεται στον χάρτη 1. Το µήκος και το µέγιστο βάθος της κάθε ζώνης διασύνδεσης όπως προκύπτει από τον χάρτη Νο 4 της Υδρογραφικής Υπηρεσίας είναι: Ζώνη ιασύνδεσης ιαδροµή Μήκος Βάθος Λαύριο Σύρος Νότια 82.5 km 270 300 m Βόρια 84 km 270 m Σύρος Άνδρος 28 km 190 m Σύρος Πάρος 40 km 100 m Σύρος Μύκονος 31 km 100 m Σύρος Μήλος υτική 93 km 400 m Ανατολική 90 km 250 m Μύκονος Νάξος 33 km 100 m Πάρος Νάξος 10 km 50 m Τα πιο πάνω µήκη των ζωνών διασύνδεσης είναι ενδεικτικά και µπορεί να µεταβληθούν από 5-10% όταν οριστικοποιηθούν οι θέσεις προσαιγιάλωσης. Για τον προσδιορισµό της απόστασης µεταξύ των καλωδίων και του εύρους της κάθε ζώνης διασύνδεσης του παρόντος έργου λαµβάνονται υπόψη: Η διεθνής πρακτική η οποία συνιστά ότι για την ασφάλεια των καλωδίων κατά την πόντιση, την τυχόν ανέλκυση αυτών λόγω βλάβης για επισκευή και την επαναποντισή τους, η µεταξύ τους απόσταση να είναι διπλάσια του βάθους και ποτέ µικρότερη των 100m. Τα βάθη κατά µήκος της ζώνης κάθε διασύνδεσης όπως προκύπτουν από τους χάρτες Νο 4, 41 και 42 της Yδρογραφικής Υπηρεσίας. ΜΑΙΟΣ 2006 7

Η απόσταση µεταξύ των καλωδίων για κάθε διασύνδεση του παρόντος έργου µε βάση τα πιο πάνω πρέπει να είναι: Ζώνη ιασύνδεσης ιαδροµή Απόσταση µεταξύ καλωδίων Λαύριο Σύρος Νότια Περίπου 600m Βόρια Περίπου 550 m Σύρος Άνδρος 400 m Σύρος Πάρος 200 m Σύρος Μύκονος 200 m Σύρος Μήλος υτική Περίπου 800 m Ανατολική Περίπου 500 m Μύκονος Νάξος 200 m Πάρος Νάξος 100 m Το εύρος ζώνης κάθε διασύνδεσης καθώς και το αντίστοιχο εύρος της ζώνης έρευνας εφόσον επιλεχθεί η τοποθέτηση δύο τριπολικών καλωδίων θα είναι: Ζώνη ιασύνδεσης Λαύριο Σύρος Εύρος Ζώνης Εύρος Ζώνης ιαδροµή ιασύνδεσης Έρευνας Νότια Περίπου 600 m Περίπου 800 m Βόρια Περίπου 500 m Περίπου 700 m Σύρος Άνδρος Περίπου 700 m Περίπου 600 m Σύρος Πάρος Περίπου 200 m Περίπου 400 m Σύρος Μύκονος Περίπου 200 m Περίπου 400 m Σύρος Μήλος υτική Περίπου 800 m Περίπου 1000 m Ανατολική Περίπου 500 m Περίπου 700 m Μύκονος - Νάξος Περίπου 200 m Περίπου 400 m Πάρος Νάξος Περίπου 100 m Περίπου 200 m ΜΑΙΟΣ 2006 8

Το εύρος ζώνης κάθε διασύνδεσης και το εύρος της αντίστοιχης ζώνης έρευνας εφόσον επιλεχθεί η τοποθέτηση 3 µονοπολικών καλωδίων και ενός εφεδρικού θα είναι: Ζώνη ιασύνδεσης Λαύριο Σύρος Εύρος Ζώνης Εύρος Ζώνης ιαδροµή ιασύνδεσης Έρευνας Νότια Περίπου 1800 m Περίπου 2000 m Βόρια Περίπου 1500 m Περίπου 1700 m Σύρος Άνδρος Περίπου 1200 m Περίπου 1600 m Σύρος Πάρος Περίπου 600 m Περίπου 800 m Σύρος Μύκονος Περίπου 600 m Περίπου 800 m Σύρος Μήλος υτική Περίπου 2400 m Περίπου 2600 m Ανατολική Περίπου 1500 m Περίπου 1700 m Μύκονος - Νάξος Περίπου 600 m Περίπου 800 m Πάρος Νάξος Περίπου 300 m Περίπου 400 m ΜΑΙΟΣ 2006 9

5. ΓΕΩΛΟΓΙΚΕΣ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΟΓΕΝΕΙΣ ΕΠΙΚΙΝ ΥΝΟΤΗΤΕΣ ΚΑΙ Η ΕΠΙ ΡΑΣΗ ΤΟΥΣ ΣΤΗΝ ΠΟΝΤΙΣΗ ΚΑΛΩ ΙΩΝ. Ο θαλάσσιος πυθµένας επηρεάζεται από διάφορα γεωλογικά φαινόµενα τα οποία µπορεί να προκαλέσουν βλάβες στα υποβρύχια ενεργειακά καλώδια µέσω των φορτίων που εξασκούν σε αυτά. Τα φαινόµενα αυτά διακρίνονται σύµφωνα µε τους παράγοντες που τα προκαλούν σε: 1. Φαινόµενα ενδογενών παραγόντων i. Ενεργά ρήγµατα και σεισµοί, ii. Aέριοι και ενυδατωµένοι υδρογονάνθρακες στα θαλάσσια ιζήµατα (gas charged sediments and hydrates)- Λασπούχα ηφαίστεια iii. Ηφαιστειακή και Υδροθερµική δραστηριότητα. iv. Παλιρροιακά κύµατα (Tsunamis), v. Βαρυτικές µετακινήσεις ιζηµάτων (Κατολισθήσεις). 2. Φαινόµενα εξωγενών παραγόντων i. ιάβρωση, µεταφορά και απόθεση ιζηµάτων στον πυθµένα εξαιτίας της δράσης ρευµάτων και κυµάτων. ii. ιάβρωση ή πρόσχωση της ακτογραµµής λόγω της δράσης των κυµάτων. Περισσότερες λεπτοµέρειες για τα αίτια πρόκλησης των γεωλογικών αυτών φαινοµένων και πως επιδρούν στα καλώδια δίνονται στο Παράρτηµα Ι. Ανθρώπινες δραστηριότητες στο θαλάσσιο περιβάλλον οι οποίες είναι δυνατό να προκαλέσουν βλάβες στα διάφορα τεχνικά έργα είναι: 1. η αλιευτική δραστηριότητα, 2. οι αγκυροβολήσεις πλοίων, 3. τα ναυάγια, 4. πεδία βολής Πρέπει να τονιστεί ότι µε τον όρο «γεωλογικές επικινδυνότητες» περιγράφονται εκείνα τα δυναµικά γεωλογικά φαινόµενα τα οποία είτε εξελίσσονται σε σύντοµο χρονικό διάστηµα είτε πυροδοτούνται ξαφνικά και προκαλούν µη αναστρέψιµες ΜΑΙΟΣ 2006 10

µεταβολές στον πυθµένα. Οι γεωλογικές επικινδυνότητες οι οποίες πολλές φορές δεν είναι προβλέψιµες θα πρέπει να διακριθούν από τις γεωλογικές συνθήκες που είναι δυσµενείς για την εγκατάσταση ενός θαλάσσιου τεχνικού έργου. υσµενείς γεωλογικές συνθήκες για την πόντιση καλωδίων θεωρείται το ανώµαλο µικρό-ανάγλυφο που οφείλεται είτε στην παρουσία βραχωδών εξάρσεων είτε λόγω αποικιών βιογενών οργανισµών για παράδειγµα κοραλλιών είτε είναι αποτέλεσµα διαφόρων επικινδυνοτήτων οι οποίες δεν επιτρέπουν στο καλώδιο να κάθεται στον πυθµένα αλλά να αιωρείται. Οι έρευνες που έχουν εκτελεστεί στον Ελλαδικό θαλάσσιο χώρο έχουν δείξει την ύπαρξη όλων των προαναφερθέντων γεωλογικών και ανθρωπογενών επικινδυνοτήτων και την παρουσία δυσµενών γεωλογικών συνθηκών ενώ επιπλέον υπάρχει ένα πλούσιο ιστορικό καταστροφής υ/β καλωδίων από τη δράση γεωλογικών και ανθρωπογενών επικινδυνοτήτων και την µη εκτίµηση των δυσµενών γεωλογικών συνθηκών. Σε παγκόσµια κλίµακα, η καταστροφή υ/β καλωδίων οφείλεται σε ποσοστό 95% στις ανθρωπογενείς επικινδυνότητες και µόνο σε ποσοστό 5% στις γεωλογικές επικινδυνότητες και κυρίως κατολισθήσεις. Στον Ελληνικό θαλάσσιο χώρο ο οποίος χαρακτηρίζεται από έντονη σεισµικότητα και τεκτονισµό και απότοµες κλίσεις πρανών, το ποσοστό καταστροφής των υ/β καλωδίων από γεωλογικές επικινδυνότητες αναµένεται να είναι σηµαντικά υψηλότερο του 5%. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγµα, ίσως το πιο ακραίο, της επίδρασης των γεωλογικών επικινδυνοτήτων σε υποβρύχια καλώδια είναι ο Κορινθιακός Κόλπος. Τα τηλεπικοινωνιακά καλώδια που συνέδεαν την Αθήνα-Κόρινθο-Πάτρα µεταξύ 1880 και 1950 εθραύοντο µε ρυθµό µια φορά κάθε τρία χρόνια από κατολισθητικά φαινόµενα. Θα πρέπει να σηµειωθεί ότι ο βαθµός επικινδυνότητας των επιµέρους γεωλογικών επικινδυνοτήτων µπορεί να ποικίλει από περιοχή σε περιοχή και η εκτίµηση του βαθµού επικινδυνότητας τους για την προτεινόµενη περιοχή εγκατάστασης του έργου θα πρέπει να είναι στόχος της µελέτης γραφείου (desk study). ΜΑΙΟΣ 2006 11

6. ΘΑΛΑΣΣΙΕΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΚΑΤΑ ΜΗΚΟΣ ΤΗΣ ΖΩΝΗΣ Ο ΕΥΣΗΣ ΤΩΝ ΚΑΛΩ ΙΩΝ 6.1 Στόχος των εργασιών Στόχος των ερευνητικών εργασιών είναι: Η τοπογραφική αποτύπωση του αιγιαλού και της περιβάλλουσας παραλίας Η γνώση των µορφολογικών µεταβολών στη ζώνη προσαιγιάλωσης. Η γνώση της βυθοµετρίας κατά µήκος της ζώνης όδευσης των καλωδίων Η γνώση της µορφολογίας κατά µήκος της ζώνης όδευσης των καλωδίων Η γνώση της γεωλογίας κατά µήκος της ζώνης όδευσης των καλωδίων Η γνώση των µηχανικών και φυσικών χαρακτηριστικών των ιζηµάτων Το καθεστώς των κυµάτων και των ρευµάτων. Τα προαναφερθέντα είναι απαραίτητα για την επιλογή των διαδροµών πόντισης των καλωδίων αλλά και της ασφαλούς πόντισης τους. 6.2 Ζώνη Όδευσης Μια υποβρύχια ενεργειακή διασύνδεση για τον πιο ορθολογικό σχεδιασµό εκτέλεσης των θαλασσίων ερευνητικών εργασιών αλλά και τον σχεδιασµό των εργασιών κατά την πόντιση των καλωδίων διακρίνεται σε δύο υποενότητες (ζώνες): (α) τη ζώνη προσαιγιάλωσης και (β) την πελάγια ζώνη. Η ζώνη προσαιγιάλωσης περιλαµβάνει : (α) τον αιγιαλό και την περιβάλλουσα παραλία όπου βρίσκονται οι τερµατικές εγκαταστάσεις σύνδεσης του χερσαίου µε το υποβρύχιο καλώδιο και (β) την παράκτια ζώνη, δηλαδή το τµήµα που εκτείνεται από την ακτογραµµή µέχρι την ισοβαθή των 20 µ. Η πελάγια ζώνη βρίσκεται µεταξύ των προσαιγειαλώσεων και περικλείεται εκατέρωθεν από την ισοβαθή των 20 µ. ΜΑΙΟΣ 2006 12

6.3 Τοπογραφικές Έρευνες Οι τοπογραφικές έρευνες στο χερσαίο τµήµα των προσαιγιαλώσεων περιλαµβάνουν τον καθορισµό της γραµµής του αιγιαλού και της παραλίας εφόσον δεν είναι καθορισµένοι, όπως προβλέπεται από τη νοµοθεσία καθώς επίσης και την αποτύπωση του γύρω χώρου. Στον τοπογραφικό χάρτη αποτυπώνονται επιπλέον το σηµείο προσαιγειάλωσης του καλωδίου, η θέση της τερµατικής εγκατάστασης, του φρεατίου προσαιγιάλωσης καθώς επίσης τυχόν υπαρχόντων ιδιωτικών κτισµάτων και δηµοσίων τεχνικών εγκαταστάσεων έργα κλπ. Επίσης αποτυπώνονται τυχόν υπάρχοντα δίκτυα, επικοινωνιών, αποχέτευσης και ύδρευσης καθώς επίσης και οι υπάρχουσες οδικές προσβάσεις. Οι τοπογραφικές έρευνες πολλές φορές για επίσπευση της έναρξης των θαλασσίων ερευνητικών εργασιών γίνονται στη Φάση Α: Μελέτη Γραφείου. 6.4 Έρευνες Μορφολογίας Αιγιαλού Η µελέτη των µεταβολών της µορφολογίας που υφίσταται ο αιγιαλός και η παράκτια ζώνη είναι απαραίτητη για τον προσδιορισµό του βάθους και του µήκους εκσκαφής της τάφρου για την ταφή των καλωδίων έτσι ώστε να προστατεύονται από τις καταπονήσεις των κυµάτων και τις ανθρώπινες δραστηριότητες στην παράκτια ζώνη. Το βάθος εκσκαφής της τάφρου δεν πρέπει να είναι µικρότερο από το εύρος των αναµενόµενων µεταβολών της εγκάρσιας διατοµής της ακτής ενώ το µήκος της τάφρου δεν πρέπει να είναι µικρότερο από εκείνο εντός του οποίου αναµένονται µεταβολές στη διατοµή της ακτής. Οι µεταβολές της µορφολογίας στην ζώνη προσαιγιάλωσης εξαρτάται από το κυµατικό καθεστώς (ένταση και χρονική διάρκεια) και από το µέγεθος των κόκκων που αποτελείται η ακτή. Πρέπει να σηµειωθεί ότι η ακτή συνήθως βρίσκεται σε ισορροπία µε αποτέλεσµα ενώ η εγκάρσια τοµή µπορεί να µεταβάλλεται εποχιακά λόγω της αλλαγής του κυµατικού καθεστώτος, µακροπρόθεσµα όµως η µεταβολή της τοµής είναι σχεδόν µηδαµινή. Στον αιγιαλό αν η ακτή βλέπει προς την ανοιχτή θάλασσα µε µεγάλο ανάπτυγµα κυµάτων το εύρος της ζώνης εντός της οποίας γίνονται οι µεταβολές σε εγκάρσια τοµή ΜΑΙΟΣ 2006 13

µπορεί να φθάσει τα 100 µ. ενώ το εύρος της κατακόρυφης µεταβολής τα 3 µ. Στην παράκτια ζώνη το εύρος της ζώνης εντός της οποίας γίνονται µεταβολές εκτείνεται µέχρι τη ζώνη θραύσης των κυµάτων. Γι αυτό το λόγο για την προσαιγιάλωση καλωδίου πρέπει να επιλέγονται, εφόσον είναι δυνατό, ακτές προστατευµένες και υπήνεµες. 6.5 Βυθοµετρικές Έρευνες Η ακριβής γνώση του βάθους είναι ιδιαίτερα σηµαντικός παράγοντας για την πόντιση ενεργειακών καλωδίων. Η γνώση της ακριβούς βυθοµετρίας της ζώνης διασύνδεσης επιτρέπει τον ακριβή υπολογισµό του απαιτούµενου µήκους των υποβρυχίων καλωδίων. Επιπλέον είναι δυνατό να υπολογιστούν οι τάσεις κάµψης που θα υποστεί το καλώδιο, κατά τη διάρκεια της πόντισης, ώστε να αποφευχθεί η θραύση του. Τέλος η κατασκευή λεπτοµερών βυθοµετρικών χαρτών από τα βυθοµετρικά στοιχεία που συλλέγονται κατά τη διάρκεια της έρευνας πεδίου, επιτρέπει να έχουµε γνώση της ακριβούς θέσης, του µεγέθους και του σχήµατος γεωµορφών µεγάλης κλίµακας στο χώρο, γεγονός που επιτρέπει την επιλογή και σχεδίαση της καταλληλότερης διαδροµής επί του χάρτη. 6.6 Έρευνες Μορφολογίας Πυθµένα Η µελέτη της µορφολογίας του πυθµένα είναι απαραίτητη διότι τα καλώδια απαιτείται να εφάπτονται του πυθµένα σε όλο το µήκος τους, χωρίς να υπάρχουν διαστήµατα µετεώρισης µεταξύ µορφολογικών ανωµαλιών του πυθµένα. Όταν το καλώδιο είναι µετέωρο µεταξύ δύο µορφολογικών εξάρσεων του πυθµένα και επιπλέον στην περιοχή υπάρχουν ρεύµατα σηµαντικής έντασης, τότε τίθεται σε αιώρηση η οποία οδηγεί στην πρόωρη κόπωση του οπλισµού του καλωδίου και τελικά στην βλάβη του. Κύριος σκοπός των µορφολογικών ερευνών είναι ο εντοπισµός και η χαρτογράφηση των γεωµορφών και των ανθρωπογενών εκείνων δραστηριοτήτων οι οποίες µπορεί να είναι ΜΑΙΟΣ 2006 14

επισφαλείς για τα καλώδια, έτσι ώστε να αποφευχθούν κατά τη διαδικασία επιλογής της ασφαλέστερης διαδροµής ή αν δεν είναι δυνατή η αποφυγή τους, να ληφθούν τα κατάλληλα µέτρα προστασίας του καλωδίου. Οι γεωµορφές των οποίων η παρουσία στον πυθµένα πρέπει να ερευνάται είναι: (i) Γεωµορφές του πυθµένα που προκαλούνται από δράση ρευµάτων. (ii) Βραχώδεις εξάρσεις του πυθµένα (κοραλλιογενείς ύφαλοι, εµφανίσεις υποβάθρου) µε µικροανάγλυφο. (iii) Κρατήρες διαφυγής αερίων (pockmarks). (iv) Λασπούχα ηφαίστεια (mud volcanoes). (v) ιαβρωσιγενή µορφολογικά χαρακτηριστικά όπως υποθαλάσσιες χαραδρώσεις (canyons), κανάλια (channels) και αυλάκια (gullies), µέσω των οποίων κινούνται τουρβιδιτικά ρεύµατα. (vi) Μορφολογικές ανωµαλίες του πυθµένα που οφείλονται στην παρουσία κατολισθήσεων στον πυθµένα. Οι ανθρωπογενείς δραστηριότητες των οποίων η παρουσία στον πυθµένα πρέπει να ερευνάται είναι: (i) Ναυάγια (ii) Αγκυροβόλια (iii) Αλιεία µε υδραετούς (µηχανότρατες) (iv) Υποβρύχιοι αγωγοί και άλλα καλώδια 6.7 Γεωλογικές Έρευνες Η γνώση της γεωλογίας της υποδοµής του πυθµένα και ιδιαίτερα των ανώτερων στρωµάτων του είναι απαραίτητη για: (i) Τον προσδιορισµό της υφής των ιζηµάτων που καλύπτουν τον πυθµένα, (ii) Τον προσδιορισµό του πάχους των σύγχρονων χαλαρών ιζηµάτων, (iii) Τη παρουσία κατολισθήσεων, (iv) Τον εντοπισµό αερίων υδρ/κων στους πόρους των ιζηµάτων, (v) Τον εντοπισµό ενεργών ρηγµάτων. ΜΑΙΟΣ 2006 15

Ο προσδιορισµός της υφής των ιζηµάτων είναι απαραίτητος για την ασφαλή τοποθέτηση και λειτουργία του καλωδίου. Το καλώδιο είναι ασφαλέστερο αν τοποθετηθεί σε µαλακά ιζήµατα όπου µπορεί να αυτοβυθιστεί, παρά σε σκληρό η βραχώδη πυθµένα οπότε εκτίθεται σε µηχανικές βλάβες (αλιευτική δραστηριότητα, επίδραση ρευµάτων). Ο προσδιορισµός του πάχους και της υφής των χαλαρών επιφανειακών ιζηµάτων και του τύπου των πετρωµάτων που αποτελούν των πυθµένα κρίνεται απαραίτητος για τη σχεδίαση των εργασιών εκσκαφής για την ταφή του καλωδίου. 6.8 Γεωτεχνικές Έρευνες Οι γεωτεχνικές έρευνες αποσκοπούν στον προσδιορισµό της υφής των επιφανειακών ιζηµάτων (περίπου τα ανώτερα δυο µέτρα), δηλαδή της σύστασης τους, ψηφίδες, άµµος, πηλός, ιλύς και των µηχανικών ιδιοτήτων τους κυρίως την διατµητική αντοχή. Η γνώση των προαναφερθέντων επιτρέπει τον προσδιορισµό του τύπου των εκσκαπτικών µηχανηµάτων που θα χρησιµοποιηθούν καθώς επίσης και της ταχύτητας εκσκαφής που συνυπολογίζεται στην κοστολόγηση της πόντισης των καλωδίων. ΜΑΙΟΣ 2006 16

7. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ ΕΡΓΟΥ Η µελέτη για την επιλογή των καταλληλότερων διαδροµών για την πόντιση υποβρυχίων καλωδίων συνηθίζεται να γίνεται, αν και όχι απαραίτητα, σε τρεις φάσεις: (i) Α ΦΑΣΗ : Μελέτη Γραφείου (Desk Study) (ii) Β ΦΑΣΗ: Αναγνωριστική Φάση (iii) Γ ΦΑΣΗ: Τελική Φάση Η εµπειρία από παρόµοιες µελέτες για την πόντιση ενεργειακών και τηλεπικοινωνιακών καλωδίων στην Ελληνική επικράτεια έχει δείξει ότι η εκτέλεση του παρόντος έργου σε τρεις φάσεις πιθανώς να έχει τεχνικά και οικονοµικά οφέλη καθώς υπήρχαν περιπτώσεις που αναγκαστικά έγιναν αλλαγές στις προεπιλεγείσες διαδροµές, είτε σε ένα τµήµα τους, είτε σε όλο το µήκος τους. Α ΦΑΣΗ: ΜΕΛΕΤΗ ΓΡΑΦΕΙΟΥ (DESK STUDY) Η µελέτη γραφείου συνίσταται στη συλλογή χαρτών και βιβλιογραφικών δεδοµένων που αφορούν στη βυθοµετρία, µορφολογία και γεωλογία (τεκτονική-σεισµολογία) της ευρύτερης περιοχής του έργου. Στη µελέτη γραφείου συµπεριλαµβάνεται επίσης επίσκεψη στα πιθανά µέρη προσαιγιάλωσης των καλωδίων για την τελική επιλογή των σηµείων προσαιγιάλωσης. Επιπλέον απαιτούµενα στοιχεία για την τελική επιλογή των σηµείων προσαιγιάλωσης είναι η µορφολογία των ακτών και οι ανεµολογικοί /κυµατολογικοί παράµετροι της περιοχής και οι χρήσεις του αιγιαλού από άλλες ανθρώπινες δραστηριότητες. Με βάση τα στοιχεία αυτά επιλέγονται και καθορίζονται: (α) οι καταλληλότερες τοποθεσίες προσαιγιάλωσης, (β) µια ή περισσότερες εναλλακτικές ζώνες πόντισης των καλωδίων και (γ) οι προδιαγραφές των ερευνών που θα εκτελεστούν και τα απαιτούµενα γεωφυσικά όργανα. Αµέσως µετά το τέλος της φάσης αυτής αρχίζει η διαδικασία έκδοσης των αδειών εκτέλεσης των έργων που σχετίζονται µε την διασύνδεση. ΜΑΙΟΣ 2006 17

Β ΦΑΣΗ: ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΤΙΚΉ ΦΑΣΗ ΕΡΕΥΝΩΝ Η αναγνωριστική φάση εκτελείται εφόσον από τη µελέτη γραφείου προκύψουν υποψίες ότι κατά µήκος των προεπιλεγµένων γραµµών πόντισης των καλωδίων επικρατούν δυσµενείς συνθήκες στον πυθµένα λόγω γεωλογικών και ανθρωπογενών δραστηριοτήτων. Στην περίπτωση αυτή η εκτέλεση µιας αναγνωριστικής ερευνάς µε αραιό δίκτυο γραµµών πλεύσης θεωρείται απαραίτητη ώστε να συλλεχθούν βυθοµετρικά, µορφολογικά και γεωλογικά στοιχεία καθώς επίσης και να εξεταστεί η πιθανότητα της µη δυνατής ταφής των καλωδίων. Γ ΦΑΣΗ: ΤΕΛΙΚΗ ΦΑΣΗ ΕΡΕΥΝΩΝ Οι έρευνες στη φάση αυτή επικεντρώνεται στην επιλεχθείσα ζώνη για να καθοριστεί η ακριβής διαδροµή πόντισης των καλωδίων. Στη φάση αυτή εκτελούνται όλες οι θαλάσσιες ερευνητικές εργασίες που απαιτούνται για την ασφαλή πόντιση και λειτουργία των ενεργειακών καλωδίων (βλ. κεφ.8.2) ΜΑΙΟΣ 2006 18

8. ΜΕΘΟ ΟΛΟΓΙΑ ΟΡΓΑΝΑ ΠΡΟ ΙΑΓΡΑΦΕΣ 8.1 Αναγνωριστική Φάση Στη φάση αυτή προτείνεται να συλλεχθούν δεδοµένα που αφορούν στην γεωλογική δοµή του πυθµένα µε έµφαση στο πάχος και την υφή των επιφανειακών ιζηµάτων καθώς επίσης την επιφανειακή έκταση βραχωδών πετρωµάτων για να διαπιστωθεί αν είναι δυνατή η εκσκαφή τάφρου και το βάθος της εκσκαφής. Επιπλέον θα εξεταστεί η παρουσία τυχόν γεωλογικών και ανθρωπογενών δραστηριοτήτων που πιθανόν να είναι επιβλαβείς στα καλώδια. Στη φάση αυτή θα χρησιµοποιηθεί τοµογράφος υποδοµής πυθµένα (sub-bottom profiler), ηχοβολιστής πλευρικής σάρωσης (side scan sonar) (βλ. Παράρτηµα ΙΙ) και πυρηνολήπτης ή κιβωτολήπτης. Οι γεωλογικές τοµές θα γίνουν κατά µήκος των γραµµών πόντισης των καλωδίων ενώ επιλεκτικά θα ληφθούν δείγµατα από των πυθµένα. Για τον προσδιορισµό της θέσης των γραµµών πλεύσης θα χρησιµοποιηθεί απλό GPS (Global Positioning System). 8.2 Τελική Φάση Στη φάση αυτή γίνεται η λεπτοµερής έρευνα του πυθµένα κατά µήκος των τελικά επιλεγµένων ζωνών διασύνδεσης. Η φάση αυτή περιλαµβάνει: 8.2.1 Τοπογραφικές Έρευνες Χερσαίου τµήµατος Για την τοπογραφική αποτύπωση του χερσαίου τµήµατος της ζώνης προσαιγιάλωσης και για την εκτέλεση των θαλασσίων ερευνητικών εργασιών (βυθοµετρία, µορφολογία, γεωλογία κ.λ.π) απαιτείται ο προσδιορισµός του γεωδαιτικού και χαρτογραφικού υποβάθρου για να οριστεί το Σύστηµα Αναφοράς το οποίο θα χρησιµοποιηθεί για τον εντοπισµό της θέσης κάθε ερευνητικής εργασίας. Για την επίτευξη των πιο πάνω στόχων θα εκτελεστούν οι απαραίτητες γεωδαιτικές και τοπογραφικές εργασίες για τον υπολογισµό και την εγκατάσταση µε κατάλληλη σήµανση δύο τριγωνοµετρικών σηµείων, ένα σε κάθε ακτή. Τα ΜΑΙΟΣ 2006 19

σηµεία αυτά θα χρησιµοποιηθούν για την εγκατάσταση του σταθµού αναφοράς του δορυφορικού συστήµατος προσδιορισµού θέσης DGPS. Επίσης θα πρέπει να ιδρυθούν δύο σηµεία οριζοντιογραφικού και υψοµετρικού ελέγχου σε κατάλληλες θέσεις σε κάθε προσαιγιάλωση. Οι συν/νες των σηµείων αυτών θα είναι συµβατές µεταξύ τους ή µε απ ευθείας µετρήσεις ή µε χρήση γεωδαιτικών µεθόδων που εξασφαλίζουν την απαιτούµενη ακρίβεια των εργασιών. Για την τοπογραφική αποτύπωση µπορεί να χρησιµοποιηθούν είτε συµβατικές µέθοδοι χρησιµοποιώντας γεωδαιτικά ταχύµετρα και σταδίες, είτε δορυφορικό σύστηµα προσδιορισµού θέσης (G.P.S.). Η ακρίβεια που προτείνεται για την αποτύπωση είναι από 3-5 cm και µπορεί να επιτευχθεί µε διάφορους τύπους γεωδαιτικών οργάνων από διάφορες εταιρίες για παράδειγµα ένα σταθµό LEICA ή ένα GPS σε µορφή λειτουργίας RTK-OTF για παράδειγµα Trimble. Για τις βυθοµετρικές, µορφολογικές, γεωλογικές και γεωτεχνικές έρευνες πρέπει να χρησιµοποιηθεί ένα ιαφορικό ορυφορικό Σύστηµα (DGPS), σύστηµα αποτελούµενο από: (i) Ένα κινητό G.P.S. δέκτη (Mobile GPS receiver) (ii) Ένα σταθµό αναφοράς (VHF Data Link Modem) (iii) Λογισµικό πλοήγησης (navigation software) Η ακρίβεια που απαιτείται για τον προσδιορισµό της θέσης και πορείας του ερευνητικού σκάφους για τη βυθοµετρική, µορφολογική και γεωλογική αποτύπωση του πυθµένα είναι από 0.50 έως 1m και µπορεί να επιτευχθεί από διάφορους τύπους οργάνων GPS όπως Trimble. Η περιοχή της τοπογραφικής αποτύπωσης έχει συνήθως έκταση 500µ (κατά µήκος της ακτής) x 100µ (κάθετα από την ακτή) γύρω από το σηµείο προσαιγιάλωσης. Η έκταση της τοπογραφικής αποτύπωσης εξαρτάται βέβαια από τη θέση της τερµατικής εγκατάστασης. Τα διαγράµµατα και οι χάρτες θα είναι ενταγµένοι οριζοντιογραφικά στο WGS-84 ή/και στο ΕΓΣΑ-87 σε UTM σύστηµα. ΜΑΙΟΣ 2006 20

8.2.2 Μορφολογικές Έρευνες στην Ζώνη Προσαιγιάλωσης Για τον προσδιορισµό του βάθους και του µήκους εκσκαφής της τάφρου στη ζώνη προσαιγιάλωσης πρέπει να ερευνηθούν οι µακροπρόθεσµες µεταβολές στην ακτή. Οι ερευνητικές εργασίες που πρέπει να εκτελεστούν για τον σκοπό αυτό διακρίνονται σε εργασίες πεδίου και γραφείου. Οι εργασίες πεδίου θεωρούνται οι πλέον ενδεδειγµένες για τον ακριβή προσδιορισµό των µορφολογικών µεταβολών που υφίσταται η ακτή. Η χρονική διάρκεια των ερευνών αυτών είναι τουλάχιστο ετήσια καθώς η τοπογραφική αποτύπωση της εγκάρσιας διατοµής της ακτής από τον αιγιαλό έως την ζώνη θραύσης των κυµάτων πρέπει να γίνεται σε εποχιακή βάση. Επίσης η τοπογραφική αποτύπωση συνιστάται να γίνεται κατά την διάρκεια απότοµων και έντονων µεταβολών του κυµατικού καθεστώτος. Για την τοπογραφική αποτύπωση της εγκάρσιας διατοµής εγκάρσια στην ακτή χρειάζεται ο ορισµός δυο στάσεων οι οποίες πρέπει να εξαρτηθούν µε ένα τριγωνοµετρικό σηµείο του Εθνικού ικτύου συντεταγµένων. Για την τοπογραφική αποτύπωση της εγκάρσιας διατοµής χρησιµοποιείται γεωδαιτικό ταχύµετρο και σταδίες. Η ακρίβεια που προτείνεται είναι περίπου 3cm και µπορεί να επιτευχθεί µε διάφορους τύπους γεωδαιτικών οργάνων όπως ένα πλήρες σταθµό LEICA. Η µελέτη των µεταβολών της µορφολογίας συµπληρώνεται µε την σύγκριση αεροφωτογραφιών διαφορετικής χρονολογίας λήψης για τον προσδιορισµό τυχών µακροχρόνιων µεταβολών. Για την συγκριτική µελέτη των αεροφωτογραφιών και τη επίτευξη όσο το δυνατόν µεγαλύτερης ακρίβειας στον προσδιορισµό των µεταβολών χρησιµοποιείται Φωτογραµµετρικός Σταθµός όπως για παράδειγµα Micro Station Z Imaging. Η µεγάλη χρονική διάρκεια που απαιτείται για τις έρευνες πεδίου έχει ως αποτέλεσµα την χρήση υπολογιστικών µεθόδων προσδιορισµού των µορφολογικών µεταβολών που υφίσταται η εγκάρσια διατοµή της ακτής, οι οποίες όµως είναι λιγότερο ΜΑΙΟΣ 2006 21

αξιόπιστες. Για τον προσδιορισµό των µορφολογικών µεταβολών που υφίσταται η ακτή σε εγκάρσια διατοµή χρειάζεται να γίνουν τα εξής: (i) Ανάλυση του ανεµολογικού καθεστώτος της περιοχής (στοιχεία από την ΕΜΥ) και υπολογισµός του αναµενόµενου κυµατικού καθεστώτος στην ακτή. (ii) ειγµατοληψία στον αιγιαλό και στην παράκτια ζώνη για τον προσδιορισµό του µεγέθους των κόκκων και της πυκνότητας των ιζηµάτων. (iii) Κατασκευή των διαγραµµάτων διάθλασης και υπολογισµός της «θεωρητικής» στερεοµεταφοράς (ιζηµάτων) παράλληλα και εγκάρσια προς την ακτή. Πρέπει να σηµειωθεί ότι αν τα βυθοµετρικά και κυµατικά στοιχεία τα οποία λαµβάνονται υπόψη για την κατασκευή των διαγραµµάτων διάθλασης δεν ανταποκρίνονται στην πραγµατική βυθοµετρία του πυθµένα και στις πραγµατικές συνθήκες, τότε ο υπολογισµός της στερεοπαροχής και οι, εξαιτίας αυτής µεταβολές της ακτής θα απέχουν από την πραγµατικότητα. Για τον προσδιορισµό των µεταβαλλών της εγκάρσιας διατοµής της ακτής µε υπολογιστικές µεθόδους µπορεί να χρησιµοποιηθούν ένα από τα εξής λογισµικά που είναι διαθέσιµα στη αγορά όπως i) Danish Hydraulic Institute, ii) British Hydraulic Research Station, (Wallingford). Η εµπειρία που έχει αποκτηθεί από τις µέχρι σήµερα ενεργειακές και τηλεπικοινωνιακές διασυνδέσεις στον Ελληνικό χώρο έχουν δείξει ότι η εκσκαφή και ταφή των καλωδίων στην περιοχή του αιγιαλού και στην παράκτια ζώνη σε βάθος 2 m είναι επαρκής από πλευράς ασφάλειας των καλωδίων και επόµενος οι ερευνητικές αυτές εργασίες µπορεί να αποφευχθούν. 8.2.3 Βυθοµετρικές Έρευνες Για την βυθοµετρική αποτύπωση της ζώνης προσαιγιάλωσης αλλά και της πελάγιας ζώνης χρησιµοποιούνται είτε µονοδεσµικοί ηχοβολιστές (single-beam echosounders), είτε πολυδεσµικοί ηχοβολιστές. (multi-beam echosounders), (βλ. Παράρτηµα ΙΙ). Την τελευταία ΜΑΙΟΣ 2006 22

5ετία για βυθοµετρικές εργασίες για την πόντιση καλωδίων χρησιµοποιούνται σχεδόν µόνο πολυδεσµικοί ηχοβολιστές. Οι πολυδεσµικοί ηχοβολιστές σαρώνουν µια ζώνη του πυθµένα εκατέρωθεν της γραµµής πλοήγησης του σκάφους, το εύρος της οποίας σε γενικές γραµµές ισούται από δύο έως πέντε φορές το βάθος. Με τους πολυδεσµικούς ηχοβολιστές υπάρχει πλήρης αποτύπωση κάθε σηµείου του πυθµένα, µε διακριτικότητα 1m και ακρίβεια µικρότερη του 1m για τα βάθη του παρόντος έργου. Επιπλέον έχουν τη δυνατότητα της ταυτόχρονης µε τη βυθοµετρική έρευνα αποτύπωσης της βυθοµετρίας (real time) µέσω υπολογιστικών µεθόδων. Από τη βυθοµετρία µε χρήσης πολυδεσµικών ηχοβολιστών προκύπτουν οι εξής χάρτες: Βυθοµετρικοί χάρτες µε υψηλή πυκνότητα σηµείων µέτρησης βάθους. Χάρτης µε ισοβαθείς καµπύλες. Χάρτης χρωµατικής απεικόνισης της µορφολογίας του πυθµένα. Χάρτης φωτοσκιασµένης απεικόνισης της µορφολογίας του πυθµένα. Τρισδιάστατος χάρτης µε χρωµατική βυθοµετρική απεικόνισης. Ψηφιακό µοντέλο (Digital Terrain Model). Στην ζώνη προσαιγιάλωσης η βυθοµετρική αποτύπωση πρέπει να γίνει µε γραµµές πλεύσης παράλληλες και κάθετες προς την ακτογραµµή και οι ζώνες σάρωσης του πυθµένα να έχουν επικάλυψη 25%. Το εύρος ζώνης σάρωσης κάθε ζώνης σάρωσης πρέπει να είναι 20εως 50 m. Στην πελάγια ζώνη η βυθοµετρική αποτύπωση πρέπει να γίνει µε γραµµές πλεύσης παράλληλες προς τον κύριο άξονα της διασύνδεσης. Για να επιτευχθεί η ακριβής και ασφαλής αποτύπωση της ζώνης διασύνδεσης πρέπει να υπάρχει επικάλυψη 25-30% µεταξύ διαδοχικών ζωνών σάρωσης. ΜΑΙΟΣ 2006 23

Για την πλήρη βυθοµετρική αποτύπωση της πελάγιας ζώνης µε δύο διπολικά καλώδια προτείνεται για κάθε ζώνη διασύνδεσης όπως εκτελεστούν ο εξής αριθµός γραµµών πλεύσης και εύρος ζώνης σάρωσης (Ο αριθµός των γραµµών πλεύσης είναι ενδεικτικός και µπορεί να µεταβάλλεται κατά τη διάρκεια της έρευνας): Ζώνη ιασύνδεσης ιαδροµή Γραµµές πλεύσης Εύρος ζώνης σάρωσης Νότια 2 600 m Λαύριο Σύρος Βόρια 2 600 m Σύρος Άνδρος 5 200 m Σύρος Πάρος 3 200 m Σύρος Μύκονος 3 200 m Σύρος Μήλος υτική 3 800 m Ανατολική 3 600 m Μύκονος Νάξος 3 200 m Πάρος Νάξος 3 100 m Για την διασύνδεση των Νήσων µε τρία + ένα µονοπολικά καλώδια προτείνεται όπως για κάθε διασύνδεση να εκτελεστούν ο εξής αριθµός γραµµών πλεύσης (Ο αριθµός των γραµµών πλεύσης είναι ενδεικτικός και µπορεί να µεταβάλλεται κατά τη διάρκεια της έρευνας) : Ζώνη ιασύνδεσης ιαδροµή Γραµµές πλεύσης Εύρος ζώνης σάρωσης Νότια 5 600 m Λαύριο Σύρος Βόρια 5 600 m Σύρος Άνδρος 10 200 m Σύρος Πάρος 5 200 m Σύρος Μύκονος 5 200 m Σύρος Μήλος υτική 5 800 m Ανατολική 5 600 m Μύκονος Νάξος 5 200 m Πάρος Νάξος 4 100 m ΜΑΙΟΣ 2006 24

Στην αγορά υπάρχει µια µεγάλη ποικιλία πολυδεσµικών ηχοβολιστών διαφόρων εταιριών. Για το παρόν έργο για τις διασυνδέσεις, Σύρος-Πάρος, Σύρος-Μύκονος, Μύκονος- Νάξος και Πάρος-Νάξος οι πολυδεσµικοί ηχοβολιστές που θα χρησιµοποιηθούν πρέπει να καλύπτουν βάθη µέχρι τουλάχιστο 200m. Για τις διασυνδέσεις Λαύριο-Σύρος, Σύρος- Άνδρος και Σύρος-Μήλος οι πολυδεσµικοί ηχοβολιστές πρέπει να καλύπτουν βάθη µέχρι τουλάχιστο 600m. 8.2.4 Μορφολογικές Έρευνες Για την αποτύπωση της µορφολογίας του πυθµένα αλλά και τον εντοπισµό τυχών ανθρώπινων δραστηριοτήτων στον πυθµένα της ζώνης προσαιγιάλωσης αλλά και της πελάγιαs ζώνης χρησιµοποιούνται ηχοβολιστές πλευρικής σάρωσης (Side Scan Sonar). Οι κατάλληλοι ηχοβολιστές πλευρικής σάρωσης για το παρόν έργο είναι αυτοί που είναι διπλής συχνότητας 100 και500 khz και έχουν µεταβλητό εύρος ζώνης σάρωσης από 50m έως 600m. Στην αγορά υπάρχει µια µεγάλη ποικιλία ηχοβολιστών πλευρικής σάρωσης διαφόρων εταιριών. Στην ζώνη προσαιγιάλωσης η µορφολογική αποτύπωση του πυθµένα πρέπει να γίνει µε γραµµές πλεύσης παράλληλες και κάθετες προς την ακτογραµµή και οι ζώνες σάρωσης του πυθµένα να έχουν επικάλυψη 25%. Το εύρος της κάθε ζώνης σάρωσης πρέπει να είναι 25 έως 50 m Στην πελάγια ζώνη η κάλυψη της ζώνη της έρευνας σε κάθε διασύνδεση πρέπει να γίνει µε γραµµές πλεύσης παράλληλες προς τον κύριο άξονα της διασύνδεσης. Για την καλύτερη και ακριβέστερη αποτύπωση της µορφολογίας του πυθµένα της ζώνης έρευνας αλλά και των ανθρώπινων δραστηριοτήτων πρέπει να υπάρχει επικάλυψη 20-30% µεταξύ διαδοχικών ζωνών σάρωσης. ΜΑΙΟΣ 2006 25

Εφόσον τοποθετηθούν δύο διπολικά καλώδια τότε για την µορφολογική αποτύπωση της κάθε µιας ζώνης έρευνας πρέπει να εκτελεστούν ο εξής αριθµός γραµµών πλεύσης (Ο αριθµός των γραµµών πλεύσης είναι ενδεικτικός και µπορεί να µεταβάλλεται κατά τη διάρκεια της έρευνας): Ζώνη ιασύνδεσης ιαδροµή Γραµµές πλεύσης Εύρος ζώνης σάρωσης Νότια 5 200 m Λαύριο Σύρος Βόρια 5 200 m Σύρος Άνδρος 4 200 m Σύρος Πάρος 3 200 m Σύρος Μύκονος 3 200 m Σύρος Μήλος υτική 6 200 m Ανατολική 5 200 m Μύκονος Νάξος 3 200 m Πάρος Νάξος 2 200 m Εφόσον τοποθετηθούν τρία + ένα µονοπολικά καλώδια για την κάλυψη της κάθε µιας ζώνης έρευνας θα πρέπει να εκτελεστούν ο εξής αριθµός γραµµών πλεύσης (Ο αριθµός των γραµµών πλεύσης είναι ενδεικτικός και µπορεί να µεταβάλλεται κατά τη διάρκεια της έρευνας) Ζώνη ιασύνδεσης ιαδροµή Γραµµές πλεύσης Εύρος ζώνης σάρωσης Νότια 13 200 m Λαύριο Σύρος Βόρια 11 200 m Σύρος Άνδρος 11 200 m Σύρος Πάρος 5 200 m Σύρος Μύκονος 5 200 m Σύρος Μήλος υτική 11 200 m Ανατολική 11 200 m Μύκονος Νάξος 5 200 m Πάρος Νάξος 3 200 m ΜΑΙΟΣ 2006 26

8.2.5 Γεωλογικές Έρευνες Για την γεωλογική χαρτογράφηση του πυθµένα της ζώνης προσαιγιάλωσης αλλά και της πελάγιας ζώνης χρησιµοποιούνται µονοδεσµικοί τοµογράφοι υποδοµής πυθµένα (Subbottom profilers). Οι κατάλληλοι τοµογράφοι υποδοµής πυθµένα πρέπει να είναι υψηλών συχνοτήτων και ισχύος που να διεισδύουν στα επιφανειακά ιζήµατα που καλύπτουν τον πυθµένα. Οι πλέον κατάλληλοι είναι οι τοµογράφοι υποδοµής πυθµένα οι οποίοι έχουν υψηλή διακριτική ικανότητα (20-30cm) (high resolution) και διεισδυτική ικανότητας από 10 έως 30m. Στην αγορά υπάρχει µια µεγάλη ποικιλία τοµογράφων υποδοµής πυθµένα διαφόρων εταιριών. Στην ζώνη προσαιγιάλωσης η κάλυψη της ζώνης έρευνας πρέπει να γίνει µε γραµµές πλεύσης κάθετες προς την ακτογραµµή. Πρέπει να γίνουν πέντε γραµµές πλεύσης δηλαδή ανά 100 m καθώς και µία γραµµή πλεύσης κατά µήκος της γραµµής πόντισης των καλωδίων. Στην πελάγια ζώνη η κάλυψη της ζώνης έρευνας πρέπει να γίνει µε γραµµές πλεύσης παράλληλες προς τον κύριο άξονα της διασύνδεσης. Οι γραµµές πρέπει να συµπίπτουν µε κάθε γραµµή πόντισης καλωδίου. Επιπλέον γραµµές πρέπει να γίνουν κατά µήκος του άξονα της ζώνης διασύνδεσης καθώς και µια γραµµή κατά µήκος των ορίων της ζώνης έρευνας. Εφόσον τοποθετηθούν δύο διπολικά καλώδια τότε για κάθε διασύνδεση πρέπει να εκτελεστούν συνολικά 5 γραµµές πλεύσης, δηλαδή : 1 γραµµή κατά µήκος της γραµµής του κεντρικού άξονα 2 γραµµές κατά µήκος των γραµµών πόντισης των καλωδίων 2 γραµµές κατά µήκος των εξωτερικών ορίων της ζώνης έρευνας Εφόσον τοποθετηθούν τρία + ένα µονοπολικά καλώδια τότε για κάθε διασύνδεση πρέπει να εκτελεστούν συνολικά 6 γραµµές, δηλαδή : 4 γραµµές κατά µήκος των γραµµών πόντισης κάθε καλωδίου 2 γραµµές κατά µήκος των εξωτερικών ορίων της ζώνης έρευνας ΜΑΙΟΣ 2006 27

Κατά την διάρκεια των µορφολογικών και γεωλογικών ερευνών του πυθµένα µε ηχοβολιστές πλευρικής σάρωσης και τοµογράφους υποδοµής πυθµένα, επιπλέον χρησιµοποιούνται µαγνητόµετρα για τον εντοπισµό τυχόν σιδερένιων αντικειµένων όπως ναυάγια, άγκυρες, αλυσίδες τα οποία βρίσκονται είτε στον πυθµένα της θάλασσας είτε θαµµένα στα ιζήµατα. 8.2.6 Γεωτεχνικές Έρευνες Για την µελέτη των γεωτεχνικών χαρακτηριστικών των ιζηµάτων του πυθµένα πρέπει να ληφθούν δείγµατα. Για τη δειγµατοληψία θα χρησιµοποιηθούν πυρηνολήπτες βαρύτητας (gravity corers) που θα πρέπει να παίρνουν πυρήνες (καρώτα) µήκους 2 έως 3 m. Στην περίπτωση που το ίζηµα είναι χονδρόκοκκο και ο πυρηνολήπτης δεν µπορεί να διεισδύσει στα επιφανειακά ιζήµατα η δειγµατοληψία θα γίνει µε κιβωτολήπτη (box corer). Η δειγµατοληψία θα γίνει κατά µήκος των γραµµών πόντισης των καλωδίων ανά 5 χιλιόµετρα και όπου αλλού θεωρηθεί απαραίτητο που θα προκύψει ύστερα από την ερµηνεία των ηχογραφιών του πυθµένα (ηχοβολιστής πλευρικής σάρωσης) και των τοµογραφιών του πυθµένα (τοµογράφος υποδοµής πυθµένα). Σε κάθε ένα από τους πυρήνες που θα συλλεχθούν θα προσδιοριστούν (i)το µέγεθος των κόκκων των ιζηµάτων σύµφωνα µε τα πρότυπα AUSCS και (ii) η διατµητική αντοχή τους (shear strength) µε δοκιµή πτερυγίου (vane shear test), σε τρία σηµεία που απέχουν από 70εως 100 cm. Στην ζώνη προσαιγιάλωσης οι γεωτεχνικές έρευνες αντικαθίστανται από την επιτόπια παρατήρηση µε δύτη και βιντεοσκόπηση κατά µήκος της γραµµής πόντισης του καλωδίου. Κατά την διάρκεια της επιτόπιας παρατήρησης ο δύτης καταγράφει και χαρτογραφεί την υφή του πυθµένα (βραχώδης, αµµώδης, καλυµµένος µε ποσειδωνίες κ.λ.π.) κατά µήκος της γραµµή πόντισης. Στην περίπτωση που ο πυθµένας είναι αµµώδης, τότε ο δύτης χρησιµοποιεί τη ράβδο διείσδυσης η οποία έχει µήκος 1 m και λειτουργεί µε πεπιεσµένο αέρα για να προσδιοριστεί το πάχος της άµµου. Σκοπός της παραπάνω έρευνας είναι να διαπιστωθεί ο τύπος ΜΑΙΟΣ 2006 28

εκσκαπτικού µηχανήµατος που θα χρησιµοποιηθεί για την διάνοιξη της τάφρου στη ζώνη προσαιγιάλωσης καθώς και ο βαθµός ευκολίας εκσκαφής της τάφρου. 8.2.7 Οπτική Παρατήρηση Εφόσον, ύστερα από την ανάλυση και ερµηνεία των βυθοµετρικών, µορφολογικών και γεωλογικών δεδοµένων που συλλέχθηκαν κατά την διάρκεια των ερευνητικών εργασιών, υπάρχουν σε επιµέρους τµήµατα της διασύνδεσης αµφιβολίες για την σύσταση και δοµή του πυθµένα, όσον αφορά στην ασφαλή πόντιση των καλωδίων, τότε συνιστάται η οπτική παρατήρηση του πυθµένα µε τηλεκατευθυνόµενο βαθυσκάφος (Remote Operated Vehicle), το οποίο φέρει φωτογραφική µηχανή και βιντεοκάµερα. ΜΑΙΟΣ 2006 29

9. ΕΚ ΟΣΗ Α ΕΙΩΝ Οι τοπογραφικές έρευνες που αναφέρονται στα κεφάλαια 6.3 και 8.2.1 πρέπει να εκτελεστούν πριν αρχίσει η διαδικασία υποβολής αιτήσεων στις αρµόδιες αρχές για την εκτέλεση του έργου. Οι τοπογραφικές αποτυπώσεις του χερσαίου τµήµατος της ζώνης προσαιγιάλωσης και οι αρχικά επιλεγµένες οδεύσεις των καλωδίων συνυποβάλλονται µε την αίτηση καθώς θεωρούνται απαραίτητα έγγραφα για την έκδοση των αδειών από τις αρµόδιες αρχές για άδεια χρήσης των αιγιαλών για προσαιγιαλώσεις καλωδίων, άδεια εκτέλεσης των θαλασσίων ερευνητικών εργασιών αλλά και έγκρισης του όλου έργου. Γι αυτό το λόγο οι τοπογραφικές έρευνες στον αιγιαλό/παραλία πολλές φορές γίνονται κατά τη διάρκεια της Φάσης Α.. Οι απαραίτητες άδειες για την εκτέλεση του έργου χωρίζονται σε δυο οµάδες: 1 Άδεια για την εκτέλεση των θαλασσίων ερευνών της µελέτης. 2 Άδεια για την εγκατάσταση των καλωδίων. Προκειµένου να δροµολογηθεί η έκδοση των παραπάνω αδειών θα πρέπει να ακολουθηθεί η παρακάτω διαδικασία 1. Σύνταξη και υποβολή της Προµελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων για την Προκαταρκτική Περιβαλλοντική Εκτίµηση και Αξιολόγηση έτσι όπως ορίζει ο νόµος. 2. Μετά την έγκριση της Προκαταρκτικής Περιβαλλοντικής Εκτίµησης και Αξιολόγησης, όπου θα εγκρίνεται και η χωροθέτηση του έργου, µπορεί να ξεκινήσουν οι θαλάσσιες έρευνες της µελέτης αφού πρώτα ληφθεί η σχετική άδεια από την ΕΧΑΕΘ (Επιτροπή Χορήγησης Αδειών Ερευνών Θαλάσσης) που λειτουργεί στο Υπουργείο Εξωτερικών, µετά την υποβολή σχετικού φακέλου µε τα στοιχεία που απαιτούνται. 3. Ταυτόχρονα, εφόσον στις περιοχές προσαιγιάλωσης που έχουν επιλεγεί δεν υπάρχουν καθορισµένες γραµµές αιγιαλού και παραλίας, ξεκινά η διαδικασία σύνταξης των µελετών για των καθορισµό τους. ΜΑΙΟΣ 2006 30

4. Μετά την ολοκλήρωση των θαλασσίων ερευνών, που θα γίνουν σύµφωνα µε τους όρους της αδειοδότησης από την ΕΧΑΕΘ και τον καθορισµό των γραµµών αιγιαλού και παραλίας στις περιοχές προσαιγιάλωσης και την έκδοση των σχετικών ΦΕΚ, συντάσσεται η Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων, η οποία µαζί µε τα υπόλοιπα τεχνικά στοιχεία του έργου υποβάλλονται αρµοδίως για την έκδοση της τελικής άδειας εγκατάστασης των καλωδίων. ΜΑΙΟΣ 2006 31

10. ΙΑΡΚΕΙΑ ΤΩΝ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΩΝ ΕΡΓΑΣΙΩΝ ΑΝΑ ΙΑΣΥΝ ΕΣΗ Η διάρκεια της Αναγνωριστικής φάσης όπως περιγράφεται στο κεφάλαιο 8.1 εκτιµάται να είναι περίπου 40 ηµέρες. Η διάρκεια της έρευνας της Τελικής φάσης ερευνών σε κάθε διασύνδεση για τις ζώνες προσαιγιάλωσης και την πελάγια ζώνη µε βάση το µήκος και εύρος της ζώνης έρευνας κάθε διασύνδεσης και των προδιαγραφών των ερευνητικών εργασιών όπως αναφέρονται στο κεφαλαίο 8.2 υπολογίζεται να είναι: 1. ΛΑΥΡΙΟ ΣΥΡΟΣ υο Τριπολικά καλώδια: ιάρκεια Ζώνη προσαιγιάλωσης (i) Αιγιαλός- Παραλία 4 ηµέρες 10 ηµέρες (ii) Παράκτια ζώνη 6 ηµέρες Πελάγια ζώνη 25 ηµέρες Σύνολο : 35 ηµέρες Τρία Μονοπολικά καλώδια και Ένα Εφεδρικό ιάρκεια Ζώνη προσαιγιάλωσης (i) Αιγιαλός- Παραλία 4 ηµέρες 10 ηµέρες (ii) Παράκτια ζώνη 6 ηµέρες Πελάγια ζώνη 38 ηµέρες Σύνολο : 48 ηµέρες 2. ΣΥΡΟΣ - ΑΝ ΡΟΣ υο Τριπολικά καλώδια: ιάρκεια Ζώνη προσαιγιάλωσης (i) Αιγιαλός- Παραλία 4 ηµέρες 10 ηµέρες (ii) Παράκτια ζώνη 6 ηµέρες Πελάγια ζώνη 8 ηµέρες Σύνολο : 18 ηµέρες ΜΑΙΟΣ 2006 32

Τρία Μονοπολικά καλώδια και Ένα Εφεδρικό ιάρκεια Ζώνη προσαιγιάλωσης (i) Αιγιαλός- Παραλία 4 ηµέρες 10 ηµέρες (ii) Παράκτια ζώνη 6 ηµέρες Πελάγια ζώνη 16 ηµέρες Σύνολο : 26 ηµέρες 3. ΣΥΡΟΣ-ΠΑΡΟΣ υο Τριπολικά καλώδια: ιάρκεια Ζώνη προσαιγιάλωσης (i) Αιγιαλός- Παραλία 4 ηµέρες 10 ηµέρες (ii) Παράκτια ζώνη 6 ηµέρες Πελάγια ζώνη 9 ηµέρες Σύνολο : 19 ηµέρες Τρία Μονοπολικά καλώδια και Ένα Εφεδρικό ιάρκεια Ζώνη προσαιγιάλωσης (i) Αιγιαλός- Παραλία 4 ηµέρες 10 ηµέρες (ii) Παράκτια ζώνη 6 ηµέρες Πελάγια ζώνη 13 ηµέρες Σύνολο : 23 ηµέρες 4. ΣΥΡΟΣ-ΜΥΚΟΝΟΣ υο Τριπολικά καλώδια: ιάρκεια Ζώνη προσαιγιάλωσης (i) Αιγιαλός- Παραλία 4 ηµέρες 10 ηµέρες (ii) Παράκτια ζώνη 6 ηµέρες Πελάγια ζώνη 8 ηµέρες Σύνολο : 18 ηµέρες ΜΑΙΟΣ 2006 33

Τρία Μονοπολικά καλώδια και Ένα Εφεδρικό ιάρκεια Ζώνη προσαιγιάλωσης (i) Αιγιαλός- Παραλία 4 ηµέρες 10 ηµέρες (ii) Παράκτια ζώνη 6 ηµέρες Πελάγια ζώνη 10 ηµέρες Σύνολο : 20 ηµέρες 5. ΣΥΡΟΣ ΜΗΛΟΣ υο Τριπολικά καλώδια: ιάρκεια Ζώνη προσαιγιάλωσης (i) Αιγιαλός- Παραλία 4 ηµέρες 10 ηµέρες (ii) Παράκτια ζώνη 6 ηµέρες Πελάγια ζώνη 28 ηµέρες Σύνολο : 38 ηµέρες Τρία Μονοπολικά καλώδια και Ένα Εφεδρικό ιάρκεια Ζώνη προσαιγιάλωσης (i) Αιγιαλός- Παραλία 4 ηµέρες 10 ηµέρες (ii) Παράκτια ζώνη 6 ηµέρες Πελάγια ζώνη 40 ηµέρες Σύνολο : 50 ηµέρες 6. ΜΥΚΟΝΟΣ - ΝΑΞΟΣ υο Τριπολικά καλώδια: ιάρκεια Ζώνη προσαιγιάλωσης (i) Αιγιαλός- Παραλία 4 ηµέρες 10 ηµέρες (ii) Παράκτια ζώνη 6 ηµέρες Πελάγια ζώνη 8 ηµέρες Σύνολο : 18 ηµέρες ΜΑΙΟΣ 2006 34

Τρία Μονοπολικά καλώδια και Ένα Εφεδρικό ιάρκεια Ζώνη προσαιγιάλωσης (i) Αιγιαλός- Παραλία 4 ηµέρες 10 ηµέρες (ii) Παράκτια ζώνη 6 ηµέρες Πελάγια ζώνη 10 ηµέρες Σύνολο : 20 ηµέρες 7. ΠΑΡΟΣ ΝΑΞΟΣ υο Τριπολικά καλώδια: ιάρκεια Ζώνη προσαιγιάλωσης (iii) Αιγιαλός- Παραλία 4 ηµέρες 10 ηµέρες (iv) Παράκτια ζώνη 6 ηµέρες Πελάγια ζώνη 3 ηµέρες Σύνολο : 13 ηµέρες Τρία Μονοπολικά καλώδια και Ένα Εφεδρικό ιάρκεια Ζώνη προσαιγιάλωσης (iii) Αιγιαλός- Παραλία 4 ηµέρες 10 ηµέρες (iv) Παράκτια ζώνη 6 ηµέρες Πελάγια ζώνη 4 ηµέρες Σύνολο : 14 ηµέρες Η διάρκεια των ερευνητικών εργασιών σε ηµέρες ανά διασύνδεση για το έργο υπολογίστηκε µε 10 έως 12 ώρες εργασίας την ηµέρα χωρίς διακοπή λόγω καιρικών συνθηκών και δυσλειτουργιών των οργάνων. Αν ληφθούν υπόψη οι καθυστερήσειs λόγω καιρικών συνθηκών αλλά και βλάβης οργάνων τότε στον χρόνο διάρκειας των ερευνητικών εργασιών ανά διασύνδεση πρέπει να προστεθεί ένα 30%. ΜΑΙΟΣ 2006 35

Η χρονική διάρκεια των ερευνητικών έργων της ζώνης προσαιγιάλωσης και της πελάγιας ζώνης δίνεται χωριστά όπως και το κόστος (βλ. κεφ.14) των ερευνητικών εργασιών καθώς δια διαχειριστικούς αλλά και οικονοµικούς λόγους οι ερευνητικές εργασίες των ζωνών προσαιγιάλωσης και της πελάγιας ζώνης µπορεί να γίνουν από διαφορετικούς φορείς. Συχνά αυτό προτιµάται καθώς για τις ερευνητικές εργασίες στην ζώνη προσαιγιάλωσης το σκάφος πρέπει να έχει µήκος 8-12m, να είναι ευέλικτο και να δύναται να φθάνει στην ακτή µέχρι βάθος 1m. Για την πελάγια ζώνη το σκάφος πρέπει να έχει µήκος τουλάχιστο 28-35 m για να µπορεί να ανταπεξέλθει στις καιρικές συνθήκες που επικρατούν στο πέλαγος. Η διάρκεια των ερευνητικών εργασιών για την πελάγια ζώνη µπορεί να υπολογιστεί µε 24ωρη βάση εργασίας οπότε ο χρόνος των ερευνητικών εργασιών υποδιπλασιάζεται. Σ αυτή την περίπτωση το σκάφος πρέπει να είναι µεγαλύτερο και να έχει καµπίνες για 10 έως 12 άτοµα. ΜΑΙΟΣ 2006 36

11. ΠΑΡΑ ΟΤΕΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ 11.1 Παραδοτέα προϊόντα Αναγνωριστικής Φάσης Τα παραδοτέα προϊόντα της αναγνωριστικής φάση του έργου πρέπει να περιλαµβάνουν: i) Βυθοµετρικό, µορφολογικό και γεωλογικό χάρτη σε κλίµακα 1:20.000 για κάθε διασύνδεση ii) Χάρτης παχών και υφής των επιφανειακών ιζηµάτων του πυθµένα. 11.2 Παραδοτέα προϊόντα Τελικής Φάσης Τα παραδοτέα προϊόντα της Τελικής Φάσης του έργου για κάθε διασύνδεση πρέπει να είναι συµβατά µε τις απαιτήσεις των κατασκευαστικών εταιρειών και των εργολαβικών εταιρειών πόντισης όπως αυτή ορίζεται από τη διεθνή πρακτική. Σύµφωνα µε την διεθνή πρακτική τα παραδοτέα προϊόντα πρέπει να περιλαµβάνουν: 1. Τεχνικά στοιχεία της διαδροµής κάθε καλωδίου σε πίνακες. Στα τεχνικά στοιχεία περιλαµβάνονται : (i) Γεωγραφικές συντεταγµένες των σηµείων προσαιγιάλωσης σε easting, northing καθώς και σε φ,λ. (ii) Το µήκος του καλωδίου σε οριζοντιογραφία καθώς επίσης και το µήκος του καλωδίου πάνω στον πυθµένα. (iii) Οι γεωγραφικές συντεταγµένες των τερµατικών σταθµών σε easting και northing καθώς και σε φ και λ. (iv) Το µήκος των καλωδίων στην χέρσο από κάθε σηµείο προσαιγιάλωσης στο αντίστοιχο τερµατικό σηµείο. (v) Οι γεωγραφικές συντεταγµένες όλων των σηµείων καθώς και η απόσταση µεταξύ τους όπου γίνεται αλλαγή κατεύθυνσης. 2. Βυθοµετρικές Τοµές κατά µήκος των γραµµών πόντισης των καλωδίων, στις οποίες θα προβάλλονται όλα τα σηµεία αλλαγής διεύθυνσης του καλωδίου και τα κύρια βυθοµετρικά µορφολογικά, γεωλογικά και γεωτεχνικά χαρακτηριστικά της τοµής, όπως ΜΑΙΟΣ 2006 37

κλίσεις, υφή ιζηµάτων, µέγιστο δυνατό βάθος ταφής καλωδίου κ.λ.π. Οι Τοµές θα είναι σε οριζόντια κλίµακα 1:10.000 και κατακόρυφη κλίµακα 1:100. 3. Χάρτες της ζώνης έρευνας κάθε διασύνδεσης όπως : (i) Βυθοµετρικός χάρτης µε τις γραµµές όδευσης των καλωδίων µε τα σηµεία προσαιγιάλωσης. Κλίµακα 1:10.000. (ii) Τοπογραφικός χάρτης του χερσαίου τµήµατος της προσαιγιάλωσης στον οποίο θα υπάρχουν τα σηµεία προσαιγιάλωσης, ο τερµατικό σταθµός και όλα τα σηµεία αλλαγής κατεύθυνσης του καλωδίου. Κλίµακα 1:3.000 και 1:1.000. (iii) Βυθοµετρικός χάρτης της ζώνης προσαιγιάλωσης στον οποίο θα προβάλλονται οι γραµµές πόντισης των καλωδίων. Κλίµακα 1:3.000 και 1:1.000. (iv) Βυθοµετρικός χάρτης της ζώνης προσαιγιάλωσης µε τις γραµµές πόντισης των καλωδίων, τα µορφολογικά, γεωλογικά χαρακτηριστικά του πυθµένα. Κλίµακα 11:3.000 και 1:1.000. (v) Μορφολογικός και γεωλογικός χάρτης του πυθµένα (Sonar imaging, Seafloor map). Κλίµακα 1:20.000. ΜΑΙΟΣ 2006 38

12. ΕΠΙΒΛΕΨΗ ΕΡΓΟΥ Η σπουδαιότητα του έργου συνιστά τη συνεχή παρακολούθηση και επίβλεψη του έργου από τον ανάδοχο (ΡΑΕ) προς αποφυγή αστοχιών και µη αναστρέψιµων καταστάσεων κατά την διάρκεια της πόντισης των καλωδίων. Η επίβλεψη του έργου πρέπει να γίνει από εξειδικευµένο επιστηµονικό προσωπικό µε εµπειρία στην εκτέλεση θαλασσίων ερευνητικών εργασιών για την πόντιση καλωδίων. Η επίβλεψη µπορεί να γίνει από τον ανάδοχο εφόσον έχει στο ανθρώπινο δυναµικό του εξειδικευµένο σε τέτοιες εργασίες προσωπικό είτε από εξειδικευµένη οµάδα στην οποία θα ανατεθεί από τον ανάδοχο η επίβλεψη του έργου. Ο επιβλέπων πρέπει να είναι συνεχώς παρών επί του σκάφους σε όλες τις φάσεις των θαλασσίων ερευνητικών εργασιών και θα είναι υπεύθυνος για : (i) Την τήρηση των προδιαγραφών των οργάνων και των µεθοδολογιών που χρησιµοποιούνται κατά την έρευνα, όπως αυτές έχουν ορισθεί από τον ανάδοχο του έργου, (ii) Την καλή λειτουργία των οργάνων που χρησιµοποιούνται και την αξιοπιστία των βυθοµετρικών, µορφολογικών και γεωλογικών στοιχείων που συλλέγονται, (iii) Τη σωστή ερµηνεία των βυθοµετρικών,µορφολογικων, γεωλογικών και γεωτεχνικών στοιχείων που συλλέγονται κατά την εκτέλεση των ερευνητικών εργασιών, (iv) Τη λήψη αποφάσεων για την επέκταση των θαλασσίων ερευνητικών εργασιών για τον ορισµό νέας διαδροµής πόντισης των καλωδίων εφόσον κριθεί σκόπιµη η αλλαγή τµήµατος ή και όλης της διαδροµής που είχε προεπιλεγεί για την πόντιση των καλωδίων. ΜΑΙΟΣ 2006 39

13. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ ΕΚΤΕΛΕΣΗΣ ΘΑΛΑΣΣΙΩΝ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΩΝ ΕΡΓΑΣΙΩΝ Για την ελαχιστοποίηση του χρόνου διάρκειας των θαλασσίων ερευνητικών εργασιών και τη βελτιστοποίηση της ποιότητας των στοιχείων που θα συλλεχθούν (βυθοµετρικά, µορφολογικά, γεωλογικά) η οποία επιτυγχάνεται όταν η ένταση των ανέµων είναι µικρότερη των 6Β, οι ερευνητικές εργασίες συνιστάται να εκτελεστούν κατά τους µήνες Μάιο/Ιούνιο και Σεπτέµβριο/Οκτώβριο, καθόσον τότε σύµφωνα µε την ΕΜΥ επικρατούν καταλληλότερες καιρικές συνθήκες. ΜΑΙΟΣ 2006 40

14. ΚΟΣΤΟΣ ΕΡΕΥΝΩΝ Το κόστος των ερευνών για το παρόν έργο σύµφωνα µε την προτεινοµένη µεθοδολογία, όργανα και προδιαγραφές που περιγράφονται στα κεφ. 4, 8 και 10 έχει ως εξής: 1. Μελέτη Γραφείου (Α Φάση) Η µελέτη γραφείου για κάθε διασύνδεση εκτιµάται σε 10.000 εποµένως για το σύνολο των διασυνδέσεων (7) είναι 70.000. Στην µελέτη γραφείου περιλαµβάνεται και µια επίσκεψη στα υπό διασύνδεση νησιά για το οριστικό καθορισµό των κόλπων προσαιγιάλωσης των καλωδίων και τον ακριβή πορισµό των σηµείων προσαιγιάλωσης των καλωδίων. Αν η τοπογραφική αποτύπωση ενταχθεί στην Μελέτη Γραφείου (Α Φάση) για επίσπευση των διαδικασιών χορήγησης αδειών από τις αρµόδιες αρχές τότε το κόστος της τοπογραφικής αποτύπωσης του χερσαίου τµήµατος που αναφέρεται στο 3.1 (α) µεταφέρεται στο 1. ηλαδή η Μελέτη Γραφείου επιβαρύνεται κατά 30.000 ( 15.000 ανά κάθε προσαιγιάλωση). 2. Αναγνωριστική Φάση Ερευνών (Β Φάση) Το κόστος των ερευνητικών εργασιών αυτής της φάσης εκτιµάται σε 200.000. 3. Τελική Φάση Ερευνών (Γ Φάση) 3.1 Έρευνα Ζώνης Προσαιγιάλωσης (α) Το κόστος της τοπογραφικής αποτύπωσης του χερσαίου τµήµατος (αιγιαλός παραλία) της ζώνης προσαιγιάλωσης εκτιµάται σε 15.000 ανά προσαιγιάλωση, εποµένως για το σύνολο των προσαιγιαλώσεων (14) είναι 210.000. (β) Το κόστος των ερευνητικών εργασιών στην παράκτια ζώνη ανά διασύνδεση εκτιµάται σε 30.000 ανά προσαιγιάλωση εποµένως για το σύνολο των προσαιγιαλώσεων (14) είναι 420.000. ΜΑΙΟΣ 2006 41

3.2 Έρευνα Πελάγιας ζώνης Το κόστος των ερευνητικών εργασιών στο πελάγιο τµήµα ανά διασύνδεση για δύο τριπολικά καλώδια ή για τρία µονοπολικά και ένα εφεδρικό δίνεται στον Πίνακα 1. 4. Το κόστος επίβλεψης του έργου για δύο διπολικά καλώδια εκτιµάται σε 60.000 ενώ για τρία + ένα µονοπολικά καλώδια σε 80.000 Ζώνη ιασύνδεσης Λαύριο Σύρος Μήκος ιασύνδεσης 81 km Σύρος Άνδρος Μήκος ιασύνδεσης 27 km Σύρος Πάρος Μήκος ιασύνδεσης 40 km Σύρος Μύκονος Μήκος ιασύνδεσης 30 km Σύρος Μήλος Μήκος ιασύνδεσης 83 km Μύκονος Νάξος Μήκος ιασύνδεσης 33 km Πάρος Νάξος Μήκος ιασύνδεσης 10 km ΠΙΝΑΚΑΣ 1 ΚΟΣΤΟΣ ΕΡΓΟΥ ΠΕΛΑΓΙΑΣ ΖΩΝΗΣ Τρία + Ένα Μονοπολικά ύο ιπολικά Καλώδια Καλώδια 600.000 900.000 180.000 360.000 240.000 300.000 190.000 240.000 700.000 900.000. 200.000 250.000. 60.000 70.000 ΣΥΝΟΛΟ 2. 170.000 3.020.000 ΜΑΙΟΣ 2006 42

Στον Πίνακα 2 συνοψίζονται το κόστος για κάθε επιµέρους στάδιο και καθώς και το συνολικό κόστος του έργου για διασύνδεση µε δύο διπολικά καλώδια και για διασύνδεση µε τρία + ένα µονοπολικά καλώδια. ΠΙΝΑΚΑΣ 2 ΣΥΝΟΛΙΚΟ ΚΟΣΤΟΣ ΕΡΓΟΥ ύο ιπολικά Καλώδια Τρία + Ένα Μονοπολικά Καλώδια ΜΕΛΕΤΗ ΓΡΑΦΕΙΟΥ 70.000 70.000 ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΤΙΚΗ ΦΑΣΗ 200.000 200.000 ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΚΗ ΑΠΟΤΥΠΩΣΗ ΧΕΡΣΟΥ ΖΩΝΗ ΠΡΟΣΑΙΓΙΑΛΩΣΗΣ ΠΑΡΑΚΤΙΟ ΤΜΗΜΑ 210.000 210.000 420.000. 420.000 ΠΕΛΑΓΙΑ ΖΩΝΗ 2.170.000 3.020.000 ΕΠΙΒΛΕΨΗ ΕΡΓΟΥ 60.000 80.000 ΣΥΝΟΛΟ 3.130.000 4.000.000 ΜΑΙΟΣ 2006 43