ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Σύγχρονη ελληνική τέχνη Τέλη 19ου-αρχές 20ου αιώνα: η ελληνική ακαδημία Διδάσκουσα: Επίκ. Καθηγήτρια Αρετή Αδαμοπούλου
Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες, που υπόκειται σε άλλου τύπου άδειας χρήσης, η άδεια χρήσης αναφέρεται ρητώς.
Σύγχρονη ελληνική τέχνη ΥΕΤ 801 Προπτυχιακό, Υποχρεωτικό
Σύγχρονη ;?! ελληνική ;?! τέχνη ;?!
Benedict Anderson, Imagined communities: Reflections on the Origin and Spread of Nationalism, 1983 Φαντασιακές κοινότητες: Στοχασμοί για τις απαρχές και τη διάδοση του εθνικισμού, μτφρ. Χαντζαρούλα Ποθητή, Αθήνα: Νεφέλη 1997
H καλλιτεχνική σκηνή στην Ελλάδα από το 19 ο αιώνα ως τον Α Παγκόσμιο πόλεμο. Οι προϋποθέσεις της ύπαρξης μιας τοπικής ακαδημαϊκής τέχνης. Ιστορία των θεσμών για τη διδασκαλία της τέχνης στην Ελλάδα
Θεόδωρος Βρυζάκης, Το στρατόπεδο του Καραϊσκάκη στην Καστέλλα, 1855
Διονύσιος Τσόκος, Πορτρέτο του Θρασύβουλου Ζαϊμη
Νικηφόρος Λύτρας, Πορτρέτο του αρχιτέκτονα Λύσανδρου Καυταντζόγλου, π. 1886
Νικηφόρος Λύτρας, Το φιλί, 1878
Νικόλος Γύζης Οι αρραβώνες των παίδων
Γώργιος Ιακωβίδης, Παιδική συναυλία, 1900
Νικόλαος Γύζης, Ιδού ο Νυμφίος έρχεται, 1899-1900
Καλλιτεχνική εκπαίδευση στην Ελλάδα
Βασιλικό Σχολείον των Τεχνών ή Πολυτεχνικόν Σχολείον, Αθήνα, 1836/7. Διευθυντής: Friedrich von Zentner. Στέγαση: Οικίες Βλαχούτση, επί της Πειραιώς. Το Σχολείο έγινε καθημερινό το 1842. Πρώτοι δάσκαλοι ιχνογραφίας: αδελφοί Hansen ελαιογραφίας: Pierre Bonirote «Στοιχειώδους Ζωγραφικής»: Φίλιππος Μαργαρίτης
Pierre Bonirote, Αθηναίες στη βρύση, 1879
Pierre Bonirote, Ο Κολοκοτρώνης νεκρός, 1843
Φίλιππος Μαργαρίτης
1843: Το Σχολείον αποκτά 3 τμήματα: - το Σχολείο των Κυριακών: για τους «επαγγελόμενους διαφόρους τέχνας». - το Καθημερινό: για «τας βιομηχανικάς τέχνας» - το Ανώτερο: «δια καθημερινήν διδασκαλίαν των ωραίων τεχνών». 1844: Εισάγεται το μάθημα της «ιστορίας των εικαστικών τεχνών». Διδάσκων: Γρηγόριος Παπαδόπουλος 1845: Εισάγεται το μάθημα της φωτογραφίας. Διδάσκων: Φίλιππος Μαργαρίτης
1844-1863: Διευθυντής Λύσανδρος Καυταντζόγλου. Εγκαινίασε τη λειτουργία ετήσιας έκθεσης των σπουδαστών (θεσμός που καθιερώνεται το 1863). Καυταντζόγλου, για την πρώτη έκθεση: «Πενιχρά έτι και μηδέ την ευρωπαϊκήν τελειότητα, μηδέ την προγονικήν πρωτοτυπία φέροντα [ ] εμφαίνουσιν όμως χρηστήν την νεαράν ελπίδα [ ] αόρατον μόνον εις τον εμπαθή ή χυδαίον όχλον». Εφημ. Ελληνικός Παρατηρητής, 18 Ιουλίου 1844
ΤΟ ΣΥΓΚΡΟΤΗΜΑ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟΥ ΣΤΗΝ ΠΑΤΗΣΙΩΝ Το αρχικό σχέδιο εκπονήθηκε το 1859, το 1861 συμπληρώθηκε η μελέτη και ο θεμέλιος λίθος τέθηκε το 1862. Το Σχολείο μεταφέρθηκε στο κτήριο το 1872.
Φίλιππος Μαργαρίτης, Όμιλος καθηγητών του Σχολείου των Τεχνών, 1856. Από αριστερά: Ιωσήφ Μίνδλερ, Αγαθάγγελος Τριανταφύλλου, Γεώργιος Φυτάλης, Γρηγόριος Παπαδόπουλος, Στέφανος Σταυρινάκης. Καθισμένοι: Ξαβέριος Λάνδερερ, Ξενοφών Ιωαννίδης
Αγαθάγγελος Τριανταφύλλου, Αγ. Κωνσταντίνος ο Υδραίος, 1829
Γεώργιος Μαργαρίτης, Γυνή καθήμενη
Γεώργιος Μαργαρίτης, Η Σαπφώ προσευχόμενη στην Αφροδίτη
Ραφαήλ Τσέκολης, Άποψη της Ακρόπολης
Κοντοσταύλειος διαγωνισμός: εγκαινιάσθηκε το 1856. Δίνονταν θέματα στους υποψήφιους, που εστιάζονταν στην ακαδημαϊκή ηθογραφία με αλληγορικές προεκτάσεις. Π.χ. θέματα διαγωνισμού 1857: «Η ελεημοσύνη εις τρία πρόσωπα, εικονιζόμενη εις γραία αόμματον μετά παιδίου και νέον μαθητήν δίδοντα εις αυτήν ελεημοσύνην εις άρτον ή εις αργύριον» «Ο Δαυίδ κρατών σφενδόνην και ετοιμαζόμενος προς μάχην κατά του Γολιάθ».
Το Σχολείο υπό στρατιωτική διοίκηση: 1863-1901 1863: Νέος οργανισμός: πενταετής φοίτηση και δίπλωμα, υποτροφίες και πρακτική εξάσκηση. Εργαστήρια («εργοστάσια») ζωγραφικής, γλυπτικής και χαρακτικής. 1887: Εκπαιδευτική μεταρρύθμιση. Πολυτεχνείο Βιομηχάνων Τεχνών.
Νικηφόρος Λύτρας, Προσωπογραφία αγοριού, Κωνσταντίος Μελάς, 1879
Νικηφόρος Λύτρας, Γυμνό, 1877
Λουδοβίκος Θείρσιος (Ludwig Thiersch), Νίκος Γύζης
Κωνσταντίνος Βολανάκης, Καϊκια
Γεώργιος Ροϊλός, Ο Βίκτωρ Δουσμάνης έφιππος
Βικέντιος Μποκατσιάμπης, Μάθημα μουσικής
Γεώργιος Φυτάλης, Ποιμήν κρατών ερίφιον
Λεωνίδας Δρόσης, Νεκρική μορφή- Μυροφόρος
Γεώργιος Βρούτος, Αθηνά, πριν το 1894
Περίοδος 1901-1930 1901: Λειτουργεί μικτό τμήμα, που δέχεται γυναίκες. 1910: το καλλιτεχνικό τμήμα του Σχολείου αυτονομείται, με διευθυντή τον Γεώργιο Ιακωβίδη. Ο χρόνος σπουδών για τα τμήματα γραφικής και πλαστικής γίνεται 8ετής. 1914: Το Μετσόβιο αποκτά νομοθετικά ισοτιμία με το Πανεπιστήμιο Αθηνών. 1922: Οι φοιτητές ζητούν από τον Πλαστήρα την απόλυση του Ιακωβίδη. 1923: Διορισμός Νίκου Λύτρα. 1929: Διορισμός Κωστή Παρθένη και Ζαχαρία Παπαντωνίου 1930: Ν 4791. Γεννιέται η ΑΣΚΤ, ισότιμη και αυτόνομη από το Μετσόβιο, με στόχο «την εν ταις εικαστικαίς τέχναις πρακτικήν και θεωρητικήν μόρφωσιν καλλιτεχνών.» Ιδρύονται εργαστήρια και καλλιτεχνικοί σταθμοί. 1939: Διορισμός Παντελή Πρεβελάκη για την «ιστορία της τέχνης»
Γεώργιος Ιακωβίδης, Ανδρικό γυμνό με φύλλο συκής και στάμνα, 1877
Γεώργιος Ιακωβίδης, Προσωπογραφία της κας Στεφάνου Ράλλη και της κόρης της, 1905
Δημήτριος Γερανιώτης, Κορίτσι στην εξοχή, 1916
Ουμβέρτος Αργυρός, Σπουδή ανδρικού γυμνού
Νίκος Λύτρας, Μέγαρα, π. 1920
Κωνσταντίνος Παρθένης, Αυτοπροσωπογραφία
Κωνσταντίνος Παρθένης, Στο ατελιέ
Μιχάλης Τόμπρος, Χονδρή γυναίκα καθισμένη
Περίοδος 1930-1974 1937: Ο Κώστας Δημητριάδης διαδέχεται τον Ιακωβίδη στη διεύθυνση της ΑΣΚΤ. Στη διάρκεια του Β ΠΠ και της Κατοχής η Σχολή υπολειτουργεί. Το εργαστήριο χαρακτικής έγινε τόπος αντιστασιακής δράσης.
Με το τέλος του πολέμου οι εκλογές και οι διορισμοί των διδασκόντων καταφάσκουν στην καθιέρωση του μοντέρνου ως κανόνα για την ελληνική τέχνη. 1948: Εκλογή Γιάννη Μόραλη 1953: Εκλογή Γιάννη Παππά 1956: Εκλογή Σπύρου Παπαλουκά 1961: Εκλογή Θανάση Απάρτη 1964: Εκλογή Νίκου Νικολάου
Κώστας Δημητριάδης, Δισκοβόλος, 1924
Γιάννης Μόραλης, Κεφάλι γριάς, 1936
Σπύρος Παπαλουκάς, Τοπίο, Χαγιάτι, Πρωτάτο Αγ. Όρους, 1924
Γιώργος Μαυροϊδης (διδ. 1959-81), Ζαχαρίας Παπαντωνίου,
Νίκος Νικολάου, Κεφαλή, 1952.
Γιάννης Κεφαλληνός, Η τσάτσα καθιστή, 1921
Γιάννης Παππάς, Αλεξανδρινό νέος, 1946
Θανάσης Απάρτης, Ο ναύτης, 1958
Κατά την περίοδο της Δικτατορίας των Συνταγματαρχών (1967-1974) σύμφωνα με την επίσημη ιστοσελίδα της ΑΣΚΤ: «οι σπουδαστές συμμετείχαν στους αγώνες κατά της χούντας, ενώ ούτε ένας Καθηγητής δεν συνεργάστηκε με το καθεστώς των Συνταγματαρχών.»
1975-2000 Οι νέοι διορισμοί στόχευαν, σύμφωνα με την επίσημη ιστοσελίδα της ΑΣΚΤ, στο «να αντιπροσωπεύονται όλες οι τάσεις της σύγχρονης τέχνης.» 1974: Εκλογή Μαρίνας Λαμπράκη-Πλάκα 1976: Εκλογή Παναγιώτη Τέτση 1976: Εκλογή Δημοσθένη Κοκκινίδη 1977: Εκλογή Δημήτρη Μυταρά 1980: Εκλογή Γεώργιου Νικολαΐδη 1981: Εκλογή Νίκου Κεσσανλή 1982: Εκλογή Ηλία Δεκουλάκου 1982: Εκλογή Θανάση Εξαρχόπουλου 1992: Εκλογή Ρένας Παπασπύρου (πρώτη γυναίκα Διευθύντρια Εργαστηρίου).
Παναγιώτης Τέτσης, Εσωτερικό IIΙ, 1975-1976
Δημοσθένης Κοκκινίδης,Διαμαρτυρίες,1974
Δημήτρης Μυταράς, Πορτρέτο του Ν.Λ., 1980
Γιώργος Νικολαΐδης, Ιστία, 1975 και Ανδριάντας Φιλίππου Β, Θεσσαλονίκη, 1988-91
Νίκος Κεσσανλής, Το ζευγάρι, 1987
Ηλίας Δεκουλάκος, Χειρονομία, 1971 Το μήλον της έριδος, 1973
Θανάσης Εξαρχόπουλος, 1982
Ρένα Παπασπύρου, Συνειρμικές εικόνες, 1989-1994
Σημαντική μεταβολή στην εργαστηριακή υποδομή και στους εκθεσιακούς χώρους της ΑΣΚΤ προκάλεσε η παραχώρηση του παλιού εργοστασίου της Αγγλοελληνικής Εριουργίας "Σικιαρίδειο" από τον Υπουργό Παιδείας Γιώργο Σουφλιά στον τότε Πρύτανη Παναγιώτη Τέτση (1989-1992), το οποίο παρέλαβε και αξιοποίησε ο επόμενος Πρύτανης Νίκος Κεσσανλής. Στο χώρο μετακόμισαν τα εργαστήρια της ΑΣΚΤ στις αρχές της δεκαετίας του 1990. Ο Κεσσανλής δημιούργησε και τον Εκθεσιακό Χώρο της Σχολής "το εργοστάσιο".
Νεότερες Σχολές και Τμήματα που υπηρετούν τις εικαστικές τέχνες στην Ελλάδα: 1. Με το Π.Δ. 169/1984 ιδρύθηκε η Σχολή Καλών Τεχνών του Αριστοτελείου Πανεπιστήμιου Θεσσαλονίκης. Το Τμήμα Εικαστικών και Εφαρμοσμένων Τεχνών λειτούργησε από το πανεπιστημιακό έτος 1984-1985. 2. Με το Π.Δ. 85/2000 ιδρύθηκε το Τμήμα Πλαστικών Τεχνών & Επιστημών της Τέχνης του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων. 3. Με το Π.Δ. 181/2006 ιδρύθηκε το Τμήμα Εικαστικών και Εφαρμοσμένων Τεχνών του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας, με έδρα τη Φλώρινα
Τέλος Ενότητας
Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων» έχει χρηματοδοτήσει μόνο τη αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους.
Σημειώματα
Σημείωμα Ιστορικού Εκδόσεων Έργου Το παρόν έργο αποτελεί την έκδοση 1.0. Έχουν προηγηθεί οι κάτωθι εκδόσεις: Έκδοση 1.0 διαθέσιμη εδώ. http://ecourse.uoi.gr/course/view.php?id=1207.
Σημείωμα Αναφοράς Copyright Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, Διδάσκουσα: Επίκ. Καθηγήτρια Αρετή Αδαμοπούλου. «Σύγχρονη ελληνική τέχνη. Τέλη 19ου-αρχές 20ου αιώνα: η ελληνική ακαδημία». Έκδοση: 1.0. Ιωάννινα 2014. Διαθέσιμο από τη δικτυακή διεύθυνση: http://ecourse.uoi.gr/course/view.php?id=1207.
Σημείωμα Αδειοδότησης Το παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά Δημιουργού - Παρόμοια Διανομή, Διεθνής Έκδοση 4.0 [1] ή μεταγενέστερη. [1] https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/.