Ηλεκτρονικός χώρος εργασίας: µια πρόταση για την. Ψηφιακή Στρατηγική της Ελλάδος

Ηλεκτρονικός χώρος εργασίας: µια πρόταση για την Μιχάλης Βαφόπουλος Τµήµα Διοίκησης Επιχειρήσεων, Πανεπιστήµιο Αιγαίου, Μιχάλων 8, Χίος, Ελλάς vaf@aegean.gr Ψηφιακή Στρατηγική της Ελλάδος Βασίλης Αγγελής Τµήµα Διοίκησης Επιχειρήσεων, Πανεπιστήµιο Αιγαίου, Μιχάλων 8, Χίος, Ελλάς v.angelis@aegean.gr Περίληψη H τρέχουσα Ψηφιακή Στρατηγική της χώρας παρότι διαθέτει σηµαντικά χρηµατικά ποσά και υλοποιεί ένα µεγάλο αριθµό έργων ψηφιοποίησης, µηχανογράφησης και ανάπτυξης ηλεκτρονικών υπηρεσιών, στερείται ενός µακρόπνοου στόχου που θα µπορούσε να οδηγήσει σε ένα ψηφιακό άλµα προς το επίπεδο των υπόλοιπων ευρωπαϊκών χωρών. Στην παρούσα εργασία προτείνουµε την δηµιουργία ενός ηλεκτρονικού χώρου εργασίας για όλους τους πολίτες µε σκοπό την αξιοποίηση της πληροφορίας από το τελικό χρήστη µέσα ένα διαλειτουργικό και αποτελεσµατικό περιβάλλον. Η προτεινόµενη στρατηγική εντάσσεται στην νεοσύστατη επιστηµονική ανάλυση του Web (Web science) που προτάθηκε από τον Tim Berners-Lee το 2006. Keywords: Ψηφιακή στρατηγική, g-work, επιστήµη του Web (Web science) 1. Εισαγωγή Τα τελευταία χρόνια η Ψηφιακή Στρατηγική των ευρωπαϊκών χωρών έχει αναβαθµιστεί σε έναν από τους βασικότερους άξονες της συνολικής πολιτικής κατεύθυνσης. Αφορά έµµεσα ή άµεσα, την παιδεία, την οικονοµία, το πολιτισµό, την διακυβέρνηση και εν γένει την καθηµερινότητα του πολίτη. Σε αυτό το πλαίσιο θεωρούµε ότι θα ήταν χρήσιµο να εντοπίσουµε την ερευνητική µας προσπάθεια στην κατάρτιση εµπεριστατωµένων και αποτελεσµατικών πολιτικών διάδοσης των ΤΠΕ. Στην δεύτερη ενότητα παρουσιάζεται η υφιστάµενη Ψηφιακή Στρατηγική της Ελλάδος, ενώ στην Τρίτη ενότητα επισηµαίνονται τα βασικά µειονεκτήµατα της στρατηγικής αυτής. Στην επόµενη ενότητα περιγράφεται συνοπτικά ο ηλεκτρονικός χώρος εργασίας ως µια πρόταση για την Ψηφιακή Στρατηγική της Ελλάδος. Στην πέµπτη ενότητα παρατίθενται τα βασικά στοιχεία εφαρµογής του g-work, ενώ η έκτη ενότητα εντοπίζεται στο κεντρικό φορέα επόπτευσης του g-work, το Εθνικό

Συµβούλιο Πληροφορίας. Τα συµπεράσµατα και προτάσεις για περιατέρω µελέτη περιγράφονται στην έβδοµη ενότητα. 2. Η Ψηφιακή Στρατηγική της Ελλάδος Το Υπουργείο Οικονοµίας και Οικονοµικών έχει θέσει ως στρατηγικό στόχο τη βιώσιµη οικονοµική ανάπτυξη σε συνδυασµό µε την κοινωνική συνοχή µέσα από την προώθηση µιας ανταγωνιστικής και δυναµικής οικονοµίας βασιζόµενης στη γνώση, η οποία να οδηγεί στην πλήρη απασχόληση και την περιφερειακή σύγκλιση µε τη δηµιουργία ποιοτικών θέσεων εργασίας. Οι συγκεκριµένοι προσανατολισµοί αφορούν στο σύνολο των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, την ίδια στιγµή κατά την οποία στρατηγικός στόχος της Ελλάδας είναι η επίτευξη της πραγµατικής σύγκλισης προς το µέσο ευρωπαϊκό επίπεδο. Στη κατεύθυνση αυτή, το Εθνικό Στρατηγικό Σχέδιο Ανάπτυξης (ΕΣΠΑ) 2007 2013 [1, 2] που ξεκίνησε να υλοποιείται από τις αρχές του 2008, αποτελεί την συνολική αναπτυξιακή στρατηγική της χώρας για την νέα προγραµµατική περίοδο και στοχεύει στην ενίσχυση της αειφόρου ανάπτυξης, της απασχόλησης, της κοινωνικής και χωρικής συνοχής και την προώθηση της πραγµατικής σύγκλισης µε τις πιο ανεπτυγµένες οικονοµίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Μέρος του ΕΣΠΑ αποτελεί το Επιχειρησιακό Πρόγραµµα «Ψηφιακή Σύγκλιση» (2007-2013). Η Ειδική Γραµµατεία για την διάδοση της Κοινωνίας της Πληροφορίας παρουσίασε τον Ιούλιο του 2006, το κείµενο διαβούλευσης του Επιχειρησιακού Προγράµµατος για την «Ψηφιακή Σύγκλιση» [3]. Κεντρικός στόχος του είναι να αναδειχθούν οι βασικές κατευθύνσεις σε ότι αφορά στην αποδοτική αξιοποίηση των ΤΠΕ στην Ελληνική οικονοµία και κοινωνία. Το κείµενο αποτυπώνει τις στρατηγικές επιλογές και τις κατευθύνσεις της Ψηφιακής Σύγκλισης 2006-2013 της Ελλάδας, και καταρτίστηκε βάσει των αναγκών της χώρας όπως προκύπτουν από την ανάλυση της υφιστάµενης κατάστασης. Πιο συγκεκριµένα, στο κείµενο αποτυπώνεται η θέση της Ελλάδας στις TΠE, ιδιαιτέρως σε σύγκριση µε την Ε.Ε. και αναφέρονται οι Ελληνικές και Ευρωπαϊκές προοπτικές βάσει: της Ευρωπαϊκής Στρατηγικής i2010 για τις νέες τεχνολογίες [4], της Στρατηγικής της Λισαβόνας µε ορίζοντα το 2010 [5] και του Εθνικού Στρατηγικού Πλαισίου Ανάπτυξης 2007-2013.

Επιπρόσθετα, παρουσιάζεται η SWOT ανάλυση της χώρας στις TΠΕ και περιγράφονται οι βασικές προγραµµατικές κατευθύνσεις της Ψηφιακής Σύγκλισης, µε εξειδίκευση σε Άξονες Προτεραιότητας, επιµέρους Στόχους και παρεµβάσεις. Επιπρόσθετα, η Εθνική Ψηφιακή Στρατηγική 2006-2013 καταρτίστηκε από την Επιτροπή Πληροφορικής το 2005 και αποσκοπεί στην πραγµατοποίηση ενός «ψηφιακού άλµατος» στην παραγωγικότητα και την ποιότητα ζωής, αναδεικνύοντας τις ΤΠΕ καθώς και τις νέες δεξιότητες ως βασική στρατηγική κατεύθυνση της χώρας για την επόµενη περίοδο. Η Ψηφιακή Στρατηγική προτείνει την αξιοποίηση της τεχνολογίας για τη βελτίωση της παραγωγικότητας των ελληνικών επιχειρήσεων, ενώ αποτελεί τον πυρήνα της νέας στρατηγικής για τις ΤΠΕ η οποία υιοθετείται για την νέα Προγραµµατική Περίοδο 2007-2013 και εξειδικεύεται σε δύο Άξονες Προτεραιότητας: τη βελτίωση της παραγωγικότητας µε αξιοποίηση των ΤΠΕ και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής. Οι δύο αυτές προτεραιότητες έχουν εξειδικευθεί σε έξι στόχους, η επίτευξη των οποίων θα εξασφαλίσει αφενός, τη διάχυση των ΤΠΕ τόσο στις επιχειρήσεις όσο και στους πολίτες και αφετέρου θα µεγιστοποιήσει τις ωφέλειες από τη χρήση των ΤΠΕ: 1. Προώθηση χρήσης ΤΠΕ σε επιχειρήσεις. 2. Παροχή ψηφιακών υπηρεσιών προς επιχειρήσεις και ανασχεδιασµός διαδικασιών του Δηµόσιου τοµέα. 3. Ενίσχυση της συµβολής του κλάδου των ΤΠΕ στην Ελληνική Οικονοµία. 4. Προώθηση της επιχειρηµατικότητας σε τοµείς που αξιοποιούν ΤΠE. 5. Βελτίωση της καθηµερινής ζωής µέσω ΤΠΕ και ισότιµη συµµετοχή των πολιτών στην Ψηφιακή Ελλάδα. 6. Ανάπτυξη ψηφιακών υπηρεσιών Δηµόσιας Διοίκησης για τον πολίτη. 3. Τα βασικά µειονεκτήµατα της Ψηφιακής Στρατηγικής της Ελλάδος Στην Εικόνα 1, παρουσιάζεται το συνολικό χρονοδιάγραµµα των σηµαντικότερων δράσεων της Ψηφιακής Στρατηγικής 2006-2013. Από τις επενδύσεις στην

ευρυζωνικότητα κατευθυνόµαστε στην πλήρη ηλεκτρονικοποίηση των συναλλαγών µε το Δηµόσιο τοµέα. Εικόνα 1: Οι δράσεις της Ψηφιακής Στρατηγικής 2006-2013 Κατά την γνώµη µας, η Ψηφιακή Στρατηγική 2006-2013 πάσχει σε δύο σηµεία: Kατά πρώτον, ως θεµελιώδης κρίνεται η υποταγή των τρεχουσών δράσεων σε ένα λειτουργικό στόχο υψηλότερου επιπέδου, που θα εξασφαλίσει την πραγµατοποίηση ενός άλµατος προς το επίπεδο των υπόλοιπων ευρωπαϊκών κρατών, όπως για παράδειγµα, η παροχή ενός ηλεκτρονικού χώρου εργασίας (που αποτελείται από τον ψηφιακό αποθηκευτικό χώρο, την δυνατότητα µεταφοράς δεδοµένων, την παροχή ισχύος επεξεργασίας και ηλεκτρονικών υπηρεσιών µιας στάσης) για όλους τους πολίτες και τις επιχειρήσεις. Κατά δεύτερον, η διατηρήσιµη, λειτουργική και ελεγχόµενου κόστους ανάπτυξη ηλεκτρονικών υπηρεσιών προϋποθέτει αφενός, την πλήρη αναδιοργάνωση των λειτουργιών του Δηµόσιου τοµέα και αφετέρου, την αρχική χαρτογράφηση του συνόλου των σχεδιαζόµενων υπηρεσιών. Τέλος, θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη βαρύτητα στην επιτάχυνση της αναπτυξιακής διαδικασίας αποµονωµένων περιοχών (π.χ. Βόρειο Αιγαίο) και

οµάδων (π.χ. γυναίκες και ηληκιωµένοι) µε την διαλειτουργική ένταξη των ΤΠΕ στον καθηµερινό τους βίο. Το βασικό πλεονέκτηµα πλην του πακτωλού των χρηµάτων της υλοποιούµενης Ψηφιακής Στρατηγικής είναι η προσπάθεια ανθρωποκεντρικής προσέγγισης των ΤΠΕ και το µεγάλο µειονέκτηµα της είναι η ατελής και η µυωπική υλοποίηση της συγκεκριµένης προσέγγισης. 4. Ηλεκτρονικός χώρος εργασίας: µια πρόταση για την Ψηφιακή Στρατηγική της Ελλάδος Σε ένα δικτυωµένο διεθνές περιβάλλον µε αυξανόµενες αλληεξαρτήσεις και πολυπλοκότητα στην καθηµερινή ζωή, η πληροφορία και η γνώση αποκτά µεγαλύτερη αξία στην ατοµική και κοινωνική ανάπτυξη. Η γνώση αποτελεί δισυπόστατο συντελεστή (εισροή και εκροή) στην παραγωγική διαδικασία και την επιστήµη. Για την επιχείρηση και την οικονοµία σηµαίνει ανταγωνιστικότητα, καινοτοµία και ανάπτυξη. Για την κοινωνία συνδέεται άµεσα µε την ποιότητα ζωής και τις αποφάσεις των µελών της. Σήµερα, η στρατηγική χρήση τεχνολογικών µεθόδων η λεγόµενη Κοινωνία της Πληροφορίας φαίνεται να ανοίγει το δρόµο στην αλµατώδη παραγωγή και αξιοποίηση της γνώσης. Ο βαθµός της πολυπλοκότητας, όµως, επιτείνεται από τις υλοποιούµενες πολιτικές, που αντί να απλοποιούν και να αξιοποιούν τις ΤΠΕ προσθέτουν ασύνδετα εργαλεία, τεχνολογίες και ιστοσελίδες στον πακτωλό των υφιστάµενων. Εποµένως, βασικό ζητούµενο είναι να προσδιορίσουµε µια δέσµη στρατηγκών αποφάσεων που θα αµβλύνει το πολύπλοκο περιβάλλον και θα καθορίζει έναν στόχο υψηλότερου επιπέδου. Κατά την γνώµη µας, κοµβικό σηµείο στην κατεύθυνση αυτή αποτελεί η µετάβαση από το υπόδειγµα του e-work στο g-work (ηλεκτρονικός χώρος εργασίας - personal grid workspace) [6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13]. Δηλαδή, το άλµα από την µυωπική και περιορισµένη χρήση της τεχνολογίας στην σηµασιολογική διασύνδεση υλικού, λογισµικού και ανθρώπων. Συζητάµε, λοιπόν τα συστατικά στοιχεία, την εφαρµογή και τις επιπτώσεις του νέου υποδείγµατος σε επιστηµονικό, οικονοµικό και κοινωνικό επίπεδο. Ας δεχθούµε, την υπόθεση εργασίας ότι ο ηλεκτρονικός χώρος εργασίας αποτελείται από τέσσερα συστατικά µέρη:

Ψηφιακό αποθηκευτικό χώρο (Digital Storage). Μεταφορά δεδοµένων µέσω δικτύου (Network Traffic). Ισχύς επεξεργασίας (Processing Power). Ηλεκτρονικές υπηρεσίες µιας στάσης (One-stop Web Services). Οι τρεις πρώτοι παράγοντες σχετίζονται µε επενδύσεις τεχνολογικών υποδοµών, ενώ ο τέταρτος µε την παροχή ολοκληρωµένων ηλεκτρονικών υπηρεσιών και συγκροτούν µια µεθοδολογία στρατηγικής αξιοποίησης των ΤΠΕ µε σκοπό την µεγιστοποίηση του αναπτυξιακού αποτελέσµατος. Στο πρώτο στάδιο, αναπτύσσονται και υποδειγµατοποιηθούν οι συνέργειες των βασικών ανθρώπινων λειτουργιών και των αντίστοιχων ροών εργασίας που τις διαπλέκουν. Με βάση την δοµηµένη αυτή πληροφορία δηµιουργείται ο προσωπικός ηλεκτρονικός χώρος εργασίας και υπηρεσιών για κάθε πολίτη, ο οποίος εµπεριέχει και συντονίζει τις βασικότερες ηλεκτρονικές υπηρεσίες, όπως για παράδειγµα e-culture, e-education, e-commerce, e- government. Το περιβάλλον g-work σε µια τοπική κοινότητα βασίζεται στην δυνατότητα κάθε πολίτη να επικοινωνεί από οπουδήποτε και οποιαδήποτε στιγµή (hyperconnectivity) µε σκοπό την δια-δηµιουργικότητα (inter-creativity) [14] µέσα σε ένα συνεργατικό πλαίσιο ενοποίησης των εφαρµογών υλικού και λογισµικού. Το περιβάλλον g-work θα µπορούσε να βασισθεί πάνω στις τεχνολογίες του Σηµασιολογικού Web [15, 16] και του Πλέγµατος [17] οδηγώντας στο όραµα της Διάχυτης Νοηµοσύνης (Ambient Intelligence) [18]. Συγκεκριµένα, η πιο σηµαντική συνεισφορά του g-work έγκειται στην δηµιουργία ενός πλήρους και δοµηµένου συνόλου πληροφοριακών δεδοµένων για τον εκάστοτε λήπτη αποφάσεων. Για παράδειγµα, σήµερα οι πιο εξελιγµένες υπηρεσίες ηλεκτρονικής διακυβέρνησης στην Ελλάδα περιλαµβάνουν την υποβολή φορολογικών στοιχείων. Αντίθετα, το περιβάλλον g-work περιλαµβάνει µια πιο ολοκληρωµένη σειρά θεµατικά συνδεδεµένων ενεργειών, οι οποίες απαιτούνται για να ξεκινήσει µια επιχείρηση, όπως υπηρεσίες οικονοµικών συµβούλων, ακινήτων, αγαθών, ανθρώπινου δυναµικού διασυνδεµένα σε ένα διαχρονικό µονοπάτι. Στην εφαρµογή του g-work δίνεται προτεραιότητα στις µειονεκτικές και νησιωτικές περιοχές όπου παρατηρείται έλλειψη κρίσιµης µάζας στους βασικότερους παραγωγικούς συντελεστές, ψηφιακό χάσµα, αλλά και υψηλή συνείδηση της τοπικής

ταυτότητας. Η ελεύθερη πρόσβαση στην δοµηµένη πληροφορία και στις τεχνολογικές υποδοµές ως δηµόσιο αγαθό, στα πλαίσια του g-work, θα µπορούσε να αποτελέσει ένα βήµα για την έναρξη του ενάρετου κύκλου ανάπτυξης. 5. Βασικά στοιχεία εφαρµογής του g-work Ως περιβάλλουσα θεώρηση της προτεινόµενης ψηφιακής στρατηγικής ορίζουµε την µετάβαση από την απλή χρήση των ΤΠΕ, στην παροχή ψηφιακού περιεχοµένου, υλικού, υπολογιστικής ισχύος και ψηφιακής αποθήκευσης. Η νέα Ψηφιακή Στρατηγική προδιαγράφει την δηµιουργία µιας σειράς δοµών και µηχανισµών οι οποίοι θα προάγουν την δηµιουργία, συλλογή, επαναχρησιµοποίηση, διανοµή, επεξεργασία και αποθήκευση χρήσιµης πληροφορίας προς την κατεύθυνση της ατοµικής και κοινωνικής ανάπτυξης. Το χρονοδιάγραµµα εφαρµογής της νέας Ψηφιακής Στρατηγικής βασίζεται στην ταχεία εφαρµογή των προτεινόµενων µεθόδων και τεχνολογιών, αρχικά, από την εκπαιδευτική κοινότητα (Πανεπιστήµιο, ερευνητικό κέντρο, σχολείο), η οποία κατέχει υψηλή τεχνογνωσία και πρόσβαση στις ΤΠΕ (Διάγραµµα 2). Έπεται η εφαρµογή του ηλεκτρονικού χώρου εργασίας στο Δηµόσιο τοµέα, διότι ουσιαστικά είναι ο µεγαλύτερος µεταπράτης ψηφιακού περιεχοµένου και κάτοχος υψηλότατης ανενεργούς υπολογιστικής ισχύος. Βέβαια, είναι προφανές ότι για να συµβεί αυτό µε ένα διατηρήσιµο, οικονοµικά εφικτό και επεκτάσιµο τρόπο είναι επιβεβληµένη η επανίδρυση των διαδικασιών και της νοοτροπίας του κράτους από µηδενική βάση. Εναλλακτικά, µπορεί να επιτευχθεί µια πιο ήπια, σταδιακή και «αναίµακτη» µετάπτωση των τρεχουσών διαδικασιών στις νέες λειτουργίες της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης και των νέων µεθόδων διοικητικής οργάνωσης. Η συγκεκριµένη υπόθεση, κατά την γνώµη µου, αποτελεί και το επικρατέστερο σενάριο εφαρµογής των νέων τεχνολογιών στο Δηµόσιο τοµέα. Τρίτος, κατά σειρά χρονικής εισαγωγής και ενεργούς εµπλοκής στην προτεινόµενη Ψηφιακή Στρατηγική, είναι ο επιχειρηµατικός τοµέας παρότι αποτελεί το πιο δυναµικό κοµµάτι µιας οικονοµίας διότι η παρουσία του είναι περιορισµένης εµβέλειας χωρίς την ύπαρξη των δηµόσιων ηλεκτρονικών υποδοµών. Στην τελευταία φάση εντάσσεται το σύνολο των πολιτών της χώρας ως χρήστες και πάροχοι ηλεκτρονικού περιεχοµένου, υλικού, υπολογιστικής ισχύος και ψηφιακού αποθηκευτικού χώρου.

Διάγραµµα 2: Η προτεινόµενη Ψηφιακή Στρατηγική δίνει έµφαση στην σταδιακή και συµπληρωµατική παραγωγή και συναξιοποίηση των ωφελειών των ΤΠΕ Πέρα όµως από την πανοραµική και την αφαιρετική παρουσίαση της νέας Ψηφιακής Στρατηγικής θα ήταν σκόπιµο σε αυτό το σηµείο να διατυπώσουµε το πλαίσιο των υποδοµών, του περιεχοµένου, της κοινωνικής, της οργανωτικής και της διοικητικής δοµής που πρόκειται να την υποστηρίξουν. Η συζήτηση αυτή πραγµατοποιείται κατά αναλογία µε την ανάλυση της Επιστήµης του Web (Web science) [15, 16] σε τρεις διαστάσεις: την τεχνολογία, την κοινωνικο-οικονοµική διάσταση και την διοίκηση ενός αποκεντρωµένου συστήµατος. 6. Εθνικό Συµβούλιο Πληροφορίας: ο κεντρικός φορέας επόπτευσης του g-work Σήµερα, βρίσκεται υπό εξέλιξη η εγκατάσταση και η λειτουργία του συστήµατος ψηφιακής καταγραφής των προγραµµάτων των ραδιοτηλεοπτικών µέσων από το Εθνικό Συµβούλιο Ραδιοτηλεόρασης. Το γεγονός αυτό είναι πολύ σηµαντικό, αλλά όχι η πλήρης απάντηση στο πρόβληµα. Αφενός, διότι σε λίγους µήνες µεγάλη µερίδα Ελλήνων θα παρακολουθεί πολυµεσικό περιεχόµενο µέσα από το Web (triple play services), και αφετέρου το θέµα της ενηµέρωσης των πολιτών δεν περιορίζεται στην µετάδοση ραδιοτηλεοπτικού σήµατος. Ως νέα ανεξάρτητη αρχή µετά από συγχώνευση µε την Αρχή Προστασίας Δεδοµένων, την Αρχή Διασφάλισης Απορρήτου Επικοινωνιών και την Εθνική Επιτροπή Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδροµείων, η οποία θα διαβουλεύεται και θα ρυθµίζει το πλαίσιο λειτουργίας της δηµόσιας πληροφορίας προτείνουµε το Εθνικό Συµβούλιο Πληροφορίας µε τις εξής αρµοδιότητες:

εκτεταµένη και διαρκής διαβούλευση για την θέσπιση ορίου ανάµεσα στην προσωπική και την δηµόσια πληροφορία, εκπόνηση εθνικού στρατηγικού σχεδίου για τους µηχανισµούς και τις τεχνολογικές προδιαγραφές προστασίας, αποθήκευσης, µετάδοσης και αξιοποίησης της προσωπικής και της δηµόσιας πληροφορίας και δηµιουργία, ενσωµάτωση, ανανέωση και παρακολούθηση των πληροφοριακών προτύπων και τεχνολογιών. Η καινοτόµος ιδέα έγκειται στο ότι η νοµοθεσία για την διαχείριση της δηµόσιας και της ιδιωτικής πληροφορίας πρέπει να αποτελείται από τις ακόλουθες θεµελιώδεις αρχές: ένα πλαίσιο προτύπων διαχείρισης των δεδοµένων (ως βάση της εξέλιξης του προτύπου µπορεί να αποτελέσει το Office of Public Sector Information (OPSI)- http://www.opsi.gov.uk/about/index.htm) και ένα λογισµικό εργαλείο τελικής µορφής, πολύ φιλικό στο χρήστη, µέσα από το οποίο θα µπορεί να αντιµετωπίζει τους κινδύνους παραβίασης, να διαχειρίζεται, αλλά και να αξιοποιεί τα προσωπικά του δεδοµένα, συνδυάζοντάς τα µε την διαθέσιµη πληροφορία (π.χ. εµπορικές Web services της Google, της κυβέρνησης, της Ε.Ε.). Σε αυτή την προσπάθεια είναι κρίσιµη η τεχνογνωσία των ελαστικών αδειών πνευµατικής ιδιοκτησίας τύπου Creative commons (http://creativecommons.org). Εν ολίγοις, το Εθνικό Συµβούλιο Πληροφορίας είναι ο φορέας που θα εξασφαλίζει την παραγωγική και την ασφαλή εφαρµογή των τεχνολογιών του g-work προς όλους τους πολίτες και τις επιχειρήσεις. 7. Συµπεράσµατα προτάσεις για περιατέρω µελέτη Για να γίνει εφικτό ένα ψηφιακό άλµα στην ελληνική κοινωνία, ίσως θα ήταν χρήσιµο, µαζί µε τους «παραδοσιακούς» στόχους της διάδοσης των ΤΠΕ σε όλο και µεγαλύτερα πληθυσµιακά στρώµατα, να θέσουµε έναν στόχο υψηλότερου επιπέδου που θα λειτουργήσει ως συγκριτικό πλεονέκτηµα στην διεθνή κούρσα της Κοινωνίας της Πληροφορίας. Προτείνουµε ως στόχο υψηλότερου επιπέδου την παροχή ενός ηλεκτρονικού χώρου εργασίας (που αποτελείται από τον ψηφιακό αποθηκευτικό

χώρο, την δυνατότητα µεταφοράς δεδοµένων, την παροχή ισχύος επεξεργασίας και ηλεκτρονικών υπηρεσιών µιας στάσης) για όλους τους πολίτες και τις επιχειρήσεις. Μέ τον τρόπο αυτό αµβλύνεται η πολυπλοκότητα τόσο στην παροχή (προσφορά) ηλεκτρονικών υπηρεσιών καθώς καταλήγουν σε ενιαία µορφή σε ένα σηµείο συγκέντρωσης. Ενώ την ίδια στιγµή, η ζήτηση για ηλεκτρονικές υπηρεσίες (από τον χρήστη) ξεκινάει από ένα σηµείο και επιτυγχάνεται µε την αυτοµατοποιηµένη «προσέλκυση»στο σηµείο αυτό. Είναι προφανές ότι προκύπτουν σηµαντικά ζητήµατα ασφάλειας, αξιοπιστίας και διαλειτουργικότητας ευαίσθητων (και µη) δεδοµένων τα οποία δεν έχουν µοναδική λύση και δεν αποτελούν ζητήµατα τεχνολογικής φύσεως. Οι προκλήσεις που έρχονται στη συγκεκριµένη ερευνητική περιοχή αφορούν την διεπιστηµονική ανάλυση της τεχνολογίας (και ιδιαίτερα των αποκεντρωµένων πληροφοριακών συστηµάτων όπως το Web), της οικονοµίας, της κοινωνίας και της πολιτικής. Κατά την γνώµη µας, το πιο κατάλληλο επιστηµονικό πλαίσιο ανάλυσης σχετικών θεµάτων αποτελεί η επιστήµη του Web και στο κέντρο της, κατά πάσα πιθανότητα, θα βρεθεί το ζήτηµα της διαχείρισης των προσωπικών δεδοµένων. Και στην διαχείριση δεν περιλαµάνεται µόνο η ασφάλεια αλλά και η αξιοποίηση των δεδοµένων αυτών σε καθηµερινή βάση.

Βιβλιογραφία [1] To Εθνικό Σχέδιο Μεταρρυθµίσεων. http://www.mnec.gr/downloads/national_program_of_reforms_2005-2008.doc [2] ΕΣΠΑ (2007 2013). Το Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο Αναφοράς και άλλα σχετικά κείµενα. http://www.hellaskps.gr/programper4/html/keimena/default.htm [3] Η Ψηφιακή Στρατηγική. (2006-2013). http://www.infosoc.gr/infosoc/el- GR/sthnellada/committee/default1/top.htm [4] Η Ευρωπαϊκή Ψηφιακή Στρατηγική i2010. http://europa.eu.int/information_society/eeurope/i2010/index_en.htm [5] Η αναθεωρηµένη Στρατηγικής της Λισαβόνας. http://ec.europa.eu/growthandjobs/index_en.htm και http://www.euractiv.com/en/innovation/relaunch-lisbon-strategy/article-131891 [6] Vafopoulos, M., Aggelis, V. and Platis, A. (2005). HyperClustering: from digital divide to the GRID e-workspace. In Zanasi, A., Brebbia, C.A. and Ebecken, N. (Eds), Data Mining VI: Data Mining, Text Mining and their Business Applications. WIT Transactions on Information & Communication Technologies, vol. 34, ISSN 1743-3517, 311-321. [7] Vafopoulos, M. A roadmap to the GRID e-workspace. In Szczepaniak, P. S., Kacprzyk, J., Niewiadomski, A., (Eds.). Advances in Web Intelligence: Third International Atlantic Web Intelligence Conference, Lodz, Poland, June 6-9. Proceedings. Lecture Notes in Computer Science 3528 Springer 2005, ISBN 3-540- 26219-9, 504 509, 2005. [8] Βαφόπουλος, M. (2005). Κοινωνία της Πληροφορίας: ευκαιρίες και απειλές. Στα πρακτικά του συνεδρίου «Μικρά, µεσαία κράτη και κοινωνία στην Ευρωπαϊκή Ένωση» του Τµήµατος Κοινωνιολογίας, Πανεπιστήµιο Αιγαίου.

[9] Vafopoulos, M., Gravvanis, G. and Platis, A. (2006).The personal grid eworkspace. in: Bekakos, M.P., Gravvanis G.A., and Arabnia, H.R. eds. Grid Technologies: Emerging from Distributed Architectures to Virtual Organizations. WIT Press, Advances in Management Information, Vol 5, ISBN: 1-84564-055-1. [10] Vafopoulos, (2006). M. Information Society: the two faces of Janus. IFIP TC12 WG12.5--IFIP Conference on Artificial Intelligence Applications and Innovations, et al. Artificial intelligence applications and innovations : 3rd IFIP Conference on Artificial Intelligence Applications and Innovations (AIAI). June 7-9, Athens, Greece. New York: Springer. [11] Vafopoulos, M. and Angelis, V. (2007). A business model for the Grid e- workspace. International Journal of Applied Systemic Studies. in press. [12] Bαφόπουλος, M. «g-work: η απάντηση στο νέο δηµοκρατικό έλλειµµα», στον τόµο «Οι κοινωνικές επιστήµες σήµερα» µε επιµέλεια των Ζώρα, Μπαντιµαρούδη. Εκδόσεις Σάκκουλα. [13] Vafopoulos, M., Gravvanis, G. and Platis, A. (2007) New directions in Computing on Demand (CoD) accepted in HERCMA. [14] Berners-Lee, T. (1999). Weaving the Web: The Past, Present and Future of the World Wide Web by its Inventor. London: Texere Publishing. [15] Berners Lee T. (2007). To πλαίσιο της επιστήµης του Web. µετάφραση Μιχάλης Βαφόπουλος. εκδόσεις Hyperconsult, ISBN 978-960-930361-3. [16] Berners-Lee, T. (2006). A framework for επιστήµη του Web. Foundations and trends in επιστήµη του Web, vol. 1, issue 1. Boston. Now. [17] Foster, I., and Kesselman, C. (1999). The grid: blueprint for a new computing infrastructure. San Francisco, Morgan Kaufmann Publishers.

[18] ISTAG Advisory Group. (2005). Ambient Intelligence: from Vision to Reality. In Riva. G. Vatalaro, F. Davide, F. and Alcañiz M. (Eds.). Ambient Intelligence (pp. 121-142). IOS Press.