ΕΚΦΡΑΗ-ΕΚΘΕΗ Α ΛΤΚΕΙΟΤ

Ζ ΔΝ ΑΘΖΝΑΗ ΦΗΛΔΚΠΑΗΓΔΤΣΗΚΖ ΔΣΑΗΡΔΗΑ ΔΠΟΠΣΔΗΑ ΣΧΝ ΥΟΛΔΗΧΝ ΣΖ Φ.Δ. ΤΝΣΟΝΗΜΟ ΦΗΛΟΛΟΓΗΚΧΝ ΜΑΘΖΜΑΣΧΝ ΕΚΦΡΑΗ-ΕΚΘΕΗ Α ΛΤΚΕΙΟΤ ΔΚΦΡΑΖ-ΔΚΘΔΖ ΓΗΑ ΣΟ ΔΝΗΑΗΟ ΛΤΚΔΗΟ ΣΔΤΥΟ Α Προγραμματισμός Θεωρία, χεδιαγράμματα Θεματικών Ενοτήτων & Ασκήσεις ΑΘΖΝΑ 2007-2008 ΦΙΛΕΚΠΑΙΔΕΤΣΙΚΗ ΕΣΑΙΡΕΙΑ ΤΝΣΟΝΙΜΟ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΣΩΝ ΦΗΛΔΚΠΑΗΓΔΤΣΗΚΖ ΔΣΑΗΡΔΗΑ ΤΝΣΟΝΗΜΟ ΦΗΛΟΛΟΓΗΚΧΝ ΜΑΘΖΜΑΣΧΝ 1

ΦΗΛΔΚΠΑΗΓΔΤΣΚΖ ΔΣΑΗΡΔΗΑ ΤΝΣΟΝΗΜΟ ΦΗΛΟΛΟΓΗΚΧΝ ΜΑΘΖΜΑΣΧΝ πγγξαθηθή Οκάδα: Γηαλληθνπνύινπ Δπδνθία Γνδνπνύινπ Δπγελία Μπνπδηλέινπ Μαξία Υξηζηόπνπινο Ησάλλεο ηξαηνπνύινπ Μαξία Γνπδίλα Μαξίιε Καηζηλαβάθεο Δπάγγεινο Κιεηδή ύιια Φάξνπ Διέλε ΦΗΛΔΚΠΑΗΓΔΤΣΗΚΖ ΔΣΑΗΡΔΗΑ ΤΝΣΟΝΗΜΟ ΦΗΛΟΛΟΓΗΚΧΝ ΜΑΘΖΜΑΣΧΝ 2

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΗΜΟ ΤΛΖ Δβδνκάδα 1ε - 3ε Εηζαγσγηθά ζηνηρεία: ε παξάγξαθνο. 1. Δηζάγνπκε ηνπο καζεηέο ζηε ζεσξία πνπ αλαθέξεηαη ζηελ έλλνηα ηεο παξαγξάθνπ, δίλνληαο ηδηαίηεξε έκθαζε [Τιηθφ Τπνζηήξημεο]: α. ηελ αμία ηεο παξαγξάθνπ. β. ηε δνκή ηεο παξαγξάθνπ. γ. ηηο αξεηέο κηαο θαιήο παξαγξάθνπ. δ. ηνπο ηξόπνπο αλάπηπμεο ησλ παξαγξάθσλ θαη ε. ηνπο ηξφπνπο ζχλδεζεο παξαγξάθσλ (θαη πξνηάζεσλ). ζη. ηνπο πιαγηφηηηινπο ησλ παξαγξάθσλ 2. Ηδηαίηεξε έκθαζε δίλνπκε ζηελ αλάπηπμε παξαγξάθσλ κε αηηηνιφγεζε θαη αλαινγία (ρνιηθφ Βηβιίν, ζει. 200-205). Αμηνπνηνύκε γηα ηε ζεσξία θαη ηηο αζθήζεηο ην ζρεηηθό Τιηθό γηα ηελ αλάπηπμε παξαγξάθνπ πνπ πεξηέρεηαη ζηα Βηβιία ηεο Β θαη Γ Λπθείνπ. 3. Αλαζέηνπκε γηα ην ζπίηη: Σελ πξψηε άζθεζε ηεο ζει. 203 ηνπ ρνιηθνχ Βηβιίνπ (αλάπηπμε παξαγξάθνπ κε αλαινγία). Αζθήζεηο ηνπ Τιηθνύ Τπνζηήξημεο θαη αζθήζεηο από ηηο ζειίδεο 171-201 ηνπ βηβιίνπ Γισζζηθέο Αζθήζεηο γηα ην Δληαίν Λύθεην. ΦΗΛΔΚΠΑΗΓΔΤΣΗΚΖ ΔΣΑΗΡΔΗΑ ΤΝΣΟΝΗΜΟ ΦΗΛΟΛΟΓΗΚΧΝ ΜΑΘΖΜΑΣΧΝ 3

Δβδνκάδα 4ε - 6ε Εηζαγσγηθά ζηνηρεία: ε πεξίιεςε. 1. Γίλνπκε ζηνπο καζεηέο γξαπηέο νδεγίεο γηα ηε ζχληαμε πεξίιεςεο [Τιηθφ Τπνζηήξημεο]. Αμηνπνηνύκε ην ζεσξεηηθό πιηθό θαη ηηο αζθήζεηο πνπ ππάξρνπλ ζην ηειεπηαίν θεθάιαην ηνπ Βηβιίνπ ηεο Β Λπθείνπ. Μειεηνύκε ζηελ ηάμε ην Φύιιν Αμηνιόγεζεο ηεο Πεξίιεςεο, εμεγώληαο ηα θξηηήξηα κε ηα νπνία ζπληάζζεηαη θαη αζθώληαο βειηησηηθή θξηηηθή. 2. Δμαζθνχκε ηνπο καζεηέο ζηελ εμαγσγή ηεο πεξίιεςεο, ρξεζηκνπνηψληαο σο παξάδεηγκα ηηο αζθήζεηο ηνπ Τιηθνχ ππνζηήξημεο θαη ην άξζξν ηνπ Γ. Μπακπηληψηε «Γισζζηθόο Λατθηζκόο» [Τιηθφ Τπνζηήξημεο]. Αμηνπνηνύκε ηηο αζθήζεηο από ηηο ζειίδεο 203-215 ηνπ βηβιίνπ Γισζζηθέο Αζθήζεηο γηα ην εληαίν Λύθεην. 3. Αλαζέηνπκε γηα ην ζπίηη ηελ εμαγσγή πεξίιεςεο απφ ην θείκελν ηνπ Γ. Θενηνθά «Πλεπκαηηθή Πνξεία» θαη αζθήζεηο απφ ην Τιηθφ Τπνζηήξημεο. Eβδνκάδα 7ε -11ε Οη πνηθηιίεο ηεο γιώζζαο (γεσγξαθηθέο γισζζηθέο πνηθηιίεο), ζειίδεο 21-29, Οη πνηθηιίεο ηεο γιώζζαο (θνηλσληθέο γισζζηθέο πνηθηιίεο), ζειίδεο 29-37,Οη νπηηθέο ηεο γιώζζαο, ζειίδεο 39-43, Η δεκηνπξγηθόηεηα ηεο γιώζζαο, ζειίδεο 44-47, Παξαγσγή θεηκέλσλ, ζειίδεο 48-59, Εηδηθέο γιώζζεο, ζειίδεο 60-65, Γισζζνκάζεηα-Δηαθήκηζε 1. Βαζηδόκελνη θπξίσο ζην Τιηθό Τπνζηήξημεο θαη κε πνιύ ζύληνκεο αλαθνξέο ζην ρνιηθό Βηβιίν, αλαθεξφκαζηε ζπλνπηηθά ζηηο γισζζηθέο πνηθηιίεο, ζην χθνο, ηηο νπηηθέο ηεο γιψζζαο θαη ηε δήισζε-ζπλππνδήισζε. 2. Γηδάζθνπκε ηηο πνηθηιίεο θεηκέλσλ, δίλνληαο ζηνπο καζεηέο θπιιάδην κε πίλαθα θαη ελδεηθηηθά θείκελα-ππνδείγκαηα [Τιηθφ Τπνζηήξημεο]. Δμεγνχκε ηηο δηαθνξέο ζηε κνξθή θαη ην χθνο [Τιηθφ Τπνζηήξημεο]. 3. Γηδάζθνπκε ηα ζρεδηαγξάκκαηα γηα ηε Γιώζζα, Γισζζνκάζεηα, Γηαθήκηζε [Τιηθό Τπνζηήξημεο]. 4. Δμεγνύκε αλαιπηηθά ζηνπο καζεηέο ηη πξέπεη λα πξνζέμνπλ θαηά ηε ζπγγξαθή ηεο πξώηεο έθζεζεο παξνπζηάδνληαο ηα θξηηήξηα κε ηα νπνία αμηνινγείηαη ε έθζεζε κέζσ ηνπ Φύιινπ Αμηνιόγεζεο Έθζεζεο [Τιηθό Τπνζηήξημεο]. 5. Οη καζεηέο ζπγγξάθνπλ έθζεζε ζρεηηθά κε ηε γιώζζα ή ηε γισζζνκάζεηα ή ηε δηαθήκηζε. ΦΗΛΔΚΠΑΗΓΔΤΣΗΚΖ ΔΣΑΗΡΔΗΑ ΤΝΣΟΝΗΜΟ ΦΗΛΟΛΟΓΗΚΧΝ ΜΑΘΖΜΑΣΧΝ 4

Eβδνκάδα 12ε-15ε Ο Λόγνο, ζειίδεο 92-121. 1. Με αθνξκή ηηο ζειίδεο 92, 98-99 θαη 104-106 ηνπ ζρνιηθνχ βηβιίνπ αλαθεξφκαζηε ζηα είδε ηνπ ιφγνπ (πξνθνξηθνχ θαη γξαπηνχ) θαη επηζεκαίλνπκε ηηο δηαθνξέο κεηαμχ ηνπο κε ηε βνήζεηα πίλαθα [Τιηθφ Τπνζηήξημεο]. 2. Δληνπίδνπκε νκνηφηεηεο θαη δηαθνξέο ζηε ιεηηνπξγία ηνπ πξνθνξηθνχ θαη γξαπηνχ ιφγνπ σο κέζσλ επηθνηλσλίαο (ρνιηθφ Βηβιίν, ζει. 96, 98-99, 107) [Τιηθφ Τπνζηήξημεο]. 3. Καηαδεηθλχνπκε ηελ ηζνηηκία πξνθνξηθνχ θαη γξαπηνχ ιφγνπ κε ηε βνήζεηα ησλ θεηκέλσλ 2.2 ηνπ Π. Νηάιηα θαη 1.2.1 ηνπ Δ. Πεηξνχληα απφ ηηο ζει. 106-107 θαη 120 ηνπ Βηβιίνπ ηνπ Καζεγεηή [Τιηθφ Τπνζηήξημεο]. 4. Με αθνξκή ηηο παξαηεξήζεηο θαη ηηο εξσηήζεηο ησλ ζειίδσλ 110-112 ηνπ ρνιηθνχ Βηβιίνπ ζπδεηνχκε ηα βαζηθά ζηνηρεία θαη ηηο πξνυπνζέζεηο γηα ηελ επηηπρία ηνπ δηαιφγνπ [Τιηθφ Τπνζηήξημεο]. 5. Αλαθεξφκαζηε ζηα είδε ηνπ ινγνηερληθνχ δηαιφγνπ (αθεγεκαηηθνχ, ζεαηξηθνχ) θαη εληνπίδνπκε ηηο βαζηθέο δηαθνξέο ηνπο. 6. πδεηνχκε κε ηνπο καζεηέο ην ζέκα ηνπ δηαιφγνπ κε ηε βνήζεηα ησλ θεηκέλσλ ησλ ζειίδσλ 116-119 ηνπ ρνιηθνχ Βηβιίνπ θαη ησλ ζειίδσλ 138-141 ή 143-144 ηνπ Βηβιίνπ ηνπ Καζεγεηή («Πξνυπνζέζεηο ελφο ζσζηνχ δηαιφγνπ») [Τιηθφ Τπνζηήξημεο]. 7. Γηδάζθνπκε ην ιεμηιφγην ησλ ζειίδσλ 120-121 ηνπ ρνιηθνχ Βηβιίνπ. 8. Αλαζέηνπκε γηα ην ζπίηη ηηο αζθήζεηο 7.3.3, 7.3.4, 7.3.5, 7.3.6, 7.3.10, 7.3.11 απφ ηηο ζειίδεο 66-69 ηνπ Βηβιίνπ Αμηνιφγεζεο [Τιηθφ Τπνζηήξημεο]. ΦΗΛΔΚΠΑΗΓΔΤΣΗΚΖ ΔΣΑΗΡΔΗΑ ΤΝΣΟΝΗΜΟ ΦΗΛΟΛΟΓΗΚΧΝ ΜΑΘΖΜΑΣΧΝ 5

Eβδνκάδα 16ε - 18ε Ο Λόγνο. ΘΘ. Δηάινγνο, ζειίδεο 122-134. 1. Με αθνξκή ηα θείκελα θαη ηηο εξσηήζεηο ησλ ζειίδσλ 122-128 ηνπ ρνιηθνχ Βηβιίνπ ζπδεηνχκε ην ζέκα «Δθεβεία». 2. Αλαζέηνπκε γηα ην ζπίηη επεμεξγαζία θεηκέλνπ κε εξσηήζεηο θαηαλφεζεο απφ: ηηο ζειίδεο 144-147 ηνπ Βηβιίνπ ηνπ Καζεγεηή [Τιηθφ Τπνζηήξημεο], ή ην θείκελν ηνπ Μ. Αλδξφληθνπ «Γηα ηνπο λένπο» [Θεκαηηθνί θχθινη], ή ην θείκελν ηνπ Δπ. Παπαλνχηζνπ «Γηάινγνο δχν γελεψλ: πξνζπάζεηα γηα θάπνηα ζπλελλφεζε» [Θεκαηηθνί θχθινη]. 3. πδεηνχκε κε ηνπο καζεηέο ην ζέκα ησλ πξνηχπσλ, ηνπ ειεχζεξνπ ρξφλνπ θαη ηεο αγάπεο-έξσηα (ρνιηθφ Βηβιίν, ζει. 128-134) [Τιηθφ Τπνζηήξημεο]. 4. Οη καζεηέο ζπγγξάθνπλ έθζεζε κε ζέκα ζρεηηθφ κε έλα απφ ηα ζπδεηεζέληα ζέκαηα (δηάινγνο, έθεβνη, πξφηππα, ειεχζεξνο ρξφλνο, αγάπε-έξσηαο) [Τιηθφ Τπνζηήξημεο]. Δβδνκάδα 19ε Πεξηγξαθή. Μεζόδεπζε ηεο πεξηγξαθήο (ε παξαγσγή θαη ε παξάζεζε-νξγάλσζε ησλ ιεπηνκεξεηώλ, ε αθξίβεηα θαη ε ζαθήλεηα ζηελ πεξηγξαθή), ε γιώζζα ηεο πεξηγξαθήο (ε επηινγή ησλ θαηάιιεισλ ιέμεσλ/θξάζεσλ, θπξηνιεθηηθή/κεηαθνξηθή ρξήζε ηεο γιώζζαο, εηδηθό ιεμηιόγην/νξνινγία, ελεξγεηηθή-παζεηηθή ζύληαμε), ην ζρόιην θαη ε νπηηθή γσλία ζηελ πεξηγξαθή, ζειίδεο 140-159. 1ε-2ε δηδαθηηθή ώξα: 1. Με βάζε ηε ζεσξία ηνπ Τιηθνχ Τπνζηήξημεο θαη ηε ζεσξία ησλ ζει. 140-159 ηνπ ρνιηθνχ Βηβιίνπ εμεγνχκε ζηνπο καζεηέο ηελ ηερληθή κε ηελ νπνία κεζνδεχεηαη ε πεξηγξαθή. 2. Χο παξαδείγκαηα ρξεζηκνπνηνχκε ηηο αζθήζεηο ηνπ Τιηθνχ Τπνζηήξημεο. 3. Αλαζέηνπκε γηα ην ζπίηη ηηο αζθήζεηο 1.2.2. (ζει. 109), 2.1.1 (ζει. 118), 3.3.2 Α (ζει. 124), 4.3 (ζει. 127), 5.1.1 (ζει. 128) απφ ην Βηβιίν Αμηνιφγεζεο [Τιηθφ Τπνζηήξημεο]. ΦΗΛΔΚΠΑΗΓΔΤΣΗΚΖ ΔΣΑΗΡΔΗΑ ΤΝΣΟΝΗΜΟ ΦΗΛΟΛΟΓΗΚΧΝ ΜΑΘΖΜΑΣΧΝ 6

Δβδνκάδα 20ή Πεξηγξαθή πξνζώπνπ, ζειίδεο 168-174. Πεξηγξαθή δσγξαθηθνύ πίλαθα, ζειίδεο 176-178. Πεξηγξαθή δηαδηθαζίαο γηα ηελ θαηαζθεπή αληηθεηκέλνπ, ζειίδεο 182-183. Λεμηιφγην, ζειίδεο 162-165, 175-176. 1ε δηδαθηηθή ώξα: 1. Αλαθεξφκαζηε ζπλνπηηθά ζηελ πεξηγξαθή ελφο δσγξαθηθνχ πίλαθα, ζηελ πεξηγξαθή ηεο δηαδηθαζίαο γηα ηελ θαηαζθεπή ελφο αληηθεηκέλνπ θαζψο θαη ζηελ πεξηγξαθή πξνζψπνπ, επηζεκαίλνληαο ζηνπο καζεηέο φηη θαη γη απηέο ηηο πεξηγξαθέο ηζρχνπλ φζα έρνπλ αλαθεξζεί ζην πξνεγνχκελν κάζεκα. Χο παξαδείγκαηα κπνξνχκε λα ρξεζηκνπνηήζνπκε ηελ πεξηγξαθή κάζθαο (ρνιηθφ Βηβιίν, ζει. 182-183), ηα θείκελα πνπ πεξηγξάθνπλ ηνλ Κ. Καβάθε (ζει. 171-173) ή ην πνίεκα ηνπ Γ. νπξή ηεο ζει. 173. 2. Αλαζέηνπκε γηα ην ζπίηη ηελ πεξηγξαθή ελφο πξνζψπνπ ή δσγξαθηθνχ πίλαθα. 2ε δηδαθηηθή ώξα: 1. Δμεγνχκε ηηο άγλσζηεο ιέμεηο απφ ην ιεμηιφγην ησλ ζει. 162, 165 θαη 175-176. 2. Αλαζέηνπκε ηηο ιεμηινγηθέο αζθήζεηο ησλ ζει. 162-165. Δβδνκάδα 21-23ε Έθθξαζε-Έθζεζε. Θέκαηα ζρεηηθά κε ηελ ελδπκαζία θαη ηε κόδα, ζειίδεο 184-199. 1. Γηνξζψλνπκε ηηο αζθήζεηο. 2. Με αθνξκή ηα θείκελα ησλ ζει. 184-199 αλαθεξφκαζηε ζηελ έλλνηα θαη ηε ζεκαζία ηεο ελδπκαζίαο θαη ηεο κφδαο. 3. Αλαζέηνπκε γηα ην ζπίηη ηε κειέηε ηνπ θεηκέλνπ ηνπ Δπ. Παπαλνχηζνπ «Ο άλζξσπνο θαη ην θφξεκα» [ζεκαηηθνί θχθινη] θαη ηε γξαπηή απάληεζε ζηηο εξσηήζεηο ηνπ θεηκέλνπ. Δλαιιαθηηθά πξνηείλνληαη ηα θείκελα [ζεκαηηθνί θχθινη]: ηνπ Κ. Γεσξγνπζφπνπινπ «Μαζθαξεπφκαζηε πξφζσπα;», ησλ Γ. Σζηκπίδε-Κ. νπγθαλίδνπ «Ζ γνεηεία ηεο ζηνιήο» θαη ηνπ Α. Λαζθαξάηνπ «Ο αζηείνο». 4. πγγξαθή έθζεζεο κε ζέκα ζρεηηθφ κε ηελ ελδπκαζία θαη ηε κφδα ΦΗΛΔΚΠΑΗΓΔΤΣΗΚΖ ΔΣΑΗΡΔΗΑ ΤΝΣΟΝΗΜΟ ΦΗΛΟΛΟΓΗΚΧΝ ΜΑΘΖΜΑΣΧΝ 7

Δβδνκάδα 24ε Οξηζκόο ηεο Αθήγεζεο, ζειίδα 210. Πεξηγξαθή θαη αθήγεζε, δηάθξηζε ηεο πεξηγξαθήο από ηελ αθήγεζε, ζειίδεο, 259-261. Αθεγεκαηηθό πεξηερόκελν θαη αθεγεκαηηθή πξάμε, ζειίδεο 212-214. Αθεγεκαηηθά είδε, ην ύθνο θαη ν ζθνπόο ηνπο, ζειίδεο 214-223. 1ε δηδαθηηθή ώξα: 1. Δμεγνχκε ζηνπο καζεηέο ηνλ νξηζκφ ηεο Αθήγεζεο επηζεκαίλνληαο ην ξφιν ηνπ πνκπνχ θαη ηνπ δέθηε [ρνιηθφ Βηβιίν, ζει. 210]. Με ζπλνπηηθή αλαθνξά ζηηο ζει. 259-261 επηζεκαίλνπκε ηε βαζηθή δηαθνξά ηεο αθήγεζεο (παξνπζίαζε ελέξγεηαο) απφ ηελ πεξηγξαθή (ζηαηηθή παξνπζίαζε) [Τιηθφ Τπνζηήξημεο]. 2. Αλαθεξφκαζηε ζηα ζπζηαηηθά ζηνηρεία ηεο Αθήγεζεο, δειαδή ζην αθεγεκαηηθφ πεξηερφκελν (γεγνλφηα-πξάμεηο πξνζψπσλ) θαη ζηελ αθεγεκαηηθή πξάμε (ηξφπν παξνπζίαζεο ησλ γεγνλφησλ απφ ηνλ αθεγεηή) [ρνιηθφ Βηβιίν, ζει. 212]. 3. Με αθνξκή ην θείκελν ηεο ζει. 211 επηζεκαίλνπκε ζηνπο καζεηέο φηη ζην αθεγεκαηηθφ πεξηερφκελν ελζσκαηψλνληαη πιεξνθνξίεο γηα ηνλ ηφπν, ην ρξφλν, ηα πξφζσπα θαη ηα αίηηα ηνπ ζπκβάληνο [Τιηθφ Τπνζηήξημεο]. 4. Με αθνξκή ηα θείκελα ηεο ζει. 213 επηζεκαίλνπκε ζηνπο καζεηέο φηη ν αθεγεκαηηθφο ηξφπνο κεηαβάιιεηαη αλάινγα κε ην ζθνπφ ηνπ νκηιεηή θαη ην είδνο ηνπ θεηκέλνπ (ινγνηερληθφ, ππεξεζηαθφ) [Τιηθφ Τπνζηήξημεο]. 2ε δηδαθηηθή ώξα: 1. Δπηζεκαίλνπκε ζηνπο καζεηέο φηη ηα αθεγεκαηηθά είδε κπνξνχλ λα εληαρζνχλ ζε δχν θαηεγνξίεο: ζηηο αθεγήζεηο πξαγκαηηθψλ γεγνλφησλ θαη ζηηο αθεγήζεηο πιαζκαηηθψλ γεγνλφησλ. 2. ηε ζπλέρεηα επηζεκαίλνπκε φηη ην χθνο ηεο αθήγεζεο εμαξηάηαη απφ ηνλ ζθνπφ ηνπ αθεγεηή. Γηαβάδνπκε ζηελ ηάμε ηα θείκελα ησλ ζει. 220-221 θαη 222-223 θαη δεηνχκε απφ ηνπο καζεηέο λα εληνπίζνπλ ην ζθνπφ ησλ αθεγεηψλ ζε θαζέλα απφ ηα δχν θείκελα. 3. ηα πξνεγνχκελα θείκελα θαινχληαη νη καζεηέο λα εληνπίζνπλ ην ηδηαίηεξν χθνο πνπ ρξεζηκνπνηείηαη απφ ηνπο αθεγεηέο, ζπλδένληάο ην κε ηνλ ζθνπφ, πνπ έρνπλ ήδε εληνπίζεη. 4. Δμεγνχκε ηηο άγλσζηεο ιέμεηο απφ ην ιεμηιφγην ησλ ζει. 214 θαη 223. 5. Αλαζέηνπκε γηα ην ζπίηη ηελ ηειεπηαία άζθεζε ηεο ζει. 214-215 θαη ηε κειέηε ησλ θεηκέλσλ, πνπ πεξηέρνληαη ζηηο ζει. 215-220. ΦΗΛΔΚΠΑΗΓΔΤΣΗΚΖ ΔΣΑΗΡΔΗΑ ΤΝΣΟΝΗΜΟ ΦΗΛΟΛΟΓΗΚΧΝ ΜΑΘΖΜΑΣΧΝ 8

Δβδνκάδα 25ε Λεμηιόγην, ζειίδεο 224-227, 231. Πνηνο αθεγείηαη, ζειίδεο 227-228. 1ε δηδαθηηθή ώξα: 1. Δμεηάδνπκε ηηο αζθήζεηο. 2. Γηαβάδνπκε ην ιεμηιφγην ησλ ζειίδσλ 224-227 θαη 231 θαη εμεγνχκε ζηνπο καζεηέο ηηο άγλσζηεο ιέμεηο. 3. Αλαζέηνπκε γηα ην ζπίηη ηηο αζθήζεηο 1, 3, 4, 5, 7, 8 (ζει. 225-227). 2ε δηδαθηηθή ώξα: 1. Οινθιεξψλνπκε ηε δηδαζθαιία ηνπ ιεμηινγίνπ. 2. Με αθνξκή ηε ζεσξία ηεο ζει. 227 αλαθεξφκαζηε δηεμνδηθά ζηελ ηαπηφηεηα ηνπ αθεγεηή, πξνθεηκέλνπ νη καζεηέο λα ζπλεηδεηνπνηήζνπλ ηε δηαθνξά αλάκεζα ζηνλ αθεγεηή θαη ζην ζπγγξαθέα. Δπηζεκαίλνπκε ηνπο δχν ηχπνπο αθεγεηή (εθείλνπ πνπ ζπκκεηέρεη θαη εθείλνπ πνπ δε ζπκκεηέρεη ζηα γεγνλφηα). ΦΗΛΔΚΠΑΗΓΔΤΣΗΚΖ ΔΣΑΗΡΔΗΑ ΤΝΣΟΝΗΜΟ ΦΗΛΟΛΟΓΗΚΧΝ ΜΑΘΖΜΑΣΧΝ 9

Δβδνκάδα 26ε Η νπηηθή γσλία ζηελ αθήγεζε, ζειίδεο 229-238. Η νπηηθή γσλία ζηε ινγνηερληθή αθήγεζε, ζειίδα 239. Αθεγεκαηηθνί ηξόπνη, ζειίδα 239. 1ε δηδαθηηθή ώξα: 1. Δμεηάδνπκε ηηο αζθήζεηο, πνπ είραλ αλαηεζεί ζηνπο καζεηέο. 2. Με αθνξκή ηα θείκελα ηεο ζει. 230 επηζεκαίλνπκε ζηνπο καζεηέο ηελ νπηηθή γσλία κέζα απφ ηελ νπνία θάζε θνξά πξαγκαηνπνηείηαη ε αθήγεζε. Σνλίδνπκε φηη ε νπηηθή γσλία ηνπ αθεγεηή δηακνξθψλεηαη αλάινγα κε ηελ άκεζε ή έκκεζε γλψζε, πνπ έρεη απηφο γηα ηα γεγνλφηα, ηε ζπλαηζζεκαηηθή ηνπ θφξηηζε, ηνλ ηξφπν ζθέςεο ηνπ, ην επηδησθφκελν απνηέιεζκα θ.ν.θ. 3. Αλαζέηνπκε γηα ην ζπίηη ηελ άζθεζε ηεο ζει. 233, πξνθεηκέλνπ λα αζθεζνχλ νη καζεηέο ζηελ αθήγεζε κέζσ δηαθνξεηηθψλ νπηηθψλ γσληψλ. 2ε δηδαθηηθή ώξα: 1. Με αθνξκή ηε ζεσξία ηεο ζει. 239 αλαθεξφκαζηε εηδηθά ζηε ινγνηερληθή αθήγεζε θαη επηζεκαίλνπκε ηηο δχν βαζηθέο αθεγεκαηηθέο ηερληθέο: ηελ αθήγεζε κε κεδεληθή εζηίαζε θαη ηελ αθήγεζε κε εζσηεξηθή εζηίαζε [Τιηθφ Τπνζηήξημεο 24εο Δβδνκάδαο]. Γηαβάδνπκε ραξαθηεξηζηηθά απνζπάζκαηα απφ ηα Κείκελα Νενειιεληθήο Λνγνηερλίαο ηεο Β Λπθείνπ (Γ. Θενηνθά Αξγώ θαη. Μπξηβήιε Η Ζσή ελ Τάθσ [Εάβαιε Μάηθσ], πξνθεηκέλνπ λα απαληήζνπλ νη καζεηέο ζηηο εξσηήζεηο ηεο άζθεζεο ζηε ζει. 239 ηνπ ρνιηθνχ Βηβιίνπ. 2. ηε ζπλέρεηα αλαθεξφκαζηε ζηνπο δχν θχξηνπο αθεγεκαηηθνχο ηξφπνπο: ηελ αθήγεζε θαη ην δηάινγν, δεηψληαο απφ ηνπο καζεηέο λα πξνζδηνξίζνπλ ηα πιενλεθηήκαηα θαη ηα κεηνλεθηήκαηα θάζε αθεγεκαηηθνχ ηξφπνπ. ΦΗΛΔΚΠΑΗΓΔΤΣΗΚΖ ΔΣΑΗΡΔΗΑ ΤΝΣΟΝΗΜΟ ΦΗΛΟΛΟΓΗΚΧΝ ΜΑΘΖΜΑΣΧΝ 10

Δβδνκάδα 27ε Ο αθεγεκαηηθόο ρξόλνο: ν ρξόλνο ηνπ πνκπνύ, ηνπ δέθηε, ησλ γεγνλόησλ, ζειίδα 240. Ο ρξόλνο ηεο ηζηνξίαο θαη ν ρξόλνο ηεο αθήγεζεο, ζειίδεο 241-242. 1ε δηδαθηηθή ώξα: 1. Με ηε βνήζεηα ηεο ζεσξίαο ησλ ζει. 240-242 εμεγνχκε ζπλνπηηθά ζηνπο καζεηέο ηε δηάθξηζε ηνπ αθεγεκαηηθνχ ρξφλνπ ζε εμσθεηκεληθφ (ρξφλνο πνκπνχ, δέθηε, γεγνλφησλ) θαη εζσθεηκεληθφ (ρξφλνο ηζηνξίαο θαη αθήγεζεο). Ηδηαίηεξε αλαθνξά γίλεηαη ζηε ζχγθξηζε ηνπ ρξφλνπ ηεο ηζηνξίαο κε ην ρξφλν ηεο αθήγεζεο κε θξηηήξην ηε ρξνληθή ζεηξά, ηε δηάξθεηα θαη ηε ζπρλφηεηα (ρνιηθφ Βηβιίν, ζει. 242) [Τιηθφ Τπνζηήξημεο 24εο Δβδνκάδαο]. 2. Αλαζέηνπκε γηα ην ζπίηη ηελ ηειεπηαία άζθεζε ησλ ζει. 245-246. 2ε δηδαθηηθή ώξα: 1. Δηζάγνπκε ηνπο καζεηέο ζηα ζέκαηα ηεο Έθθξαζεο-Έθζεζεο ζπδεηψληαο ελδεηθηηθά ηα ζέκαηα 3 θαη 4 (ζει. 252-253). Δβδνκάδα 28ε Θέκαηα γηα ζπδήηεζε ή έθθξαζε / έθζεζε, ζειίδεο 252-258 θαη 264-271. Ωξηαία έθζεζε. 1ε δηδαθηηθή ώξα: 1. πδεηνχκε ζηελ ηάμε ην ζέκα 13 ηεο ζει. 255. 2. Με αθνξκή ην θείκελν ησλ ζει. 256-257 αλαζέηνπκε ηελ άζθεζε 14 ηεο ζει. 256. 2ε δηδαθηηθή ώξα: 1. πγγξαθή σξηαίαο έθζεζεο κε ζέκα ζρεηηθφ κε ηα γεξαηεηά ή ηε δσή ζε έλαλ κειινληηθφ θφζκν ή ην θσκηθφ θαη ηε ζεκαζία ηνπ γέιηνπ [Τιηθφ Τπνζηήξημεο]. ΦΗΛΔΚΠΑΗΓΔΤΣΗΚΖ ΔΣΑΗΡΔΗΑ ΤΝΣΟΝΗΜΟ ΦΗΛΟΛΟΓΗΚΧΝ ΜΑΘΖΜΑΣΧΝ 11

Δβδνκάδα 29ε Οξγάλσζε ηνπ ιόγνπ, ζπλνρή θεηκέλνπ, ζειίδεο 272-277. Τν ρξνλνγξάθεκα, ζειίδεο 280-295. 1ε δηδαθηηθή ώξα: 1. Αμηνπνηψληαο ηε ζεσξία ησλ ζει. 272-277 θαη κε αθνξκή ην θείκελν ηεο ζει. 219-220 αλαθεξφκαζηε ζηνπο ηξφπνπο, κε ηνπο νπνίνπο επηηπγράλεηαη ε ζπλνρή ηνπ θεηκέλνπ [Τιηθφ Τπνζηήξημεο]. 2ε δηδαθηηθή ώξα: 1. Με βάζε ηε ζεσξία ησλ ζειίδσλ 280-281 παξνπζηάδνπκε ζηνπο καζεηέο ην ρξνλνγξάθεκα σο είδνο έληερλνπ πεδνχ ιφγνπ. 2. Αληρλεχνπκε ηα γλσξίζκαηα ηνπ ρξνλνγξαθήκαηνο ζε έλα απφ ηα ρξνλνγξαθήκαηα ηνπ ρνιηθνχ Βηβιίνπ, ζει. 282-295. ΦΗΛΔΚΠΑΗΓΔΤΣΗΚΖ ΔΣΑΗΡΔΗΑ ΤΝΣΟΝΗΜΟ ΦΗΛΟΛΟΓΗΚΧΝ ΜΑΘΖΜΑΣΧΝ 12

ΤΛΗΚΟ ΤΠΟΣΖΡΗΞΖ Ζ ΑΞΗΑ ΣΧΝ ΠΑΡΑΓΡΑΦΧΝ ΠΑΡΑΓΡΑΦΟ ΓΔΝΗΚΟ ΘΔΧΡΖΣΗΚΟ ΠΛΑΗΗΟ Ζ παξάγξαθνο είλαη ε θχξηα κνλάδα πάλσ ζηελ νπνία νηθνδνκείηαη κηα έθζεζε, γη απηφ ε ζσζηή δφκεζε κηαο παξαγξάθνπ απνηειεί απαξαίηεηε πξνυπφζεζε γηα κηα ζσζηή έθζεζε. Γεληθά ε θαζαξφηεηα ησλ λνεκάησλ ζε κηα έθζεζε εμαξηάηαη απφ ηε ζσζηή νξγάλσζε ηεο παξαγξάθνπ. Ζ ΓΟΜΖ ΣΖ ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΤ Κάζε παξάγξαθνο απνηειείηαη απφ: 1. ηε ζεκαηηθή πξόηαζε, δειαδή κηα πξφηαζε πνπ εθθξάδεη ηελ θχξηα ηδέα ηεο παξαγξάθνπ, ην ζέκα. Ζ ζεκαηηθή πξφηαζε πξέπεη λα εθθξάδεη κε ζαθήλεηα, αθξίβεηα θαη ζπληνκία ηελ θχξηα ηδέα ηεο παξαγξάθνπ. Π.ρ. Ζ πξφηαζε «ηε βδνκάδα πνπ καο πέξαζε ζπλάληεζα έλαλ παιηφ ζπκκαζεηή κνπ» δελ εθθξάδεη κε αθξίβεηα ηη ζθνπεχεη λα καο πεη ν ζπγγξαθέαο. Αλ ζέιακε λα γξάςνπκε κηα παξάγξαθν πάλσ ζ απηή ηελ πξφηαζε, δε ζα μέξακε ηη λα πξσηνγξάςνπκε. Ίζσο ζα γξάθακε ηη,καο είπε, ηη θνξνχζε, πνχ ηνλ ζπλαληήζακε ή ν,ηηδήπνηε άιιν. Αληίζεηα ε πξφηαζε «ηε βδνκάδα πνπ καο πέξαζε άθνπζα επράξηζηα λέα απφ έλαλ παιηφ κνπ θίιν» ζπγθεθξηκελνπνηεί ην πεξηερφκελν ηεο παξαγξάθνπ, πνπ είλαη ηα θαιά λέα. 2. ηηο ιεπηνκέξεηεο, δειαδή απφ επηκέξνπο ηδέεο πνπ δηαζαθελίδνπλ θαη ζπκπιεξψλνπλ ηελ θχξηα ηδέα ηεο παξαγξάθνπ. Οη ιεπηνκέξεηεο κπνξεί λα είλαη είηε βαζηθέο πξνηάζεηο πνπ αλαπηχζζνπλ ηε ζεκαηηθή πεξίνδν θαη ηελ θάλνπλ πην θαηαλνεηή, είηε βνεζεηηθέο πξνηάζεηο πνπ ζπκπιεξψλνπλ ηηο βαζηθέο πξνηάζεηο. Π.ρ. «Σν Κ είλαη έλα θαιφ θαηάζηεκα (1). Μέζα είλαη πνιχ κνληέξλν θαη θαζαξφ (2). Σα ζχγρξνλα θαηαζηήκαηα πξέπεη λα είλαη θαζαξά (3). Ζ κεηέξα κνπ, φηαλ πεγαίλεη εθεί, παίξλεη ηνλ θαθέ ηεο θαη ζπδεηάεη κε ηηο θίιεο ηεο (4)». Ζ πξφηαζε (1) απνηειεί ηε ζεκαηηθή πεξίνδν ηεο παξαγξάθνπ. Ζ πξφηαζε (2) είλαη κηα βαζηθή πξφηαζε πνπ επεμεγεί ηε ζεκαηηθή πξφηαζε. Ζ πξφηαζε (3) είλαη κηα βνεζεηηθή πξφηαζε πνπ ζπκπιεξψλεη ηελ πξφηαζε (2). Ζ πξφηαζε (4) ηέινο δελ επεμεγεί νχηε ηε ζεκαηηθή νχηε ηε βαζηθή πξφηαζε. Γελ πξνζζέηεη ηίπνηα ζηελ παξάγξαθν θαη επνκέλσο δελ έπξεπε λα ππάξρεη. 3. Μηα πξόηαζε θαηαθιείδα, πνπ ζπλνςίδεη ηα φζα έρνπλ γξαθηεί ζηελ παξάγξαθν θαη δίλεη ζ απηή κηα νινθιεξσκέλε κνξθή. Έηζη ζην πξνεγνχκελν παξάδεηγκα, κπνξνχκε λα ρξεζηκνπνηήζνπκε ηελ αθφινπζε πξφηαζε-θαηαθιείδα: «Γη απηφ ην θαηάζηεκα απηφ έρεη ηφζν θαιφ φλνκα» ΑΡΔΣΔ ΜΗΑ ΚΑΛΖ ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΤ Γηα λα είλαη θαιή κηα παξάγξαθνο πξέπεη λα έρεη: 1. Έλα ζαθή ζθνπό, δειαδή λα εθζέηεη κε αθξίβεηα θαη ζαθήλεηα ηελ θχξηα ηδέα ηεο παξαγξάθνπ, αιιά θαη λα εθθξάδεη ηε ζηάζε ηνπ ζπγγξαθέα απέλαληη ζην ζέκα ηνπ. 2. Δπαξθή αλάπηπμε, δειαδή αξθεηέο ιεπηνκέξεηεο πνπ λα ζηεξίδνπλ θαη λα δηαζαθελίδνπλ ηελ θχξηα ηδέα ηεο παξαγξάθνπ. 3. Δλόηεηα, δειαδή δελ πξέπεη λα πεξηέρεη ιεπηνκέξεηεο άζρεηεο κε ηελ θχξηα ηδέα ηεο παξαγξάθνπ. 4. Αιιεινπρία, δειαδή νη ιεπηνκέξεηεο πξέπεη λα κπαίλνπλ ζε κηα ινγηθή ζεηξά θαη λα ζπκπιεξψλεη ε θάζε πξφηαζε ηελ πξνεγνχκελή ηεο. 5. πλνρή, δειαδή ινγηθή ζχλδεζε ησλ λνεκάησλ, έηζη ψζηε ν αλαγλψζηεο λα κπνξεί λα παξαθνινπζεί ηε ζθέςε ρσξίο ράζκαηα θαη απνξίεο. ΦΗΛΔΚΠΑΗΓΔΤΣΗΚΖ ΔΣΑΗΡΔΗΑ ΤΝΣΟΝΗΜΟ ΦΗΛΟΛΟΓΗΚΧΝ ΜΑΘΖΜΑΣΧΝ 13

ΣΡΟΠΟΗ ΤΝΓΔΖ ΠΑΡΑΓΡΑΦΧΝ ΚΑΗ ΠΡΟΣΑΔΧΝ Α. ΔΞΧΣΔΡΗΚΟΗ ΣΡΟΠΟΗ ΤΝΓΔΖ. Η. Με κεηαβαηηθέο ιέμεηο, όπσο: 1. ζπκπιεθηηθνί ζχλδεζκνη: θαη, νχηε, κήηε 2. αληηζεηηθνί ζχλδεζκνη ή εθθξάζεηο: αιιά, αληίζεηα, σζηφζν, ελ ηνχηνηο, ίζσο ηζρπξηζηεί θάπνηνο, παξ φι απηά 3. δηαδεπθηηθέο: ή, είηε. 4. επεμεγεκαηηθέο: δειαδή, κε άιια ιφγηα, γηα λα γίλσ πην ζαθήο 5. ζπκπεξαζκαηηθέο: άξα, ψζηε, επνκέλσο, ζπκπεξαζκαηηθά, θπζηθφ επαθφινπζν είλαη, γηα λα ζπλνςίζνπκε, αλαθεθαιαηψλνληαο 6. αηηηνινγηθέο: αηηία απηνχ είλαη, απηφ ζπκβαίλεη επεηδή, ν θπξηφηεξνο έλνρνο είλαη 7. ηειηθέο: γηα ην ζθνπφ απηφ, κε ηελ πξννπηηθή, απψηεξνο ζηφρνο είλαη 8. επηηαηηθέο: αιιά ην θπξηφηεξν είλαη, πνιχ πεξηζζφηεξν, φρη ιηγφηεξν, φ,ηη κεηξάεη πεξηζζφηεξν 9. επηβεβαησηηθέο: πξαγκαηηθά, αζθαιψο, αιεζηλά 10. πξνζζεηηθέο: πέξα, απ απηά, αθφκα, επηπιένλ, θνληά ζ απηά, νκνίσο, εμάιινπ, ηέινο 11. ρξνληθέο: ζην κεηαμχ, αξρηθά, δεπηεξεπφλησο, έπεηηα ΗΗ. Με επαλάιεςε ηεο ιέμεο «θιεηδί». Π.ρ.: Ζ αδηάθζαξηε αγλόηεηα είλαη ζηε θχζε ησλ λέσλ. Απηή ε αγλόηεηα ηνπο νπιίδεη κε δχλακε λα Β. ΔΧΣΔΡΗΚΟΗ ΣΡΟΠΟΗ (ΑΘΔΑΣΟΗ). Ζ ζχλδεζε πεξηφδσλ ή παξαγξάθσλ κπνξεί λα πξαγκαηνπνηείηαη κε ηξφπν εζσηεξηθφ, δειαδή ρσξίο ηελ εκθάληζε δηαξζξσηηθψλ ιέμεσλ, νη νπνίεο φκσο ελλννχληαη. Π.ρ. Η πξνβαιιόκελε από ηα ΜΜΕ εηθόλα απνδπλακώλεη ηε δηαλνεηηθή ιεηηνπξγία ηνπ αλζξώπνπ. Παξαθάκπηεη ηε ινγηθή θαη επηδξά άκεζα ζην ζπλαηζζεκαηηθό θόζκν ηνπ αλζξώπνπ. Υπνβάιιεη πξόηππα, δηακνξθώλεη ζπλεηδήζεηο θαη ζπκπεξηθνξέο. ην θείκελν απηφ ελλννχληαη, ρσξίο σζηφζν λα εκθαλίδνληαη, νη δηαξζξσηηθέο ιέμεηο πνπ εκθαλίδνληαη παξαθάησ: Η πξνβαιιόκελε από ηα ΜΜΕ εηθόλα απνδπλακώλεη ηε δηαλνεηηθή ιεηηνπξγία ηνπ αλζξώπνπ [γηαηί] παξαθάκπηεη ηε ινγηθή θαη επηδξά άκεζα ζην ζπλαηζζεκαηηθό θόζκν ηνπ αλζξώπνπ. [Δπηπιένλ] ππνβάιιεη πξόηππα, δηακνξθώλεη ζπλεηδήζεηο θαη ζπκπεξηθνξέο. ΦΗΛΔΚΠΑΗΓΔΤΣΗΚΖ ΔΣΑΗΡΔΗΑ ΤΝΣΟΝΗΜΟ ΦΗΛΟΛΟΓΗΚΧΝ ΜΑΘΖΜΑΣΧΝ 14

ΠΑΡΑΓΡΑΦΟ: ΘΔΧΡΗΑ ΚΑΗ ΠΡΑΞΖ Παξαηήξεζε ζην παξαθάησ θείκελν πόηε αιιάδνπκε παξάγξαθν Μία ζπλαπιία ζηνλ Λπθαβεηηό. Ήηαλ θαηξόο πνπ πεξίκελα απηή ηε ζπλαπιία. Ο αγαπεκέλνο κνπ ηξαγνπδηζηήο ζα εκθαληδόηαλ ζηνλ Λπθαβεηηό. Φξόληηζα, ινηπόλ, λα πξνκεζεπηώ εγθαίξσο ηα εηζηηήξηα, ηα νπνία θπξηνιεθηηθά έγηλαλ αλάξπαζηα, θαη λα θαηαθζάζσ ζην ζέαηξν ηνπ Λπθαβεηηνύ λσξίο γηα λα εμαζθαιίζσ κία θαιή ζέζε. ηηο 9.30 ηα θώηα έζβεζαλ. Σν ζέαηξν ήηαλ αζθπθηηθά γεκάην θαη ε αηκόζθαηξα ειεθηξηζκέλε: όινη πεξίκελαλ αλππόκνλα ηελ εκθάληζε ηνπ θαιιηηέρλε. ην άθνπζκα ησλ πξώησλ ήρσλ, άιινη άξρηζαλ λα ηξαγνπδνύλ θαη άιινη λα θσλάδνπλ ην όλνκά ηνπ. Όηαλ απηόο κεηά από ιίγν εκθαλίζηεθε, ην ζέαηξν ηνπ Λπθαβεηηνύ ζείζηεθε. Όκσο, κε ην μεθίλεκα ηνπ ηξαγνπδηνύ, απιώζεθε ε απόιπηε ζησπή. Όινη άθνπγαλ καγεκέλνη... Η βξαδηά ήηαλ ζπγθηλεηηθή. Αθεζήθακε λα παξαζπξζνύκε από ηε καγεία ηεο κνπζηθήο θαη ηνπ ηξαγνπδηνύ. Ο ηξαγνπδηζηήο παξνπζίαζε δηθά ηνπ αιιά θαη δηαρξνληθά ηξαγνύδηα. Γελ ζηακαηήζακε ζηηγκή λα ηξαγνπδάκε καδί ηνπ. πγθίλεζε, ραξά, ελζνπζηαζκόο, ξνκαληηθή δηάζεζε καο πιεκκύξηζε. Γελ ζα μεράζσ πνηέ ην ηέινο ηεο ζπλαπιίαο. Ο θαιιηηέρλεο καο ξώηεζε κε πνην ηξαγνύδη ζέιακε λα θιείζεη ε ζπλαπιία. Σν ηξαγνύδεζε. Αιιά ε ζπλαπιία δελ ηειείσζε. Δκείο, ην θνηλό, δεηνύζακε κε ηνλ ηξόπν καο θη άιια ηξαγνύδηα. Γελ ζέιακε λα απνρσξήζεη από ηε ζθελή. Φεύγνληαο από ηνλ Λπθαβεηηό, νη εηθόλεο θαη ηα αθνύζκαηα ήηαλ αθόκα έληνλα. Ήηαλ κία πεηπρεκέλε ζπλαπιία πνπ πξαγκαηηθά άγγημε ηελ ςπρή καο ΞΑΝΑΘΤΜΑΜΑΗ ΟΑ ΔΜΑΘΑ ΣΟ ΓΤΜΝΑΗΟ εκείσζε ην ζέκα /ην λνεκαηηθό θέληξν θάζε παξαγξάθνπ 1 ε παξάγξαθνο (πξόινγνο): Η ζπλαπιία ηνπ αγαπεκέλνπ κνπ ηξαγνπδηζηή νη ελέξγεηέο κνπ πξηλ από ηε ζπλαπιία. 2 ε παξάγξαθνο:... 3 ε παξάγξαθνο:... 4 ε παξάγξαθνο(επίινγνο):... ΠΟΣΔ ΑΛΛΑΕΧ ΠΑΡΑΓΡΑΦΟ; Κάζε παξάγξαθνο έρεη ην δηθό ηεο λνεκαηηθό θέληξν αιιά όιεο νη παξάγξαθνη ζπλδένληαη λνεκαηηθά κεηαμύ ηνπο. Αλαθέξνληαη δειαδή ζην ίδην ζέκα. Πνην είλαη ην θνηλό ζέκα ησλ παξαγξάθσλ ηνπ θεηκέλνπ;... Ση παξαηεξώ; 1. Αιιάδσ παξάγξαθν όηαλ αιιάδσ ζέκα. 2. Κάζε παξάγξαθνο έρεη ην δηθό ηεο ζέκα, ην δηθό ηεο λνεκαηηθό θέληξν. 3. Οη παξάγξαθνη ζπλδένληαη λνεκαηηθά κεηαμύ ηνπο. Έηζη ην λόεκα ηνπ θεηκέλνπ δελ δηαζπάηαη. 4. Δειώλσ όηη αιιάδσ παξάγξαθν αιιάδνληαο γξακκή θαη αθήλνληαο έλα κηθξό πεξηζώξην ζηα αξηζηεξά. ΦΗΛΔΚΠΑΗΓΔΤΣΗΚΖ ΔΣΑΗΡΔΗΑ ΤΝΣΟΝΗΜΟ ΦΗΛΟΛΟΓΗΚΧΝ ΜΑΘΖΜΑΣΧΝ 15

Παξαηήξεζε ηώξα ην παξαθάησ θείκελν. Γελ είλαη ρσξηζκέλν ζε παξαγξάθνπο. Πξόηεηλε κία παξαγξαθνπνίεζε ηνπ θεηκέλνπ, δειαδή έλα ρσξηζκό ηνπ ζε παξαγξάθνπο. ηελ αξρή θάζε παξαγξάθνπ ρξεζηκνπνίεζε ην ζύκβνιν ηεο ( ). Μπνξείηε λα θαληαζηείηε ηε δσή καο ρσξίο κνπζηθή; Υσξίο κεισδίεο, ήρνπο ήπηνπο ή έληνλνπο, ρσξίο ηξαγνύδη θαη ρσξίο ηε ζπγθίλεζε πνπ απηό πξνζθέξεη; Φαίλεηαη δύζθνιν ή θαη δπζάξεζην λα θαληαζηνύκε θάηη ηέηνην. Η κνπζηθή, είλαη γεγνλόο, πξνζθέξεη πνιιά ζηε δσή καο. Καη αξράο, ράξε ζηε κνπζηθή, ε κνλόηνλε θαη άραξε ζπρλά δσή επελδύεηαη κε αξκνλία, κε ράξε θαη κε πνηθηιία σο γλσζηόλ, ε κνπζηθή επεξεάδεη ηε δηάζεζε ηνπ αλζξώπνπ: έηζη, ινηπόλ, ε εξεκία πνπ εθπέκπεη έλα κνπζηθό θνκκάηη ζύληνκα κεηαδίδεηαη ζηελ αλζξώπηλε ςπρή. Σν ίδην ζπκβαίλεη θαη κε ηελ έληαζε ή ηελ επζπκία πνπ εκπλέεη ε κνπζηθή. Μέζσ ηεο κνπζηθήο, δελ επεξεάδεηαη κόλν ε δηάζεζε αιιά θαη εθθξάδνληαη ηα ζπλαηζζήκαηα ηόζν ηνπ ζπλζέηε όζν θαη ηνπ αθξναηή: ε κνπζηθή είλαη έλαο ηξόπνο εθηόλσζεο θαη έθθξαζεο ηεο αλζξώπηλεο ςπρήο. Ση εμππεξεηεί ν ρσξηζκόο ελόο θεηκέλνπ ζε παξαγξάθνπο α. σο πξνο ηε δνκή ηνπ θεηκέλνπ; β. σο πξνο ηελ επθνιία θαηαλόεζεο ηνπ θεηκέλνπ; ΦΗΛΔΚΠΑΗΓΔΤΣΗΚΖ ΔΣΑΗΡΔΗΑ ΤΝΣΟΝΗΜΟ ΦΗΛΟΛΟΓΗΚΧΝ ΜΑΘΖΜΑΣΧΝ 16

ΠΧ ΦΣΗΑΥΝΧ ΠΛΑΓΗΟΣΗΣΛΟΤ Δ ΜΗΑ ΠΑΡΑΓΡΑΦΟ; Γηάβαζε ην θείκελν πνπ αθνινπζεί θαη ηνπνζέηεζε ηνπο πιαγηόηηηινπο ζηε ζσζηή παξάγξαθν. ΚΔΗΜΔΝΟ ΠΛΑΓΗΟΣΗΣΛΟΗ Ζ εξγαζία είλαη απαξαίηεηε γηα ηελ νινθιήξσζε ηνπ αλζξψπνπ. Μέζα απφ απηή, ν άλζξσπνο ζπλεηδεηνπνηεί ηηο δπλαηφηεηέο ηνπ θαη αηζζάλεηαη ρξήζηκνο θαη δεκηνπξγηθφο. Δπνκέλσο, απνθηά απηνγλσζία θαη απηνπεπνίζεζε. Αληίζεηα, ν άλζξσπνο πνπ είλαη άεξγνο, δειαδή επηιέγεη λα κελ εξγαζηεί, παξακέλεη αδξαλήο, δελ θάλεη ηίπνηα θαη εμαξηάηαη απφ ηνπο άιινπο. Απφ ηελ άιιε, ν άλζξσπνο πνπ είλαη άλεξγνο, πνπ επηζπκεί λα εξγαζηεί αιιά δελ βξίζθεη εξγαζία, απνγνεηεχεηαη πνιιέο θνξέο θαη αηζζάλεηαη φηη δελ πξνζθέξεη ηίπνηα ζηνλ εαπηφ ηνπ θαη ζηελ θνηλσλία. Πνιιέο θνξέο, αλαγθάδεηαη λα αζθήζεη έλα επάγγεικα πνπ δελ αληηζηνηρεί ζηηο ζπνπδέο ηνπ θαη ζηε κφξθσζή ηνπ πξνθεηκέλνπ λα αληηκεησπίζεη ηηο νηθνλνκηθέο ηνπ δπζθνιίεο. 1. αεξγία: ην λα κελ εξγάδεηαη θαλείο από δηθή ηνπ επηινγή 2.αλεξγία: ε έιιεηςε εξγαζηαθήο απαζρόιεζεο πνπ νθείιεηαη ζε κεησκέλε πξνζθνξά εξγαζίαο. Γ. Μπακπηληώηεο 1998, Λεμηθό ηεο Νέαο Ειιεληθήο Γιώζζαο, Κέληξν Λεμηθνινγίαο, Αζήλα. Οη ζπλέπεηεο ηεο αεξγίαο 1 / Πνηεο είλαη νη ζπλέπεηεο φηαλ ν άλζξσπνο είλαη άεξγνο Οη ζπλέπεηεο ηεο αλεξγίαο 2 / Πνηεο είλαη νη ζπλέπεηεο όηαλ ν άλζξσπνο είλαη άλεξγνο/ Σα πξνβιήκαηα πνπ αληηκεησπίδεη ν άλεξγνο Η πξνζθνξά ηεο εξγαζίαο/ Ση πξνζθέξεη ε εξγαζία ζηνλ άλζξσπν Ση παξαηεξώ; Πνηα ε δηαδηθαζία όηαλ θηηάρλσ πιαγηόηηηιν; 1. Γηαβάδσ πξνζεθηηθά ην θείκελν 1. Ο πιαγηφηηηινο απνδίδεη ην θχξην λφεκα ηεο 2. Καηαλνώ πιήξσο ην λόεκα θάζε παξαγξάθνπ παξαγξάθνπ 2. Ο πιαγηφηηηινο είλαη ζχληνκνο 3. Τπνγξακκίδσ ηηο βαζηθέο θξάζεηο ή 3. Ο πιαγηφηηηινο κπνξεί λα δηαηππσζεί κε πνηθίινπο ιέμεηο πνπ πεξηέρνπλ ηα ζεκαληηθόηεξα ΦΗΛΔΚΠΑΗΓΔΤΣΗΚΖ ηξόπνπο ΔΣΑΗΡΔΗΑ (νπζηαζηηθά, ΤΝΣΟΝΗΜΟ πξφηαζε θιπ) ΦΗΛΟΛΟΓΗΚΧΝ ΜΑΘΖΜΑΣΧΝ λνήκαηα 17

ην παξαθάησ θείκελν λα δηαηππώζεηο πξνθνξηθά ή γξαπηά ηνλ πιαγηόηηηιν θάζε παξαγξάθνπ, αθνύ ππνγξακκίζεηο ηα βαζηθά ζεκεία ηεο (ιέμεηο-θιεηδηά, ζεκαληηθέο θξάζεηο). Ζ πξώηε παξάγξαθνο είλαη έηνηκε. ΚΔΗΜΔΝΟ Ο ζχγρξνλνο άλζξσπνο δελ δηαζέηεη αξθεηφ ειεχζεξν ρξφλν. Απηφ είλαη πεξίεξγν, αλ ζθεθηεί θαλείο φηη ε ρξεζηκνπνίεζε ηεο κεραλήο, ε απηνκαηνπνίεζε ηεο εξγαζίαο, δηεπξχλεη ηνλ ειεχζεξν ρξφλν ηνπ αλζξψπνπ. ΠΛΑΓΗΟΣΗΣΛΟΗ Έιιεηςε ειεχζεξνπ ρξφλνπ παξά ηε ρξεζηκνπνίεζε ηεο κεραλήο./ Ο ζχγρξνλνο άλζξσπνο παξά ηε ρξεζηκνπνίεζε ηεο κεραλήο δελ έρεη ειεχζεξν ρξφλν. Ωζηόζν, θαίλεηαη πσο νη ππνρξεώζεηο ηνπ αλζξώπνπ ζπλερώο απμάλνληαη. Πξέπεη λα εξγάδεηαη πνιιέο ώξεο πξνθεηκέλνπ λα θεξδίζεη ρξήκαηα αιιά θαη λα απνδείμεη όηη είλαη ηθαλόο ζηελ εξγαζία ηνπ. Σν απνηέιεζκα είλαη ν άλζξσπνο λα κε ραίξεηαη ηε δσή ηνπ. Υξεηάδεηαη ηνλ ειεύζεξν ρξόλν γηα λα αλαπιεξώζεη ηηο δπλάκεηο ηνπ, λα μεθνπξαζηεί ή λα αζρνιεζεί κε θάηη δηαθνξεηηθό πνπ ηνλ επραξηζηεί. Υσξίο ειεύζεξν ρξόλν, ν άλζξσπνο δελ έρεη ηε δηάζεζε λα εξγαζηεί δεκηνπξγηθά. ΦΗΛΔΚΠΑΗΓΔΤΣΗΚΖ ΔΣΑΗΡΔΗΑ ΤΝΣΟΝΗΜΟ ΦΗΛΟΛΟΓΗΚΧΝ ΜΑΘΖΜΑΣΧΝ 18

ΠΟΗΑ ΔΗΝΑΗ Ζ ΓΟΜΖ ΣΖ ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΤ; Η παξάγξαθνο ρσξίδεηαη ζε ηξία κέξε Δηάβαζε ην θείκελν θαη 1. ζεκείσζε ηα κέξε ηεο παξαγξάθνπ 2. ζπκπιήξσζε ηνλ πίλαθα Ση πξνζθέξνπλ ηα ινπινχδηα ζηνλ άλζξσπν; Καηαξράο νκνξθαίλνπλ ηε δσή ηνπ, ηεο δίλνπλ ρξψκα θαη άξσκα. Με ηα ινπινχδηα κπνξνχκε λα δηαθνζκήζνπκε ην ρψξν βειηηψλνληαο ηελ αηζζεηηθή ηνπ. Παξάιιεια, απνηεινχλ έλαλ επγεληθφ θαη θνκςφ ηξφπν έθθξαζεο ησλ ζπλαηζζεκάησλ: πξνζθέξνληαο ινπινχδηα εθθξάδνπκε αγάπε, επγλσκνζχλε, ζαπκαζκφ Δπηπρψο, ινηπφλ, πνπ ππάξρνπλ ηα ινπινχδηα ΘΔΜΑΣΗΚΖ ΠΔΡΗΟΓΟ: ΘΔΜΑ:..... ΛΕΠΣΟΜΕΡΕΙΕ/ΥΟΛΙΑ(γξάςε ηα βαζηθά ζεκεία ηεο παξαγξάθνπ):..................... ΚΑΣΑΚΛΔΗΓΑ: ΤΜΠΔΡΑΜΑ:...... ΘΔΜΑΣΙΚΗ ΠΡΟΣΑΗ/ ΠΔΡΙΟΓΟ ΥΟΛΗΑ/ ΛΔΠΣΟΜΔΡΔΗΔ ΚΑΣΑΚΛΔΙΓΑ Παξνπζηάδεηαη ην ζέκα ηεο παξαγξάθνπ. Αλαιχεηαη ην ζέκα ηεο παξαγξάθνπ Γηαηππώλεηαη ην ζπκπέξαζκα ηεο παξαγξάθνπ ΦΗΛΔΚΠΑΗΓΔΤΣΗΚΖ ΔΣΑΗΡΔΗΑ ΤΝΣΟΝΗΜΟ ΦΗΛΟΛΟΓΗΚΧΝ ΜΑΘΖΜΑΣΧΝ 19

ΣΗ ΖΜΑΗΝΔΗ ΤΝΟΥΖ; ΤΝΟΥΗ Είλαη ε ζύλδεζε ησλ πξνηάζεσλ ή ησλ παξαγξάθσλ κεηαμύ ηνπο 1. κε ηε ινγηθή θαη θπζηθή ζεηξά ησλ ιέμεσλ 2. κε ζπλδεηηθέο ιέμεηο ή θξάζεηο πνπ κπνξεί λα εθθξάδνπλ: Πξνζζήθε Αληίζεζε Ελαληίσζε/ παξαρώξεζε Επεμήγεζε επίζεο, αθόκε, επηπιένλ, επηπξόζζεηα, πξώηνλ... δεύηεξνλ αληίζεηα/ αληηζέησο, όκσο, σζηόζν, εληνύηνηο, παξ όι απηά, εμάιινπ, αθελόο... αθεηέξνπ, από ηε κηα... από ηελ άιιε, κελ... δε, κα, αιιά αλ θαη, παξά ην γεγνλόο όηη, ελώ, αθόκα θη αλ δειαδή, κε άιια ιόγηα Επίζεο, ε ζπλνρή επηηπγράλεηαη α. κε ιέμεηο πνπ επηηξέπνπλ ηελ παξάιεηςε κηαο ιέμεο ή θξάζεο πνπ ήδε αλαθέξζεθε. Ψπραγσγία ζεκαίλεη αγσγή ηεο ςπρήο. εκαίλεη θαιιηέξγεηά ηεο. β. κε ιέμεηο πνπ επηηξέπνπλ ηελ αληηθαηάζηαζε κηαο ιέμεο κε αλησλπκία, κε επίξξεκα ή κε ζπλώλπκε ιέμε (απηόο, ν παξαπάλσ, ν πξνεγνύκελνο...) ην θείκελν πνπ αθνινπζεί λα βάιεηο ζε θύθιν ηηο ιέμεηο πνπ εμαζθαιίδνπλ ηε ζπλνρή. Δπνκέλσο, ην ζέαηξν ςπραγσγεί. Αθόκα θη αλ ε παξάζηαζε δελ είλαη δηαζθεδαζηηθή, δειαδή δελ είλαη θσκσδία, ν ζεαηήο ςπραγσγείηαη. Η ςπραγσγία επεηδή, γηαηί, γη απηό, θαζώο, ιόγσ..., επηηπγράλεηαη κε ηελ έμνδν ηνπ ζεαηή από ηελ Αηηηνιόγεζε εμαηηίαο..., ράξε ζε..., δηόηη, αθνύ, από θαζεκεξηλή δσή θαη ηε κεηαθνξά ηνπ ζε έλα άιιν ηε ζηηγκή πνπ, δεδνκέλνπ όηη θόζκν, ηνλ θόζκν ηνπ ζεάηξνπ. Ο ζεαηήο ηαπηίδεηαη πκπέξαζκα/ επνκέλσο, ζπκπεξαζκαηηθά, ινηπόλ, απνηέιεζκα άξα, έηζη, ώζηε, κε απνηέιεζκα, κε ηνπο ήξσεο, δεη ηελ αγσλία ηνπο, ζπκπάζρεη καδί ζπλεπώο ηνπο, ραίξεηαη, ιππάηαη. Απηή ε ζπλαηζζεκαηηθή θνπό γηα λα, πξνθεηκέλνπ λα, κε ζθνπό λα επηθνηλσλία είλαη ε ςπραγσγία. Γηαηί, αο κε μερλάκε, Παξάδεηγκα π.ρ., ι.ρ., γηα παξάδεηγκα... Υξόλν /Σόπν όηαλ, θαζώο, ελώ, αθνύ, πξηλ, κέρξη, όηη ςπραγσγία ζεκαίλεη αγσγή ηεο ςπρήο. εκαίλεη εθεί, εδώ... ΦΗΛΔΚΠΑΗΓΔΤΣΗΚΖ ΔΣΑΗΡΔΗΑ ΤΝΣΟΝΗΜΟ ΦΗΛΟΛΟΓΗΚΧΝ ΜΑΘΖΜΑΣΧΝ θαιιηέξγεηά ηεο. 20

Γηαξζξσηηθέο είλαη νη ιέμεηο πνπ ζπλδένπλ πξνηάζεηο θαη παξαγξάθνπο κεηαμύ ηνπο θαη εμαζθαιίδνπλ ζπλνρή ζην θείκελν. Όηαλ γξάθσ πεξίιεςε ηηο ρξεζηκνπνηώ γηα λα ελώζσ ηηο πεξηόδνπο. ην θείκελν πνπ αθνινπζεί, λα εληνπίζεηο ηηο δηαξζξσηηθέο ιέμεηο (ηόζν κεηαμύ ησλ πξνηάζεσλ όζν θαη κεηαμύ ησλ παξαγξάθσλ) θαη λα δειώζεηο ηε ζεκαζία ηνπο. : Τν Internet είλαη ε καγηθή ιέμε πνπ όινη αθνύκε, όιν θαη πεξηζζόηεξν, ηα ηειεπηαία ρξόληα. Σηελ αξρή δελ γλσξίδνπκε ηη είλαη θαη κεξηθέο θνξέο, αθόκε θαη όηαλ θάπνηνο καο εμεγήζεη ηη ζεκαίλεη, δελ είλαη απνιύησο ζίγνπξν όηη ε έλλνηα απηή ζα καο θαλεί θαη ηόζν μεθάζαξε. Τν Internet δειαδή κπνξεί λα ζπκπεξηιάβεη ηόζν πνιιά πξάγκαηα πνπ ελώ λνκίδνπκε όηη μέξνπκε ηη κπνξνύκε λα θάλνπκε κε απηό, μαθληθά αλαθαιύπηνπκε όηη κπνξνύκε λα θάλνπκε θάηη άιιν, ζηελ πνξεία, θάηη αθόκε θαη πάεη ιέγνληαο... Έηζη, ην Δηαδίθηπν θαίλεηαη λα είλαη εδώ γηα λα καο πξνζθέξεη ηηο ππεξεζίεο ηνπ όρη κόλν ζε έλαλ ηνκέα αιιά ζε έλα ζύλνιν ηνκέσλ, πξάγκα πνπ σο ηώξα θαλέλα άιιν κέζν δελ έρεη θαηαθέξεη λα πεηύρεη. Είλαη, επνκέλσο, αλακθηζβήηεην γεγνλόο όηη ην Δηαδίθηπν ήδε έρεη θέξεη κηα αιιαγή ζηε δσή πνιιώλ από εκάο, ελώ όιν θαη πεξηζζόηεξνη δεηνύλ λα ην γλσξίζνπλ. Γηαηί όκσο καο έρεη ελζνπζηάζεη ηόζν θαη πνηα είλαη ε πξνζθνξά ηνπ; Οη εθαξκνγέο ηνπ είλαη ηόζν πνιιέο πνπ δηθαηνινγεκέλα θάλνπλ απηνύο πνπ ην έρνπλ ήδε ζπκπεξηιάβεη ζηελ θαζεκεξηλή δσή ηνπο λα κελ κπνξνύλ λα ην απνρσξηζζνύλ, θαηά ηνλ ίδην ηξόπν πνπ δελ κπνξνύλ λα απνρσξηζζνύλ ην ηειέθσλν, ηελ ηειεόξαζε θαη ηα άιια κέζα ελεκέξσζεο θαη επηθνηλσλίαο. Είλαη κηα αζηείξεπηε πεγή, όρη κόλν πιεξνθνξηώλ, αιιά θαη γλώζεο, ζηελ νπνία κπνξνύκε όινη αδηαθξίησο λα έρνπκε πξόζβαζε, θαη κάιηζηα ρσξίο λα ρξεηάδεηαη λα απνκαθξπλζνύκε θαλ από ηνλ ηόπν ηεο εξγαζίαο καο, ηνπ ζπηηηνύ καο ή όπνπ αιινύ ηπραίλεη λα βξηζθόκαζηε. Τν Internet ινηπόλ είλαη εδώ, έηνηκν λα πξνζθέξεη ηηο ππεξεζίεο ηνπ. Δελ έρνπκε παξά λα ην εθκεηαιιεπζνύκε πξνο όθειόο καο. Από ηνλ εκεξήζην ηύπν (δηαζθεπαζκέλν απόζπαζκα) ΦΗΛΔΚΠΑΗΓΔΤΣΗΚΖ ΔΣΑΗΡΔΗΑ ΤΝΣΟΝΗΜΟ ΦΗΛΟΛΟΓΗΚΧΝ ΜΑΘΖΜΑΣΧΝ 21