Έκθεση σχετικά µε τις εθνικές δραστηριότητες και τα έργα που υλοποιούνται στους τοµείς προτεραιότητας των Συστηµάτων Ευφυών Μεταφορών

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΠΟ ΟΜΩΝ ΜΕΤΑΦΟΡΩΝ ΚΑΙ ΙΚΤΥΩΝ ΓΕΝΙΚΗ /ΝΣΗ ΜΕΤΑΦΟΡΩΝ ΤΜΗΜΑ ΙΕΘΝΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΜΕΤΑΦΟΡΩΝ Έκθεση σχετικά µε τις εθνικές δραστηριότητες και τα έργα που υλοποιούνται στους τοµείς προτεραιότητας των Συστηµάτων Ευφυών Μεταφορών ΑΘΗΝΑ 2011 1

Η παρούσα έκθεση υποβάλλεται στο πλαίσιο των υποχρεώσεων που απορρέουν από την Οδηγία 2010/40/ΕΕ του Ευρ.Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου της 7 ης Ιουλίου 2010 για κάθε κράτος µέλος. Περιλαµβάνει τις εθνικές δραστηριότητες και τα έργα τους σε τέσσερις τοµείς προτεραιότητας σύµφωνα µε το άρθρο 2 της εν λόγω οδηγίας και στοχεύει στην καταγραφή των δράσεων που πραγµατοποιήθηκαν ή βρίσκονται σε εξέλιξη, καθώς και τις σχεδιαζόµενες στους συγκεκριµένους τοµείς προτεραιότητας. Το Τµήµα ιεθνών Σχέσεων του Τοµέα Μεταφορών του Υπουργείου Υποδοµών Μεταφορών και ικτύων παρακολουθεί και συντονίζει τις διαδικασίες ενσωµάτωσης της Οδηγίας 2010/40/ΕΚ. Τα στοιχεία των υπεύθυνων επικοινωνίας είναι τα εξής: Όνοµα: Βασιλική Κολοβού, Προϊσταµένη Τµήµατος ιεθνών Σχέσεων Τοµέα Μεταφορών ιεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδροµείου: v.kolovou@yme.gov.gr Αριθµός Τηλεφώνου: 0030 210 6508441 Όνοµα: Χαρίκλεια Λάµπογλου, Τµήµα ιεθνών Σχέσεων Τοµέα Μεταφορών ιεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδροµείου: h.laboglou@yme.gov.gr Αριθµός Τηλεφώνου: 0030 210 6508421 Όνοµα: Θεοδώρα Ρίσκα, Τµήµα ιεθνών Σχέσεων Τοµέα Μεταφορών ιεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδροµείου: d.riska@yme.gov.gr Αριθµός Τηλεφώνου: 0030 210 6508422 Η παρούσα έκθεση αποτελεί έναν ενδιάµεσο σταθµό της συντονισµένης προσπάθειας για καταγραφή καινοτόµων εφαρµογών και εφαρµογών ευφυών συστηµάτων στον τοµέα των µεταφορών στην Ελλάδα, που ξεκίνησε µε την προετοιµασία για τη συµ- µετοχή του Υπουργείου στο International Transport Forum 2010 και θα συνεχιστεί. Κατά συνέπεια, και προκειµένου να περιέχεται η κατά το δυνατό πληρέστερη πληροφόρηση, έχει ενσωµατώσει στοιχεία που διατέθηκαν καθώς και απόψεις υπηρεσιών που ανήκουν και φορέων που εποπτεύονται από το ΥΠYΜΕ Ι, ερευνητικών κέντρων της χώρας, επαγγελµατικών φορέων µε δράση στο αντικείµενο (π.χ. Σύλλογος Ελλήνων Συγκοινωνιολόγων Σ.Ε.Σ), καθώς και του Ελληνικού Οργανισµού Συστηµάτων Ευφυών Μεταφορών ITS Hellas). 2

1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ...4 2. Ανάλυση κατά Τοµέα Προτεραιότητας...6 2.1 ΤΟΜΕΑΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ Ι : Βέλτιστη χρήση δεδοµένων σχετικά µε το οδικό δίκτυο, την κυκλοφορία και τις µετακινήσεις...6 2.2. ΤΟΜΕΑΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ ΙΙ: Αδιάλειπτη παροχή των υπηρεσιών ΙΤS για τη διαχείριση της κυκλοφορίας και των εµπορευµατικών µεταφορών....8 2.3 ΤΟΜΕΑΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ ΙΙΙ: Εφαρµογές ΙTS σχετικά µε την οδική ασφάλεια και την προστασία....11 2.4 ΤΟΜΕΑΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ IV : Σύνδεση του οχήµατος µε την υποδοµή µεταφορών....12 3. ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΕΣ...28 3

1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Καθώς οι προηγµένες χώρες έχουν ουσιαστικά αναπτύξει τις απαραίτητες συγκοινωνιακές υποδοµές, τα περιθώρια επέκτασης αυτών είναι περιορισµένα, ενώ η γνωστή τάση για επέκταση των συγκοινωνιακών υποδοµών που κυριάρχησε έως τα µισά και πλέον του 20ου αιώνα εγκαταλείφθηκε. Η ολοένα αυξανόµενη ζήτηση για µετακινήσεις προσώπων και αγαθών θα πρέπει να ικανοποιηθεί ή να διαχειριστεί µε µέτρα που στοχεύουν στη βελτιστοποίηση της χρήσης των υφιστάµενων υποδοµών. Στο σηµείο αυτό οι νέες τεχνολογίες και οι καινοτοµίες, είτε αφορούν στο σχεδιασµό διαχείριση των υποδοµών, είτε αφορούν στις τεχνολογίες των στόλων (οχήµατα, τραίνα, αεροπλάνα κ.λ.π.) αποτελούν το βασικό στοιχείο για την εξέλιξη και εύρυθµη λειτουργία του συστήµατος µεταφορών. Η σύγχρονη κατεύθυνση «ευφυής υποδοµή ευφυές όχηµα» είναι και η µοναδική κατεύθυνση για βιώσιµη ανάπτυξη. Η ανάπτυξη και ο εκσυγχρονισµός των µεταφορών αποτελούν προκλήσεις για τη δη- µιουργία τεχνολογικών λύσεων και συστηµάτων πληροφορικής και επικοινωνιών µε στόχο την αποτελεσµατικότερη διαχείριση των µεταφορών και κατ επέκταση τη βελτίωση των υπηρεσιών προς τον πολίτη. Η ανάπτυξη Συστηµάτων Ευφυών Μεταφορών (Intelligent Transport Systems - ITS) στην Ελλάδα, έχει αρχίσει να βρίσκει ε- φαρµογές σε έργα οδικών υποδοµών και στις δηµόσιες συγκοινωνίες. Η χρονική συγκυρία της ανάπτυξης βασικών οδικών υποδοµών κατά την τελευταία δεκαετία τη δεκαετία ουσιαστικά που αναγνωρίζεται η χρησιµότητα των ITS και υπάρχει σχετική ωριµότητα στις εφαρµογές τους οδήγησε στην ενσωµάτωσή τους στους νέους οδικούς άξονες, µε έµφαση κυρίως στα συστήµατα ηλεκτρονικής χρέωσης της οδού, αλλά και σε συστήµατα παρακολούθησης της κυκλοφορίας. Παράλληλα, καθώς η κυκλοφοριακή συµφόρηση δηµιούργησε ασφυκτικές συνθήκες στα µεγάλα αστικά κέντρα της χώρας (Αθήνα, Θεσσαλονίκη), έκαναν την εµφάνισή τους και οι διάφορες επιλογές διαδραστικών χαρτών και οι επιλογές «βέλτιστων διαδροµών» µέσα από ι- στοσελίδες φορέων αστικών συγκοινωνιών, αλλά και φορέων της τοπικής αυτοδιοίκησης ( ήµοι, Περιφέρειες). Ωστόσο σήµερα και παρά το γεγονός ότι σε ερευνητικό επίπεδο έχουν αναπτυχθεί διάφορες εφαρµογές και έχουν γίνει και οι συχνά απαιτούµενες πιλοτικές δοκιµές, τα ITS δεν τυγχάνουν της αναµενόµενης εφαρµογής. Υπάρχουν εφαρµογές που σχεδιάστηκαν και υλοποιήθηκαν σε εύλογο χρονικό διάστηµα, εφαρµογές που υλοποιήθηκαν µε σηµαντική καθυστέρηση µε αποτέλεσµα να µειώνεται η προστιθέµενη αξία τους λόγω της τεχνολογικής απαξίωσης των συστηµάτων, αλλά και εφαρµογές που δε σχεδιάστηκαν και προωθήθηκαν για λόγους που συχνά σχετίζονται µε τον περιορισµό του κόστους. Κατά συνέπεια, µπορεί να θεωρηθεί πως οι βασικές παράµετροι που έως σήµερα αποτελούν εµπόδιο στην ευρεία εφαρµογή των ΣΕΜ έχουν να κάνουν µε: την έλλειψη επαρκούς χρηµατοδότησης 4

την έλλειψη συντονισµένων ενεργειών για την δηµιουργία του κατάλληλου θεσµικού πλαισίου και τη διαµόρφωση των απαραίτητων στρατηγικών Αυτά τα δύο σηµεία διαµορφώνουν και προκλήσεις οι οποίες µπορούν να ξεπεραστούν τόσο µέσα από εθνικές στρατηγικές και πολιτικές, όσο και µέσα από τις αντίστοιχες Ευρωπαϊκές. Αναφορικά µε την Ευρωπαϊκή αρωγή στην κατεύθυνση της ε- φαρµογής των ITS αποτελεί η χρηµατοδότηση των συστηµάτων αυτών για τις συγκοινωνιακές υποδοµές µέσα από το Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο Αναφοράς (ΕΣΠΑ) και άλλα χρηµατοδοτικά εργαλεία, αλλά και µέσω της Οδηγίας 2010/40/EU περί ευφυών συστηµάτων µεταφορών και της συνακόλουθης υποχρέωσης για ενσωµάτωσή της από τα κράτη µέλη. Με βάση την Οδηγία διακρίνονται τέσσερις τοµείς προτεραιότητας: Τοµέας Προτεραιότητας Ι: Βέλτιστη χρήση δεδοµένων σχετικά µε το οδικό δίκτυο, την κυκλοφορία και τις µετακινήσεις Τοµέας Προτεραιότητας ΙΙ: Αδιάλειπτη παροχή των υπηρεσιών ΙΤS για τη διαχείριση της κυκλοφορίας και των εµπορευµατικών µεταφορών Τοµέας Προτεραιότητας ΙΙΙ: Εφαρµογές ΙTS σχετικά µε την οδική ασφάλεια και την προστασία. Τοµέας Προτεραιότητας IV: Σύνδεση του οχήµατος µε την υποδοµή µεταφορών. Στη συνέχεια δίνονται για καθέναν από τους τέσσερις τοµείς προτεραιότητας οι εθνικές δραστηριότητες που υλοποιήθηκαν ή βρίσκονται στο στάδιο υλοποίησης, καθώς και οι σχεδιαζόµενες. 5

2. Ανάλυση κατά Τοµέα Προτεραιότητας 2.1 ΤΟΜΕΑΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ Ι : Βέλτιστη χρήση δεδοµένων σχετικά µε το οδικό δίκτυο, την κυκλοφορία και τις µετακινήσεις. Ο συγκεκριµένος τοµέας αφορά στην ύπαρξη των κατάλληλων εφαρµογών - βάσεων δεδοµένων για παροχή πληροφόρησης σε πραγµατικό χρόνο, µε απώτερους στόχους την εύρεση βέλτιστων διαδροµών από τους χρήστες, τη βελτίωση της κυκλοφοριακής ροής, τον περιορισµό των ουρών και των σηµείων συµφόρησης. Στον τοµέα αυτό ε- ντάσσονται τα διάφορα Κέντρα ιαχείρισης και Ελέγχου της Κυκλοφορίας, οι διάφορες πύλες πληροφόρησης σχεδιασµού πολυτροπικών µετακινήσεων µε δηµόσιες συγκοινωνίες, καθώς και οι τυχόν βάσεις δεδοµένων και δυναµικών γεωγραφικών υποβάθρων για την κυκλοφορία και τα λειτουργικά χαρακτηριστικά του οδικού δικτύου. Οι σηµαντικότερες δράσεις του τοµέα προτεραιότητας είναι οι εξής: Κέντρο ιαχείρισης της Κυκλοφορίας Αθηνών: Με στόχο τη βελτίωση των κυκλοφοριακών συνθηκών και την άµεση απόκριση σε συµβάντα στο κύριο ο- δικό δίκτυο του Νοµού Αττικής, η Γενική Γραµµατεία ηµοσίων Έργων (Υ- ΠΥΜΕ Ι) εγκατέστησε και λειτουργεί το σύστηµα διαχείρισης της κυκλοφορίας. Μέσω αυτού, επιβλέπονται συνεχώς οι κυκλοφοριακές συνθήκες στους κεντρικούς δρόµους της Αττικής, λαµβάνονται µέτρα για την αντιµετώπιση έκτακτων συµβάντων (ατυχήµατα, ακινητοποίηση οχηµάτων, έργα στο δρόµο, εκδηλώσεις, κ.λ.π.) που δηµιουργούν προβλήµατα στην κυκλοφορία, ενώ παράλληλα ενηµερώνονται οι οδηγοί σχετικά µε τις κυκλοφοριακές συνθήκες σε πραγ- µατικό χρόνο. Στο Κέντρο ιαχείρισης Κυκλοφορίας, συγκεντρώνονται τα κυκλοφοριακά στοιχεία που λαµβάνονται από τα συστήµατα µέτρησης και ύστερα από κατάλληλη αξιολόγηση: i. αποστέλλονται µηνύµατα στις ηλεκτρονικές πινακίδες κατά µήκος των βασικών οδικών αξόνων για να πληροφορηθούν οι οδηγοί τις τρέχουσες κυκλοφοριακές συνθήκες, τα έκτακτα συµβάντα στη διαδροµή που κινούνται, καθώς και προβλεπόµενους χρόνους διάνυσης επιλεγµένων διαδρο- µών στη συγκεκριµένη χρονική στιγµή, ii. γίνονται παρεµβάσεις στη ρύθµιση των φωτεινών σηµατοδοτών, iii. ενηµερώνονται οι αρµόδιες Υπηρεσίες (Υπηρεσίες συντήρησης οδών, ΕΚΑΒ, Τροχαία, Πυροσβεστική κ.λ.π.) σε περιπτώσεις όπου απαιτείται η επέµβασή τους για να αντιµετωπίσουν το συµβάν (ατυχήµατα, βλάβη οδοστρώµατος, εµπόδια στην κυκλοφορία κ.λ.π.). Κέντρο ιαχείρισης της Κυκλοφορίας της ΑΤΤΙΚΗΣ Ο ΟΥ: Λειτουργεί υπό την εποπτεία της εταιρείας ΑΤΤΙΚΕΣ ΙΑ ΡΟΜΕΣ, µε ίδιο αντικείµενο µε 6

αυτό του Κέντρου ιαχείρισης της Κυκλοφορίας Αθηνών, ενώ περιορίζεται κατά µήκος της Αττικής Οδού. Τα στοιχεία του διαβιβάζονται και στο Κέντρο ιαχείρισης της Κυκλοφορίας Αθηνών, ώστε να παρέχεται πληροφόρηση σε πραγµατικό χρόνο για το σύνολο του δικτύου. Πύλες Πληροφόρησης κοινού για πολυτροπικές µετακινήσεις: ιάφοροι φορείς όπως Περιφέρειες, φορείς ηµοσίων Συγκοινωνιών κ.ο.κ., έχουν αναπτύξει εφαρµογές πολυτροπικού σχεδιασµού ταξιδιού µέσω διαδικτύου. Χαρακτηριστικό παράδειγµα αυτής της πρωτοβουλίας αποτελεί το portal www.atticaroute.gr της Περιφέρειας Αττικής όπου σε συνεργασία µε τον ΟΑΣΑ παρέχεται πληροφόρηση για τα µέσα µαζικής µεταφοράς (τραµ, µετρό, λεωφορεία, τρόλεϊ, τρένα, πλοία) στην Περιφέρεια Αττικής, ενώ ο χρήστης έχει το δικαίωµα να επιλέξει και τη χρήση ιδιωτικού οχήµατος ή την πεζή µετακίνηση κατά µήκος της διαδροµής (τµηµατικά ή συνολικά). Υπηρεσίες βέλτιστου δροµολογίου µε δηµόσιες αστικές συγκοινωνίες παρέχονται και από την ιστοσελίδα του Οργανισµού Αστικών Συγκοινωνιών Αθηνών (www.oasa.gr) για την περιοχή κάλυψής του, καθώς και από αυτή του Οργανισµού Αστικών Συγκοινωνιών Θεσσαλονίκης (www.oasth.gr). Σε υπεραστικό ε- πίπεδο η ΤΡΑΙΝΟΣΕ (www.trainose.gr) παρέχει µέσα από την ιστοσελίδα της πληροφόρηση αναφορικά µε δροµολόγια, διαδροµές, τυχόν µετεπιβιβάσεις κ.λ.π., ενώ δίνει τη δυνατότητα και για αγορά ηλεκτρονικού εισιτηρίου (eticket). Τέλος, διάφορα αστικά και υπεραστικά ΚΤΕΛ της χώρας διαθέτουν α- ντίστοιχες εφαρµογές µέσα από την ιστοσελίδα τους, ενώ στο διαδίκτυο υπάρχουν διάφορες τέτοιες πύλες αναζήτησης διαδροµών. Κέντρα Ελέγχου Κυκλοφορίας: Για κάθε ελληνικό αυτοκινητόδροµο υπάρχουν τα αντίστοιχα κέντρα ελέγχου της κυκλοφορίας, µε σκοπό τη συγκέντρωση και επεξεργασία των πρωτογενών δεδοµένων τα οποία στη συνέχεια διαβιβάζονται στις αρµόδιες υπηρεσίες. Παρατηρητήριο Χωρικών Επιπτώσεων Εγνατίας Οδού (ΠΑΧΩΕ): Η Ε- ΓΝΑΤΙΑ ΑΕ προκειµένου να παρακολουθεί τη λειτουργία της Εγνατίας Οδού και των καθέτων αξόνων δηµιούργησε µία βάση δεδοµένων ή αναλυτικότερα ένα σύστηµα συγκέντρωσης παρακολούθησης καταγραφής συγκοινωνιακών δεδοµένων, καθώς και δεδοµένων χωρικής ανάπτυξης για την επίδραση του ο- δικού άξονα στην περιοχή επιρροής. Ειδικότερα, η λειτουργία του αφορά στη συλλογή, αξιολόγηση και επεξεργασία πρωτογενών στοιχείων και δεδοµένων βασισµένων κατά κύριο λόγο σε επιτόπιες έρευνες και µετρήσεις. Στη συνέχεια τα στοιχεία αυτά οργανώνονται κατάλληλα σε βάσεις δεδοµένων, δηµιουργούνται τα κατάλληλα χαρτογραφικά υπόβαθρα µέσω του Συστήµατος Γεωγραφικών Πληροφοριών που χρησιµοποιείται από την ΕΓΝΑΤΙΑ ΑΕ, ενώ δίνεται η δυνατότητα για προσδιορισµό και άλλων µεγεθών δεικτών, ενώ σε τακτά χρονικά διαστήµατα παράγονται αναφορές. Κόµβος Εθνικού Κέντρου Έρευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης / Ινστιτούτο Μεταφορών: Αποτελεί ερευνητική προσπάθεια για ένα Ολοκληρωµένο Σύστηµα ιαχείρισης και Επεξεργασίας Κυκλοφοριακών εδοµένων (ΚΟΜ- 7

ΒΟΥ) το οποίο θα φιλοξενείται και θα λειτουργεί στο ΙΜΕΤ, παρέχοντας τις υπηρεσίες του σε δηµόσιους και ιδιωτικούς φορείς. Στοχεύει ουσιαστικά στη δηµιουργία ενός συνεχούς µηχανισµού συλλογής, αξιοποίησης και διάχυσης δεδοµένων σχετικών µε τις µεταφορές, την προσφορά υποδοµής για τη φιλοξενία, δοκιµή και διάδοση τεχνολογικά καινοτόµων συστηµάτων που προκύπτουν από την έρευνα ή είναι µεν σε στάδιο εµπορικής αξιοποίησης αλλά οι πιθανοί χρήστες τους φείδονται του κόστους επένδυσης, καθώς και στην τήρηση και αξιοποίηση των δεδοµένων σε συνδυασµό µε τη δηµιουργία όλης εκείνης της υποστηρικτικής τεχνολογικής υποδοµής που απαιτείται για την εκτέλεση ερευνητικών δραστηριοτήτων στο τοµέα. Γενικά στην Ελλάδα αυτή τη στιγµή δεν υπάρχει Εθνική βάση δεδοµένων για πολυτροπική πληροφόρηση και δεδοµένα πληροφορίας. Ωστόσο υπάρχει µία σειρά από προσπάθειες που συνηγορούν στην κατεύθυνση αυτή, που αποδεικνύουν τη δυναµική του τοµέα. Βέβαια αυτή η δυναµική πρέπει να ενισχυθεί από την κατάλληλη στρατηγική και τη δροµολόγηση των σχετικών επενδύσεων. 2.2. ΤΟΜΕΑΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ ΙΙ: Αδιάλειπτη παροχή των υπηρεσιών ΙΤS για τη διαχείριση της κυκλοφορίας και των εµπορευµατικών µεταφορών. Ο συγκεκριµένος τοµέας αφορά σε θέµατα διαχείρισης της κυκλοφορίας επιβατικές και εµπορευµατικές µεταφορές), καθώς και την υποστήριξη της διαλειτουργικότητας µεταξύ των διαφόρων συστηµάτων, σε αστικό και υπεραστικό επίπεδο. Χαρακτηριστική δράση του τοµέα αποτελούν τα Κέντρα ιαχείρισης της Κυκλοφορίας, που α- ναλύθηκαν και για τον τοµέα Ι, ενώ και οι προσπάθειες εισαγωγής της τηλεµατικής στις δηµόσιες αστικές συγκοινωνίες και στη διαχείριση στόλου οχηµάτων αποτελούν ουσιαστικές προσπάθειες στον τοµέα. - Οι εθνικές δράσεις στον τοµέα αυτό επί του παρόντος προσανατολίζονται σε συστήµατα συλλογής ενιαίου κοµίστρου από τους φορείς δηµοσίων συγκοινωνιών, τη διαχείριση αστικών και υπεραστικών µεταφορών και σύστηµα έκδοσης εισιτηρίων από τα Κ.Τ.Ε.Λ., καθώς και την υλοποίηση εφαρµογών ΙTS σε εµπορευµατικές µεταφορές (παρακολούθηση και εντοπισµό φορτίου). Ση- µειώνονται οι ακόλουθες δράσεις: Εφαρµογή τηλεµατικής παρακολούθησης του στόλου των γερανοφόρων ο- χηµάτων του ΟΑΣΑ σε πραγµατικό χρόνο, η οποία βασίζεται σε τεχνολογία γεωεντοπισµού (GPS) των οχηµάτων και ασύγχρονη ασύρµατη αποστολή στον ΟΑΣΑ των δεδοµένων θέσης και κατάστασης του οχήµατος. Τα γερανοφόρα 8

οχήµατα χρησιµοποιούνται για την αντιµετώπιση κρίσεων, που συνήθως οφείλονται σε παρεµπόδιση της κυκλοφορίας των οδικών Μέσων Μαζικής Μεταφοράς, κυρίως λόγω παράνοµης στάθµευσης ΙΧ οχηµάτων. Ως εκ τούτου, η εφαρ- µογή περιλαµβάνει λειτουργίες για την αναγνώριση και καταχώριση συµβάντων (π.χ. χρήση του γερανού) και αυτόµατη δηµιουργία καταστατικού χάρτη κρίσεων. Εφαρµογές Τηλεµατικής: Ήδη υπάρχει περιορισµένη εφαρµογή τηλεµατικής διαχείρισης µέρους του στόλου των τρόλεϊ, η οποία περιλαµβάνει την πληροφόρηση εντός των οχηµάτων, ενώ επίσης έχουν εφαρµοστεί πιλοτικά προγράµµατα τηλεµατικής για µικρό µέρος του στόλου των θερµικών λεωφορείων. Βρίσκονται σε εξέλιξη οι διαδικασίες για τη δηµοπράτηση του τελικού έργου τηλε- µατικής µε τη σύµπραξη δηµόσιου ιδιωτικού τοµέα (Σ ΙΤ), το οποίο θα χρησιµοποιήσει τις τελευταίες δοκιµασµένες τεχνολογίες στον τοµέα αυτόν, για να ελέγχει, κάτω από ένα ενοποιηµένο σύστηµα το σύνολο του στόλου των λεωφορείων και τρόλεϊ (περίπου 2.500 οχήµατα). Το έργο αυτό, πέραν της διαχείρισης του στόλου και της κυκλοφορίας των οχηµάτων, καθώς και της πληροφόρησης των επιβατών εντός των οχηµάτων, προβλέπει την κατασκευή αρχικά 1000 έξυπνων στάσεων, που θα παρέχουν αυτόµατη πληροφόρηση, αλλά και φωνητική επικοινωνία µε τους επιβάτες στις στάσεις. Κάθε φορέας θα διαχειρίζεται το στόλο του, µέσω τοπικών κέντρων ελέγχου. Το σύνολο της τηλεµατικής πληροφορίας θα καταλήγει σε ένα κεντρικό σηµείο ελέγχου (ΟΑΣΑ). Προγραµµατίζεται ο µελλοντικός µετασχηµατισµός του Κέντρου αυτού, µε την α- νάπτυξη έξυπνων λογισµικών εφαρµογών και τη σύνδεση πρόσθετων καναλιών πληροφορίας σε πραγµατικό χρόνο (π.χ. κυκλοφοριακών δεδοµένων, ατυχηµάτων, κυκλοφοριακών παραβάσεων, Αυτόµατο Σύστηµα Συλλογής Κοµίστρου κ.ά,) σε Κέντρο ιαχείρισης της Κινητικότητας στην Αττική και Αντι- µετώπισης Κρίσεων. Το Κέντρο αυτό θα έχει τη δυνατότητα να αξιολογεί σε πραγµατικό χρόνο τη ζήτηση και την προσφορά για συγκοινωνίες, µε στόχο την εφαρµογή λύσεων άµεσης προσαρµογής της προσφοράς µεταφορικού έργου στη ζήτηση (demand responsive system). Αυτόµατο Σύστηµα Συλλογής Κοµίστρου (ΑΣΣΚ): Αποτελεί τη σηµαντικότερη έξυπνη εφαρµογή. Βρίσκονται σε εξέλιξη οι διαδικασίες για τη δηµοπράτηση του έργου για την εγκατάσταση και λειτουργία ενός ολοκληρωµένου συστήµατος ηλεκτρονικού κοµίστρου (ΑΣΣΚ) µέσω σύµπραξης δηµόσιου ιδιωτικού τοµέα (Σ ΙΤ), το οποίο θα καλύπτει όλους τους φορείς και µέσα αστικών συγκοινωνιών (λεωφορεία, τρόλεϊ, µετρό, τραµ, προαστιακός) και θα λειτουργεί µε έξυπνες ηλεκτρονικές κάρτες, αντί του σηµερινού χάρτινου εισιτηρίου. Η πώληση, ανανέωση, ακύρωση / επικύρωση, χρήση, κ.λπ. του κοµίστρου θα γίνεται ηλεκτρονικά και θα παρακολουθείται από ένα ιεραρχικό σύστηµα, που θα αποτελείται από επί µέρους κέντρα ελέγχου σε 10 αµαξοστάσια, κέντρα ελέγχου των φορέων λειτουργίας και ένα Γενικό Κέντρο Ελέγχου (ΟΑΣΑ). Το σύστηµα ΑΣΣΚ θα ολοκληρώνει και θα συνεργάζεται µε σύστηµα τηλεµατικής παρακολούθησης των οχηµάτων, για τη βέλτιστη εφαρµογή σύνθετων κλιµακωτών ή 9

ζωνικών δοµών κοµίστρου και την γεωκωδικοποίηση όλης της παραγόµενης πληροφορίας (µετακινήσεις - χρήσεις κοµίστρου). Προβλέπεται η µελλοντική διασύνδεση του συστήµατος αυτού µε το τραπεζικό σύστηµα και µε άλλους το- µείς οικονοµικής δραστηριότητας, ιδιαίτερα αυτών που σχετίζονται µε τις µεταφορές, π.χ. πάρκινγκ, για τη διαλειτουργικότητα των πληροφοριακών δικτύων τους, την εφαρµογή λύσεων e-purse και την προσφορά συνδυαστικών ή/και εκπτωτικών προϊόντων. Επίσης, προβλέπεται η µελλοντική σύνδεση της ροής πληροφορίας του ΑΣΣΚ µε το Κέντρο ιαχείρισης της Κινητικότητας για την παρακολούθηση και διαχείριση της ζήτησης σε πραγµατικό χρόνο. Οι δυνατότητες αυτές του ΑΣΣΚ επιτρέπουν τη σχεδόν απεριόριστη επέκταση της βασικής λειτουργικότητας. Παράλληλα µε αυτές τις δράσεις έχει µελετηθεί και σχεδιάζεται η εφαρµογή ενός προηγµένου αυτόµατου συστήµατος πληροφόρησης για όλα τα µέσα µεταφορών και ηλεκτρονικής εξυπηρέτησης του επιβατικού κοινού. Το σύστηµα αυτό θα παρέχει κάθε είδους πληροφορία σχετική µε τη χρήση αστικής συγκοινωνίας και τη διαχείριση της αστικής κινητικότητας, συµπεριλαµβανοµένων υπηρεσιών βοηθού µετακίνησης. Η πληροφορία θα παρέχεται σε πολλαπλές γλώσσες, σε όλους τους πολίτες, µε ειδική πρόβλεψη για άτοµα µε ειδικές ανάγκες, µέσω διαδικτυακού τόπου, e-mail, µηνυµάτων κινητού τηλεφώνου, αυτόµατου συστήµατος φωνητικής αναγνώρισης (IVR), τηλεφωνικού κέντρου, πληροφοριακών στηλών (info-kiosks), αυτόµατης παραγωγής εντύπου υλικού κ.ά. Το σύστηµα αυτό προγραµµατίζεται να έχει τη δυνατότητα να αξιοποιεί πληροφορία σε πραγµατικό χρόνο, προερχόµενη από συστήµατα τηλεµατικής και άλλα, για να δίνει ακριβέστερη και απόλυτα επικαιροποιηµένη πληροφορία. Επίσης, θα έχει τη δυνατότητα συνδροµητικής εξυπηρέτησης για την παροχή προσωποποιηµένης πληροφορίας. Η µετεξέλιξη του παραπάνω πληροφοριακού συστήµατος, προγραµµατίζεται προς την κατεύθυνση της ολοκλήρωσης της πληροφορίας για αστικές µετακινήσεις, µε την πληροφορία για υπεραστικές και διεθνείς µετακινήσεις. Στόχος θα είναι η παροχή επαρκούς πληροφορίας για την οργάνωση ταξιδιών από πόρτα σε πόρτα (door to door) µε πολλαπλά µεταφορικά µέσα και για ταξίδια που διασχίζουν τόσο τα όρια πόλεων, όσο και τα όρια χωρών. Προς αυτή την κατεύθυνση ο ΟΑΣΑ ολοκλήρωσε το 2008 (ως leading partner) το πιλοτικό έργο MULTI-GATE του ευρωπαϊκού προγράµµατος INTERREG IIIB ARCHIMED, που αφορούσε στη διεπιφανειακή πληροφοριακή ενοποίηση συγκοινωνιακών δεδοµένων (δροµολόγια αστικών και υπεραστικών µέσων, προγράµµατα αφίξεων και αναχωρήσεων σε αεροδρόµια, λιµάνια, σιδηροδροµικούς σταθµούς, σταθµούς υπεραστικών λεωφορείων, σταθµούς αστικών Μέσων Μαζικής Μεταφοράς), µέσω των υφιστάµενων πληροφοριακών συστηµάτων. Επίσης έχουν αρχίσει να προστίθενται και στην Ελλάδα στον εξοπλισµό των αυτοκινήτων συστήµατα πλοήγησης και εντοπισµού θέσης (GPS), που έχουν αναπτυχθεί είτε από αυτοκινητοβιοµηχανίες είτε από ιδιωτικές εταιρείες. Οι εφαρµογές των συστηµάτων πλοήγησης αφορούν σε στατικές πληροφορίες κατ αρχήν, ενώ βρίσκονται σε εξέλιξη η ανάπτυξη εφαρµογών για εµπλουτισµό των πληροφοριών αυτών µε δυ- 10

ναµικές πληροφορίες σε πραγµατικό χρόνο, βάσει των συλλεγόµενων στοιχείων από το Κέντρο ιαχείρισης Κυκλοφορίας. Στον τοµέα των εµπορευµατικών µεταφορών ήδη αναπτύσσονται από ιδιωτικές εταιρείες συστήµατα εντοπισµού και παρακολούθησης των οχηµάτων. Επίσης, σε ερευνητικό επίπεδο η Ελλάδα συµµετέχει σε έργα µε αντικείµενο την υ- λοποίηση συστηµάτων αδιάλειπτης παροχής υπηρεσιών ITS στους αυτοκινητοδρό- µους των ιευρωπαϊκών ικτύων, ενώ η Εγνατία Οδός έχει σε δηµοπράτηση σύστη- µα ηλεκτρονικών διοδίων ελεύθερης ροής. 2.3 ΤΟΜΕΑΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ ΙΙΙ: Εφαρµογές ΙTS σχετικά µε την οδική ασφάλεια και την προστασία. Ο τοµέας αυτός αφορά σε εφαρµογές ITS µε στόχο τη βελτίωση των παρεχόµενων επιπέδων οδικής ασφάλειας και προστασίας των χρηστών της οδού. Η βασικότερη έως σήµερα δράση στον τοµέα αυτό είναι η συµµετοχή του ΥΠYΜΕ Ι στο Ευρωπαϊκό Έργο HeERO µε στόχο την πιλοτική εφαρµογή του συστήµατος e Call, που αφορά στον έγκαιρο εντοπισµό και την παροχή βοήθειας σε περίπτωση τροχαίου ατυχή- µατος. Το έργο HeERO υπάγεται στο ICT-PSP (Information Communication Technology Policy Support Programme) της ευρωπαϊκής επιτροπής, που χρησιµοποιείται για τη χρηµατοδότηση της υλοποίησης της ευρωπαϊκής digital agenda, ενώ το ecall αποτελεί κοµµάτι της παρούσας οδηγίας ITS 2010/40/ΕΕ «περί πλαισίου ανάπτυξης των Συστηµάτων Ευφυών Μεταφορών στον τοµέα των οδικών µεταφορών και των διεπαφών µε άλλους τρόπους µεταφοράς» την οποία πρέπει να ενσωµατώσει η χώρα µας. Το ecall είναι µια υπηρεσία έκτακτης ανάγκης σε περίπτωση αυτοκινητιστικού ατυχήµατος, µε την οποία ένας ποµποδέκτης κινητής τηλεφωνίας ενσωµατωµένος στο όχηµα καλεί αυτόµατα το κέντρο έκτακτης ανάγκης για βοήθεια. Η κλήση αυτή γίνεται µέσω του αριθµού 112 και περιέχει δεδοµένα σχετικά µε την θέση του οχήµατος, τον τύπο του και άλλες πληροφορίες. Η εκτίµηση για τον αριθµό των ανθρώπων που θα είχαν διασωθεί από το θάνατο είναι περίπου 2.500 ετησίως σε πανευρωπαϊκό επίπεδο. Περαιτέρω σηµαντικό αναµένεται να είναι το όφελος και ως προς την σοβαρότητα των τραυµατισµών αφού σε περίπτωση έγκαιρης προσφοράς βοήθειας µειώνονται τα ποσοστά αναπηρίας των συµµετεχόντων στο ατύχηµα. Στο πλαίσιο του έργου θα αναπτυχθεί λογισµικό και θα εγκατασταθεί ο απαιτούµενος εξοπλισµός για λειτουργία κέντρου PSAP. Στους ελληνικούς αυτοκινητόδροµους γενικά υπάρχουν πινακίδες µεταβλητών µηνυµάτων που ειδοποιούν για τυχόν συµβάντα κατά µήκος του αυτοκινητοδρόµου, ηλεκτρονική σήµανση και άλλα συστήµατα, που συλλέγουν πληροφορίες σχετικά µε συµβάντα. Την πληροφόρηση αυτή τη διοχετεύουν στα Κέντρα Ελέγχου είτε της Τροχαίας, καθώς και στο κέντρο ιαχείρισης της Κυκλοφορίας 11

στην περίπτωση της Αττικής Οδού, µε αποτέλεσµα τον έγκαιρο εντοπισµό και αντι- µετώπιση διαφόρων περιστατικών. Σχετικές δράσεις για προστατευµένες θέσεις στάθµευσης φορτηγών και εµπορικών οχηµάτων δεν έχουν υλοποιηθεί. 2.4 ΤΟΜΕΑΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ IV : Σύνδεση του οχήµατος µε την υποδο- µή µεταφορών. εν έχουν αναπτυχθεί δράσεις στον τοµέα της σύνδεσης του οχήµατος µε την υποδο- µή µεταφορών. Ωστόσο ελληνικοί φορείς δραστηριοποιούνται σε Ευρωπαϊκά Έργα όπως το AIDE και το SAFESPOT. Στη συνέχεια δίνονται αναλυτικοί πίνακες µε δράσεις στους τοµείς προτεραιότητας των ITS, που υλοποιήθηκαν, βρίσκονται στο στάδιο υλοποίησης ή προτείνονται προς υλοποίηση. 12

ΕΘΝΙΚΕΣ ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΤΟΜΕΑΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ Ι ΒΕΛΤΙΣΤΗ ΧΡΗΣΗ Ε ΟΜΕΝΩΝ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟ Ο ΙΚΟ ΙΚΤΥΟ, ΤΗΝ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑ ΚΑΙ ΤΙΣ ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΕΙΣ ΡΑΣΗ ΕΡΓΟ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΦΟΡΕΑΣ ΠΡΟΟ ΟΣ «Ενοποιηµένο Σύστηµα Πληροφόρησης Συνδυασµένων Μεταφορών στην Περιφέρεια Αττικής» ηµιουργία µηχανογραφικής υποδοµής και συστή- µατος διαχείρισης συµβάντων µέσω συλλογής πληροφοριών για πολυτροπικές µετακινήσεις. ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΑΥΤΟ- ΙΟΙΚΗΣΗ ΑΤΤΙΚΗΣ Υλοποιήθηκε 2008-2010 «Χρηµατοδότηση ΜΜΕ για την ανάπτυξη καινοτόµων Τηλεµατικών Υπηρεσιών Εξυπηρέτησης και ενηµέρωσης χρηστών Ο- δικού ικτύου» Αποτελείται από δράσεις που στοχεύουν σε µια «έξυπνη µετακίνηση». - Ενηµέρωση χρηστών δικτύου εντός Αττικής - Ανάπτυξη συστή- µατος e-call, ενη- µέρωση έκτακτων συµβάντων - Χρήση ευφυών καρτών ΥΠYΜΕ Ι ΚΤΠΕ Υλοποιήθηκε 2006-2008 13

ΕΘΝΙΚΕΣ ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΤΟΜΕΑΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ Ι ΒΕΛΤΙΣΤΗ ΧΡΗΣΗ Ε ΟΜΕΝΩΝ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟ Ο ΙΚΟ ΙΚΤΥΟ, ΤΗΝ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑ ΚΑΙ ΤΙΣ ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΕΙΣ ΡΑΣΗ ΕΡΓΟ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΦΟΡΕΑΣ ΠΡΟΟ ΟΣ 4 «Λειτουργία και συντήρηση Συστηµάτων ιαχείρισης Κυκλοφορίας Ν.Αττικής» Μέσω του Κέντρου ιαχείρισης Κυκλοφορίας της Αττικής προωθείται σε πραγµατικό χρόνο η ενη- µέρωση οδηγών µέσω πινακίδων µεταβλητών µηνυµάτων ΥΠYΜΕ Ι Υλοποιήθηκε Εµπίπτει και στον Τοµέα Προτεραιότητας ΙΙ «Ευφυές Σύστηµα ιαχείρισης αστικής κινητικότητας και ελέγχου κυκλοφορίας για την βελτίωση της ποιότητας του αστικού περιβάλλοντος στην κεντρική περιοχή του πολεοδο- µικού συγκροτήµατος Θεσσαλονίκης» ηµόσιοι Φορείς της Θεσ/νίκης οργανώνουν µια προσπάθεια προώθησης των δηµόσιων µέσων µεταφοράς και εξυπηρέτησης του πολίτη. ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΚΕΝΤΡΙ- ΚΗΣ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ- ΗΜΟΣ ΘΕΣ/ΝΙΚΗΣ, ΣΑΣΘ, ΕΚΕΤΑ-ΙΜΕΤ- ΕΘΝΙΚΟ ΑΣΤΕΡΟΣΚΟ- ΠΕΙΟ ΑΘΗΝΩΝ- ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΕΡΕΥΝΩΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΒΙΩΣΙΜΗΣ ΑΝΑΠΤΥ- ΞΗΣ Η υλοποίηση του µεταξύ 2009-2012 14

ΕΘΝΙΚΕΣ ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΤΟΜΕΑΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ Ι ΒΕΛΤΙΣΤΗ ΧΡΗΣΗ Ε ΟΜΕΝΩΝ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟ Ο ΙΚΟ ΙΚΤΥΟ, ΤΗΝ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑ ΚΑΙ ΤΙΣ ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΕΙΣ ΡΑΣΗ ΕΡΓΟ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΦΟΡΕΑΣ ΠΡΟΟ ΟΣ Α Πολυτροπικές ΥΠΥΜΕ Ι ΥΠΟ ΕΝΤΑΞΗ Τηλεµατικές Υπηρεσίες Μετακινήσεις Κοινού και ιαχείρισης Χρήση µέσω διαδικτύου Υπεραστικών ΚΤΕΛ και Εξυπηρέτησης επιβατικού Online κράτηση κοινού. θέσεων και έκδοση εισιτηρίων Προγραµµατισµός αλλεπάλληλων διαδρο- µών Εύρεση βέλτιστης διαδροµής ιαλειτουργικότητα (smartphones κλπ) Ενηµέρωση σχετικά µε χρόνους διαδροµής µεταξύ στάσεων, ώρες λειτουργίας, δείκτες αξιοπιστίας δροµολογίων Ενηµέρωση επιβατικού κοινού σε πραγµατικό χρόνο Εφαρµογή ανοικτών προτύπων διασύνδεσης και πληροφοριών 15

ΕΘΝΙΚΕΣ ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΤΟΜΕΑΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ Ι ΒΕΛΤΙΣΤΗ ΧΡΗΣΗ Ε ΟΜΕΝΩΝ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟ Ο ΙΚΟ ΙΚΤΥΟ, ΤΗΝ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑ ΚΑΙ ΤΙΣ ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΕΙΣ ΡΑΣΗ ΕΡΓΟ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΦΟΡΕΑΣ ΠΡΟΟ ΟΣ Α Τηλεµατικές Υπηρεσίες Πολυτροπικές Μετακινήσεις ΥΠΥΜΕ Ι Υπό ένταξη ιαχείρισης Αστικών ΚΤΕΛ και εξυπηρέτησης «Έξυπνες» στάσεις για Επιβατικού κοινού ενηµέρωση του επιβατικού κοινού Οπτικοακουστικά σήµατα εντός του οχήµατος για την αναγγελία επόµενων στάσεων και µετεπιβίβασης Αναγγελία ειδικών µηνυ- µάτων που αποστέλλονται από κέντρο ελέγχου και αφορούν διακοπή συγκοινωνίας Παροχή πληροφοριών στο διαδίκτυο σε πραγµατικό χρόνο σχετικά µε δροµολόγια µέσω GIS ιαλειτουργικότητα (smartphones κλπ) Online έκδοση και ακύρωση εισιτηρίων χρόνο 16

σχετικά µε δροµολόγια µέσω GIS «ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΡΙΟ ΧΩΡΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕ- ΩΝ ΕΓΝΑΤΙΑΣ Ο ΟΥ (ΠΑΧΩΕ)» ΚΟΜΒΟΣ ΕΘΝΙΚΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ ΕΡΕΥΝΑΣ & ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΑΝΑ- ΠΤΥΞΗΣ ΙΝΣΤΙΤΟΥ- ΤΟ ΜΕΤΑΦΟ- ΡΩΝ(ΙΜΕΤ) Το Παρατηρητήριο λειτουργεί ως επιχειρησιακό εργαλείο χωρικής ανάπτυξης και βιώσιµης κινητικότητας. Καταγράφει συγκοινωνιακά δεδοµένα καθώς και δεδοµένα χωρικής ανάπτυξης για την επίδραση του οδικού άξονα. Αξιολόγηση και επεξεργασία δεδοµένων και δηµιουργία κατάλληλου χαρτογραφικού υπόβαθρου. Ερευνητική προσπάθεια για ένα Ολοκληρωµένο σύστηµα διαχείρισης και επεξεργασίας κυκλοφοριακών δεδοµένων. ΥΠΥΜΕ Ι ΕΓΝΑΤΙΑ Ο ΟΣ ΑΕ ΙΜΕΤ ΕΚΕΤΑ Υλοποιήθηκε Βρίσκεται σε χρήση Ολοκληρώθηκε 17

ΕΘΝΙΚΕΣ ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΤΟΜΕΑΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ Ι ΒΕΛΤΙΣΤΗ ΧΡΗΣΗ Ε ΟΜΕΝΩΝ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟ Ο ΙΚΟ ΙΚΤΥΟ, ΤΗΝ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑ ΚΑΙ ΤΙΣ ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΕΙΣ ΡΑΣΗ ΕΡΓΟ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΦΟΡΕΑΣ ΠΡΟΟ ΟΣ Β ΟΠΣ καταγραφής και αξιολόγησης επιβατικών και πολυτροπικές µετακινή- Οδική Κυκλοφορία (και ΥΠΥΜΕ Ι Υπό ένταξη εµπορευµατικών µεταφορών Πληροφόρηση µέσω διασειςδικτύου σχετικά µε οδική κυκλοφορία Επεξεργασία και παρουσίαση δεδοµένων σχετικά µε οδική κυκλοφορία Χρήση από επιβατικό κοινό Αξιολόγηση δεδοµένων από οικείες δηµόσιες αρχές και ενδεχοµένως από τον ιδιωτικό τοµέα ΠΡΟΣΟΧΗ: Η πρόταση δεν αναφέρει πουθενά ότι τα παραπάνω θα γίνονται σε πραγµατικό χρόνο και αυτό είναι σοβαρό µειονέκτηµα σε σχέση µε αυτά που αναφέρει η οδηγία. 18

ΕΘΝΙΚΕΣ ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΤΟΜΕΑΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ ΙΙ Α ΙΑΛΕΙΠΤΗ ΠΑΡΟΧΗ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ITS ΓΙΑ ΤΗ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΗΣ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΤΩΝ ΕΜΠ/ΚΩΝ ΜΕΤΑΦΟΡΩΝ ΡΑΣΗ ΕΡΓΟ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΦΟΡΕΑΣ ΠΡΟΟ ΟΣ «ιαχείριση αδειών φορτηγών Παρακολούθηση ΥΠΥΜΕ Ι Υπό ένταξη µε έξυπνη κάρτα και σύστηµα παρακολούθησης εµπορευµατικών φορτηγών µέσω ταυτοποίησης πινακίδας µε κά- µερες σε σηµεία ελέγχου µεταφορών» Ηλεκτρονική α- νταλλαγή δεδοµένων µεταξύ οικείων αρχών Παρακολούθηση και εντοπισµός του φορτίου κατά τη διάρκεια του ταξιδιού Ενσωµάτωση των αποτελεσµάτων εντοπισµού στα κέντρα διαχείρισης κυκλοφορίας 19

ΕΘΝΙΚΕΣ ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΤΟΜΕΑΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ ΙΙ Α ΙΑΛΕΙΠΤΗ ΠΑΡΟΧΗ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ITS ΓΙΑ ΤΗ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΗΣ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΤΩΝ ΕΜΠ/ΚΩΝ ΜΕΤΑΦΟΡΩΝ ΡΑΣΗ ΕΡΓΟ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΦΟΡΕΑΣ ΠΡΟΟ ΟΣ «Ολοκληρωµένο τηλεµατικό Στοχεύει στη δηµιουργία ΥΠYΜΕ Ι ή ΑΣΤΙΚΑ Υλοποιήθηκε 2007-2009 σύστηµα δυναµικής συστήµατος πολυτροπικών ΚΤΕΛ 17 πόλεων πληροφορικής κοινού και µετακινήσεων, «έξυπνων» αυτόµατης έκδοσης εισιτηρίων Αστικών Συγκοινωνιών-ΚΤΕΛ» στάσεων, χρήσης οπτικοακουστικών σηµάτων ε- ντός του οχήµατος, παροχή πληροφοριών στο διαδίκτυο σε πραγµατικό χρόνο, on line έκδοση και ακύρωση εισιτηρίων 1.1 «Μελέτη χρηµ/σης, εγκατάστασης, υποστηρικτικής λειτουργίας,συντήρηση και τεχνική διαχείριση ε- νός ολοκληρωµένου συστήµατος ιαχείρισης στόλου και πληροφόρησης επιβατών για την ΕΘΕΛ και τον ΗΛΠΑΠ µέσω σύµπραξης ηµόσιου και Ιδιωτ.τοµέα» Αποσκοπεί στην πώληση, ανανέωση, επικύρωση εισιτηρίων. Η χρήση του κοµίστρου θα παρακολουθείται από ένα ιεραρχικό σύστηµα που θα αποτελείται από επιµέρους κέντρα ελέγχου. Χρήση «έξυπνης» ηλεκτρονικής κάρτας. ΟΑΣΑ Βρίσκεται σε φάση προγραµµατισµού και σχεδιασµού 20

ΕΘΝΙΚΕΣ ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΤΟΜΕΑΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ ΙΙ Α ΙΑΛΕΙΠΤΗ ΠΑΡΟΧΗ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ITS ΓΙΑ ΤΗ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΗΣ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΤΩΝ ΕΜΠ/ΚΩΝ ΜΕΤΑΦΟΡΩΝ ΡΑΣΗ ΕΡΓΟ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΦΟΡΕΑΣ ΠΡΟΟ ΟΣ 1.2 «Μελέτη χρηµατοδότησης, εγκατάστασης, υποστηρικτικής λειτουργίας,συντήρηση και τεχνική διαχείριση ενός Ενιαίου Συστήµατος Συλλογής κο- µίστρου για τις εταιρίες του Οµίλου ΟΑΣΑ» Στόχος είναι η βελτίωση των υπηρεσιών του Οµίλου προς το ν πολίτη και η αποδοτικότερη λειτουργία του Οµίλου. Με σύµπραξη Σ ΙΤ ΟΑΣΑ «Ευφυές Σύστηµα ιαχείρισης κυκλοφορίας ενηµέρωσης και πληροφόρησης Νοµού Χαλκιδικής» Συλλογή και διαχείριση δεδοµένων στοιχείων για την κυκλοφορία στο Νοµό Χαλκιδικής. Το σύστηµα διαχειρίζεται η Τροχαία ΝΟΜ/ΚΗ ΑΥΤ/ΣΗ ΧΑΛΚΙ ΙΚΗΣ Βρίσκεται σε φάση προγραµµατισµού και σχεδιασµού Υλοποιήθηκε 2009-2010 21

ΕΘΝΙΚΕΣ ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΤΟΜΕΑΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ ΙΙ Α ΕΙΑΛΕΙΠΤΗ ΠΑΡΟΧΗ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ITS ΓΙΑ ΤΗ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΗΣ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΤΩΝ ΕΜΠ/ΚΩΝ ΜΕΤΑΦΟΡΩΝ ΡΑΣΗ ΕΡΓΟ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΦΟΡΕΑΣ ΠΡΟΟ ΟΣ «ηµιουργία Ολοκληρω- µένων συστηµάτων Ευφυών Μεταφορών για τη διαχείριση συγκοινωνιακών δεδοµένων και την εύρυθµη λειτουργία του δικτύου Αστικών ηµόσιων συγκοινωνιών του ή- µου Τρικκαίων» Συλλογή και διαχείριση συγκοινωνιακών στοιχείων πχ διαθεσιµότητα εισιτηρίων, κίνηση οχηµάτων. Πληροφόρηση και εξυπηρέτηση των αναγκών των πολιτών του ήµου. ΗΜΟΣ ΤΡΙΚΚΑΙΩΝ Ε-ΤΡΙΚΑΛΑ ΑΕ Υλοποιήθηκε 2006-2007 Α «Ολοκληρωµένο τηλεµατικό σύστηµα δυναµικής πληροφόρησης κοινού και αυτόµατης έκδοσης εισιτηρίων Αστικών συγκοινωνιών Ηρακλείου Κρήτης» Συλλογή στοιχείων κυκλοφορίας, ενηµέρωση κοινού, δηµιουργία «έξυπνων στάσεων». ΥΠYΜΕ Ι ΑΣΤΙΚΟ ΚΤΕΛ ΗΡΑ- ΚΛΕΙΟΥ Υλοποιήθηκε 22

ΕΘΝΙΚΕΣ ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΤΟΜΕΑΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ ΙΙΙ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ITS ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ Ο ΙΚΗ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΡΑΣΗ ΕΡΓΟ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΦΟΡΕΑΣ ΠΡΟΟ ΟΣ Γ «Ολοκληρωµένα συστή- µατα ITS για τη διαχείριση της κυκλοφορίας και των συµβάντων στην Αττική Οδό» Συλλογή στοιχείων ροής κυκλοφορίας, συµβάντων και πληροφόρηση σε πραγµατικό χρόνο των ο- δηγών-χρηστών της οδού. Λειτουργεί Κέντρο διαχεί- ΥΠYΜΕ Ι ΑΤΤΙΚΗ Ο ΟΣ ΑΕ, ΚΟΙΝΟΠΡΑΞΙΑ ΑΤΤΙ- ΚΗΣ Ο ΟΥ, ΑΤΤΙΚΕΣ ΙΑ ΡΟΜΕΣ Υλοποιήθηκε ICT PSP project ΗeERO Information Communication Technology (ICT) Policy Support Programme (PSP) Εναρµονισµένο Ευρωπαϊκό πιλοτικό του e-call. «Ευφυές σύστηµα διαχείρισης κυκλοφορίας Ανατολικής Περιφερειακής Οδού Θεσσαλονίκης» ρισης στην Παιανία. Ευρωπαϊκό έργο µε την συµµετοχή εννέα χωρών που αφορά στην εγκατάσταση και λειτουργία Πιλοτικού Πανευρωπαϊκού συστήµατος κλήσης (e-call) εκτάκτου ανάγκης από το όχηµα. Πληροφόρηση χρηστών σε πραγµατικό χρόνο για τα δεδοµένα της κυκλοφορίας σε πραγµατικό χρόνο, µέσω µεταβλητών πινακίδων(πιλοτική εφαρµογή) ΥΠYΜΕ Ι Γενική Γραµµατεία Τηλεπικοινωνιών ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟ ΕΠΙ- ΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟ- ΓΡΑΜΜΑ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ Σε εξέλιξη Σε λειτουργία 23

ΕΘΝΙΚΕΣ ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΤΟΜΕΙΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ Ι, ΙΙ, ΙV ΡΑΣΗ ΕΡΓΟ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΦΟΡΕΑΣ ΠΡΟΟ ΟΣ «Σύστηµα τηλεµατικής εντοπισµού των λεωφορείων και διαχείριση κυκλοφορίας και πληροφόρησης των επιβατών» Εφαρµογή συστήµατος τηλεµατικής ΟΑΣΘ. Εντοπισµός λεωφορείων και πληροφόρηση επιβατών. ΟΑΣΘ Υλοποιήθηκε EASYWAY II ITHAKA Euroregional Project Συνεργατικά συστήµατα Μεταξύ οχήµατοςυποδοµής ΥΠΥΜΕ Ι ΤΕΟ ΑΕ Παραχωρησιούχοι 24

ΕΘΝΙΚΕΣ ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΤΟΜΕΙΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ Ι και ΙΙ ΡΑΣΗ ΕΡΓΟ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΦΟΡΕΑΣ ΠΡΟΟ ΟΣ «Προµήθεια, εγκατάσταση, Προµήθεια, εγκατάσταση ΕΓΝΑΤΙΑ Ο ΟΣ Α.Ε Σε φάση προγραµµατι- προσωρινή λειτουργία εξοπλισµού µε σύστηµα σµού και σχεδιασµού. και συντήρηση συστήµατος «turn key» και προσωρινή ηλεκτρονικών διοδίων λειτουργία και συντήρηση απρόσκοπτης διέλευσης από πολλαπλές λωρίδες κυκλοφορίας (multi lane freeflow) στον αυτοκινητόδροµο ΕΓΝΑΤΙΑ» ενός ολόκληρου συστήµατος ηλεκτρονικών διοδίων για απρόσκοπτη διέλευση από πολλαπλές λωρίδες κυκλοφορίας. 25

ΕΘΝΙΚΕΣ ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΤΟΜΕΙΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ Ι, ΙΙ και ΙΙΙ ΡΑΣΗ ΕΡΓΟ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΦΟΡΕΑΣ ΠΡΟΟ ΟΣ «Εφαρµογές συστηµάτων ιαχείριση µελέτη κατασκευή, επίβλεψη, συ- Ευφυών Μεταφορών στον ΥΠΥΜΕ Ι Υλοποιήθηκε Έργο σε χρήση. αυτοκινητόδροµο ΕΓΝΑ- ΤΙΑ Ο ΟΣ» ντήρηση, εκµετάλλευση, βελτίωση χρήσης κυκλοφοριακών δεδοµένων και διατήρηση υψηλού επιπέδου οδικής ασφάλειας µε έγκαιρο εντοπισµό συµβάντος. Χρήση εξειδικευµένων λογισµικών και εξοπλισµών για την απεικόνιση και διαχείριση κυκλοφορίας. ΕΓΝΑΤΙΑ Ο ΟΣ Α.Ε 26

ΠΡΟΣΘΕΤΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ 1. Στα επιβατικά αυτοκίνητα (Μ1) που είναι εξοπλισµένα µε αυτουποστηριζόµενα ελαστικά (τύπου RUN FLAT) είναι υποχρεωτική η ύπαρξη Συστή- µατος Παρακολούθησης της Πίεσης των Ελαστικών (Tyre Pressure Monitoring System). Συνεπώς κατά τη διενέργεια του περιοδικού τεχνικού ελέγχου στα ΚΤΕΟ ελέγχεται η ύπαρξη συστήµατος (TPMS) δια µέσου της ύπαρξης της ενδεικτικής λυχνίας. Μάλιστα σε αυτά τα αυτοκίνητα δεν είναι υποχρεωτική η ρεζέρβα (υπουργική απόφαση 28557/1749/10, Β 21/10). 2. Σε όλα τα «µεγάλα» οχήµατα δηλαδή φορτηγά (Ν2, Ν3), λεωφορεία (Μ2,Μ3) και ρυµουλκούµενα (Ο3 και Ο4) είναι υποχρεωτική η ύπαρξη συστη- µάτων αντιεµπλοκής κατά την πέδηση (ABS, EBS κ.λ.π.). Η υποχρέωση ισχύει για όλα αυτά τα οχήµατα που εισάγονται σαν µεταχειρισµένα ή µεταβιβάζονται µετά την 1/1/2011 και θα εφαρµοστεί και σε όλα τα κυκλοφορούντα µετά την 1/1/2014. Για τα καινούργια αυτή η υποχρέωση ισχύει από 1/1/2004 3. Η χρήση κινητού τηλεφώνου όταν κάποιος οδηγεί δεν επιτρέπεται Ιδιαίτερα, απαγορεύεται να χρησιµοποιεί εν κινήσει ακουστικά που έχουν συνδεθεί µε φορητά ραδιόφωνα, µαγνητόφωνα και άλλες παρεµφερείς ηχητικές συσκευές, καθώς και τηλεόραση. Η εν κινήσει χρήση κινητού τηλεφώνου επιτρέπεται µόνο όταν αυτό είναι τοποθετηµένο σε ειδική θέση για ανοικτή ακρόαση ή όταν χρησιµοποιείται µε ακουστικό ασύρµατης επικοινωνίας. (άρθρο 13 ΚΟΚ) 4. Αποτελεί προτεραιότητα του Υπ. ΥΠΥ.ΜΕ. Ι. να αντιµετωπιστεί µε έκδοση υπουργικής απόφασης οι προδιαγραφές και γενικότερα οι απαιτήσεις των διασκευών καινούργιων ή µεταχειρισµένων επιβατικών αυτοκινήτων ιδιωτικής χρήσης για µεταφορά ΑΜΕΑ. (άρθρο 10 του ν. 2898/2001 Α`71/01) 27

3. ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΕΣ Με ορίζοντα την επόµενη εικοσαετία, η Ελλάδα προχωρεί σε σχεδιασµούς και εφαρµογές που εστιάζουν σε τρεις βασικούς άξονες: - στην εφαρµογή της καινοτοµίας για την ολοκλήρωση επιµέρους έξυπνων συστηµάτων µεταφορών (ασύρµατες τεχνολογίες, εφαρµογές τηλεµατικής κλπ) - στην προώθηση καινοτόµων µέτρων και τεχνολογιών για τη διαχείριση των εµπορευµατικών µεταφορών σε αστικό επίπεδο και στην ανάπτυξη και λειτουργία ενός δικτύου σύγχρονων τερµατικών υποδοµώνκόµβων, στο οποίο θα εφαρµοσθούν καινοτόµες τεχνολογικές λύσεις µε τη σύµπραξη ηµόσιου και Ιδιωτικού τοµέα. Έτσι, οι σχεδιαζόµενες παρεµβάσεις είναι: Α. ηµόσιες Συγκοινωνίες. - Εφαρµογή τηλεµατικής στη διαχείριση του στόλου των λεωφορείων και τρόλεϊ - Εφαρµογή αυτόµατου συστήµατος συλλογής κοµίστρου - Κλειστό κύκλωµα τηλεόρασης µέσα στους συρµούς των µέσων σταθερής τροχιάς Εγκατάσταση οθονών δυναµικής πληροφόρησης στους συρµούς των µέσων σταθερής τροχιάς - Αναδιοργάνωση του συστήµατος υπεραστικών οδικών επιβατικών µεταφορών σε επίπεδο χώρας µε έµφαση στη διαλειτουργικότητα των µέσων - Η εφαρµογή Ενιαίου Κέντρου ιαχείρισης και Έκδοσης Εισιτηρίων. Β. ιαχείριση της Κυκλοφορίας και των Εµπορευµατικών Μεταφορών - Αναβάθµιση λογισµικού µε χρήση νέων τεχνολογιών στη φωτεινή σηµατοδότηση - Τηλεχειριστήρια για ενεργοποίηση ηχητικών σηµάτων σε φωτεινούς σηµατοδότες για άτοµα µε προβλήµατα όρασης - Τιµολόγηση χρήσης αστικών οδών (Road Pricing) - Ηλεκτρονική συλλογή διοδίων (βρισκόµαστε σε διαδικασία εναρµόνισης µε κοινοτική απόφαση) 28

- Συστήµατα πλοήγησης οχηµάτων (navigation), έχουν αρχίσει εφαρ- µογές GPS - Ανάπτυξη διαχείρισης στόλου (logistics), ήδη αναπτύσσονται µέσω ιδιωτών - Ευφυές σύστηµα αστικής κινητικότητας Θεσσαλονίκης, έργο συγχρηµατοδοτούµενο από διάφορους φορείς, έχουν αρχίσει ο σχεδιασµός και οι προπαρασκευαστικές µελέτες - ικτύωση διασύνδεση των εταιριών που δραστηριοποιούνται στις υπηρεσίες logistics (ανάπτυξη e-marketplaces) - Πρόσβαση στην πληροφορία διάθεση υπηρεσιών on line - Προώθηση καινοτοµιών στον τοµέα ευφυών µεταφορικών συστηµάτων (οχήµατα, εξοπλισµός, διαδικασίες µεταφόρτωσης, τυποποίηση) - Χρήση «καθαρών» µεταφορικών µέσων εδοµένου ότι σε ερευνητικό πεδίο έχουν αναπτυχθεί καινοτόµες εφαρµογές και έχουν γίνει και οι συχνά απαιτούµενες πιλοτικές δοκιµές, δύο είναι τα ση- µεία που σήµερα εµφανίζεται να ανακόπτουν την ευρύτερη εφαρµογή των καινοτοµιών: - Η έλλειψη επαρκούς χρηµατοδότησης για εκσυγχρονισµό των υφισταµένων υποδοµών και τη δηµιουργία των απαραίτητων δοµών (θεσµικό πλαίσιο), σε συνδυασµό µε τις αποσπασµατικές πολιτικές - Η έλλειψη συντονισµένων ενεργειών (πολιτικές-στρατηγικέςσχεδιασµός) για την επίτευξη της διαλειτουργικότητας στα συστήµατα µεταφορών. 29