Σύγχρονες μορφές Χρηματοδότησης Ενότητα 4: Μακροπρόθεσμη Χρηματοδότηση με Ίδια Κεφάλαια: Venture Capital Καθ. Αλεξανδρίδης Αναστάσιος Δρ. Αντωνιάδης Ιωάννης Τμήμα Διοίκηση Επιχειρήσεων (Κοζάνη)
Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες, που υπόκειται σε άλλου τύπου άδειας χρήσης, η άδεια χρήσης αναφέρεται ρητώς. 2
Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο TEI Δυτικής Μακεδονίας και στην Ανώτατη Εκκλησιαστική Ακαδημία Θεσσαλονίκης» έχει χρηματοδοτήσει μόνο τη αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους. 3
Σκοποί ενότητας Να φέρει τον εκπαιδευόμενο σε επαφή με την έννοια των Venture Capital. Να αναλύσει τον τρόπο λειτουργίας τους και την διαδικασία λήψης απόφασης χρηματοδότησης μιας νέας επιχειρηματικής ιδέας από ενα Venture Capital. Να αναδείξει τη σημασία της εμπλοκής των Venture Capital για τις νεες επιχειρήσεις και την οικονομία γενικότερα. 4
Περιεχόμενα ενότητας Venture Capital. Προμηθευτές Κεφαλαίου Επιχειρηματικών Συμμετοχών. Τα 6 στάδια χρηματοδότησης. Παράγοντες Προσδιορισμού της Ανταμοιβής Κινδύνου. 5
Κεφάλαιο Επιχειρηματικών Συμμετοχών Ο όρος «Κεφάλαιο Επιχειρηματικών Συμμετοχών» αναφέρεται στην μορφή χρηματοδότησης κατά την οποία ορισμένοι επενδυτές υποστηρίζουν το επιχειρηματικό ταλέντο μέσω της μακροπρόθεσμης χρηματοδότησης και της παροχής διοικητικών υπηρεσιών, ώστε το τελευταίο να εκμεταλλευτεί τις διάφορες επιχειρηματικές ευκαιρίες, και οι ίδιοι να αποκομίσουν κεφαλαιακά κέρδη. 6
Αντικείμενο Χρηματοδότησης Το Venture Capital χρηματοδοτεί νέες επιχειρήσεις και ειδικά όσες αναπτύσσουν νέες τεχνολογίες και εισβάλουν σε νέες αγορές. 7
Venture Capital Ονομάζουμε τα μακροπρόθεσμα κεφάλαια τα οποία επενδύονται σε ειδικές επενδυτικές εταιρίες, περιέχοντας σε μεγάλο βαθμό το στοιχείο του κινδύνου. Αποτελεί μία επένδυση υψηλής απόδοσης και υψηλού κινδύνου μέσω της συμμετοχής στα Ίδια Κεφάλαια νέων και ταχέως αναπτυσσόμενων επιχειρήσεων. 8
Οι συμμετέχοντες στον κλάδο του Venture Capital Οι επιχειρήσεις που χρειάζονται κεφάλαια. Οι επενδυτές που επιδιώκουν υψηλές αποδόσεις. Οι επενδυτικές τράπεζες που αναζητούν επιχειρήσεις για να πουλήσουν τα προϊόντα τους. Οι εταιρίες Venture Capitals (Ventura Capitalists). 9
Εργασίες Κλάδου Venture Capital Σχήμα 1: Εργασίες Κλάδου Venture Capital. Πηγή: Διδάσκων (2015). 10
Τι διαφοροποιεί το venture capital από τους συμβατικούς δανειστές; Οι venture capitalists εξασφαλίζουν την επένδυση στην επιχείρηση με μετοχικό κεφάλαιο ή με φαινομενικά μετοχικό κεφάλαιο. Η επένδυση είναι μακροπρόθεσμη (4-7 έτη). Υπάρχει ενεργή ανάμειξη από την εταιρία venture capital στην δραστηριότητα της επιχείρησης. 11
Βασικά στοιχεία που απορρέουν από τον ορισμό Παροχή μακροπρόθεσμης χρηματοδότησης. Είναι διάρκειας συνήθως 5 έως 10 ετών, μέσω κάποιας πιθανής συμμετοχής στο μετοχικό κεφάλαιο της χρηματοδοτούμενης επιχείρησης. Παροχή επιχειρηματικών και διοικητικών συμβουλών. Πραγματοποιείται μέσω της εκπροσώπησης στο Διοικητικό Συμβούλιο της χρηματοδοτούμενης επιχείρησης. Αποκόμιση απόδοση από τις ΕΚΕΣ. Πραγματοποιείται με τη μορφή των κεφαλαιακών κερδών (capital gains) παρά του τρέχοντος εισοδήματος (current income). 12
Προμηθευτές Κεφαλαίου Επιχειρηματικών Συμμετοχών 1. Ιδιώτες με μεγάλη περιουσία. 2. Ιδιωτικές επενδυτικές κοινοπραξίες και εταιρείες. 3. Ιδιώτες οι οποίοι συμμετέχουν σε μία ανεπίσημη αγορά κεφαλαίου επιχειρηματικών συμμετοχών. 4. Εταιρείες κεφαλαίου επιχειρηματικών συμμετοχών θυγατρικές χρηματοπιστωτικών και μεγάλων μη χρηματοπιστωτικών εταιρειών. 5. Εταιρείες κεφαλαίου επιχειρηματικών συμμετοχών οι οποίες χρησιμοποιούν κρατική χρηματοδότηση μέσω διάφορων επιδοτήσεων. 13
Χρήστες Κεφαλαίου Επιχειρηματικών Συμμετοχών Χρηματοδότηση δημιουργίας καινούριων επιχειρήσεων ή ανάπτυξης υπαρχουσών επιχειρήσεων. Χρηματοδότηση εξαγοράς επιχειρήσεων από τη διοίκησή τους. 14
Η διαδικασία λήψης απόφασης (1/2) Σχήμα 2: Η διαδικασία λήψης απόφασης. Πηγή: Διδάσκων (2015). 15
Η διαδικασία λήψης απόφασης (2/2) Η διαδικασία αξιολόγησης κάθε επενδυτικής πρότασης οφείλει να ακολουθεί τις παρακάτω φάσεις: Κατανόηση του επιχειρηματικού σχεδίου. Επαφές με στελέχη της επιχείρησης. Έρευνα της κλαδικής αγοράς και όλης της οικονομίας και αξιολόγηση της θέσης της επιχείρησης μέσα σ αυτή. Τεχνολογική έρευνα και διεύρυνση θεμάτων σχετικών με τα προϊόντα της επιχείρησης. Διαπραγμάτευση με τους μετόχους και διατύπωση του μνημονίου συνεργασίας. Οικονομικός και νομικός έλεγχος και υπογραφή της συμφωνίας. 16
Τα 6 στάδια χρηματοδότησης (1/6) 1. Το στάδιο της αρχικής δημιουργίας ή σποράς Seedmoney stage. Η επιχείρηση δεν έχει ακόμη δημιουργηθεί και χρειάζεται ένα σχετικά μικρό ποσό κεφαλαίου για την ανάπτυξη μιας ιδέας ή την παραγωγή ενός προϊόντος. Η παρούσα χρηματοδότηση ενέχει τον μεγαλύτερο κίνδυνο για την ΕΚΕΣ καθώς έχει υπολογιστεί πως το 70% των προγραμμάτων εγκαταλείπεται στο τέλος του σταδίου αυτού. 17
Τα 6 στάδια χρηματοδότησης (2/6) 2. Το στάδιο της εκκίνησης Start-up stage. Οι επιχειρήσεις που καθίστανται κοινωνοί της συγκεκριμένης χρηματοδότησης είτε βρίσκονται στη διαδικασία της οργάνωσης είτε έχουν δημιουργηθεί μέσα στο τελευταίο έτος αλλά δεν έχουν ακόμα διαθέσει τα προϊόντα στην αγορά. 18
Τα 6 στάδια χρηματοδότησης (3/6) 3. Το πρώτο στάδιο First- stage or first-round. Οι επιχειρήσεις του πρώτου σταδίου έχουν χρησιμοποιήσει τα κεφάλαιά τους, συνήθως για την ενός πρωτότυπου προϊόντος, και έχουν ανάγκη επιπλέον κεφαλαίων για την έναρξη της παραγωγής και των πωλήσεων. 19
Τα 6 στάδια χρηματοδότησης (4/6) 4. Το δεύτερο στάδιο Second-stage or secondround. Η επιχείρηση του συγκεκριμένου σταδίου διαθέτει τα προϊόντα της στην αγορά, ωστόσο πραγματοποιεί ακόμα ζημίες. Συνεπώς, η χρηματοδότηση αυτή είναι απαραίτητη για την εξασφάλιση του αναγκαίου για την εύρυθμη λειτουργία κεφαλαίου κίνησης. 20
Τα 6 στάδια χρηματοδότησης (5/6) 5. Το τρίτο στάδιο (γνωστό ως Ενδιάμεση Χρηματοδότηση) Third-stage or third-round. Οι επιχειρήσεις, στις οποίες απευθύνεται η παρούσα χρηματοδότηση, λειτουργούν τουλάχιστον στο Νεκρό Σημείο ((break-even) και προγραμματίζουν επέκταση των δραστηριοτήτων τους. Χαρακτηριστικά Χρηματοδότησης (Ενδιάμεσης Χρηματοδότησης). Διάρκεια: Μεγαλύτερη από έναν βραχυπρόθεσμο δανεισμό και λιγότερο μόνιμο χαρακτήρα από το μετοχικό κεφάλαιο. 21
Τα 6 στάδια χρηματοδότησης (6/6) 6. Το τέταρτο στάδιο ( γνωστή ως χρηματοδότηση σύνδεσης) Fourth-stage or fourth-round (Bridge financing). Αφορά επιχειρήσεις που πρόκειται να εισαγάγουν τις μετοχές τους στο χρηματιστήριο ή το αργότερο σε ένα έτος. 22
Απαιτούμενη απόδοση για τις ΕΚΕΣ Προκύπτει ως το άθροισμα των ακόλουθων συστατικών: Επιτόκιο βάσης (base rate). Είναι η απόδοση την οποία απαιτούν οι ΕΚΕΣ από μία σχετικά ασφαλή επένδυση. Ανταμοιβή κινδύνου (risk premium). Είναι το ποσό που αποζημιώνει τις ΕΚΕΣ για την ανάληψη πρόσθετου κινδύνου. 23
Παράγοντες Προσδιορισμού της Ανταμοιβής Κινδύνου 1. Το στάδιο ανάπτυξης της χρηματοδοτούμενης επιχείρησης. 2. Ο επενδυτικός ορίζοντας. 3. Η ανάπτυξη της χρησιμοποιούμενης τεχνολογίας. 4. Η εμπειρία της χρηματοδοτούμενης επιχείρησης σχετικά με τον κλάδο στον οποίο δραστηριοποιείται. 24
Φάση ανάπτυξης της επιχείρησης και απαιτούμενες αποδόσεις Πίνακας 1: Απαιτούμενη απόδοση από τις ΕΚΕΣ Ανάλογα με τη φάση ανάπτυξης. Πηγή: Διδάσκων (2015). 25
Η Αντιπροσώπευση των ΕΚΕΣ στα ΔΣ Λόγοι συμμετοχής στα ΔΣ των χρηματοδοτούμενων επιχειρήσεων: Στενότερος έλεγχος των αποδόσεων. Παροχή συμβουλών στις χρηματοδοτούμενες επιχειρήσεις. Υποστήριξη στην εύρεση των απαραίτητων διευθυντικών στελεχών και την πρόσληψη αυτών. Παροχή βοήθειας στην εύρεση πελατών και προμηθευτών. Συνεχής συνδρομή στον μακροπρόθεσμο σχεδιασμό, στη χρηματοοικονομική διοίκηση και στο marketing. Ενίσχυση της αξιοπιστίας της χρηματοδοτούμενης επιχείρησης σε πιθανούς πελάτες, προμηθευτές και τράπεζες. 26
Αποδέσμευση κεφαλαίων ΕΚΕΣ από την επένδυση Πώληση μετοχών μέσω του χρηματιστηρίου. Πώληση νέων μετοχών στην πρωτογενή αγορά (primary market). Πώληση υπαρχουσών μετοχών στη δευτερογενή αγορά (secondary market). Εξαγορά από μία μεγάλη επιχείρηση. Εξαγορά του μεριδίου της ΕΚΕΣ ή ολόκληρης της χρηματοδοτούμενης επιχείρησης. Χρηματοδότηση από μία παραδοσιακή πηγή. 27
Λοιποί τρόποι αποδέσμευσης κεφαλαίων ΕΚΕΣ από την επένδυση Εξαγορά του μεριδίου του κεφαλαιούχου από την ίδια την χρηματοδοτούμενη επιχείρηση. Αναδιοργάνωση της χρηματοδοτούμενης επιχείρησης. Ρευστοποίηση της χρηματοδοτούμενης επιχείρησης. 28
Βιβλιογραφία Επιχειρηματικότητα και Επιχειρηματικές Αποφάσεις, Δημήτριος Λ.Παπαδόπουλος, Εκδόσεις Πανεπιστημίου Μακεδονίας, Θεσσαλονίκη 2009. Επιχειρηματική Ανάλυση και Προσδιορισμός Αξίας, Δημήτριος Λ.Παπαδόπουλος, Γιάννης Τ. Λαζαρίδης, Θεσσαλονίκη 2010. Λογιστική Τραπεζών, Γεώργιος Κόντος, Εκδόσεις Διπλογραφία, Αθήνα 2010. Χρηματοοικονομική Διοίκηση, Δημήτριος Λ. Παπαδοπούλου, Γιάννης Τ.Λαζαρίδης, Θεσσαλονίκη 2006. Χρηματοοικονομική Διοίκηση- Θεωρία και Πρακτική, Δημήτριος Βασιλείου, Νικόλαος Ηρειώτης, Εκδόσεις Rosili. 29
Τέλος Ενότητας
Σημείωμα Αναφοράς Copyright ΤΕΙ Δυτικής Μακεδονίας, Καθ. Αλεξανδρίδης Αναστάσιος Δρ. Αντωνιάδης Ιωάννης. «Σύγχρονες μορφές Χρηματοδότησης». Έκδοση: 1.0. Κοζάνη 2015. Διαθέσιμο από τη δικτυακή διεύθυνση: 31
Σημείωμα Αδειοδότησης Το παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά, Μη Εμπορική Χρήση Παρόμοια Διανομή 4.0 [1] ή μεταγενέστερη, Διεθνής Έκδοση. Εξαιρούνται τα αυτοτελή έργα τρίτων π.χ. φωτογραφίες, διαγράμματα κ.λ.π., τα οποία εμπεριέχονται σε αυτό και τα οποία αναφέρονται μαζί με τους όρους χρήσης τους στο «Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων». [1] http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/ Ως Μη Εμπορική ορίζεται η χρήση: που δεν περιλαμβάνει άμεσο ή έμμεσο οικονομικό όφελος από την χρήση του έργου, για το διανομέα του έργου και αδειοδόχο. που δεν περιλαμβάνει οικονομική συναλλαγή ως προϋπόθεση για τη χρήση ή πρόσβαση στο έργο. που δεν προσπορίζει στο διανομέα του έργου και αδειοδόχο έμμεσο οικονομικό όφελος (π.χ. διαφημίσεις) από την προβολή του έργου σε διαδικτυακό τόπο. Ο δικαιούχος μπορεί να παρέχει στον αδειοδόχο ξεχωριστή άδεια να χρησιμοποιεί το έργο για εμπορική χρήση, εφόσον αυτό του ζητηθεί. 32
Διατήρηση Σημειωμάτων Οποιαδήποτε αναπαραγωγή ή διασκευή του υλικού θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει: το Σημείωμα Αναφοράς. το Σημείωμα Αδειοδότησης. τη δήλωση Διατήρησης Σημειωμάτων. το Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (εφόσον υπάρχει). μαζί με τους συνοδευόμενους υπερσυνδέσμους. 33