Αξιολόγηση Μαθησιακών Δυσκολιών - Δυσλεξίας- Οι πληροφορίες που περιλαμβάνει το παρόν power point προέρχονται από τις σημειώσεις του μαθήματος της κ. Πολυχρονοπούλου, το βιβλίο του Reid (2003, β έκδ.), το βιβλίο της Σ. Παντελιάδου (2011) και το Β Εκπαιδευτικό πακέτο του προγράμματος ΕΠΕΑΕΚ ΥΠΕΠΘ «Εξειδίκευση εκπαιδευτικών που εργάζονται με παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες (2000).
Στόχοι της αξιολόγησης (Reid 2003, σ. 43) Προσδιορισμός δυνατών και αδύνατων σημείων του μαθητή. Ένδειξη του τρέχοντος επιπέδου επίδοσης σε διάφορα επιτεύγματα. Εντοπισμός σφαλμάτων «μοτίβο λαθών» στην ανάγνωση, γραφή, ορθογραφία, αριθμητική.
Στόχοι της αξιολόγησης (Reid 2003, σ. 43) (συνέχεια) Εντοπισμός συγκεκριμένων περιοχών ικανότητας. Κατανόηση του τρόπου μάθησης του μαθητή. Ένδειξη πλευρών του σχολικού προγράμματος που μπορεί να ενδιαφέρουν και να κινητοποιήσουν το μαθητή.
Διαγνωστική Ομάδα Γιατρός (οφθαλμίατρος & ακουολόγος) Εκπαιδευτικός ειδικής αγωγής Εκπαιδευτικός ψυχολόγος Κοινωνική λειτουργός
Οι σύγχρονες τάσεις διαγνωστικής προσέγγισης της δυσλεξίας τονίζουν τον κεντρικό ρόλο του δασκάλου στη διαγνωστική διαδικασία.
Πρωτεύουσα και δευτερεύουσα διαγνωστική προσέγγιση Πρωτεύουσα: Γίνεται από το δάσκαλο, αλλά μπορεί να συμμετέχουν και άλλοι π.χ. ο ψυχολόγος. Μετρά απευθείας τη σχολική μάθηση και οδηγεί στην ανάλυση του μαθησιακού προβλήματος, και σε πληροφορίες που ο δάσκαλος χρησιμοποιεί για τον καταρτισμό του εκπαιδευτικο-θεραπευτικού προγράμματος.
Παράδειγμα: Ο δάσκαλος βρίσκει ότι το παιδί μπερδεύει το τρ με το κρ, ότι έχει δυσκολία με τους διφθόγγους ου και ει ότι αντικαθιστά γράμματα που μοιάζουν οπτικά, κλπ.
Με άλλα λόγια, ο δάσκαλος Μετρά συνήθως απευθείας τη σχολική επίδοση του παιδιού, εκτιμώντας τις ικανότητες ανάγνωσης, γραφής, ορθογραφίας, αριθμητικής. Χρησιμοποιεί έτσι ανεπίσημα, αλλά και σταθμισμένα τεστ, που δίνουν π.χ. την αναγνωστική ηλικία του παιδιού, το επίπεδο κατανόησης του αναγνωστικού κειμένου κλπ.
Στη δευτερεύουσα διαγνωστική προσέγγιση (που διενεργεί συνήθως ο ψυχολόγος) γίνεται συχνά, χρήση σταθμισμένων ψυχολογικών τεστ, που εκτιμούν τις δεξιότητες εκείνες που θεωρούνται απαραίτητες για τη σχολική μάθηση. (π.χ. νοητική ικανότητα, μνήμη, αντίληψη κλπ). Δηλαδή δεν μετριέται απευθείας η σχολική μάθηση, αλλά οι δεξιότητες που προϋποθέτουν την απόκτησή της.
Δευτερεύουσα διαγνωστική προσέγγιση (συνέχεια) Μπορεί έτσι να βρεθεί ότι το παιδί έχει χαμηλή νοημοσύνη ή ελλειμματική οπτική αντίληψη κλπ.
Περιεχόμενο διαγνωστικής έκθεσης Ατομικό ιστορικό του παιδιού Ιατρικό ιστορικό κληρονομικότητα Οικογενειακή κατάσταση Πληροφορίες από το σχολείο Παρούσα κατάσταση του παιδιού Μαθησιακή αξιολόγηση Ψυχολογική αξιολόγηση
Ατομικό ιστορικό Κύηση, τοκετός, σημαντικά αναπτυξιακά βήματα του παιδιού (π.χ. πότε περπάτησε, πότε μίλησε κλπ), προβλήματα συμπεριφοράς στο σπίτι, σχέσεις με αδέρφια και άλλα παιδιά.
Ιατρικό ιστορικό - κληρονομικότητα Ασθένειες, αλλεργίες, ατυχήματα, φαρμακευτική αγωγή, κλπ.
Οικογενειακή κατάσταση Οικονομική κατάσταση και μορφωτικό επίπεδο γονέων. Ασθένειες γονέων, διαζύγια κλπ.
Πληροφορίες από το σχολείο Σχολική επίδοση Συμπεριφορά στο σχολείο
Παρούσα κατάσταση του παιδιού Μαθησιακές δυσκολίες. Προβλήματα συμπεριφοράς. Αιτία παραπομπής του παιδιού για διάγνωση. Η στάση του παιδιού απέναντι στο πρόβλημά του. Στόχοι & επιθυμίες του παιδιού.
Μέσα συλλογής πληροφοριών για τη διάγνωση των Μ.Δ. Παρατήρηση της συμπεριφοράς. Σταθμισμένα τεστ. Ερωτηματολόγια. Κλίμακες. Συνεντεύξεις. Καταγραφή αναπτυξιακού, οικογενειακού & σχολικού ιστορικού.
Παρατήρηση (α) Συστηματική παρατήρηση Καταγράφεται η συχνότητα, η διάρκεια και η ένταση της συμπεριφοράς που παρατηρείται.
Παρατήρηση με την τεχνική του δειγματοληπτικού χρόνου Πρόβλημα: Εγκαταλείπει τη θέση του (Χ) Μάθημα: Αριθμητική Χρόνος παρατήρησης: 1 κάθε 10 Συνολικός χρόνος παρατήρησης: 50 10 20 30 40 50 Χ Χ Χ 3 : 5 = 0,6 = 60%
Άτυπη ή μη συστηματική παρατήρηση Ο εκπαιδευτικός παρατηρεί το μαθητή στο περιβάλλον της τάξης και σημειώνει τις συμπεριφορές που θεωρεί σημαντικές.
Συνέντευξη (α) δομημένη (β) ημιδομημένη (γ) αδόμητη
Δοκιμασία (τεστ) Είναι ένα σύνολο ερωτήσεων ή ασκήσεων στις οποίες υπάρχουν προαποφασισμένες, ορθές απαντήσεις.
Τύπος απάντησης (α) Μονολεκτική απάντηση. π.χ. Το λιώσιμο του πάγου είναι (β) Σύντομη απάντηση. (γ) Εκτεταμένη απάντηση. (δ) Επιλογή (σωστό λάθος, πολλαπλή επιλογή, και ταίριασμα).
Αξιολόγηση περιβάλλοντος (εξωτερικοί παράγοντες) Αξιολογούμε το περιβάλλον διότι οι εξωτερικοί παράγοντες παίζουν σημαντικό ρόλο στη μάθηση του παιδιού.
Περιβάλλον: (Α) Παράγοντες που αφορούν στην τάξη και στη διδασκαλία 1. Οι απόψεις του εκπαιδευτικού. 2. Το περιβάλλον της τάξης. 3. Η ομαδοποίηση. 4. Η μέθοδος διδασκαλίας.
1) Οι απόψεις του εκπαιδευτικού σχετικά με τις διδακτικές μεθόδους (π.χ. τις μεθόδους ανάγνωσης) επηρεάζουν τον τρόπο διδασκαλίας, επομένως και την επίδοση του μαθητή.
2) Το περιβάλλον της τάξης Φυσικό περιβάλλον Κοινωνικοσυναισθηματικό περιβάλλον
Αξιολόγηση του φυσικού περιβάλλοντος Υπάρχουν αναρτημένα στους τοίχους δείγματα της γραφής των παιδιών; Υπάρχουν αναρτημένοι κανόνες ορθογραφίας ή γραμματικής για άμεση χρήση από τους μαθητές; κλπ
3) Η ομαδοποίηση Σε ποιες ομάδες έχουν οργανωθεί τα παιδιά; (σε ζευγάρια; σε ομάδες 4-5; κλπ Με ποια κριτήρια έγινε η ομαδοποίηση; Με ποιο στόχο δημιουργήθηκαν οι ομάδες; Πόσο χρόνο αναλογικά περνούν τα παιδιά σε κάθε τύπο ομάδας;
4) Η μέθοδος διδασκαλίας Διάλεξη από το δάσκαλο. Ατομική μεγαλόφωνη ανάγνωση από το μαθητή. Ατομική σιωπηρή ανάγνωση. Οι μαθητές συζητούν. Άλλο.
Αυτοαξιολόγηση δασκάλου σχετικά με τη μέθοδο διδασκαλίας - Κατά πόσο υπάρχουν τα παρακάτω χαρακτηριστικά στην τάξη σας; - Χρήση εποπτικών μέσων - Ανατροφοδότηση - Στρατηγικές κινήτρων - Εξατομικευμένη διδασκαλία, κ.ά.
Αξιολόγηση της συμπεριφοράς του δασκάλου και των κινήτρων που παρέχει Παροχή επαίνου ή άλλης αμοιβής. Άμεση ανατροφοδότηση στις απαντήσεις των μαθητών. Παροχή οργανογραμμάτων και χαρτών μάθησης πριν τη διδασκαλία. Παροχή ευκαιριών για ενεργητική συμμετοχή των παιδιών.
Αξιολόγηση του μαθητή Πληροφορίες για το οικογενειακό περιβάλλον. Υπάρχουν διάφορα πρωτόκολλα πληροφοριών για την οικογένεια
Πρωτόκολλο πληροφοριών για την οικογένεια (ενδεικτικά) Γενικές πληροφορίες (διεύθυνση οικίας κλπ). Μέλη της οικογένειας (ηλικία, επάγγελμα, γραμματικές γνώσεις, μαθησιακές δυσκολίες, ονόματα αδερφών, ηλικία, προβλήματα. Γλώσσα που μιλιέται στο σπίτι, μετακομίσεις, αρρώστιες, οικονομικά προβλήματα, διαζύγια Αναγνωστικές συνήθειες της οικογένειας, προσδοκίες γονέων από το παιδί, απόψεις γονέων για τη συμπεριφορά του παιδιού κλπ.
Στρατηγική αξιολόγησης Ο εκπαιδευτικός που συγκεντρώνει πληροφορίες για τους μαθητές του μέσω της αξιολόγησης, ακολουθεί μια συγκεκριμένη στρατηγική, ένα σχέδιο. Το σχέδιο αυτό περιλαμβάνει επτά (7) βήματα.
Στρατηγική αξιολόγησης (7 βήματα) (1) Επιλέγω τη γνωστική περιοχή που θα αξιολογήσω. (2) Αποφασίζω από πού θα αρχίσω. (3) Επιλέγω τη δοκιμασία. (4) Χορηγώ τη δοκιμασία και καταγράφω τα λάθη του παιδιού. (5) Αναλύω τα ευρήματα. (6) Διερευνώ σε βάθος και (7) συμπληρώνω τα έντυπα καταγραφής.
Η Αφροδίτη Η Αφροδίτη, μαθήτρια Β τάξης δημοτικού παραπέμφθηκε στο δάσκαλο του Τμήματος Ένταξης για αξιολόγηση αναγνωστικών δεξιοτήτων.
Παράδειγμα εφαρμογής των 7 βημάτων (σελ. 142-147) 1 ο βήμα: Επιλέγω τη γνωστική περιοχή που θα αξιολογήσω. (Επιλέγω την ανάγνωση)
Παράδειγμα εφαρμογής των 7 βημάτων (σελ. 142-147) Χωρίζω την ανάγνωση σε δύο μέρη: (α) Αποκωδικοποίηση και (β) Κατανόηση.
2 ο βήμα: Από πού θα αρχίσω; Εξαρτάται από τις πληροφορίες που έχω συγκεντρώσει για το παιδί από τον προηγούμενο δάσκαλο, την παρακολούθησή του μέσα στην τάξη κλπ. (π.χ. αν το παιδί μπορεί να διαβάζει, αλλά δεν καταλαβαίνει το νόημα, θα αρχίσω με την κατανόηση και όχι με την αποκωδικοποίηση).
2 ο βήμα: Από πού θα αρχίσω; (συνέχεια) (1) Έστω ότι αποφασίζω να αρχίσω με την αποκωδικοποίηση. Συγκεκριμένα, θα αξιολογήσω: Αναγνώριση γραμμάτων, Διάκριση φωνημάτων, Ανάγνωση απλών συλλαβών, Ανάγνωση πολυσύλλαβων λέξεων, Ανάγνωση πρότασης, Ανάγνωση κειμένου.
2 ο βήμα (συνέχεια) Θα αρχίσω από ένα χαμηλό επίπεδο δεξιοτήτων για να δώσω στο παιδί ευκαιρίες επιτυχίας; Θα ξεκινήσω από ένα επίπεδο στο οποίο ο μαθητής θα μπορεί να απαντήσει, αλλά θα κάνει και αρκετά λάθη;
3 ο βήμα: Επιλέγω τη δοκιμασία (το εργαλείο αξιολόγησης) Αποφασίζω να επιλέξω ένα κείμενο από το βιβλίο «Η Γλώσσα μου» της Α τάξης δημοτικού.
Το κείμενο που θα επιλέξω θα περιέχει 100 200 λέξεις Για παιδιά Α δημοτικού: 75-100 λέξεις. Β και Γ τάξης: 75 150 λέξεις. Δ Ε και Στ : 150 200 λέξεις.
Εκτίμηση αναγνωστικού επιπέδου 1. Πολύ καλό επίπεδο (δεν χρειάζεται καμία βοήθεια): Διαβάζει σωστά το 96-99% των λέξεων και κατανοεί το 75-90% του κειμένου. 2. Επίπεδο βοήθειας: διαβάζει σωστά το 92-95% των λέξεων και κατανοεί το 60-75%. 3. Επίπεδο απογοήτευσης: διαβάζει σωστά το 90-92 ή λιγότερο των λέξεων και κατανοεί το 50 70%.
Αποφασίζω πώς θα κωδικοποιώ τα λάθη (βλ. επίσης Reid 2003, σ. 61, σχ. 18) Είδος λάθους Παράλειψη... Διαγράφω με Χ Πρόσθεση.Βελάκι + λέξη Αντικατάσταση.Διαγραφή + τι είπε Λέξη που διαβάζει ο δάσκαλος...βάζω Δ πάνω από τη λέξη Αντιστροφή Σημειώνω με
Αποφασίζω πώς θα κωδικοποιώ τα λάθη (Reid 2003) Ο Reid προτείνει (βλ. σχήμα 18 στη σελ. 61) Σημειώστε τις αναστροφές λέξεων ή προτάσεων με π.χ. αντί να διαβάσει «θα φύγεις», διάβασε «φύγεις θα». Σημειώνουμε έτσι, «φύγεις θα». Παραλείψεις: Κυκλώστε όλες τις παραλείψεις. είτε γραμμάτων είτε ολόκληρων λέξεων.
Αποφασίζω πώς θα κωδικοποιώ τα λάθη (Reid 2003, συνέχεια) Προσθήκες: Χρησιμοποιείστε το σημάδι εάν μια λέξη εισάγεται μέσα στο κείμενο. Αντικαταστάσεις: Διαγράψτε κάθε λέξη που έχει αντικαταστήσει λανθασμένα με κάποια άλλη και γράψτε την αντικατεστημένη λέξη. π.χ. πάνω κάτω
Αποφασίζω πώς θα κωδικοποιώ τα λάθη (Reid συνέχεια) Επαναλήψεις: Σχεδιάστε μια κυματιστή γραμμή κάτω από κάθε λέξη που επαναλαμβάνεται. Δισταγμοί: Εισάγετε μια διαγώνια γραμμή όταν αυτό παρατηρείται: / Μη απόκριση: Σημειώστε μια διακεκομμένη γραμμή κάτω από τη λέξη στην οποία το παιδί σταματάει
Βήμα 3 ο (διορθώνω βάσει της διαφάνειας 46) Χορηγώ τη δοκιμασία και καταγράφω τα λάθη ε Τα παιδιά πήγαν στο τσίρκο. Εκεί δυο παλιάτσοι έκαναν πως τσακώνονται τσαι τσίριξαν. ΤρειΧ πίθηκοι έπιναν το τσάι τουχ Δ
Το τσίρκο (συνέχεια) Μια αρκούδα έκανε τσουλήθρα. Ένας Δ ά.. Δ ελέφαντας άρπαξε με την προβοσκίδα του την τσάντα μιας κυρίας.
Πρωτόκολλο καταγραφής και ταξινόμησης λαθών σε κατηγορίες ΛΕΞΗ Παρά λειψη Πρόσθεση Αντικατάσταση Δε διαβάζει Διαβάζει μισή λέξη Αντιστροφή Πήγαν ν τσίρκο ν τσακώ νονται ν
5 ο βήμα: Αναλύω τα ευρήματα. 6 ο βήμα: Διερευνώ σε βάθος. 7 Ο βήμα: Συμπληρώνω τα έντυπα καταγραφής, ορίζω τους διδακτικούς στόχους, και αρχίζω τη διδασκαλία.
Εκτός από κείμενα, χρησιμοποιούμε διάφορα ανεπίσημα τεστ που βρίσκουμε στο εμπόριο ή κατασκευάζουμε μόνοι μας 1 Μπο Δείχνει το φωνήεν που του ζητάμε ρεί 6 Διαβάζει απλές συλλαβές που του δείχνουμε. 9 Αναλύει τη λέξη σε συλλαβές. Δυσκ. 13 Διαβάζει απλές πολυσύλλαβες λέξεις. 21 Διαβάζει απλή πρόταση που περιλαμβάνει λέξεις με δίψηφα φωνήεντα.
Αναδυόμενος Γραμματισμός (Α.Γ.) Aξιολόγηση της αναγνωστικής ετοιμότητας (Α.Ε) ή του αναδυόμενου γραμματισμού (Α.Γ.)
Γιατί αξιολόγηση του Α.Γ.; Διότι με βάση τα αποτελέσματα της αξιολόγησης του Α.Γ. θα σχεδιάσουμε τις κατάλληλες δραστηριότητες για το δυσλεκτικό παιδί.
Αναγνωστική Ετοιμότητα ή Αναδυόμενος Γραμματισμός Ο όρος αναφέρεται στη σταδιακή ανάδυση δεξιοτήτων που αφορούν το γραπτό λόγο, στο πλαίσιο της ανάπτυξης του προφορικού λόγου.
Με απλά λόγια, αξιολόγηση Α.Γ. σημαίνει: Έχει το παιδί τις δεξιότητες που απαιτούνται για να μάθει ανάγνωση και γραφή;
Σύμφωνα με την εξελικτική άποψη Προτού ένα παιδί εκτεθεί στη διδασκαλία ανάγνωσης και γραφής πρέπει να έχει ωριμάσει γνωστικά, συναισθηματικά και ψυχοκινητικά.
Σύμφωνα με την εμπειρική άποψη Αν η αναγνωστική ετοιμότητα δεν είναι παρούσα, μπορεί να κατακτηθεί μέσα από τη διδασκαλία και την παροχή κατάλληλων μαθησιακών εμπειριών. (Δηλαδή, μπορεί να διδαχτεί).
Τα κύρια στοιχεία του Αναδυόμενου Γραμματισμού είναι: 1) Η ανάπτυξη του προφορικού λόγου. 2) Οι εμπειρίες γραμματισμού. (Τα παραπάνω δύο εκτιμούνται στο πλαίσιο αξιολόγησης του Α.Γ.)
(1) Η ανάπτυξη του προφορικού λόγου αποτελεί τη βάση για την κατάκτηση της ανάγνωσης διότι: (α) Τα παιδιά μαθαίνοντας να μιλούν, αναπτύσσουν ένα μεγάλο αριθμό γνωστικών στρατηγικών μάθησης.
(1) Η ανάπτυξη του προφορικού λόγου (συνέχεια) (β) Τα παιδιά μαθαίνοντας να ακούν και να μιλούν, αποκτούν τα μέσα για να κατανοήσουν την ανάγνωση (π.χ. λεξιλόγιο, σύνταξη, διαφορετικοί τρόποι μετάδοσης μηνυμάτων κλπ).
Πώς αξιολογούμε τον προφορικό λόγο Ένας τρόπος είναι να εξετάσουμε την ικανότητα του παιδιού για αναδιήγηση. Διηγούμαστε μια ιστορία και του ζητάμε να τη διηγηθεί όπως την άκουσε.
Στην αναδιήγηση αξιολογούμε: Αριθμό λέξεων, ποιότητα λέξεων, πληρότητα προτάσεων, διήγηση βασικών γεγονότων, παρουσίαση γεγονότων με σωστή χρονολογική σειρά. (Με βάση τα παραπάνω φτιάχνουμε τα πρωτόκολλα καταγραφής).
Αξιολόγηση αναδιήγησης (συνέχεια) Καταγράφουμε τις δυσκολίες και συμπληρώνουμε το πρωτόκολλο. (βλ. επόμενη διαφάνεια)
Αξιολόγηση προφορικού λόγου μέσω αναδιήγησης Αριθμός λέξεων. Ποιότητα λέξεων. Πληρότητα προτάσεων Παρουσίαση βασικών γεγονότων. Χρονική παρουσίαση γεγονότων. Χαμηλή Μέτρια Πολύ καλή
Αξιολόγηση ικανότητας για αναδιήγηση (συνέχεια) Για μια πιο αξιόπιστη καταγραφή των δυσκολιών και των ικανοτήτων του παιδιού, μαγνητοφωνούμε την αναδιήγησή του.
Αξιολόγηση προφορικού λόγου (Π.Λ.) (συνέχεια) Ένας άλλος τρόπος αξιολόγησης του Προφορικού Λόγου είναι να ζητήσουμε από το παιδί να διηγηθεί μια δική του ιστορία.
Αξιολόγηση προφορικού λόγου (συνέχεια) Δίνει τίτλο στην ιστορία του; Διηγείται την ιστορία με προτάσεις ή με λέξεις; Χρησιμοποιεί πλούσιο λεξιλόγιο ή λέει π.χ. αυτό το πράμα ήταν Έχουν οι προτάσεις του πληρότητα;
Αξιολόγηση προφορικού λόγου (συνέχεια) Έχει: Καλή άρθρωση και σύνταξη; Επαρκές λεξιλόγιο; Ευχέρεια στη χρήση της γλώσσας;
Αξιολόγηση προφορικού λόγου Βλ. επίσης Reid 2003, σελ. 63, σχήμα 19 με τίτλο: Η σημασία των λαθών στον προφορικό λόγο
(2) Οι εμπειρίες γραμματισμού βοηθούν το παιδί να κατανοήσει: (α) τη σχέση μεταξύ προφορικού και γραπτού λόγου (β) τον επικοινωνιακό και λειτουργικό χαρακτήρα του γραπτού λόγου. (Δηλαδή..)
Οι εμπειρίες αναδυόμενου γραμματισμού αποκτώνται Στο φυσικό περιβάλλον του παιδιού. Η απόκτηση και κατανόηση του Α.Γ. διευκολύνεται από την παροχή εκ μέρους μας πλούσιων και οργανωμένων εμπειριών γραμματισμού στο παιδί.
Οι εμπειρίες γραμματισμού που αξιολογούμε είναι: α) Η επίγνωση του γραπτού λόγου. β) Η κατανόηση του γραπτού λόγου των βιβλίων. γ) Η κατανόηση της δομής μιας ιστορίας. δ) Η αντίληψη της έννοιας της λέξης. ε) Η φωνολογική επίγνωση. στ) Η παραγωγή γραπτού λόγου.
Αξιολόγηση Αναδυόμενου Γραμματισμού (Α.Γ) (συνέχεια) Ξεκινάμε με την αξιολόγηση της επίγνωσης του γραπτού λόγου (βλ. α στην προηγούμενη διαφάνεια). Δίνουμε στο παιδί ένα Κατάλογο Ελέγχου για την Επίγνωση του Γραπτού Λόγου.
Κατάλογος Ελέγχου Επίγνωσης του Γραπτού Λόγου Αναγνωρίζει με το όνομα ή με την ιδιότητα κουτιά καθημερινής χρήσης; π.χ Αναγνωρίζει το όνομα από γνωστές μάρκες αυτοκινήτων ή μεγάλων καταστημάτων; Αναγνωρίζει λέξεις που συναντώνται συχνά στο περιβάλλον;
Κατάλογος Ελέγχου Επίγνωσης του Γραπτού Λόγου (συνέχεια) Γνωρίζει τη χρήση εφημερίδων, βιβλίων; Δείχνει το μπροστινό μέρος ενός βιβλίου; Δείχνει σε μια σελίδα από πού πρέπει ν αρχίσω το διάβασμα; Δείχνει από πού προς τα πού πρέπει να διαβάσω;
Κατάλογος Ελέγχου Επίγνωσης του Γραπτού Λόγου (συνέχεια) Δείχνει με το δάχτυλό του, ενώ εγώ διαβάζω; Αναγνωρίζει τα σημεία στίξης, τα κατονομάζει, ξέρει πότε τα χρησιμοποιούμε; Μπορεί να δείξει μόνο μία λέξη; Μπορεί να δείξει μόνο ένα γράμμα;
Το υλικό που χρησιμοποιούμε για να ελέγξουμε την επίγνωση του γραπτού λόγου το βρίσκουμε έτοιμο ή το κατασκευάζουμε.
Υλικό για έλεγχο Επίγνωσης Γραπτού Λόγου: Παράδειγμα Για να ελέγξω αν το παιδί μπορεί να δείξει «ένα γράμμα» ή «μια λέξη» κατασκευάζω μια καρτέλα σαν αυτή της επόμενης διαφάνειας και λέω: Δείξε μου μια λέξη ή δείξε μου έναν αριθμό κλπ.
Καρτέλα για την αξιολόγηση της Επίγνωσης του Γραπτού Λόγου ααα κότα 1245 λλ ζ κνμρ ΣΤΑΣΗ 5 uιο
Εμπειρίες γραμματισμού που αξιολογούμε: (συνέχεια) Για τις β και δ (βλ. διαφάνεια 69) παίρνουμε ιδέες από τις προηγούμενες διαφάνειες. (γ) Κατανόηση της δομής μιας ιστορίας. Πώς αξιολογείται το παραπάνω;
(γ) Αξιολογώ την κατανόηση της δομής μιας ιστορίας Με υπαγόρευση ιστορίας Δίνω στο παιδί ένα θέμα ή επιλέγει το ίδιο ένα θέμα και το ζωγραφίζει. Μετά του ζητάω να μου υπαγορεύει την ιστορία που ζωγράφισε και εγώ να την γράφω. Αξιολογώ χρησιμοποιώντας πρωτόκολλα όπως αυτό της επόμενης διαφάνειας.
ΝΑΙ ΟΧΙ Δίνει το παιδί τίτλο στην ιστορία του; Διηγείται την ιστορία με προτάσεις ή λέξεις; Χρησιμοποιεί πλούσιο λεξιλόγιο; Μπορεί να δείξει μια λέξη; Αναγνωρίζει κάποια λέξη; Αναγνωρίζει κάποιο γράμμα;
Οι εμπειρίες γραμματισμού που αξιολογούμε είναι: (συνέχεια) (βλ. διαφάνεια 69) (ε) Η φωνολογική Ενημερότητα ή Φωνολογική Επίγνωση Βλ. επίσης Σημειώσεις Α. Χατζηδημητρίου και Reid 2003, σ. 64.
Ο όρος φωνολογική ενημερότητα ή επίγνωση (Φ.Ε. ή Φ.Ε.) αναφέρεται στη γνώση του φωνολογικού συστήματος μιας γλώσσας.
Η φ.ε. ή Φ.Ε. επιτρέπει στο παιδί να αντιλαμβάνεται σωστά, αλλά και να χρησιμοποιεί σωστά τα δομικά στοιχεία του λόγου. Δηλαδή, να αναγνωρίζει τα φωνολογικά μέρη μιας λέξης και να μπορεί να τα χειρίζεται.
Με πιο απλά λόγια, η Φ.Ε. Επιτρέπει στο παιδί να καταλάβει ότι οι λέξεις αναλύονται και συντίθενται σε μια ακολουθία διακριτών φωνημάτων (π.χ. καλά κ-α-λ-α
Έλεγχος Φωνολογικής Επίγνωσης Βρίσκουμε έτοιμες δοκιμασίες ή τις κατασκευάζουμε μόνοι μας (βλ. παραδείγματα στην επόμενη διαφάνεια).
Αξιολόγηση Φ.Ε. (παραδείγματα) Θα σου λέω λέξεις και θα μου λες ποια φωνή ακούς πρώτη: μένω, δένω, σέρνω, φέρνω. Θα σου λέω λέξεις και θα μου λες ποια φωνή ακούς τελευταία: μήνας, τώρα, πάμε, χαλί. Θα σου λέω κομματάκια μιας λέξης και θα μαντεύεις τη λέξη: κρό-κος, σκύ-λος, δά-σος. Θα σου λέω φωνές στη σειρά και θα μαντεύεις τη λέξη: ό-μ-ως, δ-ε-ν, έ-ν-α, φ-ω-ς
Αξιολόγηση Φ.Ε. (συνέχεια) Θα σου λέω λέξεις και θα μου λες τι θα μείνει αν βγάλουμε το πρώτο κομμάτι. Παράδειγμα: Ρόδι ----- δι όνομα ------- νομα Θα σου λέω λέξεις και θα μου τις λες προφέροντας κάθε φωνή χωριστά. Όταν (ό-τ-α-ν), φως, λόγος, έχω, καλάθι. Πες αυτό που ακούς ανάποδα. Λα (αλ), τα (ατ), φα (αφ), ωχ, νο, εν.
Αξιολόγηση Φ.Ε. (συνέχεια) Θα σου λέω λέξεις και θα μου λες ποια δεν ταιριάζει. Παράδειγμα: δένω δέμα, γάλος. Τόπι γόμα, Τόνια.