THE ECONOMIST ΟΜΙΛΙΑ DELIA VELCULESCU MISSION CHIEF for Greece, IMF TO THE 20 th ROUNDTABLE WITH THE GOVERNMENT OF GREECE EUROPE: SHAKEN AND STIRRED? GREECE: A SKILFUL ACORBAT? ΤΕΤΑΡΤΗ 22 ΙΟΥΝΙΟΥ 2016
THE ECONOMIST ΟΜΙΛΙΑ DELIA VELCULESCU MISSION CHIEF for Greece, IMF TO THE 20 th ROUNDTABLE WITH THE GOVERNMENT OF GREECE EUROPE: SHAKEN AND STIRRED? GREECE: A SKILFUL ACORBAT? ΤΕΤΑΡΤΗ 22 ΙΟΥΝΙΟΥ 2016 Ευχαριστώ πάρα πολύ που μου δώσατε την ευκαιρία να είμαι εδώ, θα πω λίγα πράγματα για το ελληνικό πρόγραμμα και τις προκλήσεις. Πριν τον κάνω, θα ήθελα όπως και ο Γιώργος είπε να πω μερικά πράγματα για το παρελθόν, να δούμε το συγκείμενο των πραγμάτων γιατί πρέπει να δούμε πως φτάσαμε εδώ που είμαστε. Είναι ξεκάθαρο ότι η Ελλάδα έχει μια μακρά πορεία την κρίση του 2010. Ανέλαβε μεγάλες δημοσιονομικές προσαρμογές να υλοποιήσει και είχαμε και διψήφια ελλείμματα και αυτό που πέτυχε μέχρι στιγμής ήταν εντυπωσιακό. Ναι, όντως η προσαρμογή επιτεύχθηκε με σημαντική διεθνή στήριξη. Περισσότερο από 220 δις μπήκαν στην ελληνική οικονομία από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, αλλά κυρίως από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η συμβολή του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου ήταν 35 δις, βέβαια η Ελλάδα πραγματικά είχε μοναδικές προκλήσεις στην υλοποίηση των προηγούμενων προγραμμάτων και χρειαζόταν προσαρμογή και γρήγορη ανταπόκριση.
Οι πολιτικές κρίσεις, θεσμικά προβλήματα πραγματικά κλόνισαν την εμπιστοσύνη και εκτίναξαν το κόστος της προσαρμογής δημιουργώντας περισσότερη ύφεση από όση αρχικά πιστεύαμε ότι θα μπορούσε να υπάρξει, το είπαν και άλλοι ομιλητές. Άρα χρειάστηκε να αρχίζει μια πρώτη κίνηση ανακούφισης από το χρέος το 2011 12 το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο επέκτεινε και τις αποπληρωμές του. Αυτό που βλέπουμε από τα προηγούμενα προγράμματα είδαμε ότι προσαρμόστηκαν στον ρου των γεγονότων. Για παράδειγμα οι δημοσιονομικοί πολλαπλασιαστές άλλαξαν κατά τη διάρκεια του προγράμματος βάσει των δημοσιονομικών αλλαγών. Αλλά δεν μάθαμε τα πάντα. Τα διδάγματα δεν εισακούστηκαν από όλους γιατί η κρίση συνεχίζεται. Μετά το 2011 και την ανακούφιση από το χρέος οι Κυβερνήσεις έθεταν πολύ αισιόδοξες προοπτικές για την ανάπτυξη. Το 2014 έγινε ξεκάθαρο ότι αυτοί οι φιλόδοξοι στόχοι δεν ήταν ρεαλιστικοί ακόμη κι αν είχαμε ένα μικρό πλεόνασμα. Η Ελλάδα βγήκε στις αγορές αλλά αυτό δεν ήταν αρκετό και ήρθε η 2 η κρίση. Το νέο πρόγραμμα που συμφωνήθηκε τον προηγούμενο Οκτώβριο θα έχει ως στόχο να σταθεροποιηθεί η κατάσταση. Η δέσμευση να στηριχθεί η Ελλάδα με 86 δις ευρώ είναι αντικειμενικός στόχος που μπορεί να επιτευχθεί και από τις δυο πλευρές και από την Ελλάδα και από τους Ευρωπαίους εταίρους και όπως ανέφεραν οι προηγούμενοι ομιλητές η Ελλάδα υλοποίησε νέες μεταρρυθμίσεις ενισχύοντας τα δημόσια οικονομικά, σταθεροποιώντας τον τραπεζικό τομέα και εξορθολογίζοντας πολλές καταστάσεις. Εκτιμούμε αυτές τις προσπάθειες που πραγματικά είναι εντυπωσιακές. Θα ήθελα όμως να υπογραμμίσω δυο πράγματα τα οποία είναι σημαντικά για την Κυβέρνηση για να πετύχει το νέο πρόγραμμα. Πρώτον. Οι μεταρρυθμίσεις σε σχέση με το πρόγραμμα του ESM μένουν πίσω όσον αφορά τους δημοσιονομικούς στόχους. Ενώ υπάρχει πρόοδος στο πρόγραμμα μέχρι στιγμής όπως είδαμε με την ολοκλήρωση της 1 ης αξιολόγησης, η Κυβέρνηση δεν μπόρεσε να κινητοποιήσει την πολιτική στήριξη για την υλοποίηση όλων αυτών των μεταρρυθμίσεων τις οποίες ψήφισε πολύ γρήγορα, έτσι ώστε να έχουμε δημοσιονομικές επιδόσεις. 3
Όσον αφορά το δημοσιονομικό μέτωπο οι νομοθετικές μεταρρυθμίσεις βασίζονται σε υψηλή φορολογία, σε στενή βάση και μείωση των συντάξεων. Αυτό όμως δεν συνάδει με το πρόγραμμα του ESM. Επίσης όσον αφορά τις διαρθρωτικές αλλαγές. Η αναβολή κάποιων μεταρρυθμίσεων ή λήψη αποφάσεων για τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια δεν συνάδουν με τις φιλόδοξες προβλέψεις για ανάπτυξη στο πρόγραμμα. Επίσης στο πλαίσιο της προσαρμογής πρέπει να υπάρξουν πιο ρεαλιστικοί στόχοι και χρειαζόμαστε μεσοπρόθεσμη εξισορρόπηση του προϋπολογισμού και αυτοί οι στόχοι για πλεονάσματα παραμένουν φιλόδοξοι. Χρειάζονται περισσότερες μεταρρυθμίσεις οι οποίες υπερβαίνουν τα προβλεπόμενα αυτή τη στιγμή. Ακόμη και με πλήρη υλοποίηση των μεταρρυθμίσεων στα πλαίσια του ESM το πρόγραμμα αυτό δεν μπορεί, δεν είναι βιώσιμο. Χρειάζεται η Ελλάδα μια απάλυνση του χρέους της για να έχει μακροχρόνια ανάπτυξη και αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να υπάρχουν μακροχρόνιες περίοδοι ωριμότητας για τα ευρωπαϊκά δάνεια που θα επιτρέπουν επίσης στην Ελλάδα να επαναπροσδιορίσει το χρέος της και θα πρέπει να αποφύγουμε αισιόδοξους στόχους δημοσιονομικούς γιατί αυτό θα αυξήσει το κόστος και για την Ελλάδα και για την Ευρώπη αν αποτύχουμε. Θα πρέπει όλα να γίνονται ταυτόχρονα, μαζί και οι μεταρρυθμίσεις και η υλοποίησή τους αλλά και η ελάφρυνση του χρέους. Αν όλα αυτά συμβούν, δεν θα υπάρξει στο μέλλον κανένα σχέδιο για Grexit. Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο δεν είναι μέλος της συμφωνίας χρηματοδότησης για την Ελλάδα, αλλά έχουμε δεσμεύσει να μείνουμε στις συζητήσεις για την πολιτική και να στηρίξουμε την Ελλάδα, όχι μόνο με συμβουλές αλλά και με χρηματοδότηση. Πρώτα για να αναλάβουμε δάνεια για την Ελλάδα θα πρέπει να έχουμε τη δέσμευση της Ευρώπης ότι υπάρχει βιωσιμότητα, αλλά η βιωσιμότητα δεν μπορεί να υπάρξει αν δεν υπάρξει μία ανάλυση της βιωσιμότητας του χρέους. Αυτό ισχύει για όλα τα κράτη - μέλη. Και δεύτερον έχουμε δεχτεί ότι μέτρα ανακούφισης του χρέους δεν θα πρέπει να νομοθετηθούν και ότι η ποσόστωση θα πρέπει να γίνει το
2018 όταν θα γίνει και η τελική αποτίμηση του προγράμματος. Αλλά τα μέτρα ανακούφισης του χρέους που θα γίνουν από την Ευρωπαϊκή Ένωση θα πρέπει πραγματικά να συνάδουν με τη μελέτη της βιωσιμότητας του χρέους και θέλουμε να τα συζητήσουμε αυτά πριν εμπλακούμε στην Ελλάδα ξανά. D. FRANKLIN: Αυτό που είπατε αναφορικά με τη διεύρυνση της φορολογικής βάσης τα πρωτογενή πλεονάσματα, μπορείτε να σχολιάσετε αν θέλετε το θέμα της αναδιάρθρωσης του χρέους; Γ. ΧΟΥΛΙΑΡΑΚΗΣ: Επιστρέφοντας λίγο στο θέμα της σχεδίασης της δημοσιονομικής πολιτικής τι αντιμετωπίζουμε εμείς; Έχουμε ένα δίλημμα μπροστά μας: από τη μία προφανώς χαμηλότερα πρωτογενή πλεονάσματα δημιουργώντας χώρο στην Κυβέρνηση για να μπορέσει να κινηθεί πιο άνετα ως προς τη διαχείριση της δημοσιονομικής προσαρμογής και έτσι να υποστηρίξει την βραχυπρόθεσμη ανάπτυξη. Από την άλλη η αναθεώρηση των στόχων πρωτογενούς πλεονάσματος οι οποίοι έχουν ήδη συμφωνηθεί στο πλαίσιο του προγράμματος, θα δημιουργήσει θέματα ενδεχομένως αξιοπιστίας. Εμμένετε στις υποσχέσεις σας; Κάνετε αυτά για τα οποία έχετε δεσμευτεί να μεριμνήσετε; Αυτό το θέμα είναι πολύ σημαντικό όταν σχεδιάζεις μια δημοσιονομική πολιτική και πρέπει να ξεκαθαρίσουμε απολύτως ότι έχουμε ξεφύγει από την κληρονομιά των προκαταλήψεων, των υποσχέσεων που δεν τηρούνται όσον αφορά τη δημοσιονομική προσαρμογή. Τι έγινε το 2014; Οι δημοσιονομικές προσπάθειες του 12 και του 13 ήταν τεράστιες. Φτάνοντας το 14 η δημοσιονομική προσπάθεια ήταν επαρκής, αλλά καθώς έφτανε η περίοδος των εκλογών, μετά τα μέσα δηλαδή του έτους χαλάρωσαν. Πρέπει αυτή την κληρονομιά να την εξαλείψουμε, πρέπει να επαναφέρουμε τις δημοσιονομικές μας πολιτικές σε ένα σταθερό πλαίσιο με αξιοπιστία, η οποία να αναγνωρίζεται και από τους θεσμούς οπότε στο δίλημμα αυτό απαντάμε ως εξής: Εμμένουμε στις υποσχέσεις κατά τη διάρκεια του προγράμματος, έχουμε αυτή τη στιγμή νομοθετήσει όλες τις πολιτικές που είναι απαραίτητες για να υλοποιήσουμε τον στόχο του πρωτογενούς πλεονάσματος 0,3 1,75 και 3% 5
μέχρι το 2018 και μετά διαπραγματευόμαστε και επιτυγχάνουμε μικρότερα πλεονάσματα μεσοπρόθεσμα. Δεν είμαστε εκτός γραμμής σε σχέση με αυτό που έχουν πετύχει οι άλλες χώρες και αναφέρομαι στην Ιταλία, στην Πορτογαλία και άλλες. Σε ό,τι αφορά την ανακούφιση του χρέους είμαστε ικανοποιημένοι με τη δέσμευση που ανέλαβε το Eurogroup προκειμένου να διατηρηθούν οι μικτές χρηματοδοτικές ανάγκες κάτω από το 50% μεσοπρόθεσμα. Νομίζω έτσι η Ελλάδα θα μπορέσει να ανταποκριθεί ανά έτος στις υποχρεώσεις της. Θέλουμε να δούμε γρήγορα την υλοποίηση των μέτρων που θα στηρίξουν αυτή τη δέσμευση. Όσο πιο γρήγορα, τόσο το καλύτερο και για την Ελλάδα αλλά και για τις αγορές. Οπότε αναμένουμε, προσδοκούμε να ανοίξει αυτή η κουβέντα πιο λεπτομερώς την επόμενη περίοδο. D. FRANKLIN: Delia, αυτό που ειπώθηκε για το 50% της χρηματοδότησης δίνει χώρο; Διότι εσύ όπως είπες περιορίζεσαι σε αυτό που κάνεις από το ευρύτερο παγκόσμιο περιβάλλον στο οποίο κινείσαι, άρα δεν μπορείς να δώσεις στην Ελλάδα ένα πρόγραμμα το οποίο απέχει από τις άλλες χώρες. Οπότε τι χρειάζεστε ούτως ώστε να υπάρξει πιο ισχυρή δέσμευση για την ανακούφιση αναδιάρθρωσης του χρέους; DELIA VELCULESCU: Είμαστε χαρούμενοι που συμφωνήσαμε με τα κράτη - μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε μια σειρά αρχών για το τι απαιτείται. Οι πρώτοι εξ αυτών ήταν ότι όλοι συμφωνήσαμε ότι το χρέος δεν είναι βιώσιμο και η ανακούφιση του χρέους είναι απαραίτητη. Αυτό είναι ένα τεράστιο επίτευγμα. Επίσης συμφωνήσαμε στο πλαίσιο αναφορικά με την έννοια των ακαθάριστων χρηματοδοτικών αναγκών σε σχέση με αυτό που ίσχυσε στα προηγούμενα προγράμματα. Επίσης συμφωνήσαμε όσον αφορά τις ανάγκες αυτές στο επίπεδο του 15%. Άρα το θέμα αυτό είναι όπως το είπε και ο Γιώργος στο τραπέζι. Η ποσοτικοποίηση και οι λεπτομέρειες των μέτρων που αναφέρθηκαν από το Eurogroup είναι υπό συζήτηση και σίγουρα υπάρχει συμφωνία για το είδος των μέτρων, τη δέσμη των μέτρων η οποία θα μπορέσει μεσοπρόθεσμα, βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα να πετύχει τους στόχους της.
Δεν μπορούσαμε να μειώσουμε τα επιτόκια περαιτέρω, όμως θέλουμε να δούμε περισσότερες λεπτομέρειες και να τις αξιολογήσουμε. D. FRANKLIN: Θεωρείτε ότι είναι δυνατό να υπάρχουν αυτές οι λεπτομέρειες άμεσα; DELIA VELCULESCU: Το ελπίζουμε. D. FRANKLIN: Ίσως κάποιος από τη Γερμανία θα μπορούσε να ρίξει περισσότερο φως σε αυτό. 7