5 -Τρόποιενσωµάτωσηςτης ΠεριβαλλοντικήςΕκπαίδευσης σταεκπαιδευτικάσυστήµατα
Μπορεί να εκπληρώσει τους σκοπούς τηςηπεστοπλαίσιοτου παραδοσιακού σχολείου; Υπάρχει δυσαρµονία ανάµεσα στην ΠΕ και το παραδοσιακό σχολείο, γιατί: - Η ΠΕ καλεί σε µια πολύ-επιστηµονική και δι-επιστηµονική προσέγγιση του περιβάλλοντος, των περιβαλλοντικών προβληµάτων και της αειφορίας. - Ένας παραδοσιακός επιστηµονικός κλάδος(µάθηµα) δεν µπορεί να αναλάβει κάτι τέτοιο. - Στο παραδοσιακό σχολείο η οργάνωση της διδασκαλίας και η µονοδιάστατη κατάρτιση των εκπαιδευτικών περιορίζεται στο πλαίσιο της µιας ειδικότητας. - Το πνεύµα που επικρατεί στα παραδοσιακά εκπαιδευτικά συστήµατα προωθεί δογµατικές, ακαδηµαϊκές διδασκαλίες και όχι ανάπτυξη ικανοτήτων κριτικής ανάλυσης και αναζήτησης λύσεων στα προβλήµατα. - Έτσι, η φύση της ΠΕ έρχεται σε αντίθεση µε την παραδοσιακή εκπαίδευση.
ύο τα κυρίαρχα µοντέλα ενσωµάτωσης της ΠΕ στα εκπαιδευτικά συστήµατα το πολυεπιστηµονικό το διεπιστηµονικό Τα δύο µοντέλα, παρότι διαφορετικά, δε θα πρέπει να θεωρούνται αντίθετα µεταξύ τους αλλά συµπληρωµατικά.
Το πολυεπιστηµονικό µοντέλο Ενσωµάτωση στοιχείων της ΠΕ στα ήδη υπάρχοντα µαθήµατα (θεµατική διδασκαλία) ιάχυση περιβαλλοντικών εννοιών, δραστηριοτήτων και παραδειγµάτων στους ήδη ισχύοντες στόχους του αναλυτικού προγράµµατος ιαποτίζεται το ήδη υπάρχον αναλυτικό πρόγραµµα.
Το πολυεπιστηµονικό µοντέλο Απλή εισαγωγή θεµάτων σχετικών µε το περιβάλλον και δραστηριοτήτων που ευνοούν την εκπλήρωση των στόχων της ΠΕ στα διάφορα µαθήµατα που ήδη υπάρχουν στο αναλυτικό πρόγραµµα. Πλεονεκτήµατα: Είναι η πιο απλή λύση. εν απαιτείται αναδιοργάνωση των υπαρχόντων προγραµµάτων σπουδών Μειονεκτήµατα: Τα θέµατα ΠΕ µπορεί να θεωρηθούν συµπληρωµατικά στην ύλη των µαθηµάτων, περιθωριακά σε σχέση µε το βασικό περιεχόµενο κάθε µαθήµατος και αποκοµµένα από τα συγκεκριµένα προβλήµατα του περιβάλλοντος.
Εναλλακτικές δυνατότητες στο πλαίσιο του πολυεπιστηµονικού µοντέλου Αντί για συµπλήρωση της ύλης των παραδοσιακών µαθηµάτων, προτείνεται ουσιαστική αναδόµησή της Εισαγωγή της περιβαλλοντικής διάστασης («πρασίνισµα» του αναλυτικού προγράµµατος) Αναδεικνύονται οι έννοιες που είναι ουσιώδεις και βασικές σε κάθε κλάδο και συγχρόνως ουσιαστικές για τα περιβαλλοντικά θέµατα Έτσι, η ΠΕ γίνεται ο κοινός παρονοµαστής όλων των µαθηµάτων
Εναλλακτικές δυνατότητες στο πλαίσιο του πολυεπιστηµονικού µοντέλου Συντονισµός των δραστηριοτήτων που συµβαίνουν σε διαφορετικά µαθήµατα. Συµπληρωµατικότητα των κλαδικών προσεγγίσεων ενός θέµατος: ένα θέµα που µελετάται στο πλαίσιο ενός µαθήµατος µπορεί να ξαναµελετηθεί, να συµπληρωθεί ή να διερευνηθεί καλύτερα ή από άλλη άποψη στο πλαίσιο άλλων µαθηµάτων
Το πολυεπιστηµονικό µοντέλο - Θεωρητική αρχή που το στηρίζει: - Οργάνωση της γνώσης και προοδευτική οικοδόµησή της µέσα από σύγκριση, γενίκευση και µεταφορά της σε άλλους τοµείς και καταστάσεις - Πλεονέκτηµα: δεν διαταράσσεται η δοµή των εκπαιδευτικών συστηµάτων, η εισαγωγή της ΠΕ γίνεται πιο εύκολα - Μειονέκτηµα: απαιτούνται εκπαιδευτικοί που έχουν κατανοήσει το πνεύµα της ΠΕ και επιθυµούν να το εφαρµόσουν στα µαθήµατά τους
Το διεπιστηµονικό µοντέλο ηµιουργία ενός περιβαλλοντικού µαθήµατος ή περιβαλλοντικών ενοτήτων και εισαγωγή τους στο αναλυτικό πρόγραµµα. Νέοι στόχοι προστίθενται στο αναλυτικό πρόγραµµα. Οργάνωση της ΠΕ ως ενός ξεχωριστού τοµέα Συνεργασία των διαφόρων επιστηµών - µαθηµάτων στη δηµιουργία ενός ξεχωριστού µαθήµατος ή ενός ολοκληρωµένου κλάδου διδασκαλίας ή διδακτικών ενοτήτων ή ιδιαίτερων προγραµµάτων ή δραστηριοτήτων, κ.α.
Εναλλακτικές δυνατότητες στο πλαίσιο του διεπιστηµονικού µοντέλου Ενοποίηση κλάδων µε στενές εννοιολογικές και µεθοδολογικές συγγένειες ή κοινά πεδία έρευνας (π.χ. βιολογία, φυσική, χηµεία, γεωλογία) σε ένα ευρύτερο µάθηµα (π.χ. µελέτη του περιβάλλοντος).
Εναλλακτικές δυνατότητες στο πλαίσιο του διεπιστηµονικού µοντέλου Μελέτη ολοκληρωµένων θεµατικών ενοτήτων (modules) µε τη συνεργασία διαφόρων επιστηµονικών κλάδων
Εναλλακτικές δυνατότητες στο πλαίσιο του διεπιστηµονικού µοντέλου Οι διάφοροι επιστηµονικοί κλάδοι τίθενται στην υπηρεσία ενός «project». Η λύση αυτή προϋποθέτει ή προωθεί: την κατάργηση της κλασικής δοµής της εκπαίδευσης. Ένα φαινόµενο ή ένα θέµα µελετάται συνολικά µέσω διαφορετικών και συµπληρωµατικών προσεγγίσεων που προσφέρουν οι διαφορετικές επιστήµες. Ξεκινά από µια σφαιρική προσέγγιση του θέµατος και στη συνέχεια όλοι οι επιστηµονικοί κλάδοι προσφέρουν τα εννοιολογικά και µεθοδολογικά τους εργαλεία για τη συλλογή της µέγιστης δυνατής πληροφορίας.
Το διεπιστηµονικό µοντέλο Η θεωρητική αρχή πίσω από την πρόταση αυτή είναι η συστηµική προσέγγιση: Η γνώση οικοδοµείται µε διαδοχικά βήµατα και µε τρόπο σπειροειδή (πολυπλοκότητα των περιβαλλοντικών θεµάτων, ανάδειξη αλληλεπιδράσεων και αλληλεξαρτήσεων) Πλεονέκτηµα: ίνει τη δυνατότητα σε εκπαιδευτικούς που έχουν γνώσεις, επιθυµία και ελευθερία, να διδάξουν ένα περιβαλλοντικό θέµα που τους ενδιαφέρει. Οι µαθητές έχουν περισσότερο χρόνο να αναπτύξουν αξίες, ικανότητες συνεργασίας, λήψης αποφάσεων και ανάλυσης, όπως επίσης να µελετήσουν το περιβάλλον σε µεγαλύτερο βάθος. Μειονέκτηµα: Πολλές φορές η ΠΕ φαντάζει ως περιφερειακή δραστηριότητα στο βασικό αναλυτικό πρόγραµµα.
Ποια είναι η καλύτερη λύση; Η απάντηση θα πρέπει να δίνεται σε σχέση µε δύο κριτήρια: - πόσο ρεαλιστική είναι η κάθε προσέγγιση σε σχέση µε το ισχύον εκπαιδευτικό σύστηµα - ποια η γενικότερη οπτική γωνία υπό την οποία θεωρείται η ΠΕ
Η πραγµατικότητα Στη θεωρία, όλοι προσανατολίζονται στην αναγκαιότητα των διεπιστηµονικών προσεγγίσεων και µάλιστα µέσω projects. Στην πράξη, όµως, ακολουθούν το πολυεπιστηµονικό µοντέλο και µάλιστα στην πρώτη του µορφή, τον εµπλουτισµό σε στόχους και ύλη κάθε γνωστικού αντικειµένου. Όπου πραγµατοποιούνται διεπιστηµονικές δραστηριότητες µέσω projects, είναι περιθωριακές, σε συµπληρωµατικές ώρες ή σε περιβαλλοντικά κέντρα.
Τι προτείνεται; Από όλους τονίζεται ότι η ΠΕ δεν θα πρέπει να είναι ένα διαφορετικό µάθηµα, αλλά µια διαφορετική διάσταση. Με όποιο τρόπο και αν είναι να λειτουργήσει, θα πρέπει να τηρούνται οι ακόλουθες προϋποθέσεις: να διατηρείται η πολυδύναµη φύση της να προωθούνται ενοποιητικές διαδικασίες µεταξύ των διαφόρων κλάδων να εφαρµόζονται οι κατάλληλες παιδαγωγικές µέθοδοι.
Τι προτείνεται; ιεπιστηµονικές δραστηριότητες Αναθεώρηση του εκπαιδευτικού συστήµατος (αναλυτικού και ωρολόγιου) Συµµετοχή όλων των φορέων Λειτουργία του σχολείου ως πνευµατικού πνεύµονα για όλη την περιοχή Άνοιγµα του σχολείου στη ζωή, σύνδεση του σχολείου µε τον έξω κόσµο, αλληλεπίδραση σχολείου και κοινότητας