ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

1 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΙΤΛΟΣ: Ανάλυση παραγωγής και βλαβών μιας παραγωγικής μονάδας (ΕΨΑ),μοντέλα πρόβλεψης και προσομοίωση της γραμμής παραγωγής της. Όνομα: Μηνάς Βασιλικός Χίος,2005-1 -

2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΣΕΛ 1. Η ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΤΩΝ ΑΝΑΨΥΚΤΙΚΩΝ ΣΤΗΝ ΕΨΑ 4 1.1 Το ιστορικό της εξέλιξης της επιχείρησης 4 1.2 Οι εγκαταστάσεις στην ΕΨΑ και η βασική πολιτική της εταιρίας 5 1.3 Οργάνωση- Διοίκηση της επιχείρησης - Οργανογράμματα. 6 1.4 Τα προϊόντα της ΕΨΑ 9 1.4.1 Γενικές πληροφορίες για τα αναψυκτικά 9 1.5 Κατάλογος προϊόντων 13 2.ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ 19 2.1Παραγωγική διαδικασία στην ΕΨΑ 19 2.1.1Οργανόγραμμα παραγωγικής διαδικασίας 20 2.1.2Παρασκευή αναψυκτικού-διάγραμμα ροής παραγωγής αναψυκτικών 21 2.2 Αναλυτική περιγραφή γραμμή παραγωγής 24 2.2.1 Αποπαλετοποίηση των νέων φιαλών 24 2.2.2 Ξέπλυμα των νέων φιαλών 24 2.2.3 Διαλογή και διαχωρισμός φιαλών από κιβώτια 24 2.2.4 Πλύσιμο γυάλινων φιαλών 24 2.2.5 Γέμισμα φιαλών 24 2.2.6 Τοποθέτηση πώματος 25 2.2.7 Τοποθέτηση ετικέτας 25 2.2.8 Τοποθέτηση φιαλών στα κιβώτια 25 2.2.9 Συρρίκνωση 25 2.2.10 Παλετοποίηση 25 2.3 Αποθήκευση 25 2.4 Διαγράμματα διαδικασίας παραγωγής - Διάγραμμα ροής γυάλινης φιάλης 232ml - Διάγραμμα ροής πλαστικής φιάλης 500ml και 1500ml 27 3.ΧΡΟΝΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΗΣ ΓΡΑΜΜΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ 32 3.1Οι αιτίες των καθυστερήσεων 33 3.2Οι κατηγορίες των αιτιών 35 3.3 Γυάλινη φιάλη 232 ml 35 3.3.1 Ανάλυση και συμπεράσματα συγκεντρωτικών πινάκων γυάλινης φιάλης. 36 3.3.2 Πιθανά σενάρια και συμπεράσματα 40 3.3.3 Σενάριο 1 Σχέση παραγόμενων προϊόντων & μεγέθους παραγωγής 40 3.3.4 Σενάριο 2 Σχέση αριθμού παραγόμενων προϊόντων με τα είδη των βλαβών & τον χρόνο καθυστέρησης 43 3.3.5 Σενάριο 3 Σχέση μεγέθους αλλαγών με το είδος του προϊόντος 47 3.3.6 Σενάριο 4 Σχέση της ημέρας της εβδομάδας στην αύξηση της παραγωγικότητας ή στον χρόνο καθυστέρησης λόγω βλαβών; 52 3.3.7 Πίνακες αιτιών διαγράμματα γυάλινης φιάλης και συμπεράσματα 54 3.4 Πλαστική φιάλη 500 ml 60 3.4.1 Συγκεντρωτικοί πίνακες διαγράμματα & συμπεράσματα PET 0.5LT 61 3.4.2 Σενάριο 1 Σχέση παραγόμενων προϊόντων & μεγέθους παραγωγής 65-2 -

3 3.4.3 Σενάριο 2 Σχέση αριθμού παραγόμενων προϊόντων με τα είδη των βλαβών & τον χρόνο καθυστέρησης 68 3.4.4 Σενάριο 3 Σχέση μεγέθους αλλαγών με το είδος του προϊόντος 72 3.4.5 Σενάριο 4 Σχέση της ημέρας της εβδομάδας στην αύξηση της παραγωγικότητας ή στον χρόνο καθυστέρησης λόγω βλαβών. 74 3.4.6 Παρατηρήσεις στους πίνακες αιτιών καθυστερήσεις 76 3.5 Πλαστική φιάλη 1500 ml 77 3.5.1 Συγκεντρωτικοί πίνακες διαγράμματα και συμπεράσματα πλαστικής φιάλης 1500 ml 78 3.5.2 Σενάριο 1 Σχέση παραγόμενων προϊόντων & μεγέθους παραγωγής 82 3.5.3 Σενάριο 2 Σχέση αριθμού παραγόμενων προϊόντων με τα είδη των βλαβών & τον χρόνο καθυστέρησης 84 3.5.4 Σενάριο 3 Σχέση μεγέθους αλλαγών με το είδος του προϊόντος 89 3.5.5 Σενάριο 4 Σχέση της ημέρας της εβδομάδας στην αύξηση της παραγωγικότητας ή στον χρόνο καθυστέρησης λόγω βλαβών 90 3.5.6 Παρατηρήσεις στους πίνακες αιτιών καθυστερήσεις 92 3.6 Σύγκριση των τριών γραμμών παραγωγής 93 3.7 Αξιολόγηση στρατηγικής παραγωγής της Ε.Ψ.Α αδυναμίες και προτεινόμενες λύσεις 96 4. ΜΕΘΟΔΟΙ ΜΟΝΤΕΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΕΞΑΓΩΓΗΣ ΓΕΝΙΚΕΥΜΕΝΗΣ ΓΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗ 102 4.1 Μοντέλα πρόβλεψης ημέρας παραγωγής με την βοήθεια του προγράμματος see5 102 4.1.1 Σύγκριση μοντέλων πρόβλεψης ημέρας παραγωγής 116 4.1.2 Μοντέλο πρόβλεψης βλαβών με την βοήθεια του προγράμματος see5 122 4.2 Προσομοίωση 142 4.2.1 Τι είναι η προσομοίωση 142 4.2.2 Τα είδη των προσομοιώσεων 142 4.2.3 Ποια είναι τα βήματα μιας προσομοίωσης 142 4.2.4 Η προσομοίωση των συστημάτων 145 4.2.5 Προσεγγίσεις 146 4.2.6 Η προσομοιώσει στον υπολογιστή 148 4.2.7 Πότε η προσομοίωση αποτελεί ένα κατάλληλο εργαλείο 149 4.2.8 Τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα της προσομοίωσης 149 4.2.9 Εφαρμογές της προσομοίωσης 151 4.3 Εισαγωγή στην ARENA 151 4.3.1 Μια γρήγορη ματιά στο ARENA 152 4.3.2 Προσομοίωση γραμμής παραγωγής 232 ml 156 4.3.3. Προσομοίωση γραμμής παραγωγής 500 ml 164 4.3.4 Προσομοίωση γραμμής παραγωγής 1500 ml 171 4.3.5 Σχόλια προσομοίωσης 178 5. ΓΕΝΙΚΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ & ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΕΙΣ 179-3 -

4 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Ο Η ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΤΩΝ ΑΝΑΨΥΚΤΙΚΩΝ ΣΤΗΝ ΕΨΑ Ο στόχος του συγκεκριμένου κεφαλαίου είναι : 1. Να μας ενημερώσει σχετικά με το ιστορικό της επιχείρησης Ε.Ψ.Α 2. Να μας πληροφορήσει για τις εγκαταστάσεις της επιχείρησης και την βασική πολιτική που ακολουθεί. 3. Να μας δείξει ποια είναι η οργανωτική δομή της επιχείρησης. 4. Να μας φέρει σε πρώτη επαφή με τα είδη των προϊόντων την σύνθεση του χυμού των προϊόντων και να μας ενημερώσει για τους έλεγχους ποιότητας που γίνονται στα προϊόντα. 5. Τέλος να προσδιορίσει τα είδη των προϊόντων και κάποια χαρακτηριστικά τους. 1.1 Το ιστορικό της εξέλιξης της επιχείρησης Η ΕΨΑ είναι μια Ανώνυμη Εταιρεία παραγωγής αναψυκτικών η οποία εδρεύει στην Αγρία Βόλου. Ιδρύθηκε το 1924 όπου πρωτοξεκίνησε σαν μια μικρή βιοτεχνία χυμοποίησης και παραγωγής αναψυκτικών. Τα 2 προηγούμενα χρόνια σε αυτό το μέρος στεγάζονταν ψυγεία για την παραγωγή πάγου που χρησιμοποιούσαν για την διατήρηση φρούτων και λαχανικών. Η υπερπαραγωγή όμως λεμονιών στην περιοχή δίνει το κίνητρο και γεννάει την ιδέα για την δημιουργία μιας πρότυπης μονάδας εμφιάλωσης στην Αγρία, η οποία ξεκινάει την λειτουργία της παράλληλα με την λειτουργία των ψυγείων. Τότε, ένας Γερμανός μηχανικός προσκαλείται στον Βόλο και δημιουργεί την διάσημη συνταγή της λεμονάδας που μέχρι και σήμερα παραμένει μυστική. Αρχίζει η παραγωγή και με την λειτουργία του εργοστάσιου της, η ΕΨΑ παρέχει ρεύμα σε όλη την γύρω περιοχή Το 1936 η εταιρεία στην προσπάθεια της να αναπτυχθεί επενδύει σε νέες εγκαταστάσεις αλλά και σε νέα μηχανήματα.η γυάλινη φιάλη με την μπίλια αντικαθίσταται από την φιάλη με μηχανικό πώμα και αργότερα από το μεταλλικό πώμα crown. Το 1940 η παραγωγή ανέρχεται σε 500 φιάλες την ώρα. Το 1969, σαράντα πέντε χρόνια μετά την ίδρυση της ΕΨΑ, γίνονται νέες επενδύσεις και αυξάνουν την παραγωγή στις 16000 φιάλες την ώρα. Από τότε η οικογένεια των προϊόντων ΕΨΑ μεγάλωσε εντυπωσιακά. Με σύγχρονες εγκαταστάσεις, με βιολογικό καθαρισμό, με ISO και HACCP με νέες συσκευασίες και νέα προϊόντα όπως η σόδα, η πορτοκαλάδα με ανθρακικό, η lemon cola, το ΤΟΝΙΚ και το τσάι με λεμόνι, η ΕΨΑ εδραιώνεται με την ποιότητα της στην προτίμηση του καταναλωτή. Το μόνο που δεν έχει αλλάξει στην "Εταιρεία Ψυγείων Αγριάς" τα τελευταία 50 χρόνια είναι η ρετρό φιάλη με τον έντονο συλλεκτικό χαρακτήρα. - 4 -

5 1.2 Οι εγκαταστάσεις της ΕΨΑ Οι εγκαταστάσεις της ΕΨΑ βρίσκονται σε ένα ιδιόκτητο οικόπεδο με εμβαδόν 17160 τετραγωνικά μέτρα, με πρόσοψη στην επαρχιακή οδό Βόλου Αγρίας Τσαγκαραδας : 6791 τετραγωνικά μέτρα χώρο παραγωγής αποθήκευσης προϊόντων πρώτων και βοηθητικών υλών καθώς και χώρους γραφείων και θαλάμους ψυγείων Το αντικείμενο εργασιών της ΕΨΑ είναι : 1. Παραγωγή και εμφιάλωση αεριούχων και μη αναψυκτικών 2. Η εμπορία χυμών σε ασηπτική συσκευασία ( παράγονται φασον) Η επιχείρηση ΕΨΑ Α.Ε. ανταποκρινόμενη στις απαιτήσεις της αγοράς, του Κράτους, την Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά και στην πολιτική που έχει καθορίσει η διοίκηση της εταιρείας στα θέματα ποιότητας και διασφάλισης της υγείας των πελατών της, επέλεξε αφενός μεν το πρότυπο ISO-9001/EN-29001 για τον σχεδιασμό του δικού της Συστήματος Διασφάλισης Ποιότητας, αφετέρου δε την εφαρμογή του Συστήματος HACCP. Με την εφαρμογή των Συστημάτων Διασφάλισης Ποιότητας και HACCP, η επιχείρηση επιδιώκει: Να επιτυγχάνει και να διατηρεί την ποιότητα και υγιεινή των παραγόμενων προϊόντων, έτσι ώστε να ικανοποιεί συνεχώς τις απαιτήσεις των καταναλωτών. Να δημιουργήσει εμπιστοσύνη στους πελάτες της για την ποιότητα και υγιεινή των προϊόντων της. Η βασική πολιτική ποιότητας και υγιεινής των προϊόντων στην οποία βασίζονται όλες οι ενέργειες της εταιρείας ΕΨΑ Α.Ε. είναι: «Να επιτυγχάνει και να διατηρεί την ποιότητα και την υγιεινή των προϊόντων της πάνω από το επίπεδο που υπόσχεται στους πελάτες της και απαιτεί η σχετική Νομοθεσία, να ικανοποιεί τις παραγγελίες μέσα στις συμφωνημένες προθεσμίες, να διατηρεί στο βέλτιστο σημείο τη σχέση τιμή προς αξία προϊόντων. Γενικότερα, να επιτυγχάνει και να διατηρεί συνεχώς αναλλοίωτη την εμπιστοσύνη των πελατών της προς τα προϊόντα της και ιδιαίτερα προς την ποιότητα και υγιεινή τους.» Όσον αφορά την προστασία του περιβάλλοντος, στο εργοστάσιο λειτουργεί υπερσύγχρονος βιολογικός καθαρισμός, ενώ προωθείται η ανακύκλωση σε ποσοστό 100% των υλικών που αστοχούν (γυαλί, πλαστικό, χαρτί, αλουμίνιο). Επίσης η ΕΨΑ καλύπτει τις ενεργειακές ανάγκες της με τη χρήση υγραερίου με μηδέν εκπομπές προς το περιβάλλον και καταβάλλει μια συνεχή προσπάθεια για την ελαχιστοποίηση των υγρών αποβλήτων. - 5 -

6 1.3 Οργάνωση διοίκησης της επιχείρησης Το βασικό χαρακτηριστικό για κάθε επιχείρηση είναι το οργανόγραμμα της που προσδιορίζει τις δραστηριότητες και τις ευθύνες των διάφορων ομάδων του ανθρώπινου δυναμικού της, καθώς επίσης και τις λειτουργίες που εκτελούν τα διάφορα τμήματα της. Στην βιομηχανία της ΕΨΑ ασχολούνται συνολικά 75 άτομα. Από αυτούς υπάλληλοι διάφορων ειδικοτήτων είναι 38 άτομα ενώ τα υπόλοιπα είναι εργατοτεχνιτες. Πιο συγκεκριμένα : Διοικητικοί υπάλληλοι: 12 άτομα Υπάλληλοι διανομής : 8 άτομα Υπάλληλοι πωλήσεων : 13 άτομα Υπάλληλοι παραγωγής : 6 άτομα Υπάλληλοι διασφάλισης ποιότητας : 4 άτομα Εργατοτεχνίτες : 32 άτομα Η οργανωτική δομή της επιχείρησης όπως λειτουργεί σήμερα φαίνεται στο παρακάτω διάγραμμα: - 6 -

7 ΟΡΓΑΝΟΓΡΑΜΜΑ ΤΗΣ ΕΨΑ Α.Ε. ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΔΙΕΥΘΥΝΩΝ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΔΙΑΣΦΑΛΙΣΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ & ΥΓΕΙΑΣ ΟΜΑΔΑ HACCP ΤΜΗΜΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΤΜΗΜΑ ΠΡΟΜΗΘΕΙΩΝ ΤΜΗΜΑ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ ΤΜΗΜΑ ΕΡΕΥΝΑΣ & ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΤΜΗΜΑ MARKETING ΠΩΛΗΣΕΙΣ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΕΡΓΟΣΤΑΣΙΟΥ - 7 -

8 ΟΡΓΑΝΟΓΡΑΜΜΑ ΤΗΣ ΕΨΑ Α.Ε. ΔΙΕΥΘΥΝΩΝ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΔΙΑΣΦΑΛΙΣΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ & ΥΓΕΙΑΣ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΕΡΓΟΣΤΑΣΙΟΥ ΟΜΑΔΑ HACCP ΓΡΑΦΕΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜ/ΣΜΟΥ ΓΡΑΦΕΙΟ ΚΙΝΗΣΗΣ ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΑΠΟΘΗΚΗ ΤΜΗΜΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΤΜΗΜΑ ΠΟΙΟΤ. ΕΛΕΓΧΟΥ ΒΑΡΔΙΕΣ ΓΡΑΦΕΙΟ ΣΥΝΤΗΡΗΣΗΣ ΓΡΑΜΜΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ «CAN» ΓΡΑΜΜΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ «ΓΥΑΛΙΝΗΣ ΦΙΑΛΗΣ» ΓΡΑΜΜΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ «ΡΕΤ» ΒΑΡΔΙΕΣ ΒΑΡΔΙΕΣ ΒΑΡΔΙΕΣ - 8 -

9 1.4 Τα προϊόντα της ΕΨΑ Η εταιρεία ΕΨΑ δραστηριοποιείται σε δύο κατηγορίες προϊόντων, τα αναψυκτικά και τους χυμούς. Τα αναψυκτικά παράγονται και συσκευάζονται στις εγκαταστάσεις του εργοστασίου που προαναφέραμε, ενώ οι χυμοί παράγονται και συσκευάζονται για λογαριασμό της ΕΨΑ, από άλλη βιομηχανία. Στη συνέχεια αναφέρουμε κάποιες γενικές -αλλά απαραίτητες- πληροφορίες για τα αναψυκτικά και τα συστατικά τους. 1.4.1 Γενικές πληροφορίες για τα αναψυκτικά Τα αναψυκτικά είναι μη αλκοολούχα ποτά και καταναλώνονται όχι μόνον για την ευχάριστη γεύση τους αλλά και επειδή καλύπτουν διαφορετικές ψυχολογικές και φυσιολογικές ανάγκες. Κυκλοφορούν σε πολλές γεύσεις οι κυριότερες των οποίων είναι: τύπου κόλα (με ζάχαρη και χωρίς) πορτοκαλάδα (με ανθρακικό και χωρίς) αεριούχος λεμονάδα γκαζόζα (με ζάχαρη και χωρίς) σόδες, τόνικ ισοτονικά και energy drinks Ice tea-παγωμένο τσάι με ανθρακικό και χωρίς. Σύνθεση αναψυκτικών: Όλα τα αναψυκτικά δεν περιέχουν τις ίδιες ποσότητες από χυμούς φρούτων. Είναι υποχρεωτικό από την ελληνική νομοθεσία η ονομασία "Πορτοκαλάδα" να μπορεί να χρησιμοποιείται μόνον όταν το αναψυκτικό περιέχει τουλάχιστον 20% φυσικό χυμό πορτοκαλιού. Αντίστοιχα η ονομασία "Λεμονάδα" μπορεί να χρησιμοποιείται μόνον όταν το αναψυκτικό περιέχει τουλάχιστον 7% φυσικό χυμό λεμονιού. Αυτό πρέπει να το γνωρίζει ο καταναλωτής και να το ελέγχει από τα αναγραφόμενα στη συσκευασία. Θα μπορούσε να πει κανείς ότι τα αναψυκτικά συμβάλλουν στην καθημερινή απαίτηση του ανθρώπινου οργανισμού σε νερό αλλά και σε ενέργεια. Γενικά τα αναψυκτικά περιέχουν από 86-99% νερό. Παραγωγή των αναψυκτικών: Όπως αναφέρθηκε πριν, η βάση των αναψυκτικών είναι το νερό. Όχι όμως το νερό της βρύσης ή των γεωτρήσεων που δυστυχώς τις περισσότερες φορές είναι ακατάλληλο για την παραγωγή των αναψυκτικών. Το νερό πρέπει να τηρεί τις ακόλουθες προϋποθέσεις: Να είναι τελείως καθαρό, να μην περιέχει δηλαδή ίχνη από ξένα σώματα π.χ. άμμο ή οξειδώσεις. Να μην περιέχει μικροοργανισμούς οι οποίοι θα αλλοιώσουν τη γεύση του τελικού αναψυκτικού, την εμφάνισή του καθώς και τη διάρκεια της ζωής του. Να είναι απαλλαγμένο από διάφορα ιόντα πχ. χλωρίου, νιτρώδη ή να περιέχει χαμηλές αναλογίες άλλων ιόντων όπως ασβεστίου και μαγνησίου. 9

10 Για να αποκτήσει το νερό την κατάλληλη ποιότητα περνά από κάποια επεξεργασία που το είδος της εξαρτάται από τη σύνθεση του νερού. Ενδεικτικά αναφέρομε μια μέθοδο επεξεργασίας που χρησιμοποιείται συχνά, την αντίστροφη όσμωση. Εάν το αναψυκτικό που θέλουμε να παράγουμε είναι αεριούχο, τότε προστίθεται στο νερό το αέριο διοξείδιο του άνθρακα. Το αέριο αυτό είναι άοσμο και άγευστο και χάρις σ' αυτό αποκτά το τελικό προϊόν και τις γνωστές φυσαλίδες του. Στη συνέχεια της παραγωγικής διαδικασίας το ανθρακωμένο πλέον νερό προστίθεται στο λεγόμενο σιρόπι. Το σιρόπι αυτό αποτελείται από ζάχαρη ή γλυκόζη, τον φυσικό χυμό (εάν το προϊόν είναι πορτοκαλάδα, λεμονάδα, βυσσινάδα ή τσάι) και από τις πρόσθετες ύλες τις οποίες θα αναλύσουμε πιο κάτω συστηματικά. Αφού γίνει η ανάμιξη όλων των υλικών που αναφέρθηκαν πιο πάνω, το τελικό προϊόν μεταφέρεται υπό πίεση στο γεμιστικό μηχάνημα για γέμισμα και σφράγιση στους τελικούς περιέκτες. Αυτοί μπορεί να είναι: Γυάλινες φιάλες μιας ή πολλαπλών χρήσεων οι οποίες είναι επιστρεφόμενες, Πλαστικές φιάλες από ειδικό πλαστικό, το ΡΕΤ και Οι περιέκτες από αλουμίνιο δηλαδή τα γνωστά σε όλους και ιδιαίτερα δημοφιλή μεταξύ των νέων, μεταλλικά κουτιά. Στη συνέχεια της παραγωγής γίνεται η τοποθέτηση της ετικέτας καθώς και των άλλων στοιχείων που αφορούν στην ημερομηνία παραγωγής και στη λήξη του προϊόντος. Τα αναψυκτικά στην πλαστική συσκευασία έχουν μικρότερο χρόνο ζωής από τα αντίστοιχά τους στη γυάλινη φιάλη ή στο κουτί αλουμινίου. Αυτό οφείλεται στη μεγάλη διαπερατότητα του πλαστικού στα διάφορα αέρια. Έτσι οι πλαστικές φιάλες και πιο γρήγορα χάνουν το ανθρακικό τους αλλά και το χρώμα του προϊόντος σε αυτές είναι πιο ευάλωτο, λόγω της εισαγωγής του οξυγόνου που προκαλεί διάφορες οξειδωτικές αντιδράσεις. Το πλεονέκτημά τους όμως είναι ότι είναι ελαφρές και οικονομικότερες λόγω της μεγαλύτερης ποσότητας που περιέχουν. Οι παραγωγοί των αναψυκτικών είναι υποχρεωμένοι να τηρούν τη νομοθεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης όσον αφορά στη χρήση των διαφόρων συστατικών των αναψυκτικών αλλά και στην επισήμανσή τους. Πρέπει να αναγράφονται όλα τα συστατικά που περιέχονται, έτσι ώστε ο καταναλωτής να μπορεί να διακρίνει π.χ. εάν περιέχεται ή όχι χυμός, εάν το προϊόν είναι τεχνητά χρωματισμένο, ακόμη και εάν ο χυμός που χρησιμοποιήθηκε είναι φυσικός ή σκόνη. Πολλές φορές προσελκύει τον καταναλωτή μια εντυπωσιακά χαμηλή τιμή ειδικά κάποιων προϊόντων εισαγωγής που βρίσκονται στα ράφια των super markets αλλά τις περισσότερες φορές πρόκειται για προϊόντα με καθόλου χυμό, το οποίο όμως αναγράφεται στην ετικέτα. 10

11 Πρόσθετα και αναψυκτικά Πρόσθετα είναι οι ουσίες που προστίθενται στο τρόφιμο για να το βελτιώσουν και όχι για να καλύψουν κάποια υποβαθμισμένη ποιότητα ή λανθασμένη παραγωγή. Αναλυτικά οι λόγοι για τους οποίους χρησιμοποιείται ένα πρόσθετο είναι: Για να βελτιώσει ή να ενισχύσει την θρεπτική ικανότητα του προϊόντος Για να διατηρήσει τη φρεσκάδα του, καθυστερώντας τις αλλαγές στο χρώμα τη γεύση και την υφή Για να βελτιώσει τη γεύση του. Τα πρόσθετα επιτρέπουν τη διακίνηση των διαφόρων προϊόντων σε μακρινές αποστάσεις και την αποθήκευσή τους για σχετικά μεγάλο χρόνο. Εν τούτοις, έχει διαμορφωθεί η άποψη μεταξύ των καταναλωτών ότι όλα τα πρόσθετα μπορεί να αποδειχθούν ότι είναι βλαβερά για την υγεία. Το γενικό ενδιαφέρον των καταναλωτών για τις χημικές ουσίες στις τροφές έχει οδηγήσει στην εντύπωση ότι οι φυσικές τροφές και τα φυσικά συστατικά είναι ασφαλέστερα από εκείνα που παράγονται συνθετικά. Πολλά από τα πρόσθετα που περιέχονται στις τροφές και κατά συνέπεια και στα αναψυκτικά είναι ταυτόσημα με αυτά που βρίσκονται στις φυσικές τροφές για παράδειγμα το κιτρικό οξύ και το ασκορβικό οξύ δηλ. η βιταμίνη C. Τα άλλα πρόσθετα που είναι καθαρώς συνθετικά έχουν εξετασθεί επισταμένως για αρκετά χρόνια μέχρι να αποφασισθεί η χρήση τους. Φυσικά επειδή οι μέθοδοι ελέγχου συνεχώς βελτιώνονται έτσι και όλες οι κατηγορίες των πρόσθετων βρίσκονται σε συνεχή ανασκόπηση όσον αφορά την ασφαλή χρήση τους. Ειδικότερα για τα συντηρητικά των αναψυκτικών αυτή τη στιγμή χρησιμοποιούνται το μικρότερα δυνατόν ποσοστά που να μπορούν να επιτρέπουν και τη συντήρηση του προϊόντος. Γλυκαντικές ουσίες των αναψυκτικών: Υπάρχουν δύο διαφορετικά είδη γλυκαντικών ουσιών: οι θρεπτικές και οι μη θρεπτικές. Από την πλευρά του ανθρώπινου οργανισμού οι θρεπτικές ουσίες είναι αυτές που παράγουν ενέργεια. Η ενέργεια που παράγεται από τις τροφές αμέσως μετά την πρόσληψή τους αναφέρεται και ως θερμίδες ή KJ. Τα περισσότερα είδη των θρεπτικών γλυκαντικών ουσιών τα κατατάσσομε στην κατηγορία της ζάχαρης. Η σακχαρόζη ή ζάχαρη είναι αυτή που χρησιμοποιούμε και στη ζαχαροπλαστική και που παράγεται συνήθως από τα ζαχαρότευτλα ή τα ζαχαροκάλαμα. Η σακχαρόζη διασπάται μέσα στο αίμα σε φρουκτόζη και γλυκόζη. Η φρουκτόζη είναι το σάκχαρο που βρίσκεται στα φρούτα ενώ η γλυκόζη ή δεξτρόζη υπάρχει στο αίμα καθώς και σε πολλές τροφές. Οι πιο κοινές μη θρεπτικές γλυκαντικές ουσίες που χρησιμοποιούνται σήμερα είναι οι εξής: η ασπαρτάμη, η σακχαρίνη, η κυκλαμίνη και η ακεσουλφάμη Κ. Από αυτές κυριαρχεί η ασπαρτάμη η οποία ανακαλύφθηκε τυχαία στις αρχές του 80 και είναι 180-200 φορές γλυκύτερη από τη ζάχαρη. Τεχνικά η ασπαρτάμη αποτελείται από δύο αμινοξέα που αποτελούν συστατικά των πρωτεϊνών. Έτσι μεταβολίζεται ως πρωτεΐνη και επειδή χρησιμοποιείται σε πολύ μικρές ποσότητες λόγω της μεγάλης γλυκαντικής της δυνατότητας, παρέχει μικρό αριθμό ενέργειας δηλ. θερμίδων. Για λόγους σταθερότητας και βελτίωσης της γεύσης των αναψυκτικών με λίγες θερμίδες, χρησιμοποιούνται πλέον μίγματα διαφορετικών τύπων των γλυκαντικών τύπων των γλυκαντικών ουσιών έτσι ώστε το τελικό αποτέλεσμα να είναι παρόμοιο με αυτό που παράγεται από τη χρήση της ζάχαρης. 11

12 Έλεγχοι και αναψυκτικά: Οι διάφοροι έλεγχοι ποιότητας που μπορεί να πραγματοποιηθούν σ' ένα προϊόν αρχίζουν από την παραγωγή του και συνεχίζονται στη διάρκεια της εμπορίας του και μέχρι να φθάσει το προϊόν στον καταναλωτή. Το σημαντικότερο στάδιο του ελέγχου ενός προϊόντος είναι ο προληπτικός έλεγχος κατά την παραγωγή και αυτός μπορεί να πραγματοποιείται μόνον από τη βιομηχανία. Ο έλεγχος αυτός πρέπει να επιβάλλεται από την ίδια την επιχείρηση για το ίδιο το συμφέρον της. Έχει πλέον γίνει κατανοητό σε όλους ότι ποιοτικό προϊόν δεν είναι μόνον αυτό που είναι εύγευστο και που ικανοποιεί διάφορες καταναλωτικές συνήθειες, αλλά πρωτίστως είναι το προϊόν που όταν καταναλωθεί δεν πρόκειται να επηρεάσει αρνητικά την υγεία του χρήστηκαταναλωτή. Μέσα στο πνεύμα των διαπιστώσεων αυτών έχει επιβληθεί κανονισμός λειτουργίας στον κλάδο των Τροφίμων & Ποτών από το 1993 με ισχύ από το 1996 για την χώρα μας, σύμφωνα με τον οποίο πρέπει να διασφαλίζεται η υγιεινή παραγωγή των τροφίμων από τρεις παράγοντες: Τη μικροβιακή επιμόλυνση Τη φυσική επιμόλυνση π.χ. ξένα σώματα (γυαλιά, έντομα) Τη χημική επιμόλυνση π.χ. τοξικά κατάλοιπα (φυτοφάρμακα) Έτσι ο έλεγχος ποιότητας από τη βιομηχανία διευρύνεται ακόμη περισσότερο για να περιλάβει και τα νέα αυτά στοιχεία ως αναπόσπαστα αποδεικτικά στοιχεία της Ορθής Βιομηχανικής Πρακτικής. Η πιστοποίηση πλέον του συστήματος διασφάλισης ποιότητας στη βιομηχανία Τροφίμων (ISO 9001 ή 9002) επιτυγχάνεται μόνον εάν υπάρχει και λειτουργεί σύστημα Διασφάλισης Υγιεινής Παραγωγής (HACCP). Οι πιο πάνω περιγραφείσες απαιτήσεις δεν αφορούν μόνον τις μεγάλες επώνυμες βιομηχανίες αλλά όλους όσοι ασχολούνται με την κατεργασία και την τυποποίηση κάθε μορφής τροφίμου. 12

13 1.5 Κατάλογος προϊόντων Παρακάτω φαίνονται τα προϊόντα που παράγονται και κάποια χαρακτηριστικά τους ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΕΨΑ ΠΡΟΪΟΝ ΣΥΣΚΕΥΑΣΙΑ Κιβώτιο 20 φιαλών 232ml ΛΕΜΟΝΑΔΑ Κιβώτιο 12 PET φιαλών 1,5 lt Χαρτόδισκος 24 κουτιών αλουμινίου 330ml Χαρτόδισκος 24 ΡΕΤ φιαλών 500ml Κιβώτιο 20 φιαλών 232ml ΠΟΡΤΟΚΑΛΑΔΑ Κιβώτιο 12 PET φιαλών 1,5 lt Χαρτόδισκος 24 κουτιών αλουμινίου 330ml Χαρτόδισκος 24 ΡΕΤ φιαλών 500ml 13

14 Κιβώτιο 20 φιαλών 232ml ΠΟΡΤΟΚΑΛΑΔΑ ΑΕΡΙΟΥΧΟΣ (κόκκινη) Κιβώτιο 12 PET φιαλών 1,5 lt Χαρτόδισκος 24 κουτιών αλουμινίου 330ml Χαρτόδισκος 24 ΡΕΤ φιαλών 500ml Κιβώτιο 20 φιαλών 232ml ΓΚΑΖΟΖΑ Κιβώτιο 12 PET φιαλών 1,5 lt 14

15 Χαρτόδισκος 24 κουτιών αλουμινίου 330ml Χαρτόδισκος 24 ΡΕΤ φιαλών 500ml Κιβώτιο 20 φιαλών 232ml LEMON COLA Κιβώτιο 12 PET φιαλών 1,5 lt Χαρτόδισκος 24 κουτιών αλουμινίου 330ml Χαρτόδισκος 24 ΡΕΤ φιαλών 500ml 15

16 Κιβώτιο 20 φιαλών 232ml ΣΟΔΑ Κιβώτιο 12 PET φιαλών 1,5 lt Χαρτόδισκος 24 κουτιών αλουμινίου 330ml Χαρτόδισκος 24 ΡΕΤ φιαλών 500ml EPSA INDIAN Χαρτόδισκος 24 ΡΕΤ φιαλών 500ml TONIC 16

17 17

18 Στον κατάλογο προϊόντων της ΕΨΑ δεν συμπεριλάβαμε τα τέσσερα είδη φυσικών χυμών (πορτοκαλιού 100%, epsa vita 100%, νέκταρ ροδάκινο και νέκταρ τριπλό) που παράγονται και συσκευάζονται σε άλλο εργοστάσιο, το epsa lemon tea (τσάι με λεμόνι), γιατί συσκευάζεται μόνο σε κουτί αλουμινίου, καθώς επίσης και η βυσσινάδα. Από τα προϊόντα του παραπάνω πίνακα, δεν θ ασχοληθούμε με τ αναψυκτικά σε κουτιά αλουμινίου, γιατί ακολουθούν διαφορετική γραμμή παραγωγής και απαιτεί ξεχωριστή μελέτη. Η χρονική ανάλυση που περιγράφεται στις επόμενες σελίδες, αφορά στην γραμμή παραγωγής των γυάλινων (232ml) και πλαστικών φιαλών (500ml & 1,5lt). 18

19 ΚΡΦΑΛΑΙΟ 2 ο ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ Στόχος του κεφαλαίου είναι : 1. Να γίνει κατανοητή η ενοια της παραγωγικής διαδικασίας. 2. Να γίνουν κατανοητα τα βήματα της παραγωγικής διαδικασίας της Ε.Ψ.Α με την βοήθεια διαγραμμάτων παραγωγής για κάθε γραμμή παραγωγής χωριστά. ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ Ορισμός : ως παραγωγική διαδικασία θεωρούμε το σύνολο των δραστηριοτήτων μέσο των οποίων λαμβάνει χώρα ο μετασχηματισμός ή η μετατροπή των πρώτων υλών και διάφορων μορφών ενέργειας σε τελικά προϊόντα και υπηρεσίες. Ένα σύστημα παραγωγής μπορεί να απεικονιστεί όπως βλέπουμε παρακάτω: Είσοδος έξοδος πρώτες ύλες προσωπικό ενέργεια πληροφορίες Παραγωγική διαδικασία προϊόντα υπηρεσίες Όπως βλέπουμε ένα σύστημα παραγωγής έχει σαν είσοδο πρώτες ύλες,το προσωπικό, ενέργεια και πολλές πληροφορίες όλα αυτά τα δεδομένα τα επεξεργάζεται για να έχουμε το επιθυμητό αποτέλεσμα που είναι τα διάφορα προϊόντα και υπηρεσίες. 2.1 Παραγωγική διαδικασία στην ΕΨΑ Σήμερα η βιομηχανία αναψυκτικών ΕΨΑ λειτουργεί ως μία σύγχρονη βιομηχανία τροφίμων. Ο τρόπος λειτουργίας της είναι σύμφωνος με την Εθνική για Ευρωπαϊκή νομοθεσία καθώς και με τις απαιτήσεις των συστημάτων διασφάλισης ποιότητας ISO και Υγιεινής παραγωγής τροφίμων. Το παρακάτω οργανόγραμμα απεικονίζει τις φάσεις της παραγωγικής διαδικασίας από την παρασκευή του αναψυκτικού, ως τη συσκευασία και την αποθήκευση του τελικού προϊόντος. 19

20 2.1.1 Οργανόγραμμα παραγωγικής διαδικασίας: Διάγραμμα 2.1 Στη συνέχεια θα αναλύσουμε διεξοδικά την κάθε φάση της παραγωγικής διαδικασίας. 20

21 2.1.2 Παρασκευή αναψυκτικού Η παρασκευή του αναψυκτικού πραγματοποιείται σε έναν ξεχωριστό χώρο του εργοστασίου, το παρασκευαστήριο, όπου γίνεται η αρχική ανάμιξη των πρώτων υλών. Το μείγμα αυτό οδηγείται με σωλήνες στο Premix, μέσα στο χώρο του εργοστάσιου, για την εμφιάλωση. Εικόνες 2.1.1 ΠΑΝΩ: Πρώτες ύλες (Ζάχαρη, Νερό, Κιτρικό Οξύ) ΚΑΤΩ: Premix (Νερό + Ν 2 για μη Αεριούχα ή CO 2 για Αεριούχα) 21

22 Οι πρώτες ύλες, δηλαδή τα συστατικά των αναψυκτικών, είναι: το νερό, η ζάχαρη, ο φυσικός συμπυκνωμένος χυμός λεμονιού ή πορτοκαλιού, τα μέσα οξίνισης όπως το κιτρικό οξύ, τα συντηρητικά όπως το σορβικό κάλιο και το βενζοϊκό νάτριο, οι αντιοξειδωτικές ουσίες όπως το ασκορβικό οξύ και τέλος οι αρωματικές ουσίες που έχουν απομακρυνθεί κατά τη συμπύκνωση και επαναπροστίθενται μετά. Οι βοηθητικές ύλες είναι το άζωτο για την απομάκρυνση του οξυγόνου και το διοξείδιο του άνθρακα για την παραγωγή των αεριούχων προϊόντων. Στο παρασκευαστήριο παράγεται το διάλυμα των πρώτων υλών (οι οποίες έχουν ελεγχθεί κατά την εισαγωγή τους στο εργοστάσιο) με ένα μέρος του νερού σε ανοξείδωτες δεξαμενές. Το διάλυμα αυτό είναι το τελικό προϊόν αλλά σε συμπυκνωμένη μορφή. Ελέγχεται ως προς τα χαρακτηριστικά του (Brix, ειδικό βάρος, οξύτητα) και δίδεται κατόπιν για γέμισμα στο χώρο του Premix. Στο Premix γίνεται η απαερίωση του νερού, η ανθράκωσή του, η ψύξη του και η ανάμιξή του με το σιρόπι για την παραγωγή του τελικού προϊόντος. Το τελικό προϊόν αφού ελεγχθεί, μεταβαίνει στο χώρο του γεμιστικού. Η διαδικασία αυτή είναι κοινή για όλα τα αναψυκτικά, ανεξάρτητα απ τον τρόπο συσκευασίας (γυαλί, πλαστικό). Το διάγραμμα ροής της επόμενης σελίδας απεικονίζει τη διαδικασία αυτή. 22

23 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΡΟΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΑΝΑΨΥΚΤΙΚΩΝ ΕΨΑ 23

24 2.2 Αναλυτική περιγραφή γραμμής παραγωγής 2.2.1 Αποπαλετοποίηση των νέων φιαλών Η αποπαλετοποίηση είναι η πρώτη φάση της παραγωγικής διαδικασίας και πραγματοποιείται με τη λειτουργία ενός μηχανήματος, του αποπαλετοποιητή. Οι νέες φιάλες (γυάλινες και πλαστικές) εισάγονται στο εργοστάσιο σε παλέτες για την εύκολη μετακίνησή τους με κλάρκ (ανυψωτικό μηχάνημα), ο αποπαλετοποιητής αφαιρεί την παλέτα και τοποθετεί τις άδειες φιάλες στον κινούμενο ιμάντα. 2.2.2 Ξέπλυμα των νέων φιαλών Οι νέες φιάλες οδηγούνται στο ξεπλυντικό, όπου νερό εισέρχεται με πίεση και αφαιρεί σκόνη ή βρωμιά από τις φιάλες. Έτσι εξασφαλίζεται η άψογη καθαριότητα της φιάλης και αποτρέπεται η ανάμειξη του αναψυκτικού με ξένες βλαβερές ουσίες. 2.2.3 Διαλογή και διαχωρισμός φιαλών από κιβώτια Οι γυάλινες φιάλες, όπως αναφέραμε και προηγουμένως, είναι επιστρεφόμενες. Οι χρησιμοποιημένες αυτές φιάλες επιστρέφονται στο εργοστάσιο μέσα σε κιβώτια των 20 φιαλών. Αρχικά γίνεται μία διαλογή των επιστρεφόμενων φιαλών με το χέρι από τους εργάτες. Η διαλογή αυτή έχει σκοπό να οδηγηθούν στη διαδικασία παραγωγής μόνο οι φιάλες που είναι σε άριστη κατάσταση. Σπασμένες και ραγισμένες φιάλες απορρίπτονται και συλλέγονται για ανακύκλωση. Στο ίδιο στάδιο αφαιρούνται και τα καλαμάκια που συχνά αφήνουν οι χρήστες μέσα στη φιάλη. Ο διαχωρισμός των διαφανών (για τη λεμονάδα, πορτοκαλάδα, αεριούχο πορτοκαλάδα, σόδα και cola) και των πράσινων (για την γκαζόζα) φιαλών, γίνεται με το χέρι από εργάτες. Στη συνέχεια υπάρχει μηχανισμός που αφαιρεί τις φιάλες απ τα κιβώτια και τις τοποθετεί στην είσοδο του πλυντηρίου. Τα άδεια κιβώτια πλένονται και οδηγούνται κατ ευθείαν στο τέλος της γραμμής παραγωγής για να τοποθετηθούν μέσα οι έτοιμες προς παλετοποίηση φιάλες. 2.2.4 πλύσιμο γυάλινων φιαλών Οι γυάλινες επιστρεφόμενες φιάλες περιέχουν κατάλοιπα αναψυκτικού και παλιές ετικέτες και χρειάζονται σχολαστικό πλύσιμο (όχι απλώς ξέπλυμα). Αυτή την εργασία πραγματοποιεί το πλυντήριο. Το πλύσιμο περιλαμβάνει πρόπλυση, τρία μπάνια (όπου αφαιρούνται τα ξένα σώματα) και τρία ξεπλυσίματα συνολικής διάρκειας 20 λεπτών σε υψηλές θερμοκρασίες 80 έως 90 C. Το τελευταίο ξέπλυμα γίνεται με ελαφρά χλωριωμένο νερό. Έτσι εξασφαλίζεται η άψογη απολύμανση και καθαριότητα των φιαλών. Γέμισμα φιαλών Με τη βοήθεια του ιμάντα οι φιάλες κατευθύνονται για γέμισμα, περνώντας πρώτα από τον ηλεκτρονικών έλεγχο των φιαλών (INEX), όπου επιβεβαιώνεται η καταλληλότητά τους. Το γεμιστικό είναι συνδεδεμένο με το premix απ όπου παίρνει το αναψυκτικό για να το οδηγήσει με τη σωστή ποσότητα στην κάθε φιάλη (232ml, 500ml ή 1500ml). 24

25 Τοποθέτηση πώματος Δίπλα στο γεμιστικό βρίσκεται το κλειστικό, το οποίο κλείνει με πώματα τις φιάλες. Στη γυάλινη φιάλη αντιστοιχεί το μεταλλικό πώμα και στην πλαστική φιάλη το πλαστικό βιδωτό πώμα. Ανάλογα με το αναψυκτικό που περιέχουν οι φιάλες τοποθετείται το πώμα αντίστοιχου χρώματος. 2.2.7 Τοποθέτηση ετικέτας Η επόμενη φάση της παραγωγικής διαδικασίας είναι η τοποθέτηση της ετικέτας. Το μηχάνημα που τοποθετεί την αντίστοιχη με το περιεχόμενο της φιάλης ετικέτα, είναι η ετικετέζα. Μετά από αυτή τη φάση το τελικό προϊόν είναι έτοιμο για συσκευασία. 2.2.8 Τοποθέτηση φιαλών στα κιβώτια Μόνο οι γυάλινες φιάλες 232ml και οι πλαστικές ΡΕΤ 1,5lt περνούν από τον εγκιβωτιστή, όπου τοποθετούνται στα πλαστικά κιβώτια και κατευθύνονται προς αποθήκευση. 2.2.9 Συρρίκνωση σε πλαστική μεμβράνη ανά 6αδες Το συρρικνωτικό τοποθετεί τις πλαστικές φιάλες του 1,5 λίτρου κατά δωδεκάδες και του 0,5 λίτρου κατά 24άδες και τις συσκευάζει σε πλαστική μεμβράνη, έτοιμες να για παλετοποίηση και αποθήκευση. 2.2.10 Παλετοποίηση Τα προϊόντα τοποθετούνται σε ξύλινες παλέτες και οδηγούνται προς αποθήκευση. Αποθήκευση Σε ειδικούς χώρους με δροσιά γίνεται η αποθήκευση των προϊόντων, χωρίς να υπάρχει κίνδυνος αλλοίωσης του αναψυκτικού, για όσο θα χρειαστεί να παραμείνουν εκεί. 25

26 Εικόνες 2.2 Χώροι αποθήκευσης των προϊόντων Ο έλεγχος ποιότητας γίνεται κυρίως προληπτικά σε όλα τα στάδια παραγωγής των προϊόντων. Στη διάρκεια παραγωγής λαμβάνονται δείγματα ανά μισή ώρα από τον έλεγχο ποιότητας για τη διασφάλιση τους σταθερής ποιότητας. Κάθε παρτίδα υποβάλλεται σε μικροβιολογικό έλεγχο σύμφωνα με τις απαιτήσεις της υγιεινής παραγωγής. Στο τέλος κάθε ημέρας γίνεται σχολαστικό πλύσιμο με αλκαλικό διάλυμα τους 80 C για 20 λεπτά σε συνεχή ροή και την επόμενη μέρα ακολουθεί απολύμανση όλων 26

27 των συσκευών και μηχανών που έρχονται σε επαφή με το προϊόν πριν από τη χρήση τους. Διαγράμματα διαδικασίας παραγωγής Στις επόμενες σελίδες απεικονίζονται με διαγράμματα όλες οι φάσεις τις παραγωγικής διαδικασίας. 27

28 28

29 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΡΟΗΣ ΓΥΑΛΙΝΗΣ ΦΙΑΛΗΣ 232 Διάγραμμα 2.2 29

30 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΡΟΗΣ ΠΛΑΣΤΙΚΗΣ ΦΙΑΛΗΣ ΡΕΤ 500 & 1500 ml 30

31 Διάγραμμα 2.21 Στην εικόνα κάτω, βλέπουμε το εσωτερικό του εργοστασίου κατά τη διάρκεια της παραγωγής αναψυκτικών σε πλαστική φιάλη του 1,5 lt. Εικόνα 2.3 Παραγωγή αναψυκτικού σε πλαστική φιάλη 1,5 lt 31

32 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 Ο ΧΡΟΝΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΗΣ ΓΡΑΜΜΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ Στόχος του κεφαλαίου 3 είναι : 1. Να κατανοήσουμε ποια είναι τα είδη των καθυστερήσεων που παρουσιάζονται στις γραμμές παραγωγής της Ε.Ψ.Α. 2. Να καταλάβουμε που αναφέρεται η κάθε αιτία καθυστέρησης. 3. Με την ανάλυση των συγκεντρωτικών πινάκων που έχουμε δημιουργήσει να κατανοήσουμε την σχέση της παραγωγής με την καθυστέρηση λόγω βλαβών και για τις τρεις γραμμές παραγωγής ( 232ml -500ml -1500ml). 4. Να αναλύσουμε ποιος σταθμός εργασίας έχει μεγαλύτερο χρόνο καθυστέρησης άρα είναι αναποτελεσματικός ή μη αποδοτικό και που οφείλεται αυτό και για τις τρεις γραμμές παραγωγής ( 232ml -500ml - 1500ml). 5..Να κατανοήσουμε τη σχέση παραγόμενων προϊόντων και μεγέθους παραγωγής των τριών γραμμών παραγωγής. 6. Επίσης να κατανοήσουμε την σχέση του αριθμού των παραγόμενων προϊόντων με τα είδη των βλαβών και το χρόνο καθυστέρησης των τριών γραμμών παραγωγής. 7. Να αναλύσουμε τη σχέση του μεγέθους των αλλαγών με το είδος των παραγόμενων προϊόντων. 8. Τέλος να κατανοήσουμε τη σχέση της ημέρας παραγωγής με το μέγεθος της και τον χρόνο καθυστερήσεων. 9. Επίσης να πληροφορηθούμε για το ποια αιτία καθυστέρησης παρουσιάζεται σε κάθε σταθμό εργασίας ποια έχει μεγαλύτερη συχνότητα και ποια καθυστερεί την γραμμή παραγωγής περισσότερο. 10. Να ενημερωθούμε κατά πόσο βοήθησε η τροποποίηση που έγινε στην γραμμή παραγωγής της γυάλινης φιάλης στον να γίνει αποδοτικότερη. ΧΡΟΝΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΗΣ ΓΡΑΜΜΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ Σε αυτό το κεφάλαιο περιγράφουμε την χρονική ανάλυση η οποία αναφέρεται στις χρονικές καθυστερήσεις της γραμμής παραγωγής και τις αιτίες τους. Αρχικά πρέπει να αναφέρουμε ότι οι μετρήσεις πραγματοποιήθηκαν στο χρονικό διάστημα από τον Ιανουάριο έως και το Δεκέμβριο του 2002 στις γραμμές παραγωγής αναψυκτικών της γυάλινης φιάλης 232ml, πλαστικής φιάλης 500 ml και 1500ml. Τα τρία προϊόντα που αναφέραμε παραπάνω δεν ακολουθούν τα ίδια σταδία παραγωγής και για αυτό το λόγο,θα γίνει ξεχωριστή ανάλυση για κάθε ένα από αυτά. Οι χρονικές καθυστερήσεις μετρήθηκαν σε κάθε σταθμό εργασίας με κοινό χρονόμετρο χειρός και την ίδια στιγμή γινόταν και η καταγραφή της αιτίας της καθυστέρησης. Σκοπός της χρονικής ανάλυσης είναι να συγκρίνουμε τις καθυστερήσεις των σταθμών εργασίας σε σχέση με την ποσότητα παραγωγής και να αναλύσουμε τις αιτίες που προκαλούν μεγαλύτερη καθυστέρηση και να προτείνουμε πιθανές λύσεις. 32

33 Μετά από προσεκτική μελέτη των συμπληρωμένων έντυπων παρακολούθησης συμπεράναμε ότι η βασική καθυστέρηση της γραμμής παραγωγής είναι ο χρόνος αλλαγών και είναι αυτός που επιβραδύνει περισσότερο την παραγωγική διαδικασία. Χρόνος αλλαγών είναι ο χρόνος που χρειάζεται για την προετοιμασία και προσαρμογή των σταθμών εργασίας στο νέο αναψυκτικό. Οι δεξαμενές πλένονται από τα υπολείμματα του προηγούμενου μείγματος για να ξαναγεμίσουν με το επόμενο αναψυκτικό και η ετικετέζα προγραμματίζεται για να τοποθετήσει στις φιάλες την ετικέτα που αντιστοιχεί στο νέο προϊόν. Ο χρόνος αλλαγών δεν είναι σταθερός και εξαρτάται από το είδος του αναψυκτικού που προηγείται στην παραγωγή. Ορισμένα αναψυκτικά (π.χ. Γκαζόζα, epsa cola) περιέχουν χρωστικές ουσίες και αφήνουν κατάλοιπα χρώματος στις δεξαμενές. Για να μπει το επόμενο προϊόν για παραγωγή χρειάζεται να προηγηθεί πλύσιμο της δεξαμενής, έτσι ώστε να μην αναμειχθεί το χρώμα του προηγούμενου αναψυκτικού με αυτό που έχει τώρα σειρά. Αυτό αυξάνει το χρόνο αλλαγών από το ένα προϊόν στο άλλο. Τα προϊόντα στα έντυπα παρακολούθησης συμβολίζονται με ένα γράμμα και στα συγκεντρωμένα στοιχεία στα λογιστικά φύλα του excel είναι γραμμένα με την σειρά που έγινε η παραγωγή τους. Ο συμβολισμός αυτός είναι: Λεμονάδα: Λ Πορτοκαλάδα: Π Αεριούχος πορτοκαλάδα: Π/Κ Γκαζόζα: ΓΚ Σόδα: Σ Epsa Lemon Cola: C Τόνικ: Τ Οι χρονικές καθυστερήσεις καταγράφτηκαν αρχικά σε έντυπα παρακολούθησης σε λεπτά και δευτερόλεπτα, όπως έγραφε το χρονόμετρο. Για τις απαιτήσεις της εργασίας, οι χρόνοι αυτοί καθώς και ό,τι άλλες πληροφορίες περιείχε το έντυπο (ημερομηνία, προϊόντα, παραχθέντα κιβώτια κλπ) μεταφράστηκαν σε δευτερόλεπτα και περάστηκαν στον υπολογιστή. Έτσι, για κάθε μήνα αντιστοιχεί ένας πίνακας που περιλαμβάνει τα απαραίτητα στοιχεία από την παραγωγική διαδικασία. Με τα στοιχεία αυτά, τις χρονικές καθυστερήσεις και τα παραχθέντα κιβώτια, κατασκευάστηκαν επιπλέον συγκεντρωτικοί πίνακες για κάθε προϊόν και μετά από επεξεργασία των δεδομένων, προέκυψαν διαγράμματα. Τα διαγράμματα αυτά βοήθησαν πολύ στην εξαγωγή των συμπερασμάτων. 3.1 ΟΙ ΑΙΤΙΕΣ ΤΩΝ ΚΑΘΥΣΤΕΡΗΣΕΩΝ Καθοριστικός παράγοντας για την καλύτερη κατανόηση και για την σωστότερη μελέτη των καθυστερήσεων, είναι η ανάλυση των αιτιών που τις προκαλούν. Στα έντυπα παρακολούθησης, δίπλα από τον χρόνο έχει σημειωθεί η αιτία της καθυστέρησης. Οι αιτίες όμως αυτές, είναι πολύπλοκες και πολυποίκιλες, συνήθως διαφορετικές σε κάθε σταθμό εργασίας. Για να γίνει η επεξεργασία τους, ήταν απαραίτητη η μετάφραση της πληροφορίας σε μία πιο επεξεργάσιμη μορφή για τον υπολογιστή. Μετά από μελέτη των εντύπων παρακολούθησης, χωρίσαμε τις αιτίες σε κατηγορίες τέτοιες ώστε να βοηθήσουν στην ορθότερη εξαγωγή συμπερασμάτων. 33

34 Στον παρακάτω πίνακα αναφέρεται η αιτία της καθυστέρησης και σε ποια κατηγορία ανήκει. Αλλαγή ρελαί στην είσοδο πλυντηρίου και στα κιβώτια Αλλαγή ρολό ετικέτας Αλλαγή υλικού συρρίκνωσης Αλλαγή φλοτέρ στο γυαλί σιροπιού premix Αλυσίδα / κοχλίας Ανθρακικό (στάθμη) Βλάβη γεμιστικού (αλυσιδάκι) Βλάβη γεμιστικού (λαμαρίνες) Βλάβη είσοδος (σπάσιμο γλισιέρας) Βλάβη φωτοκύτταρου αποπαλετοποιητή Γρασάρισμα SMI Ελαττωματική φιάλη Ελλιπής τροφοδοσία από ελαττωματικές φιάλες Ελλιπής τροφοδοσία από κακή ρύθμιση γραμμών Εμπλοκή βεντούζας Εμπλοκή διακόπτης Εμπλοκή πίνακας Εμπλοκή φιαλών Εξαερισμός Επισκευή κλειστικού Ετικέτες Θερμικό Καθάρισμα μπεκ Καθαρισμός τζαμιού BWI Κακή λειτουργία μηχανήματος Κακή συσκευασία παλέτας Κακή τροφοδοσία νερού Καλούπι στην είσοδο πλυντηρίου Κόλλα ετικετέζας Κοντές φιάλες Λάθος ετικέτες Μηχανή (γεμιστικό) Μπάρα (έξοδος πλυντηρίου) Πτώση παλέτας Ρόδα Ρύθμιση DOMINO Σαλίγκαρος Σπάσιμο φιαλών στο γεμιστικό Σπασμένες φιάλες Συντήρηση ετικετέζας Τροποποίηση πλαστικών στην έξοδο ταινίας Τροφοδοσία κλειστικού με πώματα Inverter Premix Reset Β Α Α Β Β Ζ Β Β Β Β Α Γ Γ Η Β Β Β Ε Α Β Α Β Α Α Ζ Γ Β Β Α Γ Β Ζ Β Δ Β Α Β Ε Γ Β Β Α Β Α Α 34

35 3.2 Οι κατηγορίες των αιτιών είναι οι εξής: Α: Καθυστερήσεις που βρίσκονται στο πρόγραμμα παραγωγής Β: Βλάβη μηχανήματος Γ: Ελαττωματικό υλικό συσκευασίας (παλέτα ή φιάλη) Δ: Καθυστέρηση πλυντηρίου κιβωτίων (γυάλινη φιάλη 232ml) ή Δ: Πτώση παλέτας (πλαστική φιάλη PET 0,5 & 1,5 lt) Ε: Εμπλοκή ή πτώση φιαλών άρα ελλιπής τροφοδοσία ταινίας Ζ: Καθυστέρηση μηχανήματος (γεμιστικό, κλειστικό ή ετικετέζα) Η: Ελλιπής τροφοδοσία ταινίας από κακή ρύθμιση γραμμών Στους πίνακες των αιτιών, όπου υπάρχει το γράμμα Χ συμβολίζει ότι δεν έχει καταγραφεί η αιτία της καθυστέρησης. Αυτό μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι υπάρχει κάποιο σφάλμα στην εκτίμηση της επικρατέστερης αιτίας καθυστέρησης. Επίσης τις περισσότερες φορές η αιτία της καθυστέρησης δεν είναι μόνο μία. Σε αυτή την περίπτωση ως αιτία καθυστέρησης λαμβάνεται η καθυστέρηση με τη μεγαλύτερη διάρκεια και οι υπόλοιπες καθυστερήσεις, εφόσον διαρκούν λιγότερο, θεωρούνται αμελητέες. 3.3 Γυάλινη φιάλη (232 ML) Πρώτο μας στόχος είναι να προσπαθήσουμε να μαζέψουμε όσο περισσότερα στοιχεία μπορούμε για να αναλύσουμε καλύτερα την γραμμή παραγωγής και να βρούμε σωστότερα συμπεράσματα.για αυτό τον λόγο δημιουργήσαμε τους παρακάτω πίνακες. Θα πρέπει να αναφέρουμε ότι τα προϊόντα που παράγονται σε γυάλινη φιάλη είναι : η λεμονάδα, η πορτοκαλάδα, η αεριούχος πορτοκαλάδα, η γκαζόζα, η σόδα και η epsa lemon cola. Από τα παραπάνω προϊόντα μόνο η γκαζόζα περιέχεται σε πράσινη φιάλη, ενώ τα υπόλοιπα προϊόντα συσκευάζονται σε διαφανή φιάλη 232ml. Οι φιάλες αυτές μπορεί να είναι καινούριες ή χρησιμοποιημένες (επιστρεφόμενες). Προσπαθήσαμε να συγκεντρώσουμε όλα τα στοιχεία από τα έντυπα παρακολούθησης σε ένα μεγάλο λογιστικό φύλο excel όπου υπάρχουν πολλές πληροφορίες σχετικά με την παραγωγή των παραπάνω προϊόντων που αναφέραμε. Επόμενο βήμα μας είναι να εξηγήσουμε τον πίνακα που περιέχει τις μετρήσεις των καθυστερήσεων,την παραγωγή, τα είδη των βλαβών κτλ. Στην 1 η στήλη βρίσκεται η ημέρα καταγραφής των μετρήσεων (Δευτέρα, Τρίτη κτλ.). Στη 2 η στήλη βρίσκεται η ημερομηνία καταγραφής των μετρήσεων. Θα πρέπει να αναφέρουμε ότι στην περίπτωση που υπάρχει 2 φορές συνεχόμενα η ίδια ημερομηνία αυτό σημαίνει ότι εκείνη την μέρα έγιναν 2 βάρδιες (8ωρα). Στην 3 η στήλη έχουμε τις ώρες παραγωγής σε καθημερινή βάση μετρημένες σε λεπτά και όπως παρατηρούμε δεν είναι πάντα 8 ώρες. Αυτό οφείλεται στην καθυστέρηση έναρξης της παραγωγής ή στην απρογραμμάτιστη διακοπή της παραγωγής από εξωτερική αιτία. Στην 4 η στήλη 35

36 υπάρχουν τα προϊόντα που παράχθηκαν εκείνη τη συγκεκριμένη ημέρα και με τη σειρά με την οποία παράχθηκαν Π.Χ στις 15/01/02 τα προϊόντα που παράχθηκαν ήταν : Π\Κ,Λ,Σ δηλαδή παράχθηκαν 3 προϊόντα με την σειρά που είναι γραμμένα, άρα παράχθηκε πρώτα η αεριούχος πορτοκαλάδα, μετά η λεμονάδα και τέλος η σόδα. Στην 5 η στήλη έχουμε τον αριθμό των προϊόντων που παράχθηκαν αυτή την μέρα. Στην 6 η στήλη έως και την 11 η στήλη έχουμε τα προϊόντα που παράγονται και ακριβώς από κάτω από το προϊόν υπάρχουν 2 μικρότερες στήλες οι οποίες περιέχουν, η πρώτη την ώρα ακριβή ώρα μέσα στο 8ωρο που άρχισε η παραγωγή του συγκεκριμένου προϊόντος και στη δεύτερη καταγράφονται τα κιβώτια που παράχθηκαν τη συγκεκριμένη ημέρα. Έτσι φτάνουμε στην 12 η στήλη όπου εκεί έχουμε το πλήθος των κιβωτίων που παράχθηκαν τη συγκεκριμένη ημέρα ( 1 κιβώτιο = 20 γυάλινες φιάλες ). Στην 13 η στήλη είναι καταγεγραμμένος ο αριθμός των αλλαγών που έγινε στην συγκεκριμένη ημέρα παραγωγής και ισούται πάντα με n-1 όπου n= ο αριθμός προϊόντων που παράχθηκαν σε μια μέρα παραγωγής εφόσον βέβαια n>=1 διαφορετικά έχουμε 0 αλλαγές. Στην 14 η στήλη έχουμε το σύνολο των καθυστερήσεων που οφείλονται στις αλλαγές την συγκεκριμένη ημέρα η οποία είναι μετρημένη σε δευτερόλεπτα (sec). Κάποιες φορές μερικές από τις εξωτερικές αιτίες καθυστέρησης ήταν οι διακοπές ρεύματος π.χ στις 04/04/02 είχαμε διακοπή ρεύματος 345 sec.έτσι στην 15 η στήλη βάλαμε τις διακοπές ρεύματος τις οποίες τις έχουμε μετρήσει σε sec. Οι επόμενες 5 στήλες από την 16 η έως και την 20 η αναφέρονται στους σταθμούς εργασίας της φιάλης 232 ml στις οποίες περιέχονται τα είδη των βλαβών και η διάρκεια της καθυστέρησης που δημιούργησαν αυτές οι βλάβες. Οι σταθμοί εργασίας όπου οφείλεται η καθυστέρηση είναι : (1) Είσοδος πλυντηρίου (2) Έξοδος πλυντηρίου (3) Γραμμή νέων φιαλών (4) Γεμιστικό Κλειστικό (5) Ετικετέζα Στην 21 η στήλη έχουμε το σύνολο των καθυστερήσεων που εμφανίστηκαν στους σταθμούς εργασίας και είναι μετρημένες σε sec. Στην 22 η στήλη έχουμε το σύνολο των καθυστερήσεων συμπεριλαμβανομένων και των αλλαγών. Από την στήλη 23 η ως και την 30 η έχουμε τις αιτίες τω βλαβών (Α,Β,Γ,Δ,Ε,Ζ,Χ) και το χρόνο που αντιστοιχεί στην κάθε βλάβη και τέλος στην 31 η στήλη έχουμε το μέσο όρο αυτών των βλαβών. 3.3.1 ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΟΙ ΠΙΝΑΚΕΣ ΓΥΑΛΙΝΗΣ ΦΙΑΛΗΣ 232 ML ΚΑΙ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Μετά από την επεξεργασία των τιμών από τα έντυπα παρακολούθησης προέκυψαν οι πίνακες που ακολουθούν και αναφέρονται στην ποσότητα παραγωγής και στις καθυστερήσεις των σταθμών εργασίας ανά μήνα.οι πίνακες που φτιάξαμε από την επεξεργασία των δεδομένων, με στόχο την ευκολότερη διεξαγωγή συμπερασμάτων, είναι οι παρακάτω: 36

37 ΠΙΝΑΚΑΣ 1: (παράρτημα 1) Ουσιαστικά είναι ένας συγκεντρωτικός πίνακας παραγωγής της γυάλινης φιάλης.αρχικά θα πρέπει να αναφέρουμε τον λόγο για τον οποίο δημιουργήσαμε αυτόν τον πίνακα. Δημιουργώντας αυτόν τον πίνακα προσπαθούμε να δούμε σε μηνιαία βάση την πορεία της παραγωγής και στη διάρκεια του έτους ποιους μήνες είχαμε περισσότερες μέρες παραγωγής έτσι ώστε να την αξιολογήσουμε.ο πίνακας 1 αποτελείται συνολικά από 7 στήλες τις οποίες αναλύουμε παρακάτω. Στην πρώτη στήλη υπάρχουν οι 12 μήνες του έτους από τον Ιανουάριο του 2002 έως και τον Δεκέμβριο του 2002. Στην 2 η στήλη έχουμε τις ημέρες παραγωγής για κάθε μήνα χωριστά και ακολουθεί η 3 η στήλη όπου έχουμε τις ημέρες παραγωγής συγκεντρωτικά. Στην 4 η στήλη έχουμε το μέγεθος της παραγωγής σε κιβώτια ανά μήνα ( 1 κιβώτιο =20 γυάλινες φιάλες) όπου στην 5 η έχουμε το μέγεθος παραγωγής σωρευτικά. Στην 6 η στήλη έχουμε το μέγεθος της παραγωγής σε ημερήσια βάση, δηλαδή είναι η διαίρεση της 4 ης στήλης με την 2 η για να δούμε ποιο μήνα είχαμε την υψηλότερη παραγωγικότητα. Τέλος στην 7 η στήλη έχουμε την μέση μηνιαία παραγωγή. Για να μπορέσουμε να βγάλουμε ευκολότερα συμπεράσματα όσο αφορά στην παραγωγή δημιουργήσαμε το Διάγραμμα 1(διάγραμμα παραγωγής ανά μήνα ) ο οποίος βγήκε από τα δεδομένα του πίνακα 1. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ: Όπως είπαμε και προηγουμένως ο πίνακας αναφέρεται στα παραχθέντα κιβώτια ανά μήνα και ανά ημέρα παραγωγής.το πρώτο πράγμα που παρατηρούμε είναι ότι οι μέρες παραγωγής κυμαίνονται από 7 έως 17 κάθε μήνα, εκτός από τον μήνα Ιούλιο που φτάνει και τις 22 ημέρες παραγωγής. Από το διάγραμμα 1 είναι φανερό ότι η ποσότητα παραγωγής είναι έντονα εποχική. Η παραγωγή ακολουθεί αυξητικό ρυθμό μέχρι και τον Ιούλιο όπου παρουσιάζει μέγιστο και στην συνέχεια μειώνεται. Ο Ιανουάριος έχει την μικρότερη ποσότητα παρχθέντων κιβωτίων με 40640 κιβώτια και ο Ιούλιος την μεγαλύτερη με 128764 κιβώτια. Ο Ιανουάριος, ο Σεπτέμβριος και ο Δεκέμβριος έχουν την μικρότερη παραγωγή (κάτω από 55000 κιβώτια) και αυτό γιατί οι μέρες παραγωγής τους είναι μόλις 7 ημέρες. Αυτή η αυξομειώση της παραγωγής, οφείλεται καθαρά στην αντίστοιχη αύξηση της ζήτησης των αναψυκτικών τους θερινούς μήνες (Μάιος, Ιούνιος, Ιούλιος, Αύγουστος ) και στη μείωση της στους υπόλοιπους μήνες. Στην 7 η στήλη προκύπτει ότι η μηνιαία παραγωγή κιβωτίων με γυάλινες φιάλες ισούται με 70806 κιβώτια. Επίσης από την 6 η στήλη προκύπτει ότι η οριακή (μέγιστη ποσότητα που μπορεί να παράγει ημερησίως η επιχείρηση ισούται με 7624 κιβώτια. ΠΙΝΑΚΑΣ 2 (παράρτημα 1) : Είναι συγκεντρωτικός πίνακας καθυστερήσεων της γυάλινης φιάλης.αποτελείται από 8 στήλες και σκοπός αυτού του πίνακα είναι να μπορέσουμε να συγκρίνουμε την παραγωγή με την αντίστοιχη καθυστέρηση και να βγάλουμε κάποια συμπεράσματα. Στην πρώτη στήλη έχουμε πάλι τους μήνες από Ιανουάριο Δεκέμβριο και στην 2 η έχουμε την παραγωγή που αντιστοιχεί σε κάθε μήνα. Στην 3 η στήλη έχουμε τις καθυστερήσεις σε λεπτά(min) που αντιστοιχούν σε κάθε μήνα και στην 4 η στήλη έχουμε αυτές τις καθυστερήσεις σε ω:λ:δ για να μπορούμε να καταλάβουμε καλύτερα το μέγεθος της καθυστέρησης.κοιτάζοντας προσεκτικότερα τα έντυπα παρακολούθησης παρατηρήσαμε ότι οι ώρες παραγωγής, δηλαδή η βάρδια της ημέρας, δεν είναι πάντα 8ωρη.Αυτο οφείλεται στην καθυστέρηση έναρξης της παραγωγής ή στην απρογραμμάτιστη διακοπή της παραγωγής από εξωτερική αιτία.συγκεκριμένα στις 16/5 έγινε διακοπή ρεύματος η οποία κράτησε 2 ώρες. Η διακοπή ρεύματος όπως και άλλες καθυστερήσεις πριν την έναρξης της παραγωγής, δεν είναι αιτίες των καθυστερήσεων σε κάποιο σταθμό 37

38 εργασίας, γι αυτό δεν περιλαμβάνονται στον πίνακα των αιτιών.έχουν όμως αφαιρεθεί από τον χρόνο της βάρδιας δηλαδή του 8ωρου.Έτσι η 5 η στήλη η οποία περιέχει τις ημέρες παραγωγής έχει διορθωθεί και είναι περισσότερο ακριβής. Στην 6 η στήλη έχουμε τα παραχθέντα κιβώτια ανά 8ωρο (δηλαδή την παραγωγικότητα του κάθε μήνα ), και ομοίως στην 7 η και 8 η έχουμε τις καθυστερήσεις ανά 8ωρο η 7 η σε minutes και η 8 η σε λ:δ. Για να βγάλουμε ευκολότερα συμπεράσματα φτιάξαμε Διάγραμμα 2α (διάγραμμα παραγωγής \μήνα και αντίστοιχη καθυστέρηση ) και Διάγραμμα 2β (διάγραμμα παραγωγικότητας \ μήνα και αντίστοιχη καθυστέρηση ). ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ: Παρατηρώντας προσεκτικά τον Πίνακα 2, βλέπουμε όπως είπαμε και προηγουμένως ότι ο Ιούλιος έχει την μέγιστη παραγωγή κιβωτίων (128764) αλλά έχει και την μέγιστη καθυστέρηση με 10 ώρες 2 λεπτά και 9 δευτερόλεπτα. Αν όμως παρατηρήσουμε τις τρεις τελευταίες στήλες που μας δίνουν την παραγωγικότητα και τον μέσο όρο των καθυστερήσεων ανά 8ωρο, η εικόνα είναι διαφορετική.εδώ ο Σεπτέμβρης έχει την καλύτερη παραγωγικότητα με 7657 κιβώτια ανά 8ωρη βάρδια. Αυτό σημαίνει ότι τον Ιούλιο έγιναν πολλές βάρδιες για να καλυφθεί η αυξημένη ζήτηση σε γυάλινες φιάλες, παράχθηκαν πολλά κιβώτια αλλά οι καθυστερήσεις ήταν πολλές και έτσι μείωσαν την απόδοση της παραγωγής ( μειωμένη παραγωγικότητα). Από το διάγραμμα 2 α παρατηρούμε ότι οι καθυστερήσεις είναι ανάλογες της παραγωγής, εκτός από τον μήνα Μάιο. Επίσης παρατηρούμε από το διάγραμμα 2β ότι γενικά η παραγωγικότητα του εργοστασίου είναι σταθερή και παρουσιάζει τάση βελτίωσης από τον μήνα Αύγουστο και μετά. Αυτό σίγουρα οφείλεται στην τροποποίηση και βελτίωση στην γραμμή παραγωγής που έγινε στα μέσα Ιουλίου. ΠΙΝΑΚΑΣ 3 (παραρτημα 1) :Είναι ένας συγκεντρωτικός πίνακας καθυστερήσεων γυάλινης φιάλης ανά σταθμό εργασίας. Σκοπός αυτού του πίνακα είναι να δούμε πως μοιράζονται οι καθυστερήσεις ανά σταθμό εργασίας, έτσι ώστε να εντοπίσουμε σε ποιο σταθμό εργασίας έχουμε μεγαλύτερο πρόβλημα, δηλαδή μεγαλύτερη καθυστέρηση. Ο πίνακας 3 αποτελείται από 8 στήλες.στην 1 η στήλη έχουμε τους μήνες παραγωγής από Ιανουάριο 2002 μέχρι και Δεκέμβριο του 2002. Από την 2 η έως και την 6 η στήλη έχουμε τις καθυστερήσεις ανά σταθμό εργασίας ( είσοδος πλυντηρίου έξοδος πλυντηρίου Γραμμή νέων φιαλών Γεμιστικό,κλειστικό ετικετέζα ). Στην 7 η στήλη έχουμε τον ΜΟ των καθυστερήσεων αυτών και στην 8 η στήλη έχουμε, τις καθυστερήσεις που οφείλονται στις αλλαγές των προϊόντων, στην γραμμή παραγωγής.για ευκολία δική μας φτιάξαμε από τον πίνακα 3 δυο διαγράμματα, το διάγραμμα 3 α όπου είναι Διάγραμμα καθυστερήσεων για κάθε σταθμό εργασίας ανά μήνα και το Διάγραμμα 3β που είναι το διάγραμμα συνολικού ποσοστού καθυστέρησης κάθε σταθμού εργασίας. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ: Στον πίνακα 3 όπου εμφανίζονται αναλυτικά οι καθυστερήσεις προκύπτει ότι τον μήνα Ιούλιο όλοι οι σταθμοί εργασίας εκτός από την έξοδο πλυντηρίου και την ετικετέζα, σημειώνουν μέγιστο χρόνο καθυστέρησης. Μια πιθανή αιτία είναι ότι αυτόν τον μήνα οι ώρες παραγωγής ήταν οι περισσότερες (173.92 ώρες) και ίσως δεν έχει γίνει σωστός συντονισμός των μηχανημάτων με την καινούρια εγκατάσταση στην είσοδο πλυντηρίου και στον ταινιόδρομο από την έξοδο πλυντηρίου μέχρι πριν το γεμιστικό. Επίσης μπορούμε να παρατηρήσουμε ότι ο σταθμός εργασίας γεμιστικό κλειστικό έχει την περισσότερη καθυστέρηση με 83624 δευτερόλεπτα δηλαδή 23 ώρες 13 λεπτά και 48 δευτερόλεπτα. Μέσο όρο 38

39 καθυστέρησης έχει 6968,67 δευτερόλεπτα, δηλαδή 1ωρα 56 λεπτά και 24 δευτερόλεπτα κάθε μήνα. Από την άλλη πλευρά ο σταθμός εργασίας με την μικρότερη καθυστέρηση είναι η ετικετέζα με 15786 δευτερόλεπτα δηλαδή 4 ώρες 23 λεπτά και 6 δευτερόλεπτα. Ο μεγαλύτερος μέσος όρος καθυστέρησης είναι τον μήνα Ιούλιο με 7221 δευτερόλεπτα δηλαδή περίπου 2 ώρες και για όλη την χρονιά η μέση μηνιαία καθυστέρηση είναι ίση με 33703,2 δευτερόλεπτα δηλαδή 9 ώρες 21 λεπτά και 43 δευτερόλεπτα. Ο χρόνος αλλαγών είναι μια αναπόφευκτη αλλά καθόλου ασήμαντη καθυστέρηση. Συνολικά το έτος 2002 οι χρόνοι αλλαγών ήταν 121918 δευτερόλεπτα δηλαδή 33 ώρες 51 λεπτά και 58 δευτερόλεπτα. Ο μήνας Ιούλιος είχε το μεγαλύτερο χρόνο αλλαγών αφού τότε παράγχηκαν τα περισσότερα προϊόντα άρα και έγιναν οι περισσότερες αλλαγές 22292 δευτερόλεπτα δηλαδή 6 ώρες 11 λεπτά και 31 δευτερόλεπτα. Οι 6 ώρες καθυστέρησης φαίνονται λίγες μπροστά στις συνολικές ώρες παραγωγής (176 ώρες), αλλά αν σκεφτούμε ότι κάθε αλλαγή διαρκεί περίπου 12 λεπτά μέσα σε αυτό το χρονικό διάστημα θα είχαν παραχθεί 148 κιβώτια γυάλινης φιάλης (5923 κιβώτια ανά 8 ώρες = 740 κιβώτια την ώρα ) Εφόσον κάθε αλλαγή προϊόντος κοστίζει 148 κιβώτια,τότε συμφέρει να γίνεται συνεχής παραγωγή του ενός προϊόντος την ίδια ημέρα.έτσι οι αλλαγές θα μηδενίζονταν και το κέρδος θα έφτανε ακόμα και τα 4500 κιβώτια τον μήνα, ποσό αρκετά σημαντικό. Το πρόβλημα εδώ είναι ότι δεν είναι εφικτό για μια τέτοια επιχείρηση να παράγει για παράδειγμα μια μέρα μόνο λεμονάδα, μόνο πορτοκαλάδα, μόνο γκαζόζα κτλ. Αυτό απαιτεί ίδια ζήτηση σε όλα τα προϊόντα, όμως στην πραγματικότητα είναι μεγαλύτερη η απαίτηση παραγωγής ενός προϊόντος ( π.χ πορτοκαλάδας ) από ένα άλλο ( π.χ epsa lemon cola). Άρα είναι αδύνατον να παραχθεί ένα προϊόν την ημέρα, αλλά σίγουρα απαιτούνται όσο το δυνατόν λιγότερα έτσι ώστε να μειωθεί ο αριθμός των αλλαγών άρα και οι καθυστερήσεις. ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 3 α (παραρτημα 1) Το διάγραμμα 3 α μας επιτρέπει την σύγκριση των ποσοστών καθυστερήσεων κάθε σταθμού για κάθε μήνα.. Η είσοδος πλυντηρίου τους 4 πρώτους μήνες παρουσιάζει αυξημένο ποσοστό καθυστέρησης, το Μάιο ελαχιστοποιείται και τους υπόλοιπους μήνες παραμένει περίπου στα επίπεδα του 20% Η έξοδος πλυντηρίου έχει τους μήνες Μάιος και Νοέμβριος καθυστέρηση της τάξης περίπου 22% ενώ τους μήνες Ιούνιος, Αύγουστος,Σεπτέμβρης και Οκτώβρης έχει καθυστέρηση της τάξης του 10 % ενώ τους υπόλοιπους μήνες η καθυστέρηση είναι ελάχιστη και το Δεκέμβριο είναι μηδενική. Η γραμμή νέων φιαλών, που χρησιμοποιείται μόνο όταν η εμφιάλωση του αναψυκτικού γίνεται σε καινούριες φιάλες, έχει καθυστερήσει μόνο τους μήνες Ιανουάριο, Φεβρουάριο, Μάιο, Ιούνιο Ιούλιο και Αύγουστο, τους άλλους μήνες η καθυστέρηση είναι πάρα πολύ μικρή έως και ανύπαρκτη. Αξιοσημείωτη καθυστέρηση παρουσιάζει ο σταθμός εργασίας γεμιστικό κλειστικό, όπου τον Απρίλιο και τον Δεκέμβριο φτάνει και το 85%, ενώ τους υπόλοιπους μήνες δεν πέφτει κάτω από 30%. Τέλος η ετικετέζα κυμαίνεται γενικά σε χαμηλά επίπεδα με μέγιστο το αυτό το μήνα Σεπτέμβρη της τάξης του28%. ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 3β (παράρτημα 1) Αυτό το διάγραμμα παρουσιάζει μεγαλύτερο ενδιαφέρον, αφού φαίνεται η συνολική εικόνα των καθυστερήσεων στους σταθμούς 39