ΑΜΟΙΒΕΣ Καθηγητής Π. Φωτήλας Λέκτορας Ι. Γιαννατσής ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΠΑΡΟΧΕΣ ΑΜΟΙΒΕΣ Συνήθως αναφερόμαστε στην οικονομική (χρηματική) αμοιβή του εργαζόμενου για την εργασία που προσφέρει Οικονομικές παροχές Οικονομική χρησιμότητα: Αγορά αγαθών Αντικειμενική πλευρά των αμοιβών Κοινωνική χρησιμότητα: Το επίπεδο των αμοιβών ενός ατόμου συνδέεται με την κοινωνική του θέση (status) Υποκειμενική πλευρά των αμοιβών Αποτελούν βασικό παράγοντα υποκίνησης ή πηγή δυσαρέσκειας 1
ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑ ΑΜΟΙΒΩΝ Καθοδηγεί την κατανομή των πόρων της επιχείρησης Επιβράβευση των αποδοτικών εργαζομένων Πληροφόρηση των εργαζομένων για το επίπεδο της απόδοσής τους Διατήρηση ομαλών σχέσεων εντός της επιχείρησης Καθοδήγηση των εργαζομένων (προσδοκίες) ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΕΠΙΒΡΑΒΕΥΣΗΣ Παλαιότερα: Με βάση τα προσόντα, τις ικανότητες και την αρχαιότητα του εργαζομένου Είναι απλούστερη και εύκολα κατανοητή Θεωρείται «αντικειμενική» μέθοδος Εστιάζει στο σύνολο και την συνοχή Σήμερα: εστίαση στην απόδοση και την επίτευξη των στόχων Συμβαδίζει περισσότερο με τους στόχους της επιχείρησης Θεωρείται πιο «δίκαιη» (αν είναι αντικειμενική) Ενισχύει την παραγωγικότητα 2
ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΥ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΑΜΟΙΒΩΝ Κάλυψη αναγκών και υποκίνηση η Προσέλκυση εργαζόμενων Παραγωγικότητα και αποτελέσματα Αμοιβές σε ομοειδείς επιχειρήσεις Έμφαση σε χρηματικό μέρος αμοιβών Νομοθεσία, συλλογικές συμβάσεις ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΕΙΔΗ ΑΜΟΙΒΩΝ Συστήματα αμοιβών Ανάλογα με το χρόνο ή ( άλ ή) Κατ αποκοπή (ανάλογα με την παραγωγή) Με βραβεία υπεραπόδοσης Συμμετοχή Στα κέρδη Στον κύκλο εργασιών Επιδόματα ανθυγιεινής Οικογενειακών βαρών Άλλα/Παροχές: Κάλυψη αναγκών των εργαζομένων 3
ΑΜΟΙΒΗ ΑΝΑΛΟΓΩΣ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ Πλεονεκτήματα Σταθερό εισόδημα και ασφάλεια για τον εργαζόμενο Εξοικονόμηση κόστους εάν αυξηθεί η παραγωγικότητα Μειονεκτήματα Δεν υπάρχει επιβράβευση όσων αποδίδουν καλύτερα Χαμηλή υποκινητική δύναμη για αύξηση παραγωγικότητας Θεωρείται καταλληλότερο όταν ενδιαφέρει κυρίως η ποιότητα Κατάλληλο να εφαρμοστεί σε συστήματα όπου: δεν μπορεί να μετρηθεί η παραγωγικότητα κάθε εργαζομένου Υπάρχει υψηλό επίπεδο αυτοματοποίησης Πλεονεκτήματα ΑΜΟΙΒΗ ΚΑΤ ΑΠΟΚΟΠΗ Επιτρέπεται μεγαλύτερο εισόδημα στον εργαζόμενο Πιο «δίκαιο» σύστημα Μεγαλύτερη υποκινητική δύναμη Μειονεκτήματα Καταλήγει συνήθως εξαντλητικό (Σωματική/ψυχολογική πίεση) Οδηγεί συχνά σε προστριβές μεταξύ των εργαζομένων λόγω διαφορών στις αμοιβές και ανταγωνισμού Φέρνει σε μειονεκτικότερη θέση όσων δεν μπορούν να αυξήσουν την παραγωγικότητά τους Παραμελείται η ποιότητα και η ασφάλεια Θεωρείται καταλληλότερο όταν ενδιαφέρει κυρίως η ποσότητα 4
ΑΜΟΙΒΗ ΜΕ ΒΡΑΒΕΙΑ ΥΠΕΡΑΠΟΔΟΣΗΣ Καθορίζεται μία βασική αμοιβή για την βασική απόδοση και η επιπλέον απόδοση ανταμοίβεται με πρόσθετη αμοιβή (βραβείο) Πλεονεκτήματα Εξασφαλίζει σχετική δικαιοσύνη στις αμοιβές χωρίς να παραμελείται η ποιότητα και να εξαντλείται ο εργαζόμενος (διαδικαστική δικαιοσύνη) Μειονεκτήματα Χαμηλή υποκινητική δύναμη Αύξηση των δαπανών διοίκησης Απαιτεί μετρήσιμη απόδοση ΕΙΔΗ ΒΡΑΒΕΙΩΝ Τεχνοοικονομικά (Αρχή της οικονομικότητας) Ελαχιστοποίησης οίη ης (μέσων έ παραγωγής) Μεγιστοποίησης (παραγωγικού αποτελέσματος) Μπορούν να είναι: Ποσοτικά (ατομικά συνήθως) Χρησιμοποίησης (συνήθως ομαδικά/ ανά τμήμα) Κοινωνικά βραβεία Βραβεία θέσης Βραβεία συμπεριφοράς 5
ΟΜΑΔΙΚΑ ΒΡΑΒΕΙΑ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ Χρησιμοποιούνται όταν δεν μπορεί να προσδιοριστεί ακριβώς η απόδοση/συμμετοχή κάθε εργαζόμενου Μερίδιο στα κέρδη Μερίδιο από εξοικονόμηση πόρων (αποτελεσματικότητας) Πλεονεκτήματα: + Αυξάνουν τον βαθμό των προσδοκιών + Όποιος εργάζεται περισσότερο ή αποτελεσματικότερα ανταμείβεται αντίστοιχα. + Είναι σχετικά αντικειμενικά Μειονεκτήματα Μπορεί να προκαλέσουν τριβές μεταξύ μελών των ομάδων Είναι συνήθως πιο μακροπρόθεσμα ΜΕΡΙΣΜΑ ΕΠΙ ΤΩΝ ΚΕΡΔΩΝ Οι εργαζόμενοι λαμβάνουν ένα ποσοστό των κερδών ως επιπρόσθετη αμοιβή (σε κάποιες χώρες ενθαρρύνεται η χρήση της μεθόδου αυτής και νομοθετικά) Πλεονεκτήματα + Εστιάζει στα συμφέροντα της επιχείρησης και το ευθυγραμμίζει με εκείνα των εργαζομένων + Πολύ χρήσιμο ειδικά σε νέες επιχειρήσεις που αναπτύσσονται + Συνηθίζεται και σε θέσεις υψηλού επιπέδου ή υψηλής εξειδίκευσης Μειονεκτήματα - Δεν συνδέεται άμεσα με την προσπάθεια που καταβάλλεται (μπορεί Δεν συνδέεται άμεσα με την προσπάθεια που καταβάλλεται (μπορεί να μην υπάρχουν κέρδη λόγω άλλων παραγόντων) - Υπάρχει σχετικά μεγάλη χρονική - Το κέρδος μπορεί να μην είναι ικανοποιητικό - Η αμοιβή μεταβάλλεται συνέχεια 6
ΜΕΡΙΣΜΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ (ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ) Κόστος εργασίας = Σταθερό Ποσοστό του τελ. Κόστους (υπολογίζεται με αναλυτικές μεθόδους) Μέρος των κερδών από την αποτελεσματικότερη εργασία (μείωση του σχετικού ποσοστού) δίνεται στους εργαζομένους Κατάλληλη στρατηγική για εδραιωμένες επιχειρήσεις που λειτουργούν σε σχετικά σταθερές συνθήκες Απαιτείται μεγάλη αλληλεπίδραση Διοίκησης εργαζομένων Ενθαρρύνει και απαιτεί την ενεργή συμμετοχή των εργαζομένων ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΚΗ ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΥ ΒΡΑΒΕΙΩΝ Ποιά είναι η βασική αμοιβή; Ποιά είναι η βασική απόδοση Ποιός είναι ο στόχος του βραβείου; Ατομικά ή ομαδικά; Ποιό είναι το ανώτατο όριο του βραβείου; Ποιά είναι η κλιμάκωση των βραβείων (αναλογική, η μ η βρ β ( γ ή, αύξουσα/προοδευτική, φθίνουσα) 7
ΧΡΗΣΙΜΟΙ ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΕΣ Μέση αμοιβή/ώρα = Συν. Αμοιβές / ώρες εργασίας % Αμοιβών στο κόστος = Αμοιβές / δαπάνες Σύστημα που υπερισχύει= Αμοιβές κατ αποκόπη / Αμοιβές αναλόγως του χρόνου Ένδειξη ισχύος βραβείων = Βασικές αμοιβές / Βραβεία Μέση αμοιβή/εργαζόμενο = Συν. αμοιβές / Αριθμός εργαζομένων Συμμετοχή αμοιβών = Παραγωγή / Σύνολο αμοιβών ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΔΙΚΑΙΗΣ ΑΜΟΙΒΗΣ Ο βαθμός δικαιοσύνης που θεωρεί ο εργαζόμενος ότι υπάρχει στην αμοιβή του Προσδιοριστικοί παράγοντες Ενδοεπιχειρησιακοί Απόδοση και συμπεριφορά εργαζομένου Η φύση και το αντικείμενο εργασίας Θέση στην ιεραρχία Εξωεπιχειρησιακοί Μισθοί σε ομοειδείς επιχειρήσεις Κοινωνικό και οικονομικό περιβάλλον (τιμάριθμος) Ανάγκες εργαζομένων 8
ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΘΕΣΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Αντικειμενική διαδικασία καθορισμού των απαιτούμενων προσόντων και της αμοιβής μίας θέσης Βασικές μέθοδοι: Μέθοδος των κατηγοριών Μέθοδος των βαθμών Χρησιμότητα Ορθολογικοποίηση των αμοιβών Δικαιολόγηση των αμοιβών και αποδοχή από τους εργαζόμενους Η καθιέρωση κινήτρων για την εξέλιξη του εργαζόμενου στην επιχείρηση Η ενθάρρυνση για ανάληψη νέων καθηκόντων ΤΥΠΙΚΗ ΑΤΥΠΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ Πολύ συχνά η αξιολόγηση μίας θέσης από τους εργαζόμενους διαφέρει από εκείνη της Διοίκησης Οι διαφορές μπορεί να αφορούν και τα χαρακτηριστικά της θέσης και την ιεραρχική της κατάταξη Μεγάλη σημασία έχει και ο τίτλος μίας θέσης Πρέπει να αποφεύγονται όσο είναι δυνατόν οι βίαιες και δραστικές αλλαγές στην αξιολόγηση μίας θέσης (ειδικά οι αρνητικές...) 9
ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΤΒΕ = ΠΑ Α Χ ΠΑ Β ΠΑ Α : Αξιολόγηση απαιτούμενων προσόντων και χαρακτηριστικών θέσης εργασίας ΠΑ Β : Αξιολόγηση απόδοσης εργαζομένου από τον (ή τους) προϊστάμενό ( ούς) του Συντελεστής Βαθμολόγησης ης Απόδοσης (ΣΒΑ) Ανεπαρκής Άριστη ΤΥΠΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΜΟΙΒΩΝ Άλλες παροχές Αποζημίωση «θυσιών» Επιβράβευση αφοσίωσης Προσαρμογή μισθού Βραβεία απόδοσης Βασικός μισθός: καθορίζεται κυρίως από την αγορά και την ανάλυση των θέσεων εργασίας Μέρισμα κερδών 10