Διερεύνηζη εκπαιδεσηικών αναγκών ηων εκπαιδεσηικών ηης Πρωηοβάθμιας Εκπαίδεσζης ζε θέμαηα Σσμβοσλεσηικής

ΠΑΗΓΑΓΧΓΗΚΟ ΣΜΖΜΑ Γ. Δ. ΓΗΓΑΚΑΛΔΗΟ ΑΛΔΞΑΝΓΡΟΤΠΟΛΖ: «ΘΔΟΓΧΡΟ ΚΑΣΑΝΟ» Δξεπλεηηθφ Πξφγξακκα κε ζέκα: Διερεύνηζη εκπαιδεσηικών αναγκών ηων εκπαιδεσηικών ηης Πρωηοβάθμιας Εκπαίδεσζης ζε θέμαηα Σσμβοσλεσηικής Δπηβιέπνπζα: Γξ Αηθαηεξίλε Γ. Κεδξάθα Μεηεθπαηδεπφκελνη: Κακπάληαεο Υξπζφζηνκνο (Α.Μ.7) Πνπξλάξαο Ησάλλεο (Α.Μ.1) Υακδαδάθε Γεσξγία (Α.Μ.19) ΑΛΔΞΑΝΓΡΟΤΠΟΛΖ, 2010

2 πρλά ζπκβαίλεη αθφκε θαη κε ηα παηδηά καο λα ηα αγαπάκε γηα λα ηα ειέγρνπκε κάιινλ, παξά γηαηί ηα εθηηκάκε. κσο, έλα απφ ηα πην ηθαλνπνηεηηθά ζπλαηζζήκαηα πνπ γλσξίδσ πξνέξρεηαη απφ ην γεγνλφο φηη εθηηκψ ηνλ άλζξσπν κε ηνλ ηξφπν πνπ εθηηκψ έλα ειηνβαζίιεκα. Γελ κπνξψ λα ειέγμσ έλα ειηνβαζίιεκα. Σν παξαηεξψ κε δένο λα μεηπιίγεηαη. Rogers, C., (1980). A Way of being. Boston: Houghton-Mifflin, ζει.22-23.

3 ΠΗΝΑΚΑ ΠΔΡΗΔΥΟΜΔΝΧΝ ΠΔΡΗΛΖΦΖ... 5 SUMMARY... 6 Πξφινγνο... 8 Δηζαγσγή... 10 Α ΜΔΡΟ:ΘΔΧΡΖΣΗΚΖ ΠΡΟΔΓΓΗΖ... 12 1. Δλλνηνινγηθή απνζαθήληζε ηνπ φξνπ ηεο πκβνπιεπηηθήο... 12 1.1. Οξηζκνί... 12 α) πκβνπιεπηηθή... 12 β) Δθπαηδεπηηθέο αλάγθεο... 14 1.2. ηφρνη, βαζηθέο αξρέο θαη είδε πκβνπιεπηηθήο... 15 1.3.Θεσξίεο πκβνπιεπηηθήο πξνζέγγηζεο ζην δεκνηηθφ ζρνιείν... 19 1.3.1. Φπρνδπλακηθή πξνζέγγηζε... 19 1.3.2. Τπαξμηζηηθέο - Αλζξσπηζηηθέο Θεσξίεο πκβνπιεπηηθήο... 20 Οη ππαξμηζηηθέο ζεσξίεο... 20 α) Ζ Πξνζσπνθεληξηθή πξνζέγγηζε ζηε πκβνπιεπηηθή... 21 β) Ζ ζεσξία ηεο ηεξάξρεζεο ησλ αλαγθψλ (ή ζεσξία ηεο Απηνπξαγκάησζεο)... 23 2. Πξνεγνχκελεο εξεπλεηηθέο πξνζεγγίζεηο ζην ζέκα ηεο εθαξκνγήο θαη ρξεζηκφηεηαο ηεο πκβνπιεπηηθήο ζην ρψξν ηνπ δεκνηηθνχ ζρνιείνπ... 26 3. Πξαγκαηηθφηεηεο ζηελ Διιεληθή Πξσηνβάζκηα Δθπαίδεπζε... 28 3.1. Οη ζηφρνη ηεο εθπαίδεπζεο ζήκεξα θαη νη λένη ξφινη ηνπ δαζθάινπ... 28 3.2. Πξνβιήκαηα πνπ αληηκεησπίδεη ν δάζθαινο ζηνλ εξγαζηαθφ ηνπ ρψξν... 30 3.3 Ο ξφινο ηνπ πκβνχινπ... 33 α) Ο ξφινο ηνπ ρνιηθνχ πκβνχινπ φπσο ιεηηνπξγεί ζήκεξα... 33 β) Ζ πκβνπιεπηηθή δηάζηαζε ηνπ ξφινπ ηνπ δαζθάινπ... 34 4. Ζ αλαγθαηφηεηα ηεο πκβνπιεπηηθήο ζην Γεκνηηθφ ρνιείν ζήκεξα... 36 5. Σν πιαίζην ηεο Πξσηνβάζκηαο Δθπαίδεπζεο θαη ην πξνθίι ηνπ δαζθάινπ ζην Ννκφ Ρνδφπεο... 41 α) Γεκφζηα Γεκνηηθά ζρνιεία... 42 β) Μεηνλνηηθά ζρνιεία... 44 Μηθξή αλαδξνκή ζηελ ηζηνξία ηεο κεηνλνηηθήο εθπαίδεπζεο ζηε Θξάθε... 44 Σν πξνθίι ησλ δαζθάισλ ησλ κεηνλνηηθψλ ζρνιείσλ... 45 6. Αθεηεξίεο ελδηαθέξνληνο γηα ηελ επηινγή ηνπ ζέκαηνο ηεο παξνχζαο έξεπλαο... 46

4 Β ΜΔΡΟ... 48 ΜΔΘΟΓΟΛΟΓΗΑ ΣΖ ΔΡΔΤΝΑ... 48 1. Ζ ηαπηφηεηα ηεο έξεπλαο... 48 1.1.θνπφο ηεο έξεπλαο... 48 1.2. ηφρνη ηεο έξεπλαο... 48 1.3. Δξεπλεηηθά εξσηήκαηα... 48 1.4. Δπηινγή εξεπλεηηθήο κεζφδνπ... 49 1.5. Δξγαιείν θαη ηερληθή ζπιινγήο ησλ δεδνκέλσλ... 49 ΟΓΖΓΟ ΤΝΔΝΣΔΤΞΖ... 52 1.6 Γείγκα ηεο έξεπλαο... 54 1.7 «Σν εξεπλεηηθφ ζπκβφιαην»... 55 1.8 Γηαδηθαζία ζπιινγήο δεδνκέλσλ. Σφπνο θαη ρξφλνο ησλ ζπλεληεχμεσλ... 55 1.9. Πεξηνξηζκνί ηεο έξεπλαο. Εεηήκαηα ήζνπο θαη αμηνπηζηίαο... 56 2. Αλάιπζε θαη εξκελεία ησλ απνηειεζκάησλ... 59 Πξψην Δξεπλεηηθφ Δξψηεκα: Πψο αληηιακβάλνληαη νη εθπαηδεπηηθνί ηνλ φξν πκβνπιεπηηθή;... 60 Γεχηεξν Δξεπλεηηθφ Δξψηεκα: ε πνηεο πεξηπηψζεηο νη εθπαηδεπηηθνί εθηηκνχλ φηη ρξεηάδνληαη γλψζεηο πκβνπιεπηηθήο;... 65 Σξίην Δξεπλεηηθφ Δξψηεκα: Δίλαη κέζα ζηελ αξκνδηφηεηα ησλ δαζθάισλ λα αζθνχλ πκβνπιεπηηθφ έξγν θαη πνηα πξνζφληα ζεσξνχληαη αλαγθαία γη απηφ ην ξφιν;... 75 Σέηαξην εξεπλεηηθφ εξψηεκα: Πνηεο πξνυπνζέζεηο (πξνζφληα-άιιεο ππνδνκέο) ζεσξνχληαη αλαγθαίεο ψζηε λα απνθηήζνπλ νη εθπαηδεπηηθνί ηθαλφηεηεο πκβνπιεπηηθήο ζην εθπαηδεπηηθφ ηνπο έξγν;... 88 πκπεξάζκαηα... 94 Σν επφκελν βήκα. Πξνηάζεηο γηα πεξαηηέξσ εξεπλεηηθέο πξνζεγγίζεηο... 98 Κνηηάδνληαο πίζσ Μηα αλαζηνραζηηθή πξνζέγγηζε ζηελ πνξεία ηεο έξεπλαο... 100 ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΚΔ ΑΝΑΦΟΡΔ... 102 Διιελφγισζζε βηβιηνγξαθία... 102 Ξελφγισζζε βηβιηνγξαθία... 109 Γηθηπαθνί ηφπνη... 110 ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ... 113 Πίλαθεο ηαμηλφκεζεο δεδνκέλσλ... 113

5 ΠΔΡΗΛΖΦΖ Ζ παξνχζα έξεπλα έρεη σο ζηφρν ηε δηεξεχλεζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ αλαγθψλ ζε ζέκαηα πκβνπιεπηηθήο ησλ εθπαηδεπηηθψλ ηεο Πξσηνβάζκηαο Δθπαίδεπζεο ηνπ λνκνχ Ρνδφπεο, πνπ ππεξεηνχλ ζε δεκφζηα, κεηνλνηηθά θαη δηαπνιηηηζκηθά ζρνιεία. ην ζεσξεηηθφ κέξνο νξίδνληαη νη έλλνηεο «πκβνπιεπηηθή» θαη «εθπαηδεπηηθέο αλάγθεο», πξνζεγγίδνληαη νη θπξηφηεξεο ζεσξίεο πνπ αλαπηχρζεθαλ ζε ζρέζε κε ηε πκβνπιεπηηθή θαη παξνπζηάδεηαη ε ειιεληθή πξαγκαηηθφηεηα φζνλ αθνξά ζην ξφιν ηνπ δαζθάινπ ηεο Πξσηνβάζκηαο Δθπαίδεπζεο. Σέινο, πξνζεγγίδεηαη ε αλαγθαηφηεηα ηεο πκβνπιεπηηθήο ζην ζεκεξηλφ ζρνιείν θαη ζθηαγξαθείηαη ην πξνθίι ηνπ δαζθάινπ ηνπ λνκνχ Ρνδφπεο. Ζ έξεπλα δηελεξγήζεθε απφ ην Ννέκβξην ηνπ 2009 έσο ην Φεβξνπάξην ηνπ 2010. Γηα ηελ επίηεπμε ηνπ ζθνπνχ ηεο επηιέρηεθε ε κέζνδνο ηεο πνηνηηθήο έξεπλαο κε εξγαιείν ζπιινγήο δεδνκέλσλ ηελ ζπλέληεπμε πάλσ ζε ηέζζεξηο εξεπλεηηθνχο άμνλεο: 1. Πψο νη εθπαηδεπηηθνί αληηιακβάλνληαη ηνλ φξν πκβνπιεπηηθή; 2. ε πνηεο πεξηπηψζεηο εθηηκνχλ φηη ρξεηάδνληαη γλψζεηο πκβνπιεπηηθήο; 3. Δίλαη κέζα ζηελ αξκνδηφηεηα ησλ δαζθάισλ λα αζθνχλ πκβνπιεπηηθφ έξγν θαη πνηα πξνζφληα ζεσξνχληαη αλαγθαία γη απηφ ην ξφιν; 4. Ση πξνηείλνπλ νη δάζθαινη ψζηε λα απνθηήζνπλ γλψζεηο πκβνπιεπηηθήο; Σν δείγκα, πνπ ήηαλ ηπραίν, απεηέιεζαλ 12 εθπαηδεπηηθνί, 6 άληξεο θαη 6 γπλαίθεο πνπ ππεξεηνχλ ζε δεκφζηα, δηαπνιηηηζκηθά θαη κεηνλνηηθά ζρνιεία ηνπ Ν. Ρνδφπεο. Σα απνηειέζκαηα έδεημαλ φηη νη δάζθαινη έρνπλ κηα κάιινλ ηπραία θαη επηθαλεηαθή αληίιεςε γηα ηε πκβνπιεπηηθή, εθηηκνχλ φκσο φηη ρξεηάδνληαη γλψζεηο πκβνπιεπηηθήο γηα λα βειηηψζνπλ ηελ απηνεθηίκεζε θαη ηελ απηνγλσζία ηνπο, ηε δηαρείξηζε πξνβιεκάησλ δηαπξνζσπηθψλ ζρέζεσλ θπξίσο κε γνλείο θαη καζεηέο, ηε δηαρείξηζε πξνβιεκάησλ ηάμεο θαη νκαιήο ιεηηνπξγίαο ηνπ ζρνιείνπ, ηελ εθαξκνγή θαηλνηνκηψλ θαη κεηαξξπζκίζεσλ, ηελ νξγάλσζε ηεο δηδαθηηθήο πξάμεο, ηε δπλαηφηεηα ιήςεο απνθάζεσλ, ηελ αληηκεηψπηζε ςπρνινγηθψλ θαη ζπλαηζζεκαηηθψλ αλαγθψλ ησλ καζεηψλ. Ο πκβνπιεπηηθφο ξφινο βξίζθεηαη αλάκεζα ζηνπο ξφινπο ηνπ δαζθάινπ θαη κπνξεί λα ηνλ βνεζήζεη λα δηαρεηξηζηεί ηα φξηα ησλ δπλαηνηήησλ ηνπ, ηηο ειιείςεηο ηνπ θαη ηνλ ηξφπν λα ηηο αληηκεησπίζεη. Άιια πξνζφληα πνπ πξέπεη λα δηαζέηεη είλαη ε ηθαλφηεηά ηνπ λα δεκηνπξγεί θαηάιιειν εθπαηδεπηηθφ θιίκα, θαζψο θαη ε δηαζεζηκφηεηά θαη επηζπκία ηνπ λα επηκνξθσζεί (ελδνπαλεπηζηεκηαθά θαη ελδνζρνιηθά) θαη λα εθαξκφζεη λέα

6 επηζηεκνληθά δεδνκέλα. Σέινο, ε παξνχζα έξεπλα θαηέδεημε φηη πέξα απφ ηελ πξνζπάζεηα ηεο Πνιηηείαο λα νξγαλψζεη επηκνξθσηηθά πξνγξάκκαηα, νη εθπαηδεπηηθνί επηζπκνχλ λα ππνζηεξίδνληαη ζην έξγν ηνπο απφ εηδηθνχο πκβνχινπο, κε ζρνιηθή θαη δηδαθηηθή εκπεηξία, εηδηθεπκέλνπο ζηε πκβνπιεπηηθή Φπρνινγία θαη ηελ Κνηλσληνινγία, θαζψο θαη απφ νξγαλσκέλα θέληξα παξνρήο ζηήξημεο ζε εθπαηδεπηηθνχο θαη γνλείο, κέζσ ηεο δηνξγάλσζεο ζεκηλαξίσλ θαη δηαιέμεσλ ζε ζέκαηα πνπ ηνπο απαζρνινχλ. SUMMARY This research aims to explore the educational needs concerning Counseling issues of of Primary Education teachers in the prefecture of Rodopi serving in public, minority and intercultural schools. In the theoretical part we defined the concepts Counseling and educational needs, we approached the principal theories developed in relation to Counseling and we presented the Greek reality with regard to the role of the teacher, the problems he must manage and the role of the school Counselor. Finally, we approached the needs of Counseling in the current school and we outlined the profile of the teacher who serves in the County of Rodopi. The survey was conducted from November 2009 to February 2010.To achieve our goal we chose the method of qualitative research and data was collected by interviews based on four research areas: 1. How do teachers perceive the term Counseling? 2. In what circumstances do they think that they need Counseling skills? 3. Is it within the competence of teachers to carry out Counseling work and what qualifications are required for this role? 4. What do teachers suggest in order to acquire Counseling knowledge? We interviewed a random sample of 12 teachers, 6 men and 6 women serving in public, intercultural and minority schools of Rodopi. The results showed: 1. That the teachers have a random and superficial understanding of the term of Counseling 2.They think that they require Counseling knowledge in order to improve their selfesteem and self-awareness, their competence to manage interpersonal relationship problems especially with parents, problems of classroom order and smooth operation of the school. The Counseling knowledge would help them to implement innovations

7 and reforms, to organize teaching practice, to make decisions in order to manage effectively psychological and emotional needs of students 3. The role of Counselor is one of the roles of teacher and can be carried out when he knows the limits of his capabilities, his shortcomings and how to cope with them. Other qualifications that he must have is the ability to create an appropriate learning environment and the availability and willingness to study (in university and school training programs) and apply new scientific data. 4. Apart from the serious efforts of the state to organize training programs, educators declare their desire to be supported in their work by special Counselors equipped with school and teaching experience and specialized in Counseling psychology and in sociology, as well as by organized support centers to teachers and parents, which will be equipped with organized libraries and will organize seminars and lectures on issues that concern them.

8 Πξφινγνο Ζ πκβνπιεπηηθή σο πξαθηηθή παξέκβαζε πινπνηείηαη ζε πνιινχο ρψξνπο ηεο θαζεκεξηλήο δσήο. Ζ ζχλδεζε κε ηηο επηζηήκεο ηεο Αγσγήο επηηεχρζεθε αξρηθά κε ηε δηαδηθαζία επηινγήο επαγγέικαηνο. Υξνληθά νη πξψηεο πξνζπάζεηεο επηζηεκνληθήο ζπγθξφηεζεο ηεο πκβνπιεπηηθήο κε ηελ Παηδαγσγηθή κπνξνχλ λα ζπλδεζνχλ κε ηηο δηαθνξνπνηήζεηο ζηα Δθπαηδεπηηθά ζπζηήκαηα κεηά ην Β παγθφζκην πφιεκν, ιφγσ θνηλσληθψλ θαη νηθνλνκηθψλ αιιαγψλ. Οη εθπαηδεπηηθέο κεηαξξπζκίζεηο πνπ αθνινχζεζαλ σο ζρεδηαζκέλεο ζηξαηεγηθέο πξνζπάζεζαλ κε δηάθνξεο παξεκβάζεηο ή θαηλνηφκεο δξάζεηο λα αληαπνθξίλνληαη ζηηο εηδηθέο αλάγθεο θάζε επνρήο. Οη κεηαξξπζκίζεηο απηέο θαηά ηηο ηειεπηαίεο δεθαεηίεο ηνπ 20 νπ αηψλα ζπλδένληαη κε ηηο ξαγδαίεο θνηλσληθννηθνλνκηθέο εμειίμεηο, φπσο ηε δηεζλνπνίεζε ηεο νηθνλνκίαο, ηελ αλάπηπμε λέσλ ηερλνινγηψλ, ηελ αλάδπζε λέσλ απαηηήζεσλ θαη λέσλ δεμηνηήησλ απφ ηνπο εξγαδφκελνπο (αλάιεςε επζχλεο, δεκηνπξγηθφηεηα, θνηλσληθέο ηθαλφηεηεο, δηαξθήο θαηάξηηζε θηι), ηηο εμειίμεηο ζηηο επηθνηλσλίεο, ηελ πνιππνιηηηζκηθφηεηα ησλ θνηλσληψλ καο, ηελ θξίζε πνπ πεξλνχλ νη ζεζκνί (ε νηθνγέλεηα, ε ζξεζθεπηηθή πίζηε θ.η.ι.), ηελ αιιαγή αληηκεηψπηζεο ηεο δηαθνξεηηθφηεηαο. Οη εμειίμεηο απηέο δηαθνξνπνίεζαλ ηελ αληίιεςή καο γηα ηελ αγσγή, ηφζν σο πξνο ηε κνξθή θαη ηελ νξγάλσζε, φζν θαη σο πξνο ηηο ππεξεζίεο πνπ πξέπεη λα παξέρνληαη ζην ζεκεξηλφ ζρνιείν, εθηφο απφ ηε γλψζε. ήκεξα εζηηάδνπκε ηελ πξνζνρή καο ζηελ αληηκεηψπηζε καζεζηαθψλ δπζθνιηψλ, ζηε καζεηηθή δηαξξνή, ζηα ζπλαηζζεκαηηθά πξνβιήκαηα ησλ παηδηψλ ιφγσ νηθνγελεηαθψλ πξνβιεκάησλ, ζηνλ θνηλσληθφ απνθιεηζκφ, ζηελ αγσλία ησλ λέσλ γηα ην κέιινλ. Οη λένη πξέπεη λα πξνεηνηκάδνληαη λα εληαρζνχλ θαη λα απαξηίζνπλ κηα κεηαλεσηεξηθή θνηλσλία φπνπ νη αμίεο θινλίδνληαη. ήκεξα, κηιψληαο γηα πκβνπιεπηηθή παξέκβαζε ζην ρψξν ηνπ ζρνιείνπ, σο θαζεκεξηλή παηδαγσγηθή πξάμε ελλννχκε ηελ ζθφπηκε παξέκβαζε ηνπ εηδηθνχ ή ηνπ δαζθάινπ ζηελ εμνκάιπλζε ησλ θαζεκεξηλψλ πξνβιεκάησλ ζηηο ζρέζεηο ησλ ζπληειεζηψλ ηεο κνξθσηηθήο δηαδηθαζίαο, δειαδή ησλ δαζθάισλ, ησλ καζεηψλ θαη ησλ γνλέσλ. Με ηνλ φξν πκβνπιεπηηθή δελ ελλννχκε νχηε θάπνηα ζεξαπεπηηθή δηαδηθαζία νχηε ηελ άκεζε παξνρή πιεξνθνξηψλ ζε ζέκαηα ςπρνινγίαο νχηε θάπνηα ςπρνκεηξηθή δηαγλσζηηθή δηαδηθαζία. Δλλννχκε ηελ αλάπηπμε ελφο παηδαγσγηθνχ πιαηζίνπ αλζξσπνινγηθήο πθήο ε νπνία ζα κπνξνχζε λα ζπκβάιιεη ζηε δηεξεχλεζε θαη πινπνίεζε παηδαγσγηθψλ ζηφρσλ, φπσο ηελ απηνπξαγκάησζε, ηε ρεηξαθέηεζε,

9 ηελ απηνγλσζία θαη ηελ ππνζηήξημε ζε απνθάζεηο βειηίσζεο ησλ ζρέζεσλ πνπ δεκηνπξγνχληαη ζην εθπαηδεπηηθφ πιαίζην. Ζ έξεπλα ζρεηηθά κε ηηο αλάγθεο ησλ εθπαηδεπηηθψλ ζε ζέκαηα πκβνπιεπηηθήο είλαη ζρεδφλ αλχπαξθηε ζηελ ειιεληθή πξαγκαηηθφηεηα. Δπηπιένλ, ε αλαγθαηφηεηα δεκηνπξγίαο θαιψλ δηαπξνζσπηθψλ ζρέζεσλ θαη νπζηαζηηθήο ππνζηήξημεο ησλ καζεηψλ ζηελ πξνζσπηθή θαη θνηλσληθή ηνπο εμέιημε είλαη δεηνχκελν απφ ηνπο εθπαηδεπηηθνχο, νη νπνίνη βηψλνπλ έλα θελφ γλψζεσλ ζ απηφ ηνλ ηνκέα. θνπφο ηεο παξνχζαο έξεπλαο ππήξμε ε απνηχπσζε ηεο αληίιεςεο ησλ εθπαηδεπηηθψλ γηα ηελ έλλνηα ηεο πκβνπιεπηηθήο, θαζψο θαη ησλ εθπαηδεπηηθψλ αλαγθψλ πνπ έρνπλ ζε ζέκαηα θαζεκεξηλήο αληηκεηψπηζεο ζρεζηαθψλ πξνβιεκάησλ πνπ δεκηνπξγνχληαη ζην ζρνιείν. Έρνληαο ηελ πεπνίζεζε πσο νη εθπαηδεπηηθνί παίδνπλ θαηαιπηηθφ ξφιν ζηελ εμειηθηηθή πνξεία ησλ καζεηψλ ζεσξνχκε αλαγθαίν λα θαηαγξαθνχλ νη εθπαηδεπηηθέο ηνπο αλάγθεο ζε ζέκαηα πκβνπιεπηηθήο, έηζη ψζηε λα εηνηκαζηνχλ πξνγξάκκαηα επηκφξθσζεο θαη πηζαλά εμεηδίθεπζήο ηνπο ζε ζέκαηα επηθνηλσλίαο, πκβνπιεπηηθήο θαη αλάπηπμεο δηαπξνζσπηθψλ δεμηνηήησλ. ηελ έξεπλα πήξαλ κέξνο έκπεηξνη εθπαηδεπηηθνί ηνπ λνκνχ Ρνδφπεο πνπ δνπιεχνπλ ζε Γεκφζηα, Μεηνλνηηθά θαη Γηαπνιηηηζκηθά ρνιεία. Ζ αληαπφθξηζή ηνπο ππήξμε ζεξκή θαη νη πιεξνθνξίεο πνπ καο έδσζαλ ζηηο ζπλεληεχμεηο νπζηαζηηθέο ζην λα δηαθσηίζνπκε ηα εξεπλεηηθά καο εξσηήκαηα. Ζ πξνζπκία ηνπο λα καο αθηεξψζνπλ ηνλ πνιχηηκν ρξφλν ηνπο θαη ε ζεηηθή ηνπο ζηάζε είραλ θαζνξηζηηθή ζεκαζία γηα ηελ νινθιήξσζε ηεο πξνζπάζεηάο καο. Σνπο επραξηζηνχκε ζεξκά. Θεξκέο επραξηζηίεο νθείινπκε επίζεο ζηελ επηβιέπνπζα ηεο εξεπλεηηθήο καο εξγαζίαο, εξεπλήηξηα θαη δηδάζθνπζα ην κάζεκα ηεο πκβνπιεπηηθήο ζην Γηδαζθαιείν «Θεφδσξνο Κάζηαλνο» ζηελ Αιεμαλδξνχπνιε, Γξ.Καηεξίλα Κεδξάθα. Οη πνιχηηκεο ζπκβνπιέο ηεο, ε βνήζεηά ηεο ζε ζέκαηα έξεπλαο θαη επηζηεκνληθήο νινθιήξσζεο ηνπ εξεπλεηηθνχ καο πνλήκαηνο, αιιά θαη ε ςπρνινγηθή ηεο ππνζηήξημε ππήξμε θαζνξηζηηθφο παξάγνληαο ζηελ νινθιήξσζε απηήο ηεο έξεπλαο. Γε ζα κπνξνχζακε λα παξαιείςνπκε επίζεο λα επραξηζηήζνπκε ζεξκά ηα κέιε ηεο επηηξνπήο αμηνιφγεζεο ηεο εξγαζίαο καο. Σέινο, νθείινπκε λα επραξηζηήζνπκε ηηο νηθνγέλεηέο καο γηα ηελ ππνκνλή θαη ηελ ακέξηζηε ζπκπαξάζηαζή ηνπο ζηελ πεξίνδν ηεο κειέηεο καο.

10 Δηζαγσγή Σνλ ηειεπηαίν αηψλα ζην ρψξν ηεο εθαξκνζκέλεο ςπρνινγίαο έρεη αλαπηπρζεί κηα λέα επηζηεκνληθή πεξηνρή γλσζηή κε ηνλ φξν πκβνπιεπηηθή Φπρνινγία (Counseling Psychology), ε νπνία αζρνιείηαη «κε ηε κειέηε ησλ ηξόπσλ, ησλ κεζόδσλ θαη δηαδηθαζηώλ, κε βάζε ηηο νπνίεο κπνξεί λα παξαζρεζεί επηζηεκνληθά ζεκειησκέλε βνήζεηα ζε άηνκα θάζε ειηθίαο, γηα λα αληηκεησπίζνπλ ηα πξνβιήκαηα θαη ηηο δπζθνιίεο ηηο νπνίεο ζπλαληνύλ θαη αδπλαηνύλ λα μεπεξάζνπλ, ζηεξηδόκελα απνθιεηζηηθά ζηηο δηθέο ηνπο δπλάκεηο» (Καζζσηάθεο, 2004:47). Ζ πνηθηιία θαη ην εχξνο ησλ νξηζκψλ πνπ έρνπλ δνζεί γηα ηε πκβνπιεπηηθή Φπρνινγία, νθείιεηαη ζηε κεγάιε ζεσξεηηθή εμέιημε απηήο ηεο επηζηήκεο. Οη αιιαγέο πνπ ζπλέβεζαλ ηνλ πξνεγνχκελν αηψλα ζηε δνκή ηεο θνηλσλίαο, αιιά θαη ζηελ νηθνλνκία θαη ζηελ ηερλνινγία νδήγεζαλ ζηελ αλαγθαηφηεηα κηαο επηζηήκεο πνπ ζα ζηεθφηαλ αξσγφο ζηελ ππνζηήξημε ησλ αηφκσλ φζνλ αθνξά ζηελ πξνζαξκνγή ηνπο ζηα λέα πεξηβάιινληα. Οη ηερλνινγηθέο θαη επηζηεκνληθέο εμειίμεηο, εηδηθά κεηά ην Β Παγθφζκην Πφιεκν, νη πιεζπζκηαθέο κεηαθηλήζεηο, ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ αχμεζε αηφκσλ φισλ ησλ θνηλσληθψλ θαη εζληθψλ ηάμεσλ πνπ απνθηνχζαλ πξφζβαζε ζηε κφξθσζε θαη ε απμαλφκελε απνδνρή ησλ ςπρνινγηθψλ ππεξεζηψλ απφ ην επξχ θνηλφ επέδξαζαλ δξαζηηθά ζηελ εμέιημε θαη αλάπηπμε ηεο πκβνπιεπηηθήο (Μαιηθηψζε-Λνΐδνπ, 1998). ε ζχγρξνλεο έξεπλεο νη γλψζεηο ρνιηθήο πκβνπιεπηηθήο θξίλνληαη απαξαίηεηεο απφ εθπαηδεπηηθνχο, καζεηέο θαη γνλείο (ππξνπνχινπ, 2001). Γηα λα αλαπηχμεη ν εθπαηδεπηηθφο ηηο ζπκβνπιεπηηθέο δεμηφηεηεο πνπ απαηηνχληαη γηα λα δεκηνπξγεζεί ην θαηάιιειν ζρνιηθφ πεξηβάιινλ, φπνπ ζα θπξηαξρνχλ νη γλήζηεο ζρέζεηο θαη ε νπζηαζηηθή επηθνηλσλία, ρξεηάδεηαη επηκφξθσζε. Ζ «άλεπ φξσλ» απνδνρή ηνπ άιινπ, φπσο ηελ νξίδεη ν Carl Rogers, ε «ελζπλαίζζεζε», ε ηθαλφηεηα λα είλαη θαλείο ν εαπηφο ηνπ, είλαη δηαδηθαζίεο πνπ γηα λα εθαξκνζηνχλ, πξέπεη πξψηα λα θαηαθηεζνχλ (Μπξνχδνο,1998). H πξνψζεζε ηεο ζπλαηζζεκαηηθήο αλάπηπμεο, ε εκβάζπλζε ζηε ζπλαηζζεκαηηθή λνεκνζχλε, είλαη ζθξαγίδεο πνηφηεηαο ηνπ ραξαθηήξα φζσλ νηθνδνκνχλ πγηείο δηαπξνζσπηθέο ζρέζεηο θαη δηαθξίλνληαη ζηνλ εξγαζηαθφ ηνπο ρψξν (Goleman, 2000). Ζ παξνχζα εξγαζία έρεη ζηφρν ηε δηεξεχλεζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ αλαγθψλ ησλ εθπαηδεπηηθψλ Πξσηνβάζκηαο Δθπαίδεπζεο ζρεηηθά κε δεηήκαηα πκβνπιεπηηθήο.

11 ην ζεσξεηηθφ κέξνο απηήο ηεο έξεπλαο, πνπ απνηειεί ην πξψην κέξνο ηεο έξεπλαο, απνζαθελίδνληαη ελλνηνινγηθά νη φξνη «πκβνπιεπηηθή» θαη «εθπαηδεπηηθέο αλάγθεο». Καηφπηλ νξίδνληαη νη ζηφρνη θαη νη βαζηθέο αξρέο θαη παξαηίζεληαη νη θχξηεο ζεσξεηηθέο πξνζεγγίζεηο ηεο πκβνπιεπηηθήο. ηε ζπλέρεηα παξνπζηάδεηαη ε ειιεληθή πξαγκαηηθφηεηα ζην ρψξν ηεο Πξσηνβάζκηαο Δθπαίδεπζεο, πξνζεγγίδνληαο ηνπο ζηφρνπο ηνπ ζεκεξηλνχ εθπαηδεπηηθνχ ζπζηήκαηνο θαη ηα πξνβιήκαηα πνπ θαινχληαη λα αληηκεησπίζνπλ νη εθπαηδεπηηθνί ζε ζρέζε κε ηνπο καζεηέο, ηνπο γνλείο, ηνπο ζπλαδέιθνπο θαη δηεπζπληέο ηνπο. Αλαθέξεηαη ν ξφινο ηνπ ρνιηθνχ πκβνχινπ, φπσο ιεηηνπξγεί ζήκεξα θαη αλαιχεηαη ε πκβνπιεπηηθή δηάζηαζε ηνπ ξφινπ ηνπ δαζθάινπ. Μέζα απφ ηελ παξνπζίαζε ησλ πηπρψλ ηνπ πκβνπιεπηηθνχ ξφινπ ηνπ ζεκεξηλνχ εθπαηδεπηηθνχ αλαδεηθλχεηαη ε αλαγθαηφηεηα ηεο πκβνπιεπηηθήο ζηα ζρνιεία ζήκεξα. Σν πξψην κέξνο ηεο εξγαζίαο ηειεηψλεη κε ηελ πεξηγξαθή ηνπ πιαηζίνπ ηεο Πξσηνβάζκηαο Δθπαίδεπζεο ζην λνκφ Ρνδφπεο θαη ηνπ πξνθίι ησλ εθπαηδεπηηθψλ πνπ δηδάζθνπλ ζηα δεκφζηα θαη ηα κεηνλνηηθά ζρνιεία ηνπ λνκνχ, θαη αθνινπζνχλ νη ιφγνη πνπ καο ψζεζαλ ζηελ επηινγή απηνχ ηνπ εξεπλεηηθνχ ζέκαηνο. Σν δεχηεξν κέξνο ηεο εξγαζίαο απνηειεί ε έξεπλα πεδίνπ θαη ε κεζνδνινγηθή ηεο πξνζέγγηζε. Παξνπζηάδνληαη ν ζθνπφο θαη νη ζηφρνη ηεο, ηα εξεπλεηηθά εξσηήκαηα, ην εξγαιείν - ν νδεγφο ζπλέληεπμεο - θαη ε δηαδηθαζία ζπιινγήο ησλ εξεπλεηηθψλ δεδνκέλσλ, θαζψο θαη ην δείγκα ησλ εθπαηδεπηηθψλ απφ ηνπο νπνίνπο ζπιιέρηεθαλ ηα εξεπλεηηθά δεδνκέλα. Πξνζεγγίδνληαη επίζεο ζέκαηα δενληνινγίαο, εγθπξφηεηαο θαη αμηνπηζηίαο ηεο έξεπλαο. Σελ αλάιπζε θαη εξκελεία ησλ απνηειεζκάησλ αθνινπζνχλ ηα ζπκπεξάζκαηα ζηα νπνία θαηαιήμακε, πξνηάζεηο γηα κειινληηθέο έξεπλεο, κηα κηθξή αλαζηνραζηηθή αλαζθφπεζε ηεο φιεο εξεπλεηηθήο δηαδηθαζίαο θαη νη βηβιηνγξαθηθέο αλαθνξέο ειιεληθέο θαη μελφγισζζεο, πνπ ρξεζηκνπνηήζεθαλ. ηα Παξαξηήκαηα παξαηίζεληαη νη απνκαγλεηνθσλήζεηο ησλ ζπλεληεχμεσλ θαη ν Πίλαθαο ηαμηλφκεζεο ησλ απνηειεζκάησλ ζε θάζε εξεπλεηηθφ εξψηεκα.

12 Α ΜΔΡΟ:ΘΔΧΡΖΣΗΚΖ ΠΡΟΔΓΓΗΖ 1. Δλλνηνινγηθή απνζαθήληζε ηνπ φξνπ ηεο πκβνπιεπηηθήο 1.1. Οξηζκνί α) πκβνπιεπηηθή Ζ πκβνπιεπηηθή, αλ θαη κε αξθεηή θαζπζηέξεζε, είλαη ήδε κηα πξαγκαηηθφηεηα θαη γηα ηε δηθή καο θνηλσλία. Σηο ηειεπηαίεο δεθαεηίεο απμάλνληαη δηαξθψο νη εθαξκνγέο ηεο σο επηζηεκνληθνχ αληηθεηκέλνπ, θαζψο θαη ν αξηζκφο ησλ αλζξψπσλ πνπ εξγάδνληαη σο χκβνπινη. Ζ απνζαθήληζε ηνπ φξνπ απνηειεί ην πξψην απαξαίηεην βήκα, έηζη ψζηε νξίδνληαο ην πεδίν ην νπνίν ζα εξεπλήζνπκε, λα θαηνξζψζνπκε λα δνχκε κε ζαθήλεηα ηνλ ηξφπν πνπ ζρεηίδεηαη κε ηηο εθπαηδεπηηθέο αλάγθεο ησλ εθπαηδεπηηθψλ. Ζ πκβνπιεπηηθή, σο «κηα λέα επηζηεκνληθή πεξηνρή» (Γεκεηξφπνπινο, 1999:23-32), ζπγγελήο κε ηελ Φπρνινγία θαη ηελ Φπρηαηξηθή, έρεη θαζηεξσζεί κε ηνλ φξν «Counseling» θαη αθνξά ζηε «ζηήξημε ηνπ αηόκνπ, ώζηε λα πξνρσξά ζε νξζνινγηθέο απνθάζεηο εθπαηδεπηηθνύ ή επαγγεικαηηθνύ ραξαθηήξα» (Παπαβαζηιείνπ-Αιεμίνπ, 2004:106-108). Ο φξνο πκβνπιεπηηθή ππνδειψλεη ηελ έλλνηα ηνπ ζπλ-βνπιεχνκαη, δειαδή, ηνπ «ζπλεμεηάδσ κε θάπνηνλ ην πξόβιεκά ηνπ θαη ηνλ δηεπθνιύλσ λα αλαδεηήζεη ηε ιύζε ηνπ» (Γεκεηξφπνπινο & Αιηάλεο, 1993:15-16). Με θαλέλαλ ηξφπν δελ ππνδειψλεη φηη ηνλ «ζπκβνπιεύσ» ή ηνπ «παξέρσ ζπκβνπιέο» (Γεκεηξφπνπινο, 1989:199). Δπνκέλσο, ε βνήζεηα παξέρεηαη απφ έκπεηξα θαη εμεηδηθεπκέλα άηνκα, ηνπο πκβνχινπο, ζε κηα δηαδηθαζία ηέηνηα, πνπ φπσο ηελ πεξηγξάθνπλ νη Krumboltz & Thoresen, νη άλζξσπνη λα θαηαζηνχλ ηθαλνί «λα κάζνπλ πώο λα ιύλνπλ νξηζκέλα δηαπξνζσπηθά ζπλαηζζεκαηηθά πξνβιήκαηα θαζώο θαη πξνβιήκαηα απνθάζεσλ» (Κνζκίδνπ & Γαιαλνπδάθε, 1996:7). Ζ πκβνπιεπηηθή ζα κπνξνχζε λα νξηζηεί πάλσ ζε ηξεηο άμνλεο αλαθνξάο αλάινγα κε: α) ηε ιεηηνπξγία ηεο θαη ηε κνξθή ηεο, β) ηνλ επηζηεκνληθφ ηεο ραξαθηήξα, θαη γ) ην ζθνπφ ηεο. Απφ κηα ελδεηθηηθή ζηαρπνιφγεζε απφςεσλ πεξί πκβνπιεπηηθήο, πνπ πεξηζζφηεξν ζπγθιίλνπλ θαη αθνξνχλ ζηε ρνιηθή πκβνπιεπηηθή, πξνθχπηεη φηη ε πκβνπιεπηηθή νξίδεηαη σο ε δηαδηθαζία θαηά ηελ νπνία ην άηνκν ζα βνεζεζεί απφ ην χκβνπιν, α) λα απνθηήζεη πιήξε επίγλσζε ηνπ εαπηνχ ηνπ θαη ησλ ηξφπσλ κε ηνπο νπνίνπο αληαπνθξίλεηαη ζηηο επηδξάζεηο ηνπ πεξηβάιινληφο ηνπ θαη β) λα δψζεη λφεκα ζηε ζπκπεξηθνξά ηνπ, θαζψο θαη λα αλαπηχμεη, λα απνζαθελίζεη θαη λα

13 επηδηψμεη έλα ζχλνιν ζηφρσλ θαη αμηψλ (Blocher, 1966). Θα θαηαθέξεη έηζη λα επηηχρεη, κε ηε ζέιεζή ηνπ πάληα, κηα επνηθνδνκεηηθή θαη βαζηά αιιαγή ζηελ πξαγκαηηθφηεηά ηνπ, ζηε ζπγθξφηεζε ηεο πξνζσπηθφηεηάο ηνπ, έηζη ψζηε λα κεηψζεη ηηο εζσηεξηθέο ηνπ ζπγθξνχζεηο θαη λα ρξεζηκνπνηήζεη πεξηζζφηεξε ελέξγεηα γηα ηε βειηίσζε ηεο δσήο ηνπ (Rogers, 1958). Ζ πκβνπιεπηηθή ινηπφλ σο δηαδηθαζία, ζπκβάιιεη ζην λα κάζεη έλα άηνκν λα γίλεηαη πην ινγηθφ. Να θαηαλνεί ην ιαλζαζκέλν εθείλν ηξφπν ηνπ ζθέπηεζζαη πνπ επζχλεηαη ηφζν γηα ηα απηνθαηαζηξνθηθά ζπλαηζζήκαηα πνπ ην βαζαλίδνπλ, φζν θαη γηα ηελ αλαπνηειεζκαηηθή ηνπ ζπκπεξηθνξά. Να κάζεη επίζεο λα ζθέπηεηαη, λα αηζζάλεηαη θαη λα ελεξγεί κε ηξφπν πην πγηή θαη νξζνινγηθφ (Ellis, 1962). Δίλαη κηα πξνζσπηθή, εμαηνκηθεπκέλε δηαδηθαζία, πνπ θαηά ηνλ Williamson, απνβιέπεη ζην λα βνεζήζεη ην άηνκν «λα αθνκνηώζεη ηηο πιεξνθνξίεο θαη δεμηόηεηεο ηνπ ζρνιηθνύ πξνγξάκκαηνο, θαιέο ζρέζεηο, θνηλσληθέο θαη πξνζσπηθέο αμίεο θαη, ζπλήζσο, δεμηόηεηεο, ηάζεηο θαη πίζηεηο, πνπ δηακνξθώλνπλ έλα νκαιά πξνζαξκνζκέλν άηνκν» (Μάλνο,1991:18). Ζ Δθπαηδεπηηθή πκβνπιεπηηθή ζα κπνξνχζε ελ θαηαθιείδη λα νξηζηεί σο ε ιεηηνπξγία - αιιά θαη ν θιάδνο ηεο Παηδαγσγηθήο πνπ επηδηψθεη λα δεκηνπξγεζνχλ ζηνλ εθπαηδεπηηθφ ρψξν νη απαξαίηεηεο πξνυπνζέζεηο ηεο πιηθνηερληθήο ππνδνκήο θαη ησλ αλζξψπηλσλ ζρέζεσλ, πνπ ζα επηηξέςνπλ ζηνλ χκβνπιν λα βνεζήζεη καζεηέο θαη εθπαηδεπηηθνχο, ζε θιίκα πάληα ζεβαζκνχ θαη θαηαλφεζεο. Δπηδηψθεη επίζεο, λα ηνπο βνεζήζεη λα αληηκεησπίζνπλ ζέκαηα ή πξνβιήκαηα πνπ πξνθχπηνπλ, λα γλσξίζνπλ ηηο δπλαηφηεηεο θαη ηα φξηα ηνπο, λα απνθηήζνπλ απηνγλσζία θαη δηάζεζε απηνθξηηηθήο, κε απψηεξν ζηφρν λα θαηαζηνχλ νινθιεξσκέλεο, ειεχζεξεο θαη ππεχζπλεο πξνζσπηθφηεηεο, πνπ ζα ρξεζηκνπνηνχλ ηηο δπλαηφηεηεο ηνπο γηα αιιαγή ζπκπεξηθνξάο θαη ιήςε ζσζηψλ απνθάζεσλ γηα ην θαιφ ηνπο θαη ην θαιφ ηεο θνηλσλίαο ζηελ νπνία δνπλ (Μάλνο, 1991 Μπξνχδνο, 2009). ζν γηα ην χκβνπιν φπσο πεξηγξάθεηαη απφ ην American Psychological Association (1956) είλαη ε εηδηθφηεηα πνπ «βνεζά ην ζπκβνπιεπόκελν λα βειηηώζεη ηελ πξνζσπηθή ηνπ θαηάζηαζε, λα αλαθνπθηζηεί από ηε ιύπε θαη ηε ζηελαρώξηα, λα επηιύεη θξίζηκεο θαηαζηάζεηο, λα αλαπηύμεη ηελ ηθαλόηεηα επίιπζεο ησλ πξνβιεκάησλ ηνπ θαη λα κπνξεί λα παίξλεη κόλνο ηνπ απνθάζεηο. Δπίζεο, ππνζηεξίδεη ηελ ςπρνινγηθή αλάπηπμε θαη εμέιημε ηνπ ζπκβνπιεπόκελνπ, βνεζώληαο ηνλ λα θάλεη θαιύηεξε ρξήζε ησλ απνζεκάησλ θαη ησλ ηθαλνηήησλ πνπ δηαζέηεη, ή δείρλνληάο ηνπ

14 ην δξόκν γηα ηελ αλάπηπμε λέσλ κεζόδσλ νη νπνίεο ζα ηνλ δηεπθνιύλνπλ λα βνεζήζεη κόλνο ηνπ ηνλ εαπηό ηνπ» (Μαιηθηψζε- Λνΐδνπ, 2001:17). β) Δθπαηδεπηηθέο αλάγθεο Ζ έλλνηα ηεο αλάγθεο γεληθά, ζπλαληάηαη κε πνιιέο εξκελείεο ηφζν ζηνλ θαζεκεξηλφ, φζν θαη ζηνλ επηζηεκνληθφ ιφγν. πρλά ζπγρέεηαη κε ηελ επηζπκία, ηελ αλαγθαηφηεηα, ηελ ππνρξέσζε, ην θαζήθνλ, ην ελδηαθέξνλ, ηε δήηεζε (θιήξε, 2007). χκθσλα κε ην Μaslow (1962) θαη ηε ζεσξία ηεο απηνπξαγκάησζεο ή ηεο ηεξάξρεζεο ησλ αλαγθψλ, νη άλζξσπνη θηλεηνπνηνχληαη πξνζπαζψληαο λα ηθαλνπνηήζνπλ δχν βαζηθέο ελφηεηεο αλαγθψλ, ηηο βαζηθέο ή ζηεξεηηθέο, πνπ είλαη νη πην επείγνπζεο θαη ηηο εμειηθηηθέο ή κεηα-αλάγθεο, πνπ επηδηψθνληαη γηα απηνπξαγκάησζε θαη γλσζηηθή θαηαλφεζε (Μαιηθηψζε-Λνΐδνπ, 2001). Χο εθπαηδεπηηθή αλάγθε ζεσξείηαη ε δηαθνξά κεηαμχ αλαγθαίαο θαη δηαζέζηκεο γλψζεο, δεμηφηεηαο θαη ζηάζεο. Δίλαη ε απφζηαζε κεηαμχ ελφο επηζπκεηνχ πξνηχπνπ θαη ηεο πθηζηάκελεο θαηάζηαζεο. Οη εθπαηδεπηηθέο αλάγθεο, πνπ δηαθνξνπνηνχληαη αλάκεζα ζηνπο εθπαηδεπηηθνχο θαη σο πξνο ηε ζπλεηδεηνπνίεζή ηνπο θαη σο πξνο ηελ έθθξαζή ηνπο, πξνθχπηνπλ φηαλ ππάξρεη έιιεηκκα γλψζεσλ πνπ επηβάιινληαη είηε απφ ζπγθεθξηκέλνπο θαλφλεο ή απφ θνηλσληθέο εμειίμεηο θαη αιιαγέο (θιήξε, 2007). χκθσλα κε ηνλ Κνζκφπνπιν (1995) ζηελ επνρή καο πνπ ραξαθηεξίδεηαη απφ θαηλφκελα ζχγρπζεο θαη αηέξκνλσλ αμηνινγήζεσλ, ν εθπαηδεπηηθφο ληψζεη αδχλακνο λα ππνδείμεη παηδεπηηθνχο ζθνπνχο κέζα ζ απηφ ην ράνο ησλ αιιεινζπγθξνπφκελσλ ζέζεσλ, πνιχ πεξηζζφηεξν κάιηζηα, φηαλ δηαπηζηψλεη φηη νη καζεηέο ηνπ είλαη απξφζπκνη λα ηνλ αθνχζνπλ. πλέπεηα ησλ παξαπάλσ ζπλζεθψλ είλαη ε ζπλαηζζεκαηηθή θαη ςπρνινγηθή επηβάξπλζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ θαη ε εθδήισζε ηάζεσλ αδηαθνξίαο θαη έιιεηςεο δηαιφγνπ κε ηνπο καζεηέο ηνπ (νχιεο, 1997). Έηζη, νη αλάγθεο ιεηηνπξγίαο ππεξεζηψλ πκβνπιεπηηθήο γίλνληαη κεγαιχηεξεο θαη πην επηηαθηηθέο ζην ρψξν ηεο ζρνιηθήο θνηλφηεηαο. Απφ ηελ άιιε κεξηά, νη ζχγρξνλεο θνηλσληθέο θαη πνιηηηζηηθέο αιιαγέο, θαηλφκελα, φπσο ε εθβηνκεράληζε, ε καδνπνίεζε ησλ αλζξψπσλ, ην ζπλαίζζεκα ηεο απνμέλσζεο, ην άγρνο θαη νη αληαγσληζηηθέο ηάζεηο, νδεγνχλ ζηε δηαηαξαρή ηεο ςπρηθήο πγείαο θαη ηεο ηζνξξνπίαο ηνπ αλζξψπνπ. Δπηπιένλ, ε ραιάξσζε ησλ ελδννηθνγελεηαθψλ ζρέζεσλ θαη νη επηπηψζεηο ηεο ζηηο παηδεπηηθέο ιεηηνπξγίεο ηεο

15 νηθνγέλεηαο, ε νξζνινγηζηηθή νξγάλσζε ηεο ζχγρξνλεο νηθνλνκίαο θαη ε εμεηδίθεπζε ησλ επαγγεικάησλ κε ζπλέπεηα ηελ αληίζηνηρε ππεξβνιηθή επηζηεκνληθή εμεηδίθεπζε θαη ηε δηάζπαζε ηεο γεληθήο παηδείαο, ε αχμεζε ησλ αληηθνηλσληθψλ εθδειψζεσλ θαη ηεο εγθιεκαηηθήο ζπκπεξηθνξάο ησλ αλειίθσλ, νη ζπλερείο αιιαγέο πνπ επηρεηξνχληαη ζηνλ εθπαηδεπηηθφ ηνκέα (νινήκεξα ζρνιεία, επηβνιή θαη θαηάξγεζε εμεηάζεσλ, αιιαγέο ζηελ αμηνιφγεζε γηα ηελ είζνδν ζην παλεπηζηήκην θηι) θαη ε απμαλφκελε δπζθνιία επαγγεικαηηθήο απνθαηάζηαζεο, επεξέαζαλ εζηθά θαη ζπλεηδεζηαθά ην ζχγρξνλν άλζξσπν, ν νπνίνο ρξεηάδεηαη ηε ζηήξημε θαη θαζνδήγεζε ηεο πκβνπιεπηηθήο (Κξνπζηαιάθεο, 1997). πσο θαίλεηαη απφ ηα παξαπάλσ, ε πκβνπιεπηηθή θαιχπηεη έλα επξχ θάζκα δξάζεσλ ηνπ αηφκνπ, εθαξκφδεηαη ζε πνιινχο ηνκείο θαη έρεη πνηθίινπο ζηφρνπο, ηνπο νπνίνπο ζα πξνζεγγίζνπκε έηζη ψζηε λα θαζνξίζνπκε ην είδνο θαη ηνπο ηδηαίηεξνπο ζηφρνπο ηεο πκβνπιεπηηθήο πνπ θαιχπηεη ηηο εθπαηδεπηηθέο αλάγθεο ησλ δαζθάισλ ζην έξγν ηνπο. 1.2. ηφρνη, βαζηθέο αξρέο θαη είδε πκβνπιεπηηθήο Οη γεληθνί ζθνπνί ηεο πκβνπιεπηηθήο, ζχκθσλα κε ηνπο Krumboltz & Thoresen (1996) θαηαξηίδνληαη ιακβάλνληαο ππφςε ηξία θξηηήξηα: α) λα είλαη επηζπκεηνί απφ ην άηνκν ζην νπνίν απεπζχλνληαη β) λα είλαη πξφζπκνο ν χκβνπινο λα βνεζήζεη ζηελ πινπνίεζή ηνπ γ) λα είλαη εχθνιν λα δηαπηζησζεί αλ πινπνηήζεθαλ ή φρη. Ο Byrne (1963) πξνηείλεη ηξεηο άμνλεο δηάξθεηαο: άκεζνπο ή βξαρππξφζεζκνπο, ελδηάκεζνπο ή κεζνπξφζεζκνπο, ηειηθνχο ή καθξνπξφζεζκνπο. Ζ ζεκαληηθφηεηά ηνπο αμηνινγείηαη απφ ην ελδηαθέξνλ ηνπ αηφκνπ γηα άκεζα, ηειηθά θαη νπζηαζηηθά απνηειέζκαηα. Πνιινί κειεηεηέο, νξηνζεηνχλ αλάζηξνθα ην πεξηερφκελν θαη ηνπο ζθνπνχο ηεο πκβνπιεπηηθήο, δειαδή νξίδνπλ ηη δελ πξέπεη λα επηδηψθεηαη κε ηε πκβνπιεπηηθή. Ο Arbuckle (1970), γηα παξάδεηγκα, ηνλίδεη φηη ζθνπνί ηεο πκβνπιεπηηθήο δελ πξέπεη λα είλαη: ε ιαλζαζκέλε έλλνηα πξνζαξκνγήο ε ηθαλνπνίεζε ρσξίο νπζηαζηηθφ θέξδνο

16 ε δεκηνπξγία ςπρνινγηθήο αλεμαξηεζίαο πνπ δελ ζα ζπκβαδίδεη φκσο κε ηηο θνηλσληθέο ππνρξεψζεηο ε επίιπζε ησλ πξνβιεκάησλ απφ ην χκβνπιν ε ηθαλνπνίεζε ζε βάξνο άιισλ ή αληίζηξνθα (Γεκεηξφπνπινο, 1993). Χο θχξηνο ζθνπφο ηεο πκβνπιεπηηθήο φκσο, παξακέλεη ν άλζξσπνο, ε επηηπρήο αλάπηπμε θαη πξνζαξκνγή ηνπ ζην επξχηεξν πεξηβάιινλ. Ζ Mαιηθηψζε-Λνΐδνπ (1998) αλαθέξεη πσο ε πκβνπιεπηηθή Φπρνινγία κπνξεί, αλάινγα κε ηα γλσξίζκαηα ησλ αλζξψπσλ ζηνπο νπνίνπο απεπζχλεηαη θαη ην είδνο ηεο βνήζεηαο πνπ πξνζθέξεη ζε: Δμειηθηηθή πκβνπιεπηηθή Γηεπθνιπληηθή πκβνπιεπηηθή πκβνπιεπηηθή γηα ηελ αληηκεηψπηζε θξίζηκσλ θαηαζηάζεσλ Πξνιεπηηθή πκβνπιεπηηθή πκβνπιεπηηθή Απνθαηάζηαζεο πκβνπιεπηηθή Σξίηεο Ζιηθίαο Οηθνγελεηαθή-ζπδπγηθή πκβνπιεπηηθή Πνηκαληηθή πκβνπιεπηηθή Γηαπνιηηηζκηθή πκβνπιεπηηθή Δξγαζηαθή πκβνπιεπηηθή Δθπαηδεπηηθή πκβνπιεπηηθή Δπαγγεικαηηθή πκβνπιεπηηθή ηελ παξνχζα εξγαζία ζα αζρνιεζνχκε κε ηε ρνιηθή πκβνπιεπηηθή θαη ηδηαίηεξα κε ηηο εθπαηδεπηηθέο αλάγθεο πνπ έρνπλ νη εθπαηδεπηηθνί γηα λα αληαπνθξηζνχλ ζην ξφιν ηνπ πκβνχινπ.

17 ην ρψξν ηεο ρνιηθήο πκβνπιεπηηθήο ην δεηνχκελν είλαη ε εμαζθάιηζε απηνγλσζίαο θαη ζσζηήο αηνκηθήο αλάπηπμεο, ε βνήζεηα ιήςεο απνθάζεσλ εθ κέξνπο ηνπ δαζθάινπ, ε αληηκεηψπηζε πξνβιεκάησλ κεζνδνινγίαο κειέηεο, ρεηξηζκνχ ησλ ζρέζεσλ αλάκεζα ζηνπο καζεηέο, αλάκεζα ζην δάζθαιν θαη ηνπο καζεηέο, αλάκεζα ζηνπο δηδάζθνληεο, αλάκεζα ζηνπο δαζθάινπο θαη ηνπο γνλείο, θαζψο θη αλάκεζα ζηνπο δαζθάινπο θαη ηηο πξντζηάκελεο αξρέο. Ζ πκβνπιεπηηθή σο βαζηθή δηάζηαζε ζηελ Πξσηνβάζκηα Δθπαίδεπζε ζηνρεχεη: ηε ζηαδηαθή αηνκηθή αλάπηπμε ησλ παηδηψλ θαη ζηελ πξνζαξκνγή ηνπο ζην ζρνιηθφ θαη επξχηεξν θνηλσληθφ πεξηβάιινλ. ηε δηακφξθσζε ζπλζεθψλ γηα πιεξέζηεξε απηνγλσζία θαη αλάπηπμε ζεηηθήο απηναληίιεςεο. ηελ αλάπηπμε ελφο πγηνχο ζπζηήκαηνο επαγγεικαηηθψλ θαη θνηλσληθψλ αμηψλ θαη κηαο ζεηηθφηεξεο ζηάζεο πξνο ηε δσή θαη ηνλ θφζκν. ηελ θαιιηέξγεηα νκαδηθνχ πλεχκαηνο ζηε ζπλεξγαζία, ηηο δξαζηεξηφηεηεο θαη ηηο απνθάζεηο. ηελ αλάπηπμε βαζηθψλ δεμηνηήησλ δσήο ηελ σξίκαλζε (Γεκεηξφπνπινο & Μπαθαηζή, 1996). Δπηπιένλ, νθείιεη λα παξέρεη πιεξνθνξίεο θαη βνήζεηα ζε πνιιέο δηαζηάζεηο. Να αλαγλσξίδεη ην καζεηή σο μερσξηζηή πξνζσπηθφηεηα, κε ηηο δηθέο ηνπ επηζπκίεο θαη αλάγθεο. Καη φια απηά ζε έλα θιίκα ειεπζεξίαο θαη θαηαλφεζεο, φπνπ ν ζεβαζκφο θαη ε απνδνρή ζα ζπκβάιινπλ ζηε δεκηνπξγία ζεηηθήο απηνεηθφλαο, ε αλάπηπμε ηεο νπνίαο απνηειεί έλαλ απφ ηνπο βαζηθνχο ζηφρνπο ηεο ζπκβνπιεπηηθήο ζηελ Πξσηνβάζκηα Δθπαίδεπζε (Μαιηθηψζε-Λνΐδνπ, 2001). Ζ πκβνπιεπηηθή φκσο δελ ζα πξέπεη λα είλαη απνθνκκέλε απφ ηηο αξρέο θαη ηνπο επξχηεξνπο ζηφρνπο ηνπ ζρνιείνπ. Δίλαη απαξαίηεην λα ζπκβαδίδεη κε ηηο αλαπηπμηαθέο αλάγθεο ησλ καζεηψλ, ηηο δπλαηφηεηεο ηνπο θαη ηα πξνβιήκαηά ηνπο ηε δεδνκέλε πεξίνδν. Οη ηζηνξηθέο θαη θνηλσληθέο ζπλζήθεο πνπ επηθξαηνχλ θαη νη ζχγρξνλεο ηδενινγηθέο πξνζεγγίζεηο ηνπ ζεζκνχ, πξέπεη λα ζπλππνινγίδνληαη. Δπεηδή ζην επίθεληξν ηεο πκβνπιεπηηθήο βξίζθεηαη ν άλζξσπνο, ε ζσζηή εθαξκνγή ηνπ ζεζκνχ πξέπεη λα ζηεξίδεηαη ζηηο παξαθάησ βαζηθέο αξρέο:

18 Βαζηθή αξρή ηεο πκβνπιεπηηθήο είλαη ν ζεβαζκφο ηεο πξνζσπηθφηεηαο ηνπ ζπκβνπιεπφκελνπ. εβαζκφο ζηηο αξρέο ηνπ, ηηο πνιηηηζηηθέο ηνπ αμίεο, ηηο ζηάζεηο ηνπ, ηελ εζηθή ηνπ θαη ηηο ηδηαηηεξφηεηέο ηνπ. Ζ πκβνπιεπηηθή απνβιέπεη ζηελ νιηθή αλάπηπμε ηνπ αηφκνπ. Γελ απνκνλψλεη θαη δελ εληζρχεη θακηά φςε ηεο πξνζσπηθφηεηάο ηνπ, πνιχ πεξηζζφηεξν ζηελ πεξίπησζε ηνπ καζεηή, πνπ ε πξνζσπηθφηεηά ηνπ είλαη ππφ δηάπιαζε. Ζ ζπλεξγαζία πκβνχινπ - ζπκβνπιεπφκελνπ γίλεηαη ζηε βάζε κηαο δεκηνπξγηθήο θαη ηζφηηκεο ζρέζεο ζηελ νπνία απνθεχγνληαη ε επηβνιή απφςεσλ, νη δηαθξίζεηο, θαη ε θξηηηθή απφ κέξνπο ηνπ πκβνχινπ. Ζ ειεπζεξία επηινγήο κεηαμχ ησλ ελαιιαθηηθψλ ιχζεσλ πνπ πξνηείλνληαη. Ζ αξρή απηή πξνυπνζέηεη ζσζηή πιεξνθφξεζε, ακεξφιεπηε εμέηαζε ησλ δπλαηνηήησλ ηνπ αηφκνπ θαη ηνπ πεξηβάιινληφο ηνπ, θαη ηελ χπαξμε δπλαηνηήησλ ελαιιαθηηθψλ νδψλ επηινγήο. Σν άηνκν επηιέγεη απηφ πνπ ηνπ ηαηξηάδεη θαιχηεξα γηα ηελ επίιπζε ησλ πξνβιεκάησλ ηνπ (δεκνθξαηηθή αξρή Rogers). Ζ αξρή ηεο αηνκηθφηεηαο. Κάζε άηνκν είλαη απηφ πνπ έηπρε λα είλαη ή απηφ πνπ έγηλε. Σν αηνκηθφ ζηνηρείν δελ ζπζηάδεηαη πξνο φθεινο νχηε ηεο θνηλσληθφηεηαο νχηε ηνπ θνηλσληθνχ θαη νηθνλνκηθνχ ζπζηήκαηνο. H αξρή ηνπ απηνθαζνξηζκνχ θαη απηνπξνζδηνξηζκνχ. Κάζε άλζξσπνο έρεη ηε δπλαηφηεηα λα επηιέγεη ηελ πνξεία πνπ ζα αθνινπζήζεη θαη λα απνθαζίδεη γηα ηνλ εαπηφ ηνπ. Ζ πκβνπιεπηηθή ινηπφλ, πξέπεη πάληα λα έρεη σο ζηφρν ηεο ηελ σθέιεηα ηνπ αηφκνπ, δειαδή, ζηελ πεξίπησζε ηνπ ζρνιείνπ, ηνπ καζεηή (Γεκεηξφπνπινο, 1994 Αγγειφπνπινο θ. ά., 2006). Οη παξαπάλσ αξρέο δηακνξθψζεθαλ θάησ απφ ηελ επηξξνή δηάθνξσλ θηινζνθηθψλ ξεπκάησλ ηα νπνία νδήγεζαλ ζηε δηαηχπσζε ζεσξεηηθψλ κνληέισλ θη έδσζαλ ππφζηαζε θαη πεξηερφκελν ζηε πκβνπιεπηηθή Φπρνινγία. Ζ γλψζε ησλ ζεσξηψλ απηψλ θαη ε αμηνπνίεζε ησλ πξνηάζεσλ θαη ησλ πξαθηηθψλ πνπ ζρεηίδνληαη κε ηελ εθπαηδεπηηθή πξαγκαηηθφηεηα θαη πξάμε απφ ηνπο εθπαηδεπηηθνχο κπνξνχλ λα ζπκβάιινπλ ζηελ επηηπρία ηνπ έξγνπ ηνπο.

19 1.3. Θεσξίεο πκβνπιεπηηθήο πξνζέγγηζεο ζην δεκνηηθφ ζρνιείν Σα ζεσξεηηθά κνληέια ηεο πκβνπιεπηηθήο κειεηνχλ, εξκελεχνπλ θαη πξνβιέπνπλ ηελ αλζξψπηλε ζπκπεξηθνξά ζε δηάθνξεο πεξηζηάζεηο. Πεξηιακβάλνπλ εκπεηξηθνχο νξηζκνχο ησλ ελλνηψλ πνπ πεξηέρνπλ, θαζψο θαη αμηψκαηα ζρεηηθά κε ηελ αλζξψπηλε πξνζσπηθφηεηα θαη ζπκπεξηθνξά. ηφρνο ηνπο είλαη ε ηξνπνπνίεζε ηεο ζπκπεξηθνξάο κέζα απφ κηα αλαζεψξεζε ησλ ζηάζεσλ, αμηψλ θαη αληηιήςεσλ ηνπ αηφκνπ (Μαιηθηψζε-Λνΐδνπ, 1998). χκθσλα κε ην McLeod (2005) ε ςπρνδπλακηθή πξνζέγγηζε ζηε πκβνπιεπηηθή απνηειεί κηα απφ ηηο θχξηεο παξαδφζεηο ζηε ζχγρξνλε πκβνπιεπηηθή θαη Φπρνζεξαπεία. Χζηφζν, νη ζεσξίεο ηεο πκβνπιεπηηθήο πνπ αθνξνχλ ζηελ εθπαίδεπζε επεξεάζηεθαλ θπξίσο απφ ηε θηινζνθία ηνπ Τπαξμηζκνχ θαη ηελ Αλζξσπηζηηθή πκβνπιεπηηθή πξνζέγγηζε, θπξηφηεξνη εθπξφζσπνη ηεο νπνίαο είλαη ν Carl Rogers θαη ν Abraham Maslow (Μαιηθηψζε-Λνΐδνπ, 2001). απηέο ηηο ζεσξεηηθέο πξνζεγγίζεηο ζα επηδηψμνπκε λα αλαδείμνπκε ηα ζηνηρεία πνπ αθνξνχλ ηε πκβνπιεπηηθή πξνζέγγηζε ζηελ παηδαγσγηθή πξαγκαηηθφηεηα. 1.3.1. Φπρνδπλακηθή πξνζέγγηζε Ζ Φπραλαιπηηθή πκβνπιεπηηθή βαζίδεηαη ζηε Θεσξία ηεο Φξνυδηθήο Φπραλάιπζεο, ρξεζηκνπνηεί ηηο ηερληθέο ηεο, ζηνρεχεη ζηελ απηνγλσζία ηνπ αηφκνπ αιιά απνηειεί κάιινλ κηα ππνζηεξηθηηθή δηαδηθαζία, παξά κηα ςπρνζεξαπεπηηθή παξέκβαζε. ην πιαίζην ηεο Φπραλαιπηηθήο πκβνπιεπηηθήο, νη Thompson & Rudolph, (2000) αλαθέξνπλ έμη πξνυπνζέζεηο αλάπηπμεο ηεο απηνεθηίκεζεο ησλ παηδηψλ, ηελ νπνία ζεσξνχλ κείδνλνο ζεκαζίαο γηα ηελ εμέιημε ησλ παηδηψλ. 1.ηελ αλάγθε ηνπ «αλήθεηλ» (belonging), πνπ εθθξάδεηαη κε ηελ χπαξμε ζηνξγηθψλ ζρέζεσλ ζην πιαίζην ηεο νηθνγέλεηαο ηνπ παηδηνχ, 2. ηελ αλάγθε ηνπ «ζπλεγνξείλ» (child advocacy), ηελ χπαξμε δειαδή θάπνηνπ αηφκνπ, ην νπνίν ην παηδί ζα κπνξεί λα εκπηζηεπηεί, 3. ηελ αλάγθε δηαρείξηζεο ησλ ζηφρσλ ηνπ παηδηνχ (risk management), νη νπνίνη πξέπεη λα είλαη επηηεχμηκνη θη φρη αλέθηθηνη,

20 4. ηελ αλάγθε ελδπλάκσζεο (empowerment), κε δξαζηεξηφηεηεο πνπ ελδπλακψλνπλ ηελ αλαπηπμηαθή πνξεία ηνπ παηδηνχ, 5. ηελ αλάγθε ηεο κνλαδηθφηεηαο (uniqueness), ηελ αλάγθε δειαδή ηνπ παηδηνχ λα αηζζάλεηαη κνλαδηθφ θαη μερσξηζηφ θαη 6. ηελ αλάγθε ηεο παξαγσγηθφηεηαο (productivity), ηελ αλάγθε γηα επηηπρία ζηηο δξαζηεξηφηεηεο ζηηο νπνίεο εκπιέθεηαη ην παηδί. Ο χκβνπινο ζηα πιαίζηα ηεο πκβνπιεπηηθήο ζην ζρνιείν, νθείιεη λα είλαη γλψζηεο ηεο Φπραλαιπηηθήο Θεσξίαο, έηζη ψζηε λα είλαη ζε ζέζε λα αμηνπνηήζεη ηηο πξνηάζεηο θαη ηηο πξαθηηθέο ηεο θαη λα θέξεη ζε πέξαο ηνπο εθπαηδεπηηθνχο ηνπ ζηφρνπο. 1.3.2. Τπαξμηζηηθέο - Αλζξσπηζηηθέο Θεσξίεο πκβνπιεπηηθήο Οη ππαξμηζηηθέο ζεσξίεο Σν αλζξσπηζηηθφ κνληέιν ηεο πκβνπιεπηηθήο πνπ ρξεζηκνπνηείηαη ζηελ εθπαίδεπζε έρεη ηηο βάζεηο ηνπ ζηελ ππαξμηαθή θηινζνθία. Σε θηινζνθία απηή εθπξνζσπεί ν Soren Kierkegaard, ν νπνίνο είρε επεξεαζηεί απφ ην σθξάηε, πνπ ππήξμε ν θχξηνο εθθξαζηήο ηεο αλζξσπνθεληξηθήο πξνζέγγηζεο ηνπ θφζκνπ, ππνζηεξίδνληαο ηε ζηξνθή ηεο θηινζνθηθήο ζθέςεο απφ ηε θχζε ζηνλ άλζξσπν (Μαιηθηψζε-Λνΐδνπ, 2001). χκθσλα κε ην Γεκεηξφπνπιν (1999) νη βαζηθνί εθπξφζσπνη ηεο αλζξσπηζηηθήο ρνιήο είλαη ν, ν C. Rogers, ν A. Maslow, ν R. May, ν V. Frankl, ν G. Allport, ν E. Fromm θ. ά. Χζηφζν, νη πξνζεγγίζεηο νη νπνίεο ζεσξνχληαη νη πιένλ αληηπξνζσπεπηηθέο ηνπ αλζξσπηζηηθνχ κνληέινπ είλαη ε πξνζσπνθεληξηθή πξνζέγγηζε, ηελ νπνία αλέπηπμε ν Carl Rogers θαη ε ζεσξία ηεο απηνπξαγκάησζεο, κε θχξην εθθξαζηή ηεο, ηνλ Abraham Maslow. Οη παξαπάλσ ζεσξίεο θηλνχληαη ζην ρψξν πνπ ζηελ ςπρνινγία θέξεηαη σο «Σξίηε Γχλακε», ζχκθσλα κε ηνλ φξν πνπ ρξεζηκνπνίεζε ν Maslow γηα λα νξίζεη ηελ ηξίηε ςπρνινγηθή θίλεζε πέξα απφ ηελ Φπραλάιπζε θαη ην πκπεξηθνξηζκφ. Κεληξηθή ζέζε ζηε ζεσξία ησλ αλζξσπηζηψλ ςπρνιφγσλ θαηέρεη ε πεπνίζεζε φηη θάζε άλζξσπνο είλαη θαιφο θαη άμηνο ζεβαζκνχ θαη δηαζέηεη έλαλ εζσηεξηθφ κεραληζκφ πνπ ηνπ εμαζθαιίδεη ζπλερή εμέιημε πξνο ηελ αμηνπνίεζε ηνπ δηθνχ ηνπ πξνζσπηθνχ δπλακηθνχ. Ο ξφινο ηνπ πκβνχινπ είλαη λα βνεζήζεη ηνλ άλζξσπν λα εμαζθαιίζεη

21 ηελ απηνπξαγκάησζή ηνπ ηθαλνπνηψληαο ην δηθφ ηνπ ζχζηεκα αλαγθψλ κε βάζε ηηο δηθέο ηνπ αμίεο θαη πξνζδνθίεο (Γεκεηξφπνπινο, 1993). α) Ζ Πξνζσπνθεληξηθή πξνζέγγηζε ζηε πκβνπιεπηηθή Ηδξπηήο απηήο ηεο ζεσξίαο είλαη ν Carl Rogers, επηθαλήο ακεξηθαλφο ςπρνιφγνο θαη παηδαγσγφο, ν νπνίνο ππνζηήξημε πσο ν άλζξσπνο δηαζέηεη εγγελψο ηελ ηθαλφηεηα γηα πξνζσπηθή αλάπηπμε θαη απηνπξαγκάησζε, αθνχ είλαη νλ ινγηθφ, θνηλσληθφ, πξννδεπηηθφ θαη ξεαιηζηηθφ. Ολφκαζε ηελ αξρηθή ηνπ ζεσξεηηθή ηνπνζέηεζε (1940-1950) κε θαηεπζπληηθή εθθξάδνληαο έηζη ηελ άπνςε φηη ν άλζξσπνο έρεη ην δηθαίσκα λα επηιέγεη ηνπο δηθνχο ηνπ ζηφρνπο, αθφκε θη αλ απηνί δελ ηαπηίδνληαη κε απηνχο ηνπ πκβνχινπ (Rogers, 1942). Ζ Πξνζσπνθεληξηθή πξνζέγγηζε ηνπ Rogers νλνκάδεηαη «κε θαηεπζπληηθή», επεηδή ν χκβνπινο απνθεχγεη ηελ θαζνδήγεζε θαη ηνλ εγεηηθφ ξφιν ηεο απζεληίαο. Ο χκβνπινο, πξνθεηκέλνπ λα βνεζήζεη ην ζπκβνπιεπφκελν, ζα πξέπεη λα παίμεη ην ξφιν ηνπ δηεπθνιπληή θαη ηνπ αληαλαθιαζηηθνχ θαζξέθηε ηνπ ζπκβνπιεπφκελνπ. Ζ πξνζέγγηζε θαηαηάζζεηαη επίζεο ζηηο ζεσξίεο ηνπ εαπηνχ (self-theories) ιφγσ ηεο ζεκαζίαο πνπ απνδίδεηαη ζηελ απηνγλσζία θαη ηελ αληίιεςε ηνπ εαπηνχ ηνπ ζπκβνπιεπφκελνπ ζηε ζεξαπεπηηθή δηαδηθαζία (Γαιαλνπδάθε-Ράπηε, 1994). Ζ πξνζέγγηζε απηή ακθηζβεηνχζε ηελ εγθπξφηεηα ησλ θνηλά απνδεθηψλ ζεξαπεπηηθψλ δηαδηθαζηψλ, φπσο ε ζπκβνπιή, ε δηδαζθαιία, ε πεηζψ, ε εξκελεία, αιιά θαη ηε βαζηθή ππφζεζε ησλ ζεξαπεπηηθψλ πξνζεγγίζεσλ φηη ν χκβνπινο γλσξίδεη θαιχηεξα θαη πεξηζζφηεξα. Ζ θξηηηθή πνπ αζθήζεθε ζην Rogers ηνλ νδήγεζε ζηε δηαηχπσζε κηαο λέαο πξνζέγγηζεο, ηεο πειαηνθεληξηθήο, (1951-1961), φπνπ επηθεληξψζεθε ζηελ θαηαλφεζε ηνπ αλζξψπνπ θαη ηνπ βαζχηεξνπ εζσηεξηθνχ ηνπ θφζκνπ. Οη δχν θχξηεο ππνζέζεηο απηήο ηεο πξνζέγγηζεο ππνζηεξίδνπλ α) φηη ν άλζξσπνο έρεη ηελ ηθαλφηεηα λα θαηαλνεί ηνπο παξάγνληεο πνπ ηνπ πξνθαινχλ πφλν θαη δπζηπρία θαη λα αλαδηνξγαλψλεη ηνλ εαπηφ ηνπ θαη β) φηη ν άλζξσπνο κπνξεί λα ελεξγνπνηήζεη απηέο ηηο ηθαλφηεηεο κφλν κέζα απφ κηα ζεξκή ζπκβνπιεπηηθή ζρέζε κε ην χκβνπιν (Rogers, 1952). Χζηφζν, ππήξμε θαη έλα ηξίην ζηάδην ζηε ζθέςε ηνπ Rogers, πνπ νλνκάζηεθε Πξνζσπνθεληξηθή πξνζέγγηζε (1961- ην ηέινο ηεο δσήο ηνπ 1987) ζην νπνίν κειέηεζε ηνπο ηξφπνπο πνπ νη άλζξσπνη απνθηνχλ, κνηξάδνληαη ή ππνθχπηνπλ ζηνλ

22 έιεγρν ησλ άιισλ θαη ηνπ εαπηνχ ηνπο. ηε θάζε απηή ππνζηήξημε έλα πεξηζζφηεξν ελεξγεηηθφ ξφιν γηα ην χκβνπιν θη έιαβε ππ φςε ηνπ ηελ πνιππνιηηηζκηθφηεηα ζηε ζχλζεζε ησλ θνηλσληψλ. Ζ βαζηθή ηνπ ππφζεζε βέβαηα φηη νη άλζξσπνη είλαη ηθαλνί λα αλαιάβνπλ νη ίδηνη ηελ πξνζσπηθή ηνπο αλάπηπμε θη εμέιημε, αιιά θαη λα θαηαλνήζνπλ θαη λα επηιχζνπλ ηα πξνβιήκαηά ηνπο κέζα απφ κηα δεζηή βνεζεηηθή ζρέζε, παξέκεηλε ζηαζεξή ζ φιεο ηηο θάζεηο ηεο εμέιημεο ηεο ζθέςεο ηνπ. χκθσλα κε ην Γεκεηξφπνπιν (1999), ε πξνζέγγηζε απηή απνηειεί έλα λέν πξνζαλαηνιηζκφ απέλαληη ζηε δσή, ζηνλ εαπηφ θαη ζηνπο άιινπο. Βαζηθή επηδίσμε ηεο ζεσξίαο απηήο είλαη λα αλαπηπρζεί θαηάιιειν δηαπξνζσπηθφ θιίκα, έηζη ψζηε ν ζπκβνπιεπφκελνο λα αηζζαλζεί άλεζε θαη αζθάιεηα θαη λα «αλνίμεη» ηνλ εαπηφ ηνπ. Ζ θαιιηέξγεηα κηαο ζεξκήο ζρέζεο αλάκεζα ζε χκβνπιν θαη ζπκβνπιεπφκελν απνηειεί κηα αλαγθαία ζπλζήθε ζηελ Πξνζσπνθεληξηθή πκβνπιεπηηθή. Οη ηερληθέο πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη είλαη ε απνδνρή, ε εθηίκεζε θαη ε θαηαλφεζε ηνπ ζπκβνπιεπφκελνπ απφ ην χκβνπιν, ν νπνίνο ζα πξέπεη λα δηαζέηεη ελζπλαίζζεηε θαηαλφεζε (emphatic understanding), γλεζηφηεηα (genuiness) θαη απεξηφξηζην ζεηηθφ ζεβαζκφ (unconditional positive regard). Πνιχ ζεκαληηθή είλαη ε δεκηνπξγία δεζηήο αηκφζθαηξαο κέζα ζηελ νπνία ζα εθηπιηρζεί ε ζπκβνπιεπηηθή ζπλάληεζε. Οη εηδηθέο ηερληθέο πνπ ρξεζηκνπνηεί ν χκβνπινο είλαη ε πξνζεθηηθή αθξφαζε, ε απνδνρή, ε εξψηεζε, ε εξκελεία, ε ελζάξξπλζε, ε ζπκκεηνρή ηνπ αηφκνπ, ε επηβεβαίσζε, ε ππνβνιή, ε θαηαλφεζε, ε ζπλέπεηα (Κνζκίδνπ-Hardy, 1996 McLeod, 2005 Μαιηθηψζε-Λνΐδνπ, 1998). Ο Rogers ππνζηεξίδεη πσο ην απνηέιεζκα απηήο ηεο πκβνπιεπηηθήο πξνζέγγηζεο δελ ζπλίζηαηαη απιά ζε κηα αιιαγή ζπλεζεηψλ, ζε κηα δηφξζσζε ηεο ζπκπεξηθνξάο ή ζε κηα απεμάξηεζε απφ πξφζσπα θαη θαηαζηάζεηο, αιιά ζε κηα ζπλνιηθή αιιαγή θαη αλαδφκεζε ηεο πξνζσπηθφηεηαο (Rogers, 1942). Ο ρψξνο ηεο εθπαίδεπζεο είλαη έλαο ρψξνο φπνπ ε εθαξκνγή ηεο ζεσξίαο ηνπ Rogers νλνκάζηεθε «καζεηνθεληξηθή δηαδαζθαιία». ην κνληέιν απηφ ν δάζθαινο ηνπνζεηείηαη ζην ξφιν ηνπ πκβνχινπ πνπ δηεπθνιχλεη ηε κάζεζε. Κχξηνο ζηφρνο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ είλαη λα βνεζήζεη ηνπο καζεηέο ηνπ λα θαηαλνήζνπλ ηηο αμίεο θαη ηηο αλάγθεο ηνπο, λα γίλνπλ ππεχζπλα γηα ηηο πξάμεηο ηνπο άηνκα θαη λα γλσξίζνπλ ηνλ πξνζσπηθφ ηνπο ζπλαηζζεκαηηθφ θφζκν. Μέζα απφ ηελ απηνγλσζία θαη ηε δηεξεχλεζε ησλ δπλαηνηήησλ ηνπο νη καζεηέο δξαζηεξηνπνηνχληαη θαη ζηε δηεξεχλεζε ησλ ζπλαηζζεκάησλ ησλ άιισλ, ζηελ ελζπλαίζζεζε θαη ζηελ

23 θνηλσληθνπνίεζε (Μαιηθηψζε-Λνΐδνπ, 2001). χκθσλα κε ηνλ Rogers ε πξνζσπηθφηεηα ηνπ πκβνχινπ απνηειεί αθξνγσληαίν ιίζν γηα ηελ επηηπρία ζηε πκβνπιεπηηθή ζρέζε. Ο χκβνπινο ρξεηάδεηαη λα δηαζέηεη ηζρπξή πξνζσπηθφηεηα, λα αθνζηψλεηαη θαη λα απνδέρεηαη ηνλ άιιν, ρσξίο λα θνβάηαη φηη ζα ράζεη ηνλ εαπηφ ηνπ, λα δηαζέηεη απηνγλσζία θαη γλεζηφηεηα ζηε πκβνπιεπηηθή ζρέζε θαη λα είλαη ηθαλφο λα δεκηνπξγήζεη έλα δεζηφ, κε απεηιεηηθφ, θηιηθφ θιίκα, φπνπ ν ζπκβνπιεπφκελνο ζα ληψζεη ειεπζεξία λα δηεξεπλήζεη θαηαζηάζεηο ηεο δσήο ηνπ, λα απαιιαγεί απφ κεραληζκνχο άκπλαο θαη άθακπηεο αληηιήςεηο πνπ ηνλ νδήγεζαλ ζε δηαζηξεβιψζεηο, ψζηε λα πξνρσξήζεη ζε αιιαγή ηεο πξνζσπηθήο ηνπ ιεηηνπξγίαο θαη λα κεηαβεί απφ ηελ εμάξηεζε, ζηελ αλεμαξηεζία (Rogers, 1961). χκθσλα κε έξεπλεο πνπ έρνπλ πξαγκαηνπνηεζεί ηα ηειεπηαία ρξφληα (Matthews,1991 McCombs & Whisler, 1997 θ.ά.) ε Πξνζσπνθεληξηθή πξνζέγγηζε ηεο δηδαζθαιίαο θαη ηεο κάζεζεο απμάλεη ηα αθαδεκατθά επηηεχγκαηα ησλ καζεηψλ. Με δεδνκέλν ην πξνζσπηθφ ελδηαθέξνλ θαη ηελ έκθπηε πεξηέξγεηα ηνπ καζεηή, ν εθπαηδεπηηθφο εζηηάδεη θαη ζηελ πξναγσγή ηεο ςπρηθήο ηνπ ηζνξξνπίαο. Απηφ γίλεηαη κέζα απφ ηε ζεηηθή απηναληίιεςε, ηε βειηίσζε ηεο απηνπεπνίζεζήο ηνπ θαη ηελ κχεζε ζε ξεαιηζηηθνχο ηξφπνπο ζεψξεζεο ησλ δπζθνιηψλ. Απηέο νη θαηαθηήζεηο νδεγνχλ ζηελ αλάπηπμε δεκηνπξγηθήο ζθέςεο, ειεχζεξεο έθθξαζεο ησλ ζπλαηζζεκάησλ ηνπ, θαζψο θαη αχμεζε ηεο ηθαλφηεηαο θαη ηεο δηάζεζήο ηνπ γηα κάζεζε ( Μαιηθηψζε-Λνΐδνπ, 2001). β) Ζ ζεσξία ηεο ηεξάξρεζεο ησλ αλαγθψλ (ή ζεσξία ηεο Απηνπξαγκάησζεο) Ο Abraham Maslow εηζάγνληαο ηελ αλζξσπηζηηθή πξνζέγγηζε σο «Σξίηε δχλακε» πεξηγξάθεη κηα λέα ζέζε φπνπ ην ελδηαθέξνλ επηθεληξψλεηαη ζηηο δεκηνπξγηθέο ηθαλφηεηεο ηνπ αλζξψπνπ θαη ζηελ αλαδήηεζε ηξφπσλ πνπ ζα ηνλ βνεζήζνπλ λα αλαγλσξίζεη θαη λα θαηαθηήζεη ηνπο αλψηεξνπο θαη ζεκαληηθφηεξνπο ζηφρνπο ηνπ (απηνπξαγκάησζε). Ζ πξνζέγγηζε ηνπ Maslow έζηξεςε ηελ πξνζνρή ησλ εηδηθψλ ζε ζέκαηα φπσο ε θηιία, ε αγάπε, ε ραξά, ε δεκηνπξγηθφηεηα, ν απζνξκεηηζκφο, ην θνπξάγην, ε αλεμαξηεηνπνίεζε θαη ε πξνζσπηθή εμέιημε (Γεκεηξφπνπινο, 1993). Ο Maslow, φπσο θαη Rogers, δέρεηαη σο θχξην κνριφ αιιαγήο ηνπ αλζξψπνπ ηελ απηνελεξγνπνίεζε, κε ηε δηαθνξά φηη ζέηεη ηελ απηνπξαγκάησζε ζηελ θνξπθή κηαο ππξακίδαο άιισλ ζεκειησδψλ αλαγθψλ ηηο νπνίεο πξέπεη λα ηθαλνπνηήζεη πξψηα πξηλ

24 ηελ θαηάθηεζε ηεο θνξπθήο ηεο. Ζ ππξακίδα ησλ αλαγθψλ παξνπζηάδεη πέληε νκάδεο αλαγθψλ: 1) ηε βάζε ηεο έρεη ηηο θπζηνινγηθέο αλάγθεο ηηο νπνίεο νλνκάδεη θαη «ελζηηθηνεηδείο» γηαηί είλαη θαζνιηθέο γηα ην αλζξψπηλν είδνο 2) ην δεχηεξν επίπεδν βξίζθνληαη νη αλάγθεο γηα αζθάιεηα (θαηνρή ελφο ζπηηηνχ, πξνζηαζία ηνπ ζψκαηνο, πγεία θ.η.ι. Σα δπν παξαπάλσ είδε αλαγθψλ ηθαλνπνηνχλ ηα δσηθά έλζηηθηα 3) Οη επφκελεο αλάγθεο νλνκάδνληαη αλάγθεο θνηλσληθήο απνδνρήο θαη έρνπλ ζρέζε κε ηελ αλάγθε λα έρνπκε έλα θχξνο ζηελ θνηλσλία, έλαλ θχθιν πνπ λα καο αγαπά θαη λα καο απνδέρεηαη, κέζα ζηνλ νπνίν αηζζαλφκαζηε θαιά. 4)ηε ζπλέρεηα, ζηηο αλάγθεο απηό - εθηίκεζεο ν άλζξσπνο έρεη αλάγθε λα παίξλεη πξσηαγσληζηηθφ ξφιν ζηε δσή, λα βαζίδεηαη ζηα πφδηα ηνπ θαη λα έρεη δηθέο ηνπ ηδέεο θαη πηζηεχσ 5) Σέινο, ε θνξπθή παξνπζηάδεη ηελ αλάγθε γηα απηνπξαγκάησζε. Σα ραξαθηεξηζηηθά ηεο θιίκαθαο ησλ αλαγθψλ είλαη φηη ε ηεξάξρεζή ηνπο ζηεξίδεηαη ζηελ ηζρχ ηνπο, ζηε ζεηξά αλάπηπμήο ηνπο ζηε δηάξθεηα ηεο δσήο ηνπ αηφκνπ, ζηε ζεηξά εκθάληζήο ηνπο ζηελ εμειηθηηθή θιίκαθα θαη ηέινο ζην βαζκφ ζηνλ νπνίν πξέπεη λα ηθαλνπνηεζεί ε αλάγθε πξνθεηκέλνπ λα επηβηψζεη ην άηνκν. Σηο ηξεηο ηειεπηαίεο αλάγθεο ν Maslow ηηο νλνκάδεη εμειηθηηθέο αλάγθεο ή κεηααλάγθεο είλαη δεπηεξνγελείο αλάγθεο θαη δε ζπλδένληαη κε ηελ επηβίσζε ηνπ αηφκνπ θαη ηελ αχμεζε ηνπ νξγαληζκνχ. Γηα λα κπνξέζεη φκσο ν άλζξσπνο λα πξνρσξήζεη πξνο ηελ απηνπξαγκάησζε ζα πξέπεη λα έρεη ηθαλνπνηήζεη πξψηα ηηο βαζηθέο ηνπ αλάγθεο ψζηε λα είλαη ειεχζεξνο ζηε ζπλέρεηα λα επηδηψμεη ηελ πιήξσζε θαη ησλ ππνινίπσλ αλαγθψλ ηνπ (Κσζηαξίδνπ Δπθιείδε, 1997). χκθσλα κε ην παξαπάλσ κνληέιν, νη άλζξσπνη πνπ δεηνχλ ςπρνινγηθή ππνζηήξημε επηζπκνχλ λα νδεχζνπλ πξνο ηελ απηνπξαγκάησζε. Ζ δηαπξνζσπηθή επαθή ζα ηνπο βνεζήζεη λα ηθαλνπνηήζνπλ ηα πξψηα επίπεδα αλαγθψλ. Ζ βνεζεηηθή απηή ζρέζε παξνπζηάδεηαη απφ ην Maslow ζα κηα ζρέζε αλάκεζα ζε θίινπο θαη νθείιεη λα δηέπεηαη απφ ακνηβαία εηιηθξίλεηα, εκπηζηνζχλε, επζχηεηα θαη έιιεηςε άγρνπο, ληξνπήο θαη ακπληηθήο ζπκπεξηθνξάο. Ο χκβνπινο βνεζά ην ζπκβνπιεπφκελν κέρξηο φηνπ ν ηειεπηαίνο λα θηάζεη ζην ζεκείν λα ηθαλνπνηεί φιεο ηνπ ηηο αλάγθεο κφλνο ηνπ ή κέζα απφ ηελ πγηή αιιειεπίδξαζε κε ην πεξηβάιινλ ηνπ. Καηάζηαζε απηή επηηπγράλεηαη φηαλ ν άλζξσπνο ζηεξηρζεί ζηηο εζσηεξηθέο ηνπ εκπεηξίεο, ηηο ηθαλφηεηεο θαη ηα ραξίζκαηά ηνπ, ελψ ζα εμαξηάηαη ιηγφηεξν απφ ηηο εμσηεξηθέο ακνηβέο (Maslow, 1962).

25 Ο ξφινο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ θπξίσο ζηελ δηαδηθαζία ηεο πιήξσζεο ησλ βαζηθψλ θαη ησλ εμειηθηηθψλ αλαγθψλ ησλ καζεηψλ είλαη πνιχ ζεκαληηθφο. Μέξηκλά ηνπ ζα πξέπεη λα είλαη λα δεκηνπξγήζεη θιίκα αζθάιεηαο θαη απνδνρήο ζηελ ηάμε, λα παξνπζηάδεη ηελ χιε πνπ δηδάζθεη κε ηξφπν ειθπζηηθφ, ελψ παξάιιεια ζα πξέπεη λα κεηψλεη ηνπο θηλδχλνπο απνηπρίαο θαη απφξξηςεο ησλ καζεηψλ. Απαξαίηεηε πξνυπφζεζε γηα λα κπνξέζεη ν εθπαηδεπηηθφο λα ιεηηνπξγήζεη κε ζπκβνπιεπηηθφ θαη βνεζεηηθφ ηξφπν είλαη ε γλεζηφηεηα θαη ε εηιηθξίλεηά ηνπ, ε απνδνρή ησλ καζεηψλ ηνπ σο μερσξηζηά άηνκα κε ηδηαίηεξε αμία, ε ελζπλαίζζεηε θαηαλφεζε θαη ε ππνζηεξηθηηθή ηνπ δηάζεζε, θαζψο θαη ε δεκηνπξγία θιίκαηνο δεζηαζηάο θαη αζθάιεηαο ζηελ ηάμε (Γεκεηξφπνπινο, 1994). ηελ ζρνιηθή πξαγκαηηθφηεηα ν ξφινο ηεο πκβνπιεπηηθήο θξίλεηαη θαη αδηαπξαγκάηεπηνο θαη επηηαθηηθφο, αθνχ φπσο νξίδεη ν Maslow εθπαίδεπζε ζεκαίλεη λα κάζνπκε λα εμειηζζφκαζηε, λα κπνξνχκε λα επηιέγνπκε ηελ θαηεχζπλζε θαη ην ζηφρν πξνο ηνλ νπνίν ζα θηλεζνχκε, λα κάζνπκε ην θαιφ θαη ην θαθφ, ην επηζπκεηφ, λα κάζνπκε ηη λα δηαιέγνπκε θαη ηη φρη ( Maslow, 1962). Πξηλ φκσο εμεηάζνπκε ηνλ ηξφπν πνπ ζρεηίδνληαη νη ζεσξίεο πνπ αλαθέξακε κε ηνλ πξνζδηνξηζκφ ηνπ ξφινπ ηνπ δαζθάινπ ζηελ ειιεληθή πξαγκαηηθφηεηα, ηηο λέεο ηνπ εθπαηδεπηηθέο αλάγθεο πνπ αλαδχνληαη ζε ζέκαηα πκβνπιεπηηθήο, ζεσξνχκε

26 ζθφπηκν λα αλαηξέμνπκε ζηηο έξεπλεο πνπ έρνπλ πξαγκαηνπνηεζεί κέρξη ζήκεξα ζε ζέκαηα εκπινθήο ηεο πκβνπιεπηηθήο κε ηελ εθπαηδεπηηθή πξάμε. 2. Πξνεγνχκελεο εξεπλεηηθέο πξνζεγγίζεηο ζην ζέκα ηεο εθαξκνγήο θαη ρξεζηκφηεηαο ηεο πκβνπιεπηηθήο ζην ρψξν ηνπ δεκνηηθνχ ζρνιείνπ ηελ Διιάδα δελ ππάξρεη ηδηαίηεξε εξεπλεηηθή δξαζηεξηφηεηα ζε ζέκαηα ζρεηηθά κε ηε ρνιηθή πκβνπιεπηηθή θαη ηνλ ηξφπν πνπ απηή ζπλδέεηαη κε ηηο εθπαηδεπηηθέο αλάγθεο ησλ ιεηηνπξγψλ ηεο εθπαίδεπζεο. Χζηφζν, ε ζεκαζία ηνπ πκβνπιεπηηθνχ ξφινπ ηνπ δαζθάινπ ζε ζέκαηα πεηζαξρίαο, κάζεζεο, αμηνιφγεζεο θαη δηαπξνζσπηθψλ ζρέζεσλ, έρεη επηζεκαλζεί απφ έξεπλεο ηφζν ζηελ Διιάδα φζν θαη ζην εμσηεξηθφ: Rogers (1961), Carkhuff (1969), Bonair& McLaughin (1993), Καιαληδή-Αδίδε (1985), Γεκεηξφπνπινο (1992), Κνζκφπνπινο (1995) θαη (1996), Κνζκίδνπ-Hardy (1998), Μπξνχδνο (1998). Σν δεκφζην ζρνιείν γηα λα έρεη κέιινλ πξέπεη λα κεηεμειηρζεί ζε «ζρνιείν δσήο» (Μπξνχδνο,1998) θαη ε ζπκβνιή ηνπ λα πξνζεγγίδεη ηε δηδαζθαιία πέξα απφ ηελ ηάμε (Μαιηθηψζε - Λνΐδνπ, 2001). Οη δάζθαινη, ζχκθσλα κε πξφζθαηεο έξεπλεο ησλ Μαθξή & Μαηζαγγνχξα (2003) θαη ηνπ Μπξνχδνπ (2004), είλαη ζηελ πιεηνςεθία ηνπο ηθαλνπνηεκέλνη απφ ην επάγγεικά ηνπο θαη ηελ αλαγλψξηζε ηνπ έξγνπ ηνπο απφ γνλείο, καζεηέο θαη ζπλαδέιθνπο. Σαπηφρξνλα κνηάδνπλ λα έρνπλ επίγλσζε θαη ησλ ειιείςεσλ ηνπο, κεηαμχ άιισλ θαη ζε ζέκαηα πκβνπιεπηηθήο, φπσο γηα παξάδεηγκα γηα ηηο ζρέζεηο ησλ γνλέσλ κε ην ζρνιείν θαη ηελ εκπινθή ησλ γνλέσλ κε ηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία, πνπ φπσο ππνζηεξίδνπλ νη έξεπλεο επηθέξεη θαιχηεξα απνηειέζκαηα (Γεσξγίνπ, 2000). Ζ εκπεηξία, βέβαηα, έρεη δείμεη φηη ε ζπλεξγαζία νηθνγέλεηαο ζρνιείνπ παίξλεη ζπλήζσο ηε κνξθή ηππηθψλ ζρέζεσλ, φπσο ζπκκεηνρή ζε ελεκεξψζεηο γηα ηελ πξφνδν ησλ παηδηψλ ηνπο ή ζε εθδειψζεηο ενξηαζηηθέο ή γεληθφηεξνπ πνιηηηζηηθνχ ραξαθηήξα (Παπαγηαλλίδνπ, 2000). Χζηφζν, ην ζρνιείν, σο δσληαλφ, αλνηρηφ ζχζηεκα πνπ είλαη, αλαπηχζζεη δπλακηθή θαη πνιχπιεπξε αιιειεπίδξαζε ζην πιέγκα ησλ ζρέζεσλ πνπ δεκηνπξγεί (Γαιαλάθε, 1997). Γίλνληαο έκθαζε ζηελ θαζεκεξηλή επαθή θαη επηθνηλσλία εθπαηδεπηηθψλ θαη καζεηψλ, ε πκβνπιεπηηθή ελδηαθέξεηαη γηα ηε δεκηνπξγία ελφο πιέγκαηνο ζρέζεσλ ζπλεξγαζίαο κεηαμχ ησλ κειψλ ηεο ζρνιηθήο θνηλφηεηαο θαη ηελ

27 ελίζρπζε κέζσ ζπκβνπιεπηηθψλ δεμηνηήησλ ηεο ςπρηθήο πγείαο ησλ καζεηψλ (Μαιηθηψζε- Λνΐδνπ, 2001). Σν ζεκεξηλφ ζρνιείν, φζν θαη αλ θαζνξίδεη ην ίδην, εθ ησλ έζσ, ηε δνκή ηνπ, ηε ιεηηνπξγία ηνπ θαη ηελ αλέιημή ηνπ, ππάξρεη πάληα θη έλαο ηδηαίηεξνο θαη δηαξθήο δίαπινο επηθνηλσλίαο δαζθάινπ - γνλέσλ είηε γηαηί ην έξγν ηνπ δαζθάινπ πξνζεγγίδεη ηε γνλετθή ιεηηνπξγία είηε γηαηί νη γνλείο πξνζβιέπνπλ ζηελ θαηαλφεζε θαη ππνζηήξημε ησλ δαζθάισλ σο εμεηδηθεπκέλσλ ζε ζέκαηα εθπαίδεπζεο. Έξεπλεο έρνπλ δείμεη φηη νη γνλείο αληηκεησπίδνπλ ηνπο δαζθάινπο ζεηηθφηεξα απφ άιινπο επαγγεικαηίεο πνπ αζρνινχληαη κε ηα παηδηά ηνπο. Πνιινί γνλείο φκσο επεξεάδνληαη απφ δηθέο ηνπο αξλεηηθέο εκπεηξίεο πνπ είραλ σο καζεηέο, ελψ ην γεγνλφο ηεο πνιχσξεο ελαζρφιεζεο ησλ εθπαηδεπηηθψλ κε ηα παηδηά θαη θπξίσο φζα παξνπζηάδνπλ ηδηαηηεξφηεηεο, θάλεη θάπνηνπο γνλείο λα ηνπο βιέπνπλ αληαγσληζηηθά. Μπνξεί, επίζεο, νη γνλείο λα αληηδξνχλ ζε δαζθάινπο κε δηαθνξεηηθέο αμίεο (Γνξαήο, 2008). Δπνκέλσο, ν ξφινο ηνπ πκβνχινπ είλαη ζεκαληηθφο. Αθφκε, νη πνιηηηζκηθέο δηαθνξέο, ηα πξνβιήκαηα πνπ αλαθχπηνπλ απφ ηελ μελνθνβία, ηηο ξαηζηζηηθέο δηαζέζεηο θαη γεληθφηεξα ηελ αθαηάιιειε θαη αλεπαξθή πξνεηνηκαζία ησλ θνηλσληψλ λα δερζνχλ ηνπο δηαθνξεηηθνχο «άιινπο», θαζηζηνχλ επηηαθηηθή ηελ αλάγθε ηνπ πκβνπιεπηηθνχ ξφινπ ηνπ εθπαηδεπηηθνχ, φπσο πξνθχπηεη απφ έξεπλα ησλ Μπξνχδνπ & Ράπηε ην 2001. ε πξφζθαηε έξεπλα ηνπ 2006 ησλ Αγγειφπνπινπ θαη ζπλεξγαηψλ γηα ηε πκβνπιεπηηθή ζην πιαίζην ηεο Πξσηνβάζκηαο Δθπαίδεπζεο θαη ην ξφιν ηνπ δαζθάινπ, δηαπηζηψζεθε ν πεξηνξηζκέλνο αξηζκφο ζεσξεηηθψλ αιιά θαη εκπεηξηθψλ εξεπλψλ-εμαίξεζε θάπνηεο εξγαζίεο ησλ ηειεπηαίσλ εηψλ ζε ζέκαηα πκβνπιεπηηθήο ζην ρψξν ηεο Πξσηνβάζκηαο Δθπαίδεπζεο. Ζ παξαπάλσ έξεπλα έδεημε επίζεο ηελ αλαγθαηφηεηα εηζαγσγήο ηεο πκβνπιεπηηθήο ζην Γεκνηηθφ ρνιείν, κηαο θαη ζεσξείηαη δηαδηθαζία πνπ δηεπθνιχλεη ζηελ πλεπκαηηθή αλάπηπμε ηνπ καζεηή θαη ζηελ επίιπζε πξνβιεκάησλ-ζρέζεσλ κεηαμχ ησλ κειψλ ηεο εθπαηδεπηηθήο θνηλφηεηαο. Έδεημε κάιηζηα φηη νη ίδηνη νη δάζθαινη επηζπκνχλ ηνλ εαπηφ ηνπο θνξέα πινπνίεζεο ηεο πκβνπιεπηηθήο, αθνχ ζπλεπάγεηαη επηθνηλσλία θαη επθαηξία λα γλσξίζεη πξψηα ηνλ εαπηφ ηνπ θαη ζηε ζπλέρεηα λα ζηαζεί ηζφηηκα πιάη ζην καζεηή γηα λα ηνπ δψζεη ηε δπλαηφηεηα λα νινθιεξσζεί (Αγγειφπνπινο θ. ά.,2006). Ζ πκβνπιεπηηθή φκσο, δελ αθνξά κφλνλ ηηο ζρέζεηο αλάκεζα ζε καζεηέο δαζθάινπο θαη γνλείο, αιιά κειεηά θαη ηνλ ίδην ηνλ εθπαηδεπηηθφ θαη ηηο αλάγθεο ηνπ.