Καρδιαγγειακά νοσήματα και φυσική άσκηση 4 ο Γενικό Λύκειο Λαμίας Τμήμα: Β 4 Σχολικό έτος: 2013 2014
Παγιούλα Αναστασία Παναγιωτόπουλος Δημήτρης Παναγιωτοπούλου Νικολέτα Παπά Γιάννης Παπαδημητρίου Ελένη Παπαευσταθίου Βαγγέλης Παπαϊωάννου Όλγα Παπαπάνου Κωνσταντίνα Πετροπούλου Ελευθερία Πιστόλη Ιωάννα Πλούμπη Αμάντα Πολυμέρου Μαρία Ράπτης Γρηγόρης Ράπτης Βαγγέλης Ρίζος Γιάννης Ροδίτη Χριστιάννα Σακελλάρη Γεωργία Σαμαράς Θωμάς Σιάππα Ιωάννα Σκάρλα Βασιλική Σκυριανού Ιωάννα Σουφλέρη ήμητρα Στάικου Μαρία Υπεύθυνος καθηγητής: Κύρκος Γεώργιος
1. Σκοπός Εργασίας Πληροφόρηση νέων για αποφυγή και πρόληψη από καρδιαγγειακά νοσήματα Μείωση ασθενών συνδρόμου «couch potato» Υιοθέτηση ενός υγιούς τρόπου ζωής
1.1 Τι είναι υγεία; Υγεία: Η κατάσταση της πλήρους σωματικής, ψυχικής και κοινωνικής ευεξίας και όχι μόνο η απουσία ασθένειας ή αναπηρίας. Κατηγορίες υγείας: 1. Δημόσια 2. Ατομική Θετική υγεία: Η ευεξία ενός ατόμου αλλά και ενός συνόλου. Μέτρηση θετικής υγείας Επιτυγχάνεται με: χρήση συγκεκριμένων δεικτών και συλλογή στατιστικών δεδομένων για τον πληθυσμό
2. Κυκλοφορικό Σύστημα Το κυκλοφορικό σύστημα του ανθρώπου αποτελείται από: 1. την καρδιά 2. την αορτή 3. τιςμικρέςκαιμεγάλεςαρτηρίες 4. τα τριχοειδή αγγεία 5. τιςμικρέςκαιμεγάλεςφλέβες Μικρή κυκλοφορία ονομάζουμε τη ροή αίματος από και προς τους πνεύμονες Μεγάλη κυκλοφορία ονομάζουμε τη ροή αίματος από και προς τα άλλα όργανα του σώματος
2.1 Αρτηρίες Στεφανιαίες ονομάζονται οι αρτηρίες που υπάρχουν στην καρδιά Καθορίζουν την στεφανιαία κυκλοφορία, δηλαδή: 1. την παροχή αίματος των στεφανιαίων αρτηριών 2. τον καρδιακό μεταβολισμό 3. την μυοκαρδιακή πρόσληψη οξυγόνου 4. την πίεση των στεφανιαίων αγγείων 5. την συμπίεση αγγείων κατά τη συστολή
2.1 Αρτηρίες Αρτηριοσκλήρωση είναι η πάθηση των αρτηριών κατά την οποία τα τοιχώματα των αρτηριών παχαίνουν, το εσωτερικό τους στενεύει και προσβάλλονται οι στεφανιαίες αρτηρίες. Προκαλεί: 1. Μείωση του ποσοστού του οξυγόνου στην καρδιά 2. Έμφραγμα 3. Εμποδίζει την ροή αίματος στα αγγεία του εγκεφάλου 4. Εγκεφαλικά επεισόδια και διάφορους βαθμούς παράλυσης 5. Κινητικά προβλήματα και λοιμώξεις στις περιφερειακές αρτηρίες
3. Καρδιαγγειακά νοσήματα Στεφανιαία νόσος Αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο Ρευματική καρδιοπάθεια Συγγενής καρδιοπάθεια Εν τω βάθει φλεβοθρόμβωση και πνευμονική εμβολή Περιφερική αρτηριοπάθεια Ανευρύσματα και διαχωρισμός αορτής
4. Παράγοντες κινδύνου Παράγοντες κινδύνου αποτελούν: Το κάπνισμα Η παχυσαρκία Η αρτηριακή υπέρταση Η υπερλιπιδαιμία
4.1 Κάπνισμα O καπνιστής κινδυνεύει από τα καρδιαγγειακά νοσήματα σε πολύ υψηλό ποσοστό με προεξάρχοντα το έμφραγμα του μυοκαρδίου και το αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο. Το κάπνισμα επάγει τη νοσηρότητα της καρδιάς και των αγγείων.
4.2 Αρτηριακή υπέρταση Αρτηριακή πίεση είναι η οδηγός δύναμη που προωθεί το αίμα από την καρδιά προς την περιφέρεια για να γίνει η αιμάτωση των ιστών και των οργάνων του σώματος. Τα επίπεδαστόχος της αρτηριακής πίεσης θα πρέπει να είναι μεγαλύτερα ή ίσα από 130/80 mm Hg. Ο όρος υπέρταση χρησιμοποιείται για τους ασθενείς που έχουν φυσιολογική αρτηριακή πίεσηκατάτηδιάρκειατωνκαθημερινώντους δραστηριοτήτων και υψηλή αρτηριακή πίεση κατά τη διάρκεια της επίσκεψης τους στον γιατρό.
4.3 Παχυσαρκία Η παχυσαρκία αποτελεί μείζονα παράγοντα κινδύνου για: Σακχαρώδη διαβήτη Αρτηριακή υπέρταση Υπερλιπιδαιμία Μεταβολικό σύνδρομο
4.4 Υπερλιπιδαιμία Τα υψηλά επίπεδα χοληστερόλης, τριγλυκεριδίων και άλλων λιπιδίων στο αίμα είναι παράγοντες κινδύνου για καρδιαγγειακή νόσο. Όπως διατυπώνεται σε πολλές επιδημιολογικές μελέτες, το πρόβλημα αφορά τόσο άνδρες όσο και γυναίκες. Η εμφάνιση υπερλιπιδαιμίας μπορεί να οφείλεται σε γενετικούς (πρωτοπαθής), φαρμακευτικούς και διατροφικούς παράγοντες. Κατά κύριο λόγο όμως συνδέεται με τη διατροφή.
4.5 Σωστή διατροφή Δείκτης Μάζας Σώματος (ΔΜΣ) Μεσογειακή Διατροφή: Διατροφή που βασίζεται στην μεσογειακή διατροφική πυραμίδα
4.5 Σωστή διατροφή Δείκτης Μάζας Σώματος (ΔΜΣ) Ο Δείκτης Μάζας Σώματος είναι ένας μαθηματικός τύπος που προσδιορίζει τη μάζα του σώματος και χρησιμοποιείται για την διάκριση των κατηγοριών βάρους. Πολλοί γιατροί και διατροφολόγοι χρησιμοποιούν τον ΔΜΣ γιανααπεικονίσουνμεακρίβειατηνυγείαενόςατόμου Όρια Δείκτη Μάζας Σώματος
4.5 Σωστή διατροφή Δείκτης Μάζας Σώματος (ΔΜΣ) Βασικοί κανόνες διατροφής Οι διεθνείς, οι ευρωπαϊκές και οι εθνικές διατροφικές οδηγίες συγκλίνουν στις ίδιες βασικές συστάσεις : Επιλέγετε ποικιλία διαφορετικών φαγητών από κάθε ομάδα τροφών Τρώτε τουλάχιστον 5 μερίδες φρούτα και λαχανικά καθημερινά Πείτε όχι στα «κακά» κορεσμέναλιπαράόπωςτοαγελαδινόβούτυροκαιτοκόκκινο παχύ κρέας. Πείτε ναι στα «καλά» μονοακόρεστα και πολυακόρεστα λιπαρά, που περιέχονται στο ελαιόλαδο, στα φυτικά έλαια στις φυτικές μαργαρίνες και στα λιπαρά ψάρια. Μειώστε το αλάτι και θυμηθείτε ότι το περισσότερο προέρχεται από κρυφές πηγές Αν θέλετε να φροντίσετε την αρτηριακή σας πίεση, αυξήστε το κάλιο, που βρίσκεται σε φρούτα, σε πράσινα λαχανικά και σε ειδικά εμπλουτισμένα προϊόντα. Αντικαταστήστε γαλακτοκομικά προϊόντα πλούσια σε λιπαρά, όπως το πλήρες γάλα και τα παχιά τυριά, με τα αντίστοιχα προϊόντα χαμηλών λιπαρών Βασίστε τα γεύματά σας σε αμυλώδεις τροφές όπως το ψωμί, ταζυμαρικάήτορύζι. Επιλέγετε προϊόντα ολικής άλεσης, όπου είναι δυνατό Εάν προσπαθείτε να μειώσετε τα επίπεδα χοληστερίνης σας, προτιμήστε τρόφιμα εμπλουτισμένα με φυτικές στερόλες: μαργαρίνη, γάλα, γιαούρτι και ρόφημα γιαουρτιού. Καταναλώνετε αλκοόλ με μέτρο
5. Τι είναι φυσική άσκηση; 5.1 Γενικά Ιστορική αναδρομή Από τις πιο σπουδαίες ίσως εκδηλώσεις του ανθρώπου αποτελεί και ο αθλητισμός. Οι Αρχαίοι Έλληνες, όπως μαρτυρούν τοιχογραφίες, ασχολήθηκαν με αθλήματα σαν την πυγμαχία, το παγκράτιο, τα ακροβατικά, τα ταυροκαθάψια και το κολύμπι. Γενικά ο ανταγωνισμός και η σωματική δραστηριότητα ήταν τρόπος ζωής για τους αρχαίους Έλληνες. Στη σύγχρονη εποχή ο αριθμός των αθλημάτων είναι αρκετά μεγάλος. Το κάθε άθλημα ατομικό ή ομαδικό έχει τις δικές του αγωνιστικές διοργανώσεις εθνικού ή παγκόσμιου χαρακτήρα. Η μεγαλύτερη,σε αριθμό αγωνισμάτων, διοργάνωση είναι οι Ολυμπιακοί.
5.2 Ανάπτυξη πολιτισμού και άσκηση Στην πορεία εξέλιξης του πολιτισμού η φυσική άσκηση εξασθένησε σημαντικά λόγω του τρόπου οργάνωσης της εργασίας και της έλλειψης δυνατοτήτων στο νέο αστικό περιβάλλον. Έχει διαπιστωθεί ότι η καθιστική ζωή επιδρά αρνητικά στη ζωή του ανθρώπου. Η έλλειψη άσκησης είναι αιτία πρόκλησης σημαντικών παθήσεων όπως είναι τα καρδιαγγειακά νοσήματα. Η φυσική άσκηση λοιπόν, συμβάλλει στησωματικήκαιψυχικήευεξία.
5.3 Άσκηση και θνησιμότητα Από μεγάλες πληθυσμιακές μελέτες έχει διαπιστωθεί ότι η φυσική άσκηση μειώνει τη θνησιμότητα και αυξάνει το προσδόκιμο επιβίωσης στη γέννηση, δηλαδήτομέσοχρόνο ζωής. Σε μελέτη 15.000 αποφοίτων του πανεπιστημίου Χάρβαρντ, ο κίνδυνος θανάτου ήταν κατά 1/4 μικρότερος στους μέτρια ασκούμενους απόφοιτους και κατά 1/3 μικρότερος στους συστηματικούς ασκούμενους, σε σύγκριση με τους λιγότερο ασκούμενους απόφοιτους.
5.4 Άσκηση και καρδιαγγειακά νοσήματα Η συστηματική φυσική άσκηση μειώνει τον κίνδυνο για πολλές ασθένειες, τις καταπολεμά ή λειτουργεί προληπτικά για αυτές. Συγκεκριμένα, ηφυσικήάσκησηφαίνεταιπως: 1. επηρεάζει σημαντικά τον μεταβολισμό 2. βελτιώνει την τιμή της χοληστερίνης, των λιπιδίων και των παραγόντων πήξης του αίματος, 3. μειώνει την αρτηριακή πίεση 4. μειώνειτοσωματικόβάρος
5.5 Ψυχική υγεία Ηάσκησηέχειθετικές επιδράσεις: 1. Στην ψυχική υγεία 2. Την ποιότητα ζωής 3. Την προσωπικότητα 4. Το στρες 5. Την κατάθλιψη 6. Την εικόνα του σώματος Μειώνει σημαντικά την πιθανότητα: 1. Για εμφάνιση καρκίνου 2. Καρδιοπάθειας 3. Διαβήτη 4. Σχιζοφρένιας Μας απομακρύνει από κακές συνήθειες όπως το αλκοόλ, το κάπνισμα και τα ναρκωτικά
5.6 Σωστή άσκηση Η ελαφριά αλλά τακτική φυσική δραστηριότητα απαιτεί για τους ενήλικες, όπως είναι το περπάτημα πέντε μέρες την εβδομάδα. Για πιο έντονη και πιο απαιτητική άσκηση όπως σε γυμναστήριο ή κολυμβητήριο χρειάζεται συνήθως μια μέρα μετά από μέτρια άσκηση και 48 ώρες εάν βέβαια έχουν ασκηθεί στο μέγιστο όριο της απόδοσης τους. Σύμφωνα με το Αμερικάνικο Κολέγιο Αθλητιατρικής πρέπει να πραγματοποιείται 30 λεπτά άσκησης μέτριας έντασης τις περισσότερες μέρες της εβδομάδας. Από την άλλη πλευρά ο οργανισμός αγωγής υγείας της Αγγλίας συνιστά 5 φορές την εβδομάδα 30 λεπτά μέτριας άσκησης. Επίσης 3 φορές την εβδομάδα έντονη άσκηση πάνω από 20 λεπτά.
6. Βασικές αρχές φυσικής κατάστασης Η καρδιοαναπνευστική αντοχή ή αερόβια ικανότητα Ημυϊκήδύναμη Ημυϊκήαντοχή Ηευλυγισία/ελαστικότητα Η σύσταση του σώματος
6.1 Αύξηση μυϊκής δύναμης Μυϊκή δύναμη: η δυνατότητα των μυών του σώματος να υπερνικήσουν μια αντίσταση στην μονάδα του χρόνου. Η αύξηση μυϊκής δύναμης επιτυγχάνεται με: 1. Διαλλειματικές ασκήσεις με ή χωρίς αντίσταση 2. Ασκήσεις εδάφους 3. Προπόνηση με λάστιχα 4. Βάρη Ασκήσεις για τοπική αύξηση μυϊκής δύναμης: 1. Βυθίσεις στο δίζυγο για τα χέρια 2. Κάμψεις χεριών με αλτήρες για δικεφάλους 3. Πους απς για το στήθος 4. Ροκανίσματα για κοιλιακούς
6.2 Αύξηση μυϊκής αντοχής Μυϊκή αντοχή: H δυνατότητα ενός μυός ή μιας μυϊκής ομάδας, να εκτελεί μέγιστες επαναλαμβανόμενες συστολές ή να εξασκεί συνεχόμενη δύναμη ενάντια σε ένα σταθερό αντικείμενο. Ηαύξησηεπιτυγχάνεταιμε: 1. Ασκήσεις πολλών επαναλήψεων με μικρά διαλλείματα 2. Σετ μείωσης της αντίστασης χωρίς διάλλειμα
6.3 Αύξηση ευλυγισίας Ευλυγισία: ηικανότητατηςκάμψηςκαιτηςέκτασηςτων αρθρώσεων Ελαστικότητα: η ικανότητα των μυών να τεντώνουν και να επανέρχονται στο φυσιολογικό τους μήκος. H αύξηση επιτυγχάνεται με: 1. Ασκήσεις των διατάσεων κατά την διάρκεια της προθέρμανσης και της αποθεραπείας 2. Στατικές ή παθητικές διατατικές ασκήσεις 3. Ενεργητικές ή δυναμικές διατατικές ασκήσεις 4. Βαλλιστικές ασκήσεις και ασκήσεις μεγάλου εύρους
6.4 Αύξηση καρδιοαναπνευστικής αντοχής Καρδιοαναπνευστική αντοχή: Η ικανότητα της καρδιάς, του αναπνευστικού και αγγειακού συστήματος να ανταποκρίνεται στα ερεθίσματα της φυσικής άσκησης και να προσαρμόζεται σε αυτά. H αύξηση επιτυγχάνεται με: 1. Τρέξιμο 2. Ποδηλασία 3. Χειρωνακτική εργασία 4. Ανέβασμα σκαλιών
7. Φυσική άσκηση και νέοι Η κατανόηση της αξίας της άθλησης είναι βιωματική και η πιο κατάλληλη στιγμή για να αντιληφθεί κάποιος το γεγονός αυτό, είναι η εφηβική ηλικία. Γυμναστείτε ως έφηβοι και γλιτώστε πολλά!
7.1 Συνιστώμενο επίπεδο και τύπος φυσικής άσκησης Η 30λεπτη καθημερινή φυσική άσκηση είναι στοιχείο ζωής και ανταμοιβής. Υπάρχουν μείζονες διαφορές μεταξύ αγοριών και κοριτσιών, με τα αγόρια να είναι πιο δραστήρια.
7.2 Οφέλη φυσικής άσκησης Καρδιαγγειακό σύστημα: μείωση της αρτηριακής πίεσης, αύξηση της HDL (καλής χοληστερόλης), καλύτερη αιμάτωση σε τριχοειδικό επίπεδο, κλπ. Βελτίωση της κίνησης Ενδυνάμωση του μυϊκού συστήματος Μείωση λιπώδους ιστού αντιμετώπιση της παχυσαρκίας. Έλεγχος του αισθήματος της πείνας Βελτίωση του ύπνου Πρόληψη οστεοπόρωσης. Αύξηση μεταβολισμού Αντιμετώπιση της κατάθλιψης Βελτίωση σεξουαλικής ζωής Μείωσης της αντίστασης στην ινσουλίνη Μείωση νοσηρότητας και θνησιμότητας
7.3 Επίπεδα σωματικής άσκησης των νέων Με τη σωματική άσκηση οι νέοι: Βελτιώνουν τη φυσική τους κατάσταση, την υγεία τους και τη σωματική τους κατάσταση Υιοθετούν ένα δραστήριο τρόπο ζωής, που μπορεί να διατηρηθεί και στην ενήλικο ζωή Μειώνουν τον κίνδυνο εμφάνισης χρόνιας αρρώστιας στην ενήλικο ζωή
7.4 Παράγοντες που επηρεάζουν την άσκηση των νέων Ψυχολογικός τομέας: Η βάση του είναι το αίσθημα ανταγωνισμού και αυτονομίας, η εμπιστοσύνη στον εαυτό σου Κοινωνικά και περιβαλλοντικά χαρακτηριστικά: 1. ΜΜΕ 2. Πολιτιστικοί παράγοντες 3. Εύκολη πρόσβαση σε κατάλληλους χώρους που διέπονται από το αθλητικό ιδεώδες
8. Πολιτική του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας για τα καρδιαγγειακά νοσήματα Υψηλό επίπεδο επαγρύπνησης σχετικά με τις επιδημικές διαστάσεις των καρδιακών νοσημάτων σε παγκόσμιο επίπεδο Προαγωγή υγιούς περιβάλλοντος διαβίωσης, ιδιαίτερα για τους φτωχούς και μη προνομιούχους πληθυσμούς Αναστροφή των τάσεων σχετικά με τους παράγοντες κινδύνου, όπως η έλλειψη φυσικής δραστηριότητας και η ανθυγιεινή διατροφή Πρόληψη των πρόωρων θανάτων Πρόληψη των αναπηριών που προκαλούνται από καρδιαγγειακή νόσο
8. Πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τα καρδιαγγειακά νοσήματα Διαρκείς συνεδριάσεις για την βελτίωση της υγείας του ευρωπαίου πολίτη Συνεχείς ενημερώσεις γιατρών και ασθενών Δημιουργία ευρωπαϊκού χάρτη για την υγεία της καρδιάς (European Heart Health Charter)
8. Πολιτική της Ελλάδας για τα καρδιαγγειακά νοσήματα Παλιότερα: συνεχής παροχή εξοπλισμού μέσω της χρηματοδότησης των δημοσίων νοσοκομείων Σήμερα: η οικονομική κρίση έχει σαν αποτέλεσμα μείωση των χρηματοδοτήσεων
9. Συμπεράσματα Προτάσεις Υιοθέτηση ενός υγιούς τρόπου ζωής: Καθημερινή σωματική άσκηση Υγιεινή διατροφή (δραστικός περιορισμός ζωικών) Συχνά check up (έλεγχος καρδιακής λειτουργίας) Αποφυγή / διακοπή καπνίσματος και κατανάλωσης αλκοόλ Προσπάθεια για καλή ψυχική κατάσταση Μείωση άγχους