Μυρτώ - Σμαρώ Γιαλαμά Α.Μ.: 1207 Μ 075 Διεθνής Πολιτική Οικονομία Μάθημα: Γεωπολιτική των Κεφαλαιαγορών Κεφάλαιο 21: Αντιμετωπίζοντας τις συναλλαγματικές ισοτιμίες 1. Τι είναι η παγκόσμια αγορά συναλλάγματος; Η παγκόσμια αγορά συναλλάγματος είναι η μεγαλύτερη χρηματοοικονομική αγορά του κόσμου. Περιλαμβάνει χρηματοοικονομικά κέντρα σε ολόκληρο τον κόσμο που συνδέονται μέσω τηλεφώνου και άλλων συσκευών τηλεπικοινωνιών, οι οποίες επιτρέπουν την σχεδόν στιγμιαία μεταφορά πληροφοριών. Η προοδευτική απελευθέρωση των διασυνοριακών κεφαλαιακών ροών, σε συνδυασμό με τη βελτίωση των πρακτικών διαπραγμάτευσης και εκκαθάρισης και την ταχεία εξέλιξη της τεχνολογίας, έχουν οδηγήσει σε μια άνευ προηγουμένου επέκταση του όγκου των συναλλαγματικών συναλλαγών κατά την τελευταία δεκαετία. 2. Ποιοι συμμετέχουν στις συναλλαγές συναλλάγματος και πως; Οι συναλλαγές συναλλάγματος είναι οργανωμένες έτσι ώστε να διεξάγονται σε επίπεδο διατραπεζικής ή λιανικής αγοράς. Υπάρχουν τέσσερις ομάδες συμμετεχόντων: Οι διαπραγματευτές, οι διαμεσολαβητές, οι πελάτες και οι κεντρικές τράπεζες. Η διατραπεζική αγορά αποτελείται από τις συναλλαγές που διεξάγουν οι τράπεζες διαπραγματευτές μεταξύ τους και με τράπεζες μη διαπραγματευτές. Οι συναλλαγές λιανικής περιλαμβάνουν τις τράπεζες και τους πελάτες τους. Ωστόσο, οι γρήγορες εξελίξεις της αγοράς τα τελευταία χρόνια έχουν κάνει το διαχωρισμό μεταξύ των δύο κατηγοριών αρκετά ασαφή, διότι πολλοί μεγάλοι πελάτες λιανικής έχουν κερδίσει πρόσβαση στη διατραπεζική αγορά μέσω της βελτιωμένης επικοινωνίας με τις τράπεζες διαπραγματευτές. Η δραστηριότητα της διατραπεζικής αγοράς κυριαρχεί στην αγορά συναλλάγματος.
3. Πως εξηγούν οι θεωρίες συναλλαγματικής ισοτιμίας τις διακυμάνσεις τους; Δεν υπάρχει μία μονααδική και πλήρης θεωρία των συναλλαγματικών ισοτιμιών που να είναι σε θέση να εξηγήσει τις απότομες διακυμάνσεις τους. Η σχετική ισοτιμία αγοραστικής δύναμης δηλώνει ότι αν οι τιμές σε δύο χώρες αλλάξουν με διαφορετικό ρυθμό, η συναλλαγματική ισοτιμία θα ανατιμηθεί ή θα υποτιμηθεί έτσι ώστε να διατηρήσει την ισοτιμία τιμών ή αγοραστικής δύναμης μεταξύ δύο χωρών. Οι θεωρίες της ισοτιμίας αγοραστικής δύναμης εστιάζονται στους σχετικούς ρυθμούς του πληθωρισμού ως προσδιοριστικού παράγοντα της συμπεριφοράς των συναλλαγματικών ισοτιμιών. Άλλες θεωρίες δίνουν μεγαλύτερη έμφαση στο ισοζύγιο πληρωμών, τους διαφορετικούς ρυθμούς αύξησης της προσφοράς χρήματος και τα αποτελέσματα των διεθνών επενδύσεων χαρτοφυλακίου. 4. Πως επηρεάζουν οι μεταβολές της συναλλαγματικής ισοτιμίας τις επιχειρήσεις και την οικονομία; Οι μεταβολές της συναλλαγματικής ισοτιμίας επηρεάζουν τόσο τη μεμονωμένη επιχείρηση όσο και ολόκληρη την οικονομία. Οι αναπροσαρμογές της συναλλαγματικής ισοτιμίας μπορούν να έχουν θετική επίδραση για μια οικονομία και να βοηθήσουν τη διαδικασία της προσαρμογής σε μεταβολές της ανταγωνιστικής ισχύος μιας χώρας, σε κλαδικές ανισορροπίες, ή σε ποικίλες απότομες μεταβολές της προσφοράς και της ζήτησης. 5. Ποιες είναι οι επιπτώσεις της αστάθειας της συναλλαγματικής ισοτιμίας; Η αστάθεια των συναλλαγματικών ισοτιμιών μπορεί να έχει και αρνητικά αποτελέσματα όπως: Α) Διαταραχή των εγχώριων αντιπληθωριστικών προγραμμάτων Β) Συστημική αστάθεια, μέσω της οποίας οι μεταβολές του νομίσματος μιας χώρας μπορούν να προκαλέσουν προβλήματα σε άλλες χώρες. Γ) Λανθασμένες αναπροσαρμογές για σημαντικά χρονικά διαστήματα, οι οποίες οδηγούν σε λανθασμένες επενδυτικές αποφάσεις και αποφάσεις μάρκετινγκ Δ) Υψηλά κόστη συναλλαγών και αντιστάθμισης κινδύνου.
6. Πως λειτουργεί η ισοτιμία αγοραστικής δύναμης; Η ισοτιμία αγοραστικής δύναμης συνδέει τις κινήσεις των συναλλαγματικών ισοτιμιών με τις διαφορές μεταξύ του εγχώριου επιπέδου τιμών και του επιπέδου τιμών των μεγάλων εμπορικών εταίρων της χώρας. Η θεωρία της ισοτιμίας αγοραστικής δύναμης αντλεί την έμπνευση της από την Αρχή της Μίας Τιμής. Σύμφωνα με την αρχή αυτή, αν δύο αγαθά είναι πανομοιότυπα, θα πουληθούν στην ίδια τιμή. Αλλιώς θα μας συμφέρει να αγοράσουμε το αγαθό εκεί που είναι πιο φθηνό και να το πουλήσουμε εκεί που είναι πιο ακριβό. Η κερδοσκοπική αγοροπωλησία (αρμπιτράζ) είναι η διαδικασία που διασφαλίζει την εκμετάλλευση της κάθε διαφοράς στις τιμές μεταξύ δύο χωρών με στόχο τη δημιουργία ακίνδυνου κέρδους. Αν αυτή η αρχή επεκταθεί σε όλα τα αγαθά, μετατρέπεται στη θεωρία της απόλυτης ισοτιμίας αγοραστικής δύναμης. Η κεντρική αρχή της θεωρίας είναι ότι όταν το γενικό επίπεδο των τιμών μετατραπεί σε ένα κοινό νόμισμα, θα είναι το ίδιο για όλες τις χώρες. Αν αυτό δεν συνέβαινε, τα άτομα που εξειδικεύονται στο άρμπιτραζ θα είχαν προσοδοφόρα κίνητρα να διεξάγουν το εμπόριο αγαθών μέχρι να εξαφανιστεί η διαφορά. 7. Πως προσεγγίζει το ισοζύγιο πληρωμών την ισοτιμία αγοραστικής δύναμης; Μια εναλλακτική πρόταση στην προσέγγιση της ισοτιμίας αγοραστικής δύναμης για τον προσδιορισμό του επιπέδου ισορροπίας μιας ισοτιμίας είναι η προσέγγιση του ισοζυγίου πληρωμών. Η θεωρία αυτή εστιάζεται πιο άμεσα στη σχέση μεταξύ του εμπορικού ισοζυγίου και του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών, τα οποία έχουν υποστεί τις κατάλληλες τροποποιήσεις προκειμένου να περιλάβουν τις μακροπρόθεσμες κεφαλαιακές ροές και τη μεταβολή των συναλλαγματικών ισοτιμιών. Σύμφωνα με αυτήν την άποψη, μια χώρα με διαρκές έλλειμμα έχει αρκετές πιθανότητες να προβεί σε υποτίμηση, και μία χώρα με διαρκές πλεόνασμα είναι πιο πιθανό να προβεί σε ανατίμηση.
8. Οι κεφαλαιακές ροές και η αστάθεια των συναλλαγματικών ισοτιμιών. Η προσέγγιση αυτή δίνει μεγαλύτερη έμφαση στο ρόλο της συναλλαγματικής ισοτιμίας στην εξισορρόπηση της προσφοράς και της ζήτησης εγχώριων και ξένων κινητών αξιών. Οι αξίες αυτές περιλαμβάνουν μετρητά, κρατικά γραμμάτια, ομόλογα ποικίλων προθεσμιών λήξης, μετοχές σε διάφορα νομίσματα. Οι επενδύσεις σε αυτά τα περιουσιακά στοιχεία είναι ευκίνητες, και μετακινούνται προς τα εκεί που υπάρχει η μεγαλύτερη αναμενόμενη απόδοση. Η αναμενόμενη απόδοση καθορίζεται από τη διαφορά μεταξύ του τρέχοντος εγχώριου και ξένου επιτοκίου, από τις αναμενόμενες μελλοντικές μεταβολές των συναλλαγματικών ισοτιμιών, των επιτοκίων, της πιθανότητας εξόφλησης κ.τ.λ. Συνεπώς, οι προσδοκίες για το μέλλον παίζουν καθοριστικό ρόλο στον καθορισμό της παρούσας ζήτησης και προσφοράς των κινητών αυτών αξιών. 9. Οι συνέπειες για το εμπορικό ισοζύγιο και η καμπύλη J. Ας υποθέσουμε ότι μελετάμε το καθαρό αποτέλεσμα της υποτίμησης στη συνδυασμένη αξία των εισαγωγών και των εξαγωγών και ότι η υποτίμηση προκαλείται από την ανησυχία για το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών αλλαγών μιας χώρας. Το ερώτημα είναι αν η υποτίμηση θα μειώσει το χάσμα που υπάρχει μεταξύ της αξίας των εισαγωγών και των εξαγωγών. Η συνήθης προσδοκία είναι ότι το χάσμα θα μειωθεί. Ωστόσο, το τελικό αποτέλεσμα εξαρτάται από την ελαστικότητα ζήτησης ως προς την τιμή των δύο αγορών. Αν η ελαστικότητα ζήτησης εισαγωγών και εξαγωγών είναι χαμηλή, τότε δεν μπορούμε να αποκλείσουμε την πιθανότητα μιας επιδείνωσης του εμπορικού ισοζυγίου εξαιτίας της υποτίμησης. Συχνά, για το χρονικό διάστημα αμέσως μετά από κάποια υποτίμηση το εμπορικό ισοζύγιο έχει την τάση να επιδεινώνεται, και χρειάζεται ένα έτος ή και περισσότερο για να βελτιωθεί. Αυτό το αρκετά απρόβλεπτο φαινόμενο του αρνητικού βραχυπρόθεσμου αποτελέσματος που ακολουθείται από ένα θετικό μακροπρόθεσμο αποτέλεσμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών, ονομάζεται αποτέλεσμα της καμπύλης J.
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΠΟΛΛΑΠΛΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ 1. Η Ε.Κ.Τ. ανακοινώνει αύξηση της προσφοράς χρήματος. Σαν αποτέλεσμα δημιουργούνται προσδοκίες για υποτίμηση του ευρώ. Η άμεση επίδραση στην ισοτιμία ευρώ-δολαρίου είναι: (α) υποτίμηση του ευρώ (β) ανατίμηση του ευρώ (γ) υποτίμηση δολαρίου (δ) η ισοτιμία μένει ανεπηρέαστη. 2. Η Ε.Κ.Τ. ανακοινώνει μόνιμη μείωση της προσφοράς χρήματος. Σαν αποτέλεσμα η ισοτιμία του ευρώ ως το δολάριο ( αξία ενός ευρώ σε δολάρια): (α) βραχυχρόνια υποτιμάται (β) μακροχρόνια ανατιμάται (γ) η βραχυχρόνια υποτίμηση είναι μικρότερη της μακροχρόνιας. 3. Οι Κεντρικές Τράπεζες των ΗΠΑ και Ευρωζώνης ανεβάζουν τα επιτόκια κατά το ίδιο ποσοστό. Αυτό προκαλεί: (α) προσδοκίες για ανατίμηση του ευρώ και του δολαρίου ως προς τη στερλίνα και το γιέν (β) ανατίμηση του δολαρίου ως προς το ευρώ (γ) τίποτε από τα παραπάνω. 4. Ένα αυτοκίνητο αξίζει 10000 ευρώ στη Γερμανία και το ίδιο αξίζει 15.000 $ στις ΗΠΑ. Με ισοτιμία 1,1$ ανά ευρώ και αν τα κόστη μεταφοράς και συναλλαγών είναι μηδαμινά και ζω στις ΗΠΑ, με συμφέρει να αγοράσω το αυτοκίνητο: (α)στις ΗΠΑ (β) από τη Γερμανία (γ) να μην αγοράσω καθόλου αυτοκίνητο αλλά να περιμένω να ανατιμηθεί το $ έναντι του ευρώ.
5. Το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών είναι πολύ σημαντικό ισοζύγιο διότι: (α) καταγράφει τις εισροές και εκροές κεφαλαίων από και προς τη χώρα (β) δείχνει τις ανάγκες της χώρας για καθαρό δανεισμό από το εξωτερικό (γ) δείχνει τις ανάγκες της χώρας για εισαγωγές προϊόντων. 6. H σχετική ισοδυναμία της αγοραστικής δύναμης (ΡΡΡ) αναφέρεται: (α) στη διαφορά επιτοκίων μεταξύ χωρών. (β) στη διαφορά πληθωρισμού μεταξύ χωρών. (γ) στη διαφορά τιμών μεταξύ χωρών. (δ) στη διαφορά πραγματικών επιτοκίων. 7. Η σχετική ισοδυναμία της αγοραστικής δύναμης επιβεβαιώνεται όταν: (α) παράγοντες εκτός των τιμών- που υπεισέρχονται στον προσδιορισμό της ισοτιμίας παραμένουν σταθεροί διαχρονικά. (β) οι τιμές αυξάνονται με ταχείς ρυθμούς. (γ) τα (α) και (β) είναι σωστά. (δ) τίποτε από τα παραπάνω. 8. Η νομισματική προσέγγιση για τον προσδιορισμό της ισοτιμίας στηρίζεται θεωρητικά: (α) στη θεωρία της ισοδυναμίας της αγοραστικής δύναμης. (β) στην ισότητα των αποδόσεων των χρηματικών τίτλων. (γ) στην εξίσωση των επιτοκίων. (δ) τα (β) και (γ) είναι σωστά. 9. Η πολιτική προστασίας στο διεθνές εμπόριο, οδηγεί σε: (α) ανατίμηση του εθνικού νομίσματος ενώ οι καθαρές εξαγωγές μένουν ανεπηρέαστες. (β) υποτίμηση του εθνικού νομίσματος και βελτίωση του Ισοζυγίου Τρεχουσών Συναλλαγών. (γ) τίποτε από τα παραπάνω.
ΒΑΣΙΚΟΙ ΟΡΟΙ Αγορά συναλλάγματος: οι διεθνείς αγοραπωλησίες συναλλάγματος τοις μετρητοίς και επί προθεσμία Συναλλαγματική ισοτιμία: η τιμή ενός νομίσματος σε όρους άλλου νομίσματος η ανταλλακτική σχέση δύο νομισμάτων Πραγματική συναλλαγματική ισοτιμία: η τιμή στην οποία κάποιος μπορεί να ανταλλάξει αγαθά και υπηρεσίες μιας χώρας με αγαθά και υπηρεσίες μιας άλλης χώρας Ονομαστική συναλλαγματική ισοτιμία: η τιμή στην οποία κάποιος μπορεί να ανταλλάξει το νόμισμα μιας χώρας με το νόμισμα μιας άλλης Ανατίμηση: μια αύξηση της αξίας του νομίσματος μιας χώρας μετριέται από την δυνατότητά του να αγοράσει ποσότητα ξένου συναλλάγματος Υποτίμηση: μια μείωση της αξίας του νομίσματος μιας χώρας μετριέται από την δυνατότητα να αγοράσει ποσότητα ξένου νομίσματος