ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ Πρόγραμμα Σπουδών Διοίκηση Επιχειρήσεων & Οργανισμών Θεματική Ενότητα ΔΕΟ 10 Βασικές Αρχές Δικαίου και Διοίκησης Ακαδημαϊκό Έτος 2011/12 Ημερομηνία: Σάββατο 26 Μαΐου 2012, 13:30 16:00 ΤΕΛΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Υπάρχουν τέσσερα (4) θέματα και κάθε θέμα έχει δύο (2) ερωτήσεις, (α) και (β) Θα πρέπει να απαντηθεί μία (1) ερώτηση από κάθε θέμα Όλα τα θέματα είναι βαθμολογικά ισότιμα, δηλαδή κάθε θέμα βαθμολογείται με άριστα το 10. Η τελική βαθμολογία της εξέτασης δίδεται ως ο μέσος όρος (με άριστα το 10, με ένα δεκαδικό). Η χρήση παραδειγμάτων ή / και σχημάτων συνιστάται ακόμη και όπου δεν απαιτείται ρητά. Η συνεργασία και / ή αντιγραφή επισύρουν μηδενισμό των γραπτών όλων των εμπλεκομένων. Καλή επιτυχία! Θέμα 1ο (α): ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟ ΔΙΚΑΙΟ ΚΑΙ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΔΙΚΑΙΟΥ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ 1) Ο διορισμός του Πρωθυπουργού κατά το ισχύον Σύνταγμα. 2) Η πρόταση εμπιστοσύνης και η πρόταση δυσπιστίας. (β): Ποια όργανα ασκούν τη νομοθετική και ποια την εκτελεστική λειτουργία στην Ευρωπαϊκή Ένωση; Θέμα 2 ο ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ (α) Η διάκριση μεταξύ ατομικών και κανονιστικών διοικητικών πράξεων και η σημασία της (β) Θέμα 3 ο (α) (β) Με πράξη του αρμόδιου οργάνου ανακαλείται η άδεια λειτουργίας βιοτεχνικής επιχείρησης Β. Ο νόμος που προβλέπει τη δυνατότητα ανάκλησης της άδειας βιοτεχνικών επιχειρήσεων δεν αναφέρει ότι η πράξη ανάκλησης θα πρέπει να έχει αιτιολογία. Ο ιδιοκτήτης της επιχείρησης Β ισχυρίζεται ότι η πράξη ανάκλησης είναι παράνομη διότι δεν φέρει αιτιολογία. 1. Είναι βάσιμος ο ισχυρισμός του Β λαμβάνοντας υπόψη, ιδίως, ότι πραγματικά ο νόμος δεν προβλέπει την ανάγκη ύπαρξης αιτιολογίας στη συγκεκριμένη περίπτωση ; 2. Σε περίπτωση που χρειαζόταν αιτιολογία ποιά συγκεκριμένα στοιχεία θα έπρεπε αυτή να εμπεριέχει ώστε να θεωρηθεί νόμιμη; 3. Η αιτιολογία της συγκεκριμένης πράξης πρέπει να δημοσιευτεί στο ΦΕΚ; ΑΣΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ ΚΑΙ ΕΡΓΑΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ Η Α αγόρασε από το κατάστημα του Π έναν επάργυρο δίσκο αντί 300, μετά από την διαβεβαίωση του Π ότι ο δίσκος είναι ασημένιος. Όταν η Α επέστρεψε στο σπίτι της αντιλήφθηκε ότι ο δίσκος δεν ήταν ασημένιος. Ποιά δικαιώματα έχει η Α; 1) Ποιά είναι τα κριτήρια χαρακτηρισμού μιας σύμβασης ως σύμβασης εξαρτημένης εργασίας ; 2) Ποια είναι η διαφορά μεταξύ σύμβασης εργασίας και σύμβασης έργου; Θέμα 4ο (α) ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ 1. Ποιές οι διαφορές μεταξύ ομόρρυθμου και ετερόρρυθμου εταίρου; 2. Πότε μπορεί ο ετερόρρυθμος εταίρος να ευθύνεται έναντι των εταιρικών δανειστών όπως και ομόρρυθμος εταίρος; 3. Ποιά τα χαρακτηριστικά της αφανούς εταιρίας; (β) Ομοιότητες και διαφορές μεταξύ συναλλαγματικής και επιταγής
Συνταγματικό και Ευρωπαϊκό Δίκαιο Θέμα α α) Ο διορισμός του Πρωθυπουργού κατά το ισχύον Σύνταγμα. β) Η πρόταση εμπιστοσύνης και η πρόταση δυσπιστίας. Κοϊμτζόγλου / Τσιμάρα, Σημειώσεις συνταγματικού δικαίου: Σελ. 38: Κατ εξαίρεση, Ο διορισμός του Πρωθυπουργού αποτελεί αρμοδιότητα του ΠτΔ, η οποία κατ εξαίρεση δεν χρειάζεται προσυπογραφή. Σελ. 41: Όσον αφορά τον διορισμό του Πρωθυπουργού και της Κυβέρνησης θα πρέπει να αναφέρουμε ότι το Σύνταγμα θέτει ένα αυστηρό πλαίσιο και η περιπτωσιολογία εξασφαλίζει την ουδετερότητα του Προέδρου της Δημοκρατίας. Η διαδικασία ρυθμίζεται από το άρθρο 37 του Συντάγματος. Ειδικότερα μετά τις εκλογές: Α) Αν υπάρχει κόμμα με απόλυτη πλειοψηφία τότε ο ΠτΔ διορίζει τον αρχηγό του ως πρωθυπουργό. Β) Εάν κανένα κόμμα δεν έχει την απόλυτη πλειοψηφία τότε: ι. 1η διερευνητική εντολή στον αρχηγό του 1ου κόμματος, εάν αποτύχει τότε ιι. 2η διερευνητική εντολή στον αρχηγό του 2ου κόμματος, εάν αποτύχει τότε ιιι. 3η διερευνητική εντολή στον αρχηγό του 3ου κόμματος ιν. εάν αποτύχουν οι ανωτέρω προσπάθειες τότε πραγματοποιείται διάσκεψη αρχηγών υπό τον ΠτΔ για σχηματισμό Κυβέρνησης που θα έχει την εμπιστοσύνη της Βουλής. Εάν και σε αυτή την τελευταία περίπτωση δεν επιτευχθεί σχηματισμός κυβέρνησης που να έχει την εμπιστοσύνη της Βουλής τότε προκηρύσσονται εκλογές και τις διενεργεί είτε Κυβέρνηση απ όλα τα κόμματα, είτε Κυβέρνηση υπό πρόεδρο ανωτάτου δικαστηρίου. Την όλη διαδικασία διέπει η «αρχή της δεδηλωμένης» εμπιστοσύνης της Βουλής προς την Κυβέρνηση. Σελ. 42: Τον Πρωθυπουργό και του Υπουργούς διορίζει ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας αλλά η Κυβέρνηση παραμένει στην εξουσία μόνο αφού λάβει ψήφο εμπιστοσύνης από την Βουλή και καθ όσο χρονικό διάστημα έχει την εμπιστοσύνη αυτή. Σελ. 45: 4.4. Πρόταση εμπιστοσύνης και δυσπιστίας (αρ.84). Μέσα σε δεκαπέντε ημέρες από την ορκωμοσία του Πρωθυπουργού η Κυβέρνηση είναι υποχρεωμένη να ζητήσει ψήφο εμπιστοσύνης της Βουλής (αρ.84 παρ.1 εδ.β). Ψήφος εμπιστοσύνης μπορεί να ζητηθεί και από την Κυβέρνηση οποτεδήποτε άλλοτε. Η πρόταση εμπιστοσύνης πρέπει να γίνει δεκτή από την απόλυτη πλειοψηφία των παρόντων βουλευτών η οποία όμως δεν επιτρέπεται να είναι κατώτερη από τα δύο πέμπτα του όλου αριθμού των βουλευτών(120/300). Παρ όλο που δεν αναφέρεται ρητά στο Σύνταγμα, θεωρείται ότι η Κυβέρνηση αποδοκιμάζεται εάν η Βουλή δεν εγκρίνει τον προϋπολογισμό. Επίσης η Κυβέρνηση δεν μπορεί να κυβερνήσει εάν παύσουν να την στηρίζουν 151 βουλευτές. Η Βουλή μπορεί με απόφαση της να αποσύρει την εμπιστοσύνη από την Κυβέρνηση ή από μέλος της. Η πρόταση δυσπιστίας πρέπει να είναι υπογραμμένη από το 1/6 των βουλευτών (50/300). Η πρόταση δυσπιστίας για να γίνει δεκτή πρέπει να ψηφιστεί από την απόλυτη πλειοψηφία του συνόλου των βουλευτών(151/300). Η πρόταση δυσπιστίας δεν μπορεί να υποβληθεί πριν την πάροδο εξαμήνου από την απόρριψη προηγούμενης πρότασης δυσπιστίας. Μόνο στην περίπτωση που είναι υπογεγραμμένη από
την απόλυτη πλειοψηφία του συνόλου των βουλευτών(151/300) μπορεί να υποβληθεί πριν την πάροδο εξαμήνου. Η υιοθέτηση πρότασης δυσπιστίας κατά συγκεκριμένου Υπουργού συνεπάγεται την απομάκρυνση αυτού και όχι την πτώση της Κυβέρνησης. Δεν είναι γνωστή η περίπτωση κατά την οποία η Βουλή έχει αποσύρει την εμπιστοσύνη της από μεμονωμένο Υπουργό μέχρι σήμερα. Η πρόταση εμπιστοσύνης και δυσπιστίας που εξαρτά την παραμονή της Κυβέρνησης στην εξουσία από την εμπιστοσύνη της Βουλής είναι το βασικό χαρακτηριστικό του κοινοβουλευτικού πολιτεύματος. Θέμα β (είναι το πρώτο ερώτημα της 1 ης εργασίας αυτούσιο) 1. Ποια όργανα ασκούν τη νομοθετική και ποια την εκτελεστική λειτουργία στην Ευρωπαϊκή Ένωση ΑΠΑΝΤΗΣΗ : 1 Τη νομοθετική πρωτοβουλία έχει η Επιτροπή, η οποία σε δύο τομείς διαθέτει οιονεί νομοθετική αρμοδιότητα (Παπαδοπούλου, σ. 62). Τη νομοθετική λειτουργία ασκούν το Συμβούλιο (Παπαδοπούλου, σελ. 53+57) και το Κοινοβούλιο. (Βλ. Παπαδοπούλου, σελ. 57). Με τη Συνθήκη της Λισαβόνας, εισήχθη ο θεσμός της νομοθετικής πρωτοβουλίας των πολιτών, βάσει της οποίας εφόσον συγκεντρωθούν τουλάχιστον ένα εκατομμύριο πολίτες, υπήκοοι σημαντικού αριθμού κρατών μελών, μπορούν να ζητήσουν από την Επιτροπή να υποβάλει πρόταση στους τομείς αρμοδιότητας της Ένωσης (Φεφές, σελ. 4). Σημείωση: Με τη Συνθήκη της Λισαβόνας, η διαδικασία συναπόφασης (που μετονομάστηκε «συνήθης νομοθετική διαδικασία») επεκτείνεται σε πολλούς νέους τομείς. Αυτό σημαίνει ότι το Κοινοβούλιο αποκτά ουσιαστική νομοθετική εξουσία σε ισότιμη βάση με το Συμβούλιο σε ορισμένους τομείς στους οποίους μέχρι σήμερα δεν συμμετείχε ή είχε απλά συμβουλευτικό ρόλο. Μεταξύ αυτών των τομέων είναι η νόμιμη μετανάστευση, η δικαστική συνεργασία σε ποινικές υποθέσεις (Eurojust, πρόληψη του εγκλήματος, εναρμόνιση των κανόνων για τον καθορισμό των ποινικών αδικημάτων και των κυρώσεων), η αστυνομική συνεργασία (Ευρωπόλ), και ορισμένες διατάξεις που αφορούν την κοινή εμπορική πολιτική και την κοινή γεωργική πολιτική. Με τον τρόπο αυτό, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο παρεμβαίνει στην κατάρτιση του συνόλου σχεδόν των νομοθετικών πράξεων. Τέλος, η Συνθήκη της Λισαβόνας προβλέπει ότι απαιτείται σύμφωνη γνώμη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για όλες τις διεθνείς συμφωνίες σε τομείς που εμπίπτουν στη συνήθη νομοθετική διαδικασία (Φεφές, Σημειώσεις για Λισαβόνα, σελ. 2-3). Την εκτελεστική αρμοδιότητα στην ΕΕ ασκεί η Επιτροπή (Παπαδοπούλου, σελ. 63).
Διοικητικό Δίκαιο Θέμα α: Η διάκριση μεταξύ ατομικών και κανονιστικών διοικητικών πράξεων και η σημασία της Βλ. Θεοδωράτου, Στοιχεία Διοικητικού Δικαίου, σελ. 64 έως σελ. 66 ( δ) ως προς το τεκμήριο της νομιμότητας, το οποίο δεν έχει πλήρη εφαρμογή στις κανονιστικές πράξεις». Θέμα β 1. Με πράξη του αρμόδιου οργάνου ανακαλείται η άδεια λειτουργίας βιοτεχνικής επιχείρησης Β. Ο νόμος που προβλέπει τη δυνατότητα ανάκλησης της άδειας βιοτεχνικών επιχειρήσεων δεν αναφέρει ότι η πράξη ανάκλησης θα πρέπει να έχει αιτιολογία. Ο ιδιοκτήτης της επιχείρησης Β ισχυρίζεται ότι η πράξη ανάκλησης είναι παράνομη διότι δεν φέρει αιτιολογία. 1. Είναι βάσιμος ο ισχυρισμός του Β λαμβάνοντας υπόψη, ιδίως, ότι πραγματικά ο νόμος δεν προβλέπει την ανάγκη ύπαρξης αιτιολογίας στη συγκεκριμένη περίπτωση ; 2. Σε περίπτωση που χρειαζόταν αιτιολογία ποιά συγκεκριμένα στοιχεία θα έπρεπε αυτή να εμπεριέχει ώστε να θεωρηθεί νόμιμη; 3. Η αιτιολογία της συγκεκριμένης πράξης πρέπει να δημοσιευτεί στο ΦΕΚ; Ενδ. απάντηση : 1. Οι δυσμενείς για το διοικούμενο διοικητικές πράξεις είναι υποχρεωτικά αιτιολογητέες, έστω και εάν δεν προβλέπεται η υποχρέωση αιτιολόγησης από το νόμο, 2. Η αιτιολογία πρέπει να είναι ειδική και συγκεκριμένη και να περιέχει τα νομικά και πραγματικά περιστατικά που αποτέλεσαν τη βάση έκδοσης της αιτιολογητέας πράξης, 3. Η αιτιολογία δεν δημοσιεύεται, αρκεί να εμπεριέχεται στο σώμα της αιτιολογητέας πράξης ή έστω (υπό προϋποθέσεις) στο φάκελο της. Βλ. Θεοδωράτου, Στοιχεία Διοικητικού Δικαίου, σ. 173, η αιτιολογία των διοικητικών πράξεων.
ΑΣΤΙΚΟ ΚΑΙ ΕΡΓΑΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ Τελικές εξετάσεις Θέμα 3 ο Ερώτηση α Η Α αγόρασε από το κατάστημα του Π έναν επάργυρο δίσκο αντί 300, μετά από την διαβεβαίωση του Π ότι ο δίσκος είναι ασημένιος. Όταν η Α επέστρεψε στο σπίτι της αντιλήφθηκε ότι ο δίσκος δεν ήταν ασημένιος. Ποιά δικαιώματα έχει η Α; Η δικαιοπραξία που καταρτίστηκε μεταξύ Α και Π είναι ακυρώσιμη λόγω απάτης. Κατά συνέπεια η Α, στρεφόμενη κατά του Π, έχει δικαίωμα α. να ζητήσει ακύρωση της μεταξύ τους καταρτισθείσας δικαιοπραξίας και β. να ζητήσει, παράλληλα με την ακύρωση της δικαιοπραξίας, και αποζημίωση από τον Π που διέπραξε την απάτη (βλ. Αγαλλοπούλου, Βασικές έννοιες Αστικού Δικαίου, σ. 140-142). Ερώτηση β α) Ποιά είναι τα κριτήρια χαρακτηρισμού μιας σύμβασης ως σύμβασης εξαρτημένης εργασίας ; β) Ποια είναι η διαφορά μεταξύ σύμβασης εργασίας και σύμβασης έργου; Ερώτηση β Α) Κρίσιμα κριτήρια για το χαρακτηρισμό μιας σύμβασης εξαρτημένης εργασίας θεωρούνται: α. ο μονομερής καθορισμός από τον εργοδότη του τόπου και του χρόνου παροχής εργασίας β. η υποχρέωση του ενός μέρους να ακολουθεί τις οδηγίες του άλλου μέρους γ. η ένταξη στην εκμετάλλευση του εργοδότη δ. η αυτοπρόσωπη εκτέλεση της εργασίας ( βλ. Σιδέρη, τ. γ ΕΑΠ, σ.27) Β) Στη σύμβαση έργου οι συμβαλλόμενοι αποβλέπουν στο αποτέλεσμα της εργασίας, δηλ. στην εκτέλεση του έργου, ενώ στη σύμβαση εργασίας στην παροχή της εργασίας αυτής καθεαυτή (Βλ. Αγαλλοπούλου, σ. 355) ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ Θέμα 1 ο Ομοιότητες και διαφορές μεταξύ συναλλαγματικής και επιταγής Ομοιότητες (α) Είναι αξιόγραφα για τα οποία ισχύει η αρχή της ενσωμάτωσης (σελ. 126-127) (β) Εμπλέκουν πρόσωπα με τρεις ιδιότητες: εκδότης, πληρωτής, λήπτης-κομιστής (σελ. 130-131, 137) (γ) Εφόσον λειτουργούν ως «εις διαταγήν», μεταβιβάζονται με οπισθογράφηση ως προς την οποία ισχύουν τα νομιμοποιητικά, μεταβιβαστικά και εγγυητικά αποτελέσματα καθώς και η αρχή της καλόπιστης κτήσης (σελ. 138 στο τέλος σε συνδυασμό με σελ. 133-134) (δ) Τα τυπικά στοιχεία είναι ίδια (απλή καθαρή εντολή πληρωμής ορισμένου χρηματικού ποσού, καθορισμός πληρωτή, τόπος πληρωμής, χρονολογία και τόπος έκδοσης, υπογραφή εκδότη) με τις εξής διαφοροποιήσεις: (α) η ονομασία διαφέρει (στην μια είναι «συναλλαγματική» στην άλλη «επιταγή»), (β)
στην επιταγή δεν είναι αναγκαίο να υπάρχει χρόνος λήξης (διότι είναι πληρωτέα επί τη εμφανίσει) και το όνομα του λήπτη (διότι μπορεί νε εκδοθεί εις τον κομιστή): σελ. 137 και 142 (άσκηση αυτοαξιολόγησης 2) σε συνδυασμό με σελ. 131. Οι διαφοροποιήσεις εντάσσονται αυτόματα στις διαφορές (βλ. πιο κάτω) Διαφορές (σελ. 142-143, άσκηση αυτοαξιολόγησης 3 και δραστηριότητα 4) (α) Πληρωτής στη συναλλαγματική μπορεί να είναι οποιοδήποτε πρόσωπο ενώ στην επιταγή μόνο τράπεζα (β) Η συναλλαγματική είναι δεκτική αποδοχής ενώ η επιταγή όχι (τυχόν αποδοχή της θεωρείται ως μη γεγραμμένη) (γ) Απαραίτητο στοιχείο της συναλλαγματικής είναι να αναφέρεται ο λήπτης ενώ στην επιταγή όχι (η επιταγή μπορεί να εκδοθεί και εις τον κομιστή) (δ) Η συναλλαγματική λήγει με 4 διαφορετικούς τρόπους ενώ η επιταγή λήγει πάντα ενόψει (και η συναλλαγματική μπορεί να εκδοθεί ενόψει όμως έχει πολύ μεγάλη προθεσμία προς εμφάνιση, δηλαδή, ένα έτος από την έκδοσή της, ενώ η προθεσμία στην επιταγή είναι μόλις 8 ημέρες) (ε) Στην συναλλαγματική γίνεται οπισθογράφηση και προς και από τον πληρωτή ενώ στην επιταγή οπισθογράφηση προς τον πληρωτή ισχύει μόνον ως εξόφληση ενώ από τον πληρωτή απαγορεύεται και αν γίνει είναι άκυρη. (στ) Η συναλλαγματική χαρτοσημαίνεται (η χαρτοσήμανση της συναλλαγματικής έχει καταργηθεί από το 2002) ενώ η επιταγή όχι. (ζ) Η μη πληρωμή επιταγή επισύρει και ποινικές κυρώσεις Θέμα 2 ο 1. Ποιές οι διαφορές μεταξύ ομόρρυθμου και ετερόρρυθμου εταίρου; 2. Πότε μπορεί ο ετερόρρυθμος εταίρος να ευθύνεται έναντι των εταιρικών δανειστών όπως και ομόρρυθμος εταίρος; 3. Ποιά τα χαρακτηριστικά της αφανούς εταιρίας; σελ. 67 (άσκηση αυτοαξιολόγησης 2 και 3) και σελ. 52