Εισαγωγή Το δίκτυο και οι πρωτοβουλίες του (Διακήρυξη Λουξεμβούργου 1997) Η Προαγωγή της Υγείας στο χώρο Εργασίας (ΠΥΕ) είναι μια συντονισμένη προσπάθεια των εργοδοτών, των εργαζομένων και της κοινωνίας με στόχο τη βελτίωση της υγείας και της ευεξίας των ανθρώπων στο εργασιακό τους περιβάλλον. Αυτό επιτυγχάνεται με: τη βελτίωση της οργάνωσης της εργασίας και του περιβάλλοντος την προώθηση της ενεργού συμμετοχής την ενθάρρυνση της εξέλιξης του εργαζόμενου «Υγιείς εργαζόμενοι σε υγιείς επιχειρήσεις». Αυτό ήταν το όραμα του ENWHP από το 1996 που ιδρύθηκε. Η 1 η πρωτοβουλία του Δικτύου πραγματοποιήθηκε από το 1997 έως το 1999. ο σκοπός αυτού του προγράμματος ήταν η αναγνώριση επιχειρήσεων που ξεκάθαρα επέδειξαν καλή πρακτική στην προαγωγή της υγείας στην εργασία τα λεγόμενα Μοντέλα Καλής Πρακτικής. Ένας άλλος στόχος ήταν η καταγραφή αυτής της εμπειρίας με ένα χρήσιμο τρόπο και η διάδοση των πληροφοριών σε όσο το δυνατόν ευρύτερο κοινό. Αρχικά η ΠΥΕ αναπτύχθηκε και εφαρμόσθηκε με στόχο τις μεγάλες επιχειρήσεις. Δυστυχώς οι ανάγκες των μικρομεσαίων επιχειρήσεων είναι πολύ διαφορετικές από αυτές των μεγάλων οργανισμών και τα προγράμματα που αναπτύχθηκαν δεν ήταν πάντοτε εύκολο να εφαρμοσθούν. Πάνω από τα 2/3 του ευρωπαϊκού εργατικού δυναμικού εργάζεται σε μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Το γεγονός αυτό είχε ως αποτέλεσμα τη 2 η πρωτοβουλία: ένα πρόγραμμα που θα είχε την εμπειρία των μικρομεσαίων επιχειρήσεων για την εφαρμογή της ΠΥΕ και θα καθιστούσε αυτές τις πληροφορίες διαθέσιμες σε ένα ακόμη ευρύτερο κοινό. Τα τελευταία χρόνια η δημόσια διοίκηση ανά την Ευρώπη πέρασε μια περίοδο εκσυγχρονισμού και αναδιαμόρφωσης μια διαδικασία που συνεχίζεται έως σήμερα. Ο ρόλος της προαγωγής της υγείας αναγνωρίζεται συνεχώς ως μείζονος σημασίας. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα την 3 η πρωτοβουλία: Προαγωγή της υγείας στο δημόσιο τομέα (2001-2002). Υπάρχουν ακόμα προκλήσεις όπως η ανταλλαγή εμπειριών για το πως να εφαρμοσθεί η ΠΥΕ. Λαμβάνοντας υπ όψιν το μεγάλο εύρος των διαθέσιμων πληροφοριών από τα κράτη μέλη, ο αριθμός των επιχειρήσεων που υιοθετούν μια σωστή προσέγγιση για τη διαχείριση υγείας είναι ακόμη σχετικά μικρός. Η γνώση που έχουμε από μία χώρα δεν αποτελεί απαραίτητα εγγύηση ότι μπορεί να είναι χρήσιμη σε άλλες χώρες. Γι αυτό και το δίκτυο ανέλαβε την 4 η πρωτοβουλία:
1.Ανάλυση και καταγραφή των πλεονεκτημάτων και της αποτελεσματικότητας της ΠΥΕ 2.Μια λεπτομερής κατάσταση μεθόδων και πρακτικών της ΠΥΕ προκειμένου να στηριχθεί η εφαρμογή της προαγωγής της υγείας στην εργασία 3.Δημιουργία εθνικών φόρουμς για στήριξη, ανάπτυξη και δημιουργία πρωτοβουλιών δικτύου και άλλα κατάλληλα έργα σε εθνικό επίπεδο για τη διευκόλυνση της εφαρμογής ευρωπαϊκών στρατηγικών και πολιτικών για την ΠΥΕ σε μεμονωμένες χώρες. Αυτές οι πρωτοβουλίες είναι συνδεδεμένες μεταξύ τους και τα εργαλεία συγκεντρωμένα βοηθούν στη μείωση του απουσιασμού, στην οικονομική αύξηση, στην αποτελεσματική αντιμετώπιση προκλήσεων ενός εργατικού δυναμικού μεγαλύτερης ηλικίας, κλπ. 1. Το σκεπτικό του ENWHP Toolbox και πως χρησιμοποιείται 1.1 Το σκεπτικό των tools Τα tools που περιγράφονται σε αυτή την έκθεση είναι μέθοδοι και πρακτικές για την προαγωγή της υγείας στην εργασία. Σε επίπεδο οργανισμού το tool μπορεί να είναι συμμετοχικό, προσανατολισμένο σε διαδικασίες, ενσωματωμένο στη διοίκηση της επιχείρησης και στην καθημερινότητα και στις δομές ενός οργανισμού, κλπ. Προκειμένου να αποκαλείται tool πρέπει να χρησιμοποιείται για ξεκάθαρο σκοπό από τρίτους. Το toolbox περιέχει πολλά tools των οποίων η σημασία και η σπουδαιότητα φαίνεται στη χρήση τους. 1.2 Πώς ένα εργαλείο γίνεται εργαλείο ΠΥΕ Η ΠΥΕ είναι μια σύγχρονη στρατηγική που σκοπεύει στην πρόληψη των ασθενειών στο χώρο εργασίας και στη βελτίωση της ευεξίας. Τα εργαλεία που παρουσιάζονται εστιάζουν στην ΠΥΕ. Ένα εργαλείο ΠΥΕ είναι ένα πρόγραμμα, ένα σχέδιο (Μοντέλα Καλής Πρακτικής) ή ένα μέσο κατάλληλο για τη βελτίωση ή την προαγωγή της υγείας στους χώρους εργασίας, ειδικευμένο στο να δίνει λύσεις για την αντιμετώπιση προβλημάτων υγείας που σχετίζονται με την εργασία,
όπως είναι το εργατικό δυναμικό μεγάλης ηλικίας, η διαχείριση θεμάτων που αφορούν άτομα με αναπηρία ή προσωρινή ανικανότητα, η εξάρτηση από το αλκοόλ, το κάπνισμα, οι ανθυγιεινές διατροφικές συνήθειες, η ψυχική υγεία και το άγχος. Το toolbox αντιμετωπίζει το ερώτημα του πως και με ποιες μεθόδους και πρακτικές καλή πρακτική προαγωγής της υγείας στην εργασία μπορεί να επιτευχθεί. Στόχοι του toolbox είναι: 1. Η αναγνώριση και η εκτίμηση χρήσιμων μεθόδων ΠΥΕ και εργαλείων από κάθε ευρωπαϊκή χώρα. 2. Η οργάνωση ευρωπαϊκών «ομάδων ανταλλαγής» εργαλείων για την ΠΥΕ. 3. Η διάδοση στρατηγικών δεδομένων/ πληροφοριών για το έργο του εθνικού φόρουμ. Σε αυτή την έκθεση παρέχεται μια πρώτη εκτίμηση των διαθέσιμων WHP tools του Δικτύου. Το toolbox θα είναι μια συνεχιζόμενη διαδικασία και στο μέλλον και άλλα ενδιαφέροντα WHP tools θα προστεθούν στο toolbox. Προς το παρόν, για παράδειγμα, λείπουν tools για το φόρτο εργασίας, το μετά-τραυματικό στρες, την κοινωνική υπευθυνότητα και τους σκοπούς της διοίκησης. Το επιθυμητό αποτέλεσμα θα είναι μια βάση δεδομένων στο δίκτυο που θα παρέχει τα τελευταία δεδομένα στα διαθέσιμα WHP tools. Συλλογή εργαλείων για την ΠΥΕ ENWHP-Toolbox ΟΜΗ Lifestyle Issues Settings Type of tool Θέματα Τρόπου Ζωής Τομείς Εφαρμογής Τύπος εργαλείου Nutrition Exercise SME ιατροφή Άσκηση MME Programmes Προγράμματα Smoking Alcohol Larger Sized Κάπνισμα Αλκοόλ Companies Μεγάλες Mental Health Stress Επιχειρήσεις Ψυχική Υγεία Άγχος στην εργασία Health Care Sector Corporate Health Τομέας Φροντίδας Υγείας
Policy Issues Θέματα Πολιτικής Ageing Worklife Public Projects Μεγάλης Balance Administration Models of Good ηλικίας Ισορροπία ημόσια Practice εργαζόμενοι Εργασίας-Τρόπου ιοίκηση Έργα Ζωής Μοντέλα Καλής Diversity Gender Πρακτικής ιαφορετικότητα Equality Ίση μεταχείριση φύλων Leadership Training Instruments Μέσο Ηγεσία Εκπαίδευση/Κατάρτιση Questionnaires Guidelines Ερωτηματολόγια Κατευθυντήριες Οδηγίες Disability Work Management Satisfaction ιαχείριση Ικανοποίηση Information Θεμάτων από την Materials που αφορούν Εργασία School Πληροφοριακό άτομα με Εκπαίδευση Υλικό αναπηρίες Networking ικτύωση 1.3. Χρησιμοποιώντας αυτό το toolbox Το toolbox μπορεί να χρησιμοποιηθεί από οποιονδήποτε θέλει να βελτιώσει την υγεία και την ευεξία των εργαζομένων σε επιχειρησιακό επίπεδο. Επιπλέον τα tools είναι για τους stakeholders σε τοπικό, περιφερειακό και εθνικό επίπεδο ή για εξωτερικούς επαγγελματίες (π.χ. σύμβουλους ΠΥΕ, επαγγελματικής ασφάλειας και υγείας). Αυτή η έκθεση είναι η περιγραφική μορφή του toolbox. Μια βάση δεδομένων για τα toolbox στο διαδίκτυο είναι υπό κατασκευή. Με αυτή τη βάση δεδομένων η αναζήτηση για τα κατάλληλα tools θα είναι πολύ πιο εύκολη. Γι αυτό το λόγο τα tools κατηγοριοποιούνται κατά τύπο εργαλείου (π.χ. ερωτηματολόγιο), κατά θέμα, (για παράδειγμα ψυχική υγεία), θέματα οργάνωσης εργασίας/ προσωπικού και πολιτικής για την υγεία στην επιχείρηση (π.χ. ηγεσία) και τομέα (ΜΜΕ, μεγάλες επιχειρήσεις κλπ). Επίσης είναι δυνατή η αναζήτηση ανά χώρα ή γλώσσα. Η βάση δεδομένων θα βρίσκεται στο site του Δικτύου:
www.enwhp.org. Σε αυτή τη βάση δεδομένων θα περιλαμβάνονται επίσης και Μοντέλα Καλής Πρακτικής. Αυτή η βάση δεδομένων θα διευκολύνει τους χρήστες στην αναζήτηση συγκεκριμένων tools και η συλλογή tools θα είναι μια συνεχιζόμενη διαδικασία και όλο και περισσότερα tools θα είναι διαθέσιμα.