Πανεπιστηµίου 69 & Αιόλου, 105 64 Αθήνα Τηλ.: 210-3727400 Fax: 210-3255460 E-mail: info@rae.gr Web: www.rae.gr Αθήνα, 27.07.2004 Προς: ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ Κοινοποίηση: 1. ΜΥΤΙΛΗΝΑΙΟΣ Α.Ε. κ. Ευάγγελο Μυτιληναίο, Πρόεδρο.Σ. 2. ΕΣΜΗΕ Α.Ε. κ. Ευάγγελο Λεκατσά, Πρόεδρο κ. Ι. Θεοδωρακόπουλο, ιευθύνοντα Σύµβουλο 3. ΕΛΠΕ Α.Ε. (Ενεργειακή Θεσσαλονίκης) κ. Γ. Κούβαρη, ιευθυντή Έργου Θέµα: Γεωγραφική διαφοροποίηση µοναδιαίας χρέωσης χρήσης Συστήµατος για τις µονάδες παραγωγής Σχετικό: Έγγραφο της ΜΥΤΙΛΗΝΑΙΟΣ Α.Ε. (ΡΑΕ/Ι-19815/14-07-2004) µε θέµα «Τροποποίηση της Υπουργικής Απόφασης 30/5/2001 (ΦΕΚ 654-τ.2) περί διαχωρισµού της χώρας σε ζώνες για τον υπολογισµό της µοναδιαίας χρέωσης πρόσβασης στο σύστηµα» Κωδικός : Ο-7617 Σελίδες : 5 Παραλήπτες από ΥΠΑΝ: 1. Υπουργός Ανάπτυξης, κ.. Σιούφας 2. Υφυπουργός Ανάπτυξης, κ. Γ. Σαλαγκούδης 3. Γ.Γ. ΥΠΑΝ, κ. Ν. Στεφάνου 4. Γεν. ιευθύντρια ΥΠΑΝ, κα. Ε. Σαργιάννου Αξιότιµε κ. Υπουργέ, Με αφορµή την από 14-07-2004 επιστολή της ΜΥΤΙΛΗΝΑΙΟΣ Α.Ε. µε την οποία προτείνεται η κατάργηση της γεωγραφικής διαφοροποίησης των µοναδιαίων χρεώσεων χρήσης του Συστήµατος για τις µονάδες παραγωγής, σας ενηµερώνουµε ότι η ΡΑΕ είναι κατηγορηµατικά αντίθετη σε οποιοδήποτε τέτοιο ενδεχόµενο και θεωρεί ότι η ευκαιριακή έγερση παρόµοιων ζητηµάτων υποσκάπτει την απαιτούµενη σταθερότητα του πλαισίου συµµετοχής στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας, για τους λόγους που αναλύονται στη συνέχεια Η διαφοροποίηση των µοναδιαίων χρεώσεων χρήσης του Συστήµατος αποτελεί βασική αρχή του ισχύοντος Κώδικα ιαχείρισης του Συστήµατος και επιβάλλεται από αντικειµενικούς λόγους περιορισµών της λειτουργίας του ελληνικού Συστήµατος Μεταφοράς. Για το λόγο αυτό συνιστά
οµόφωνη απόφαση µεταξύ του ΕΣΜΗΕ ως διαχειριστή της τεχνικής λειτουργίας του Συστήµατος, της ΕΗ ως κυρίου του Συστήµατος και ως φορέα που έχει σηµαντική πείρα στη λειτουργία και διαχείριση του συστήµατος µεταφοράς και της ΡΑΕ ως εποπτεύουσας αρχής της λειτουργίας της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας. Οι αντικειµενικοί λόγοι λήψης αυτής της απόφασης είναι τόσο ισχυροί, όπως αναλύεται στη συνέχεια, ώστε η απόφαση ελήφθη από τα αρχικά στάδια κατάρτισης του ισχύοντος Κώδικα ιαχείρισης του Συστήµατος, και γνωστοποιήθηκε σε όλους τους δυνητικούς παραγωγούς πολύ ενωρίτερα από την υποβολή των αιτήσεων Άδειας Παραγωγής από αυτούς. Τονίζουµε δε ότι παρότι η επιθυµία ορισµένων ενδιαφεροµένων να µην εφαρµοστεί γεωγραφικά διαφοροποιηµένο σύστηµα χρεώσεων εκφράστηκε στις σχετικές συζητήσεις κατά την κατάρτιση του ισχύοντος Κώδικα ιαχείρισης του Συστήµατος, τους επισηµάνθηκε ότι όχι µόνον η ρύθµιση αυτή είναι αντικειµενική και απολύτως αιτιολογηµένη, αλλά και ότι είναι απαραίτητο να ισχύσει για µακρό χρονικό διάστηµα. Σε πλήρη συνέπεια µε τα ανωτέρω, η επιλογή της γεωγραφικής διαφοροποίησης των µοναδιαίων χρεώσεων χρήσης του Συστήµατος για τις µονάδες παραγωγής επιβεβαιώθηκε εκ νέου σε όλες τις σχετικές συζητήσεις για την κατάρτιση του σχεδίου του νέου Κώδικα ιαχείρισης του Συστήµατος και Συναλλαγών Ηλεκτρικής Ενέργειας µεταξύ ΕΣΜΗΕ, ΕΗ και ΡΑΕ. Κάθε δυνητικός παραγωγός έλαβε υπόψη κατά την κατάρτιση του επιχειρηµατικού του σχεδίου και της αίτησης για Άδεια Παραγωγής τον παράγοντα αυτό, και συνεκτίµησε το ενδεχόµενο κόστος χρέωσης χρήσης του Συστήµατος κατά την επιλογή που έκανε της βέλτιστης θέσης εγκατάστασης των µονάδων του. Το γεγονός ότι ορισµένοι ενδιαφερόµενοι µε δική τους αποκλειστικά πρωτοβουλία επέλεξαν θέση εγκατάστασης για την οποία προκύπτει υψηλότερη χρέωση χρήσης του Συστήµατος προφανώς οφείλεται σε άλλα συγκριτικά πλεονεκτήµατα που αυτοί θεώρησαν ότι έχουν στην εν λόγω θέση. Άλλωστε το κόστος από τις χρεώσεις χρήσης του Συστήµατος αποτελεί µικρό µόνον µέρος του συνολικού κόστους των νέων µονάδων παραγωγής, και γι αυτό το λόγο δεν µετέβαλε την απόφαση αυτών των δυνητικών παραγωγών. Περαιτέρω, η αναφορά στην εν λόγω επιστολή ότι η επιλογή της γεωγραφικής διαφοροποίησης των µοναδιαίων χρεώσεων χρήσης του Συστήµατος «απορρέει από στενή τεχνοκρατική αντίληψη που παραβλέπει την οικονοµική αναγκαιότητα» σκοπίµως παραγνωρίζει όχι µόνον βασικές αρχές της οικονοµίας και της τιµολόγησης των συστηµάτων µεταφοράς οι οποίες ακολουθούνται διεθνώς αλλά και ουσιώδεις όρους λειτουργίας του ελληνικού Συστήµατος, όπως αναλύεται στη συνέχεια. Ειδικότερα, επί των γενικών λόγων που επιβάλλουν την υιοθέτηση πρακτικών γεωγραφικής διαφοροποίησης των χρεώσεων χρήσης δικτύων µεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας επισηµαίνονται τα εξής: 1. Η τιµολογιακή πολιτική για το Σύστηµα µεταφοράς πρέπει να ικανοποιεί τα ακόλουθα κριτήρια 1 : Να προάγει την αποτελεσµατική λειτουργία της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας. Να δίνει οικονοµικά σήµατα για την αποτελεσµατική γεωγραφική κατανοµή των επενδύσεων στην παραγωγή. Να δίνει οικονοµικά σήµατα για την ανάγκη νέων επενδύσεων σε εγκαταστάσεις µεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας. Να αποζηµιώνει τους ιδιοκτήτες των εγκαταστάσεων µεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας. Να είναι απλή και διαφανής. Να είναι πολιτικά υλοποιήσιµη. 1 Electricity transmission pricing: an international comparison, R. Green, Utilities Policy, Vol. 6, Sept. 1997. -2 -
2. Η γεωγραφική διαφοροποίηση των µοναδιαίων χρεώσεων χρήσης του Συστήµατος, εξυπηρετεί όλα τα ως άνω κριτήρια. Αντίθετα, µεθοδολογίες οι οποίες καθορίζουν ενιαία µοναδιαία χρέωση χρήσης του Συστήµατος, µη λαµβάνοντας υπόψη τη γεωγραφική κατανοµή των χρηστών, δεν ενδείκνυνται σε περιπτώσεις συστηµάτων µεταφοράς τα οποία εµφανίζουν εγγενείς περιορισµούς κατά τη λειτουργία τους, καθώς αδυνατούν να δώσουν τα κατάλληλα οικονοµικά σήµατα και κατ επέκταση να συνδράµουν στην άρση των περιορισµών. 3. Για το λόγο αυτό, η ανάγκη για την παροχή οικονοµικών σηµάτων για την αποτελεσµατική γεωγραφική κατανοµή των επενδύσεων παραγωγής και την υιοθέτηση αντίστοιχων µεθοδολογιών είναι κοινώς αποδεκτή 2,3 και αναγνωρίζεται στον Κανονισµό της Ευρωπαϊκής Επιτροπής περί πρόσβασης σε δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας 4. Η συγκεκριµένη µεθοδολογία καθορισµού των µοναδιαίων χρεώσεων χρήσης του συστήµατος µεταφοράς κατά ζώνες έχει υιοθετηθεί και από πολλές ευρωπαϊκές χώρες οι οποίες αντιµετωπίζουν εγγενείς περιορισµούς στο σύστηµα µεταφοράς τους 5. Επί των ειδικότερων λόγων που αφορούν το ελληνικό Σύστηµα µεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας και επιβάλλουν τη χρήση του τριζωνικού συστήµατος επισηµαίνονται τα εξής: 1. Βασική ιδιοµορφία του ελληνικού διασυνδεδεµένου Συστήµατος µεταφοράς αποτελεί η ανισόρροπη γεωγραφική κατανοµή των µεγάλων κέντρων παραγωγής και ζήτησης, η οποία έχει τις εξής συνέπειες: Αυξηµένο κόστος παγίων του Συστήµατος, το οποίο προκαλείται ιδίως από την ανάγκη κατασκευής εκτεταµένων υποδοµών µεταφοράς ισχύος στον άξονα Βορρά Νότου. Αυξηµένο κόστος λειτουργίας του Συστήµατος λόγω υψηλών επιπέδων απωλειών καθώς και λόγω διατήρησης σε λειτουργία µη οικονοµικών µονάδων, αποκλειστικά και µόνο ώστε να επιτυγχάνονται τα απαιτούµενα επίπεδα αξιοπιστίας και ευστάθειας του Νοτίου Συστήµατος. Αυξηµένο κόστος συντήρησης του Συστήµατος. Υποβάθµιση της αξιοπιστίας τροφοδότησης του φορτίου, λόγω της ανάγκης µεταφοράς µεγάλων ποσοτήτων ηλεκτρικής ενέργειας υπό συνθήκες οριακής λειτουργίας του Συστήµατος, η οποία έχει οδηγήσει το ελληνικό Σύστηµα πολλάκις σε κατάρρευση ή οριακή αποφυγή αυτής µε την επιβεβληµένη αποκοπή φορτίου σηµαντικού µεγέθους (βλ. φαινόµενο χαµηλών τάσεων Συστήµατος στις 8-7-1996, διακοπή τροφοδότησης µέρους της Αττικής στις 30-06-1998, διακοπή τροφοδότησης Νοτίου Συστήµατος στις 12-07-2004). Λόγω της συνεχούς αύξησης του φορτίου και µάλιστα στο Νότιο τµήµα του Συστήµατος, η αξιοπιστία τροφοδότησης αναµένεται να µειωθεί περαιτέρω, εάν δεν αντιµετωπισθεί µε κατάλληλα κίνητρα η ανισόρροπη γεωγραφική κατανοµή των µεγάλων κέντρων παραγωγής και ζήτησης. Σηµαντικές επιπτώσεις στο περιβάλλον, ιδίως λόγω της ανάπτυξης εκτεταµένων υποδοµών µεταφοράς ισχύος στον άξονα Βορρά Νότου. 2. Κατά συνέπεια, λόγω της ιδιοµορφίας αυτής του ελληνικού Συστήµατος µεταφοράς, η πραγµατική αξία της έγχυσης ηλεκτρικής ενέργειας στο Σύστηµα διαφοροποιείται 2 Tariff harmonisation and long term locational signals, Council of European Energy Regulators (CEER), Tariff Task Force, Final Report, July 2003. 3 Cost components of Cross Border exchanges of electricity, DG-TREN, Nov. 2003. 4 Regulation (EC) No 1228/2003 of the European Parliament and of the Council of 26 June 2003 on conditions for access to the network for cross-border exchanges in electricity 5 Benchmark of Electricity Transmission Tariffs, DG-TREN, Oct. 2002. -3 -
γεωγραφικά, καθώς ενδεχόµενη αύξηση της παραγωγής στο νότο συµβάλλει στην αντιµετώπιση του προβλήµατος και στον περιορισµό των ανωτέρω συνεπειών του. Μέσω της διαφοροποίησης των µοναδιαίων χρεώσεων χρήσης του Συστήµατος αντανακλάται αυτή η διαφορά της πραγµατικής αξίας της παραγόµενης ηλεκτρικής ενέργειας σε διαφορετικές περιοχές της χώρας. Άλλοι τρόποι υπολογισµού της πραγµατικής αξίας της παραγόµενης ηλεκτρικής ενέργειας και της αµοιβής των παραγωγών οι οποίοι θα µπορούσαν να χρησιµοποιηθούν εναλλακτικά, αυξάνουν την πολυπλοκότητα των συναλλαγών και η υλοποίησή τους είναι ενδεχοµένως δυσχερής. 3. Η εφαρµογή ενιαίας µοναδιαίας χρέωσης χρήσης του Συστήµατος για τις µονάδες παραγωγής και η µη συνεκτίµηση της διαφοροποίησης της πραγµατικής αξίας της παραγόµενης ηλεκτρικής ενέργειας ανά τη χώρα, θα είχε επιπλέον τις εξής συνέπειες: Μη αξιοποίηση του βασικού πλεονεκτήµατος των µονάδων συνδυασµένου κύκλου φυσικού αερίου, οι οποίες µπορούν να εγκατασταθούν πλησίον αστικών κέντρων συµβάλλοντας έτσι στην αντιµετώπιση της ανισόρροπης γεωγραφικής κατανοµής της παραγωγής και της ζήτησης στο Σύστηµα. Εξίσωση της αξίας της εισαγόµενης ενέργειας µε την αξία της ενέργειας που παράγεται και εγχύεται από µονάδες στο Νότιο Σύστηµα. Η στρέβλωση αυτή προσδίδει εσφαλµένα υπεραξία στην ενέργεια από εισαγωγές µε κίνδυνο την αύξηση της εξάρτησης της χώρας από µη εγγυηµένες πηγές ενέργειας. Επιπλέον, η ενέργεια που εγχύεται από εισαγωγές συνεισφέρει ελάχιστα στην εξισορρόπηση του Συστήµατος υπό συνθήκες οριακής λειτουργίας και συνεπώς η τάση για εξάρτηση από αυτές, σε βάρος της ανάπτυξης εγχώριου δυναµικού παραγωγής, συντείνει στη διατήρηση των εγγενών περιορισµών του Συστήµατος. 4. Συνεπώς, η γεωγραφική διαφοροποίηση των µοναδιαίων χρεώσεων χρήσης του Συστήµατος για τις µονάδες παραγωγής είναι επιβεβληµένη για την άρση περιορισµών του Συστήµατος οι οποίοι οδηγούν σε άλογη διόγκωση του κόστους ηλεκτρικής ενέργειας ενώ παράλληλα θέτουν σε σοβαρό κίνδυνο την αξιοπιστία του και την ασφάλεια τροφοδοσίας. Για το λόγο αυτό η απόφαση για την καθιέρωση τριζωνικού συστήµατος χρέωσης χρήσης του Συστήµατος υπήρξε οµόφωνη µεταξύ ΕΣΜΗΕ, ΕΗ και ΡΑΕ, και σύµφωνη µε τα συµπεράσµατα ειδικής µελέτης τιµολόγησης της µεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας στο ελληνικό Σύστηµα του Αριστοτέλειου Πανεπιστηµίου Θεσσαλονίκης 6. Επιπλέον, επισηµαίνεται ότι η πλήρης αποδοχή της εφαρµογής τριζωνικού συστήµατος χρέωσης χρήσης του Συστήµατος από τη ΕΗ, η οποία αναµφισβήτητα επιβαρύνεται περισσότερο από οποιονδήποτε άλλο δυνητικό παραγωγό, συνιστά µία ακόµη σαφή ένδειξη τόσο της απόλυτης αναγκαιότητας της ρύθµισης αυτής όσο και της ορθολογικής της βάσης. 5. Επιπλέον, η απόφαση για τη γεωγραφική διαφοροποίηση των µοναδιαίων χρεώσεων χρήσης του Συστήµατος ηλεκτρικής ενέργειας ελήφθη σε απόλυτη συνάρτηση µε την απόφαση εφαρµογής ενιαίου κοµίστρου φυσικού αερίου για όλη την επικράτεια, ανεξάρτητα από τη γεωγραφική θέση των καταναλωτών, µε απολύτως σύµφωνη γνώµη της ΕΠΑ. Η έλλειψη κινήτρων για την εγκατάσταση των µονάδων συνδυασµένου κύκλου κοντά στο µεγάλο κέντρο ζήτησης του νότου, καθιστά ανορθολογική την ανάπτυξη του συστήµατος µεταφοράς φυσικού αερίου η οποία έχει ήδη γίνει, και η απόσβεση των σχετικών επενδύσεων τίθεται σε κίνδυνο, καθώς σηµαντικό δυναµικό µεταφοράς του συστήµατος φυσικού αερίου δεν θα χρησιµοποιείται εάν οι νέες µονάδες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας δεν εγκατασταθούν κοντά στο νότιο Σύστηµα. Συνεπώς θα υπάρξει πρόσθετο κόστος στον τοµέα της ενέργειας τόσο από τη διατήρηση της 6 «Τιµολόγηση Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας στο Ελληνικό Σύστηµα», Αριστοτέλειο Πανεπιστήµιο Θεσσαλονίκης, Μάρτιος 2000, επιστ. υπεύθυνος Αν. Μπακιρτζής. -4 -
ανισόρροπης γεωγραφικής κατανοµής στο σύστηµα µεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας όσο και από την απαξίωση µεγάλου µέρους του συστήµατος µεταφοράς φυσικού αερίου. Η γεωγραφική διαφοροποίηση των µοναδιαίων χρεώσεων χρήσης του Συστήµατος για τις µονάδες παραγωγής συνιστά βασική και µακροχρόνια επιλογή για την ελληνική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας, η οποία επηρεάζει τις επιλογές των συµµετεχόντων ή/και όσων εξετάζουν τη συµµετοχή τους σε αυτή. εν είναι συνεπώς δυνατόν να αµφισβητείται ευκαιριακά ώστε ενδιαφερόµενοι οι οποίοι γνώριζαν τις σχετικές ρυθµίσεις πριν λάβουν τις επιχειρηµατικές τους αποφάσεις και τις έλαβαν βασιζόµενοι σε άλλα συγκριτικά πλεονεκτήµατά τους, να τύχουν ευνοϊκής µεταχείρισης έναντι άλλων ενδιαφεροµένων οι οποίοι ενδεχοµένως βάσισαν την επιλογή τους σε αυτή ακριβώς τη ρύθµιση. Ενδεχόµενη κατάργηση της εν λόγω ρύθµισης, αλλά και οιαδήποτε αµφισβήτηση της µακροχρόνιας ισχύος της, υπονοµεύουν την αξιοπιστία του πλαισίου συµµετοχής στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας, και δύνανται να εκληφθούν ως πρόθεση διακριτικής µεταχείρισης µεταξύ των ενδιαφεροµένων για συµµετοχή σε αυτή. Για όλους τους ανωτέρω λόγους, η ΡΑΕ είναι κατηγορηµατικά αντίθετη στην κατάργηση αλλά και σε κάθε επανεξέταση της γεωγραφικής διαφοροποίησης των µοναδιαίων χρεώσεων χρήσης του Συστήµατος για τις µονάδες παραγωγής. Με τιµή, Καθ. Παντελής Κάπρος Πρόεδρος ΡΑΕ -5 -