Γράφοντας μουσική με το Finale 2006 (Ε μέρος)

Γράφοντας μουσική με το Finale 2006 (Ε μέρος) Ένα από τα πιο χρήσιμα εργαλεία του Finale, είναι το Mass Edit Tool. Θα το βρείτε στην Main Tool Palette στο πάνω μέρος της οθόνης. Το Mass Edit Tool είναι ένα εργαλείο που μας βοηθά πάρα πολύ στην διαχείριση των γραπτών μας πρόγραμμα. Καλό θα ήταν να έχετε κάποιες στοιχειώδεις γνώσεις αγγλικής γλώσσας, γιατί στην περιγραφή του Mass Edit Tool θα αναφερθώ στο τι μπορεί να κάνει και όχι διεξοδικότερα πως γίνεται κάθε λειτουργία, γιατί όπως έχω γράψει και σε προηγούμενα άρθρα, δεν γράφω το Manual του Finale, αλλά έναν οδηγό για το πώς λειτουργεί το πρόγραμμα. Με αυτό το εργαλείο μπορείτε να επιλέξετε : (ό,τι επιλέγετε αλλάζει χρώμα). 1. Ένα μέτρο (κάνοντας κλικ πάνω του με το ποντίκι). 2. Ένα σύνολο μέτρων (κάνοντας κλικ πάνω του και πατώντας το Shift του πληκτρολογίου σας κάνετε κλικ στο τελευταίο μέτρο του συνόλου των μέτρων που θέλετε να επιλέξετε). 3. Ένα ολόκληρο πεντάγραμμο κάνοντας κλικ ακριβώς στην αρχή του. 4. Όλο το κομμάτι (πατώντας ταυτόχρονα το Ctrl και το Α του πληκτρολογίου σας). 5. Ένα μέρος του μέτρου, αφού από το Edit menu διαλέξτε Select Partial Measures. Μπορεί να ανοίξτε και να έχετε πάντα ανοικτή την Edit Menu Toolbar, αν πάτε στο pull down menu Window που ευρίσκετε δίπλα στο Help, διαλέξτε στην τρίτη ενότητα Menu Toolbars και στη συνέχεια τσεκάρετε Edit Menu Toolbar, που ευρίσκεται δεξιά από το βελάκι δεύτερη στη σειρά. Αυτή η Toolbar έχει τις επιλογές Cut, Copy, Paste, Undo, Redo και Select Partial Measures. Αυτή η επιλογή φαίνεται σαν ένα κουμπί που έχει ένα μέτρο που το μισό δεν είναι επιλεγμένο και το άλλο μισό είναι.

Για παράδειγμα, επιλέξτε ένα μέτρο και πηγαίνετε στο pull down menu Mass Edit δίπλα στο Window στο πάνω μέρος της οθόνης. Θα εμφανιστεί το εξής παράθυρο : Τσεκάρετε το Copy and Replace αν δεν είναι τσεκαρισμένο. Με το ποντίκι πατήστε πάνω στο μέτρο που έχετε επιλέξει (να έχει νότες μέσα ή και ότι άλλα σημεία μουσικής γραφής θέλετε) και κρατώντας το αριστερό πλήκτρο του ποντικιού πατημένο μεταφέρετε το μέτρο αυτό σε ένα άλλο μέτρο άδειο ή γεμάτο από νότες. Τότε θα εμφανιστεί αυτό το παράθυρο: Σας ρωτά πόσες φορές θέλετε να αντιγράψει αυτό το μέτρο. Βάζετε εσείς τον αριθμό και η αντιγραφή έγινε. Μερικές φορές ίσως υπάρχει η ανάγκη να μην αντιγράψετε όλα όσα υπάρχουν σε αυτό το μέτρο (δεν εννοώ νότες αλλά Articulations, Expressions, Lyrics κ.λ.π.) Τότε θα πάτε στην επιλογή Items to copy από το pull down menu του Mass Edit Tool και θα δείτε αυτό το παράθυρο:

Από αυτό το παράθυρο τσεκάρετε ή όχι ότι θέλετε να αντιγραφεί. Δεύτερη επιλογή είναι η Copy and Insert Μας επιτρέπει να κάνουμε την ίδια διαδικασία όπως και πριν, μόνο που το μέτρο που μεταφέρετε προς αντιγραφή θα παρεμβληθεί των μέτρων που θα το μεταφέρετε. Δηλαδή αν το μεταφέρετε στο 10 ο μέτρο του κομματιού, αυτό θα γίνει το 9 ο σπρώχνοντας το 10 ο ένα μέτρο. Και σε αυτή την επιλογή μπορείτε να διαλέξετε ποια στοιχεία του μέτρου θέλετε να αντιγράψετε, όπως κάνατε και πριν. Τρίτη επιλογή είναι η Mirror. Αυτή μα ς επιτρέπει να έχουμε έναν καθρέπτη ενός μέτρου σε ένα άλλο σημείο του κομματιού. Αν πάρετε με το ποντίκι και μεταφέρετε το επιλεγμένο μέτρο σε ένα άλλο σημείο του κομματιού θα εμφανιστεί το παράθυρο Mirror Attributes. Κάνετε τις επιλογές σας από εδώ και πατήστε Ο.Κ. Ότι διόρθωση κάνετε στο μέτρο που μεταφέρατε, αυτόματα θα γίνει και στο μέτρο που είναι καθρέπτης του. Δεν θα μπορείτε να διορθώσετε κάτι σε αυτό το μέτρο παρά μόνο στο μέτρο από το οποίο προήλθε. Για αυτό το εργαλείο του προγράμματος θα αναφερθούμε με πιο πολλή λεπτομέρεια όταν θα το περιγράψουμε σε κάποιο άλλο άρθρο, όταν θα παρουσιάζουμε την Advance Tools Palette.

Τέταρτη επιλογή είναι η Clear Entries and Smart Shapes. Επιλέγοντας την Clear Entries and Smart Shapes, σβήνετε τις νότες και όλα τα Smart Shapes (Θα δούμε αργότερα τι είναι αυτά) από το μέτρο ή τα μέτρα που έχετε επιλέξει. Πέμπτη επιλογή είναι η Clear Items. Επιλέξτε ένα ή περισσότερα μέτρα. Πατήστε σε αυτή την επιλογή και θα εμφανιστεί το εξής παράθυρο : Τσεκάρετε ή όχι τα στοιχεία του μέτρου που θέλετε να σβήσετε και πατήστε Ο.Κ. Η επόμενη ενότητα εντολών είναι : Set SmartFind Source, Deselect SmartFind Source και Apply SmartFind and Paint Ας υποθέσουμε ότι έχετε ένα ρυθμικό σχήμα π.χ. Και ένα ίδιο ρυθμικό σχήμα αλλά χωρίς το f τα > και την λεγκατούρα αλλά με διαφορετικές νότες π.χ. αυτό : Αν θέλετε τα ίδια ακριβώς σημάδια και στο δεύτερο ρυθμικό σχήμα, το πρόγραμμα μας βοηθά να κερδίσουμε χρόνο αντιγράφοντας μόνο τα σημάδια και όχι τις νότες. 1. Επιλέξτε το μέτρο με τα σημάδια και κάνοντας δεξί κλικ πάνω του, επιλέξτε Set SmartFind Source, ή πατήστε ταυτόχρονα το Ctrl και το F του πληκτρολογίου σας.

2. Πηγαίνετε στο μέτρο που θέλετε να αντιγράψετε τα σημάδια, κάνετε δεξί κλικ πάνω του και επιλέξτε Apply SmartFint and Paint ή πατήστε ταυτόχρονα τα Ctrl+Shift+F του πληκτρολογίου σας και θα δείτε το παρακάτω παράθυρο. 3. Μαρκάρετε ή όχι αυτά τα σημάδια που θέλετε να αντιγράψετε, πατάτε το Find και μετά το Paint και να το αποτέλεσμα : 4. Μετά πηγαίνετε στο πρώτο μέτρο από το οποίο αντιγράψατε τα σημάδια, κάνετε δεξί κλικ πάνω του και επιλέγετε Deselect SmartFind Source ή πατάτε πάλι ταυτόχρονα το Ctrl και το F του πληκτρολογίου σας για να μη είναι επιλεγμένη η εντολή αυτή. Ας δούμε τώρα το επόμενο set εντολών του προγράμματος. Επιλέξτε ένα μέτρο. 1. Change : Πατήστε πάνω του και θα δείτε Articulations Assignments Σας επιτρέπει να αλλάξετε στο συγκεκριμένο (επιλεγμένο) μέτρο την θέση όλων ή επιλεγμένων articulations. Chord Assignments Σας επιτρέπει να αλλάξετε την θέση ή και την μορφή των συγχορδιών (αυτών που είναι γραμμένων με γράμματα ή με μορφή ταστιέρας) Note Expression Assignments Σας επιτρέπει να αλλάξετε την θέση των Expressions (p. mf. f κ.λ.π.) που αντιστοιχούν σε νότες. Ties Σας επιτρέπει να αλλάξετε την θέση, την φορά ή και να διακόψτε τις συζεύξεις διαρκείας. Tuplets (Tuplets είναι τα 2ηχα, 3ηχα, 4ηχα κ.λ.π.) Σας επιτρέπει να αλλάξετε ότι αφορά τα Tuplets. Note Durations Σας επιτρέπει να αλλάξετε τις αξίες των φθογγοσήμων. Noteheads Σας επιτρέπει να αλλάξετε το σχήμα των φθογγοσήμων. Note Size Σας επιτρέπει να αλλάξετε το μέγεθος των φθογγοσήμων.

2. Music Spacing. Εντολές που αφορούν τις αποστάσεις που έχουν οι νότες μεταξύ τους Με Beat Spacing Με Note Spacing Με Time Signature Spacing 3. Rebar Rebar Music : Μια χρήσιμη εντολή όταν θέλετε το Finale να επανασχεδιάσει τα μέτρα του κομματιού σας, σύμφωνα με τις προτιμήσεις από την επόμενη εντολή Rebar Options. 4. Rebeam Rebeam Music : Με αυτή την εντολή το Finale «γκρουπάρει», με τον τρόπο που εσείς θα διαλέξετε, τις νότες του επιλεγμένου μέτρου. Rebeam to Time Signature : «γκρουπάρει» τις νότες σύμφωνα με το μέτρο. Rebeam to Lyrics : «γκρουπάρει» τις νότες σύμφωνα με τους στίχους. 5. Utilities Check Accidentals : Διορθώνει κάποια προβλήματα με τα σημεία αλλοιώσεων. Δείτε στο Manual (Chapter 27 : Mass Edit tool σελίδα 8) Check Elapsed Time : Σας δείχνει την χρονική διάρκεια του επιλεγμένου μέτρου ή τμήματος του κομματιού ή και ολοκλήρου του κομματιού. Check Ties : Μερικές φορές παρ όλον που υπάρχει σύζευξη διαρκείας, όταν παίζετε το κομμάτι, η δεύτερη νότα ακούγεται ξανά. Επιλέξτε τα μέτρα αυτά που έχουν το πρόβλημα και τσεκάρετε αυτή την εντολή. Convert Mirrors : Όπως είδατε πιο πάνω, τα μέτρα που είναι καθρέπτες κάποιου άλλου μέτρου, δεν επιδέχονται αλλαγές. Χρησιμοποιήστε αυτή την εντολή για να κάνετε αυτά τα μέτρα «κανονικά» και όχι καθρέπτες. Explode Music : Η εντολή αυτή σας επιτρέπει από ένα ή περισσότερα πεντάγραμμα να φτιάξετε νέα πεντάγραμμα και να διαμοιράσετε σε αυτά τις φωνές των συγχορδιών ανάλογα με τις επιλογές που θα κάνετε στο παράθυρο Explode Music όπως φαίνεται πιο κάτω.

Fill with Rests : Εδώ το πρόγραμμα βάζει παύσεις στα μέτρα μέχρι να συμπληρωθεί η κανονική αξία τους. Freeze Stems Up Freeze Stems Down : (Παγώνει) τα στελέγχη (ουρές) που έχουν οι νότες, προς τα πάνω ή προς τα κάτω. Implode Music : Κάνει το αντίθετο απ ότι κάνει η εντολή Explode Music. Βάζει τις νότες των μέτρων των επιλεγμένων πενταγράμμων σε ένα πεντάγραμμο αφού κάνετε τις απαραίτητες ρυθμίσεις ως προς τις αξίες πατώντας το κουμπί Quant. Settings Change Lowest Fret : Αυτή την εντολή θα την χρησιμοποιήσετε όταν έχετε γράψει με μορφή ταμπλατούρας για να δείξετε ποιο είναι το χαμηλό τάστο. Remove Manual Slur Adjustments : Εάν έχετε βάλει λεγκατούρες στο κομμάτι σας και τις έχετε «πειράξει» ως προς το σχήμα, το πρόγραμμα με αυτή την εντολή τις επαναφέρει στην αρχική τους μορφή. Remove Stem Changes : Εάν έχετε κάνει αλλαγές στην φορά των στελεγχών που έχουν οι νότες, αυτή η εντολή αναιρεί αυτές τις αλλαγές. Respell Notes: Εάν μετά από κάποιο τρανσπόρτο στο κομμάτι υπάρχουν διπλές διέσεις ή διπλές υφέσεις, με αυτή την εντολή το πρόγραμμα τις μετατρέπει στις εναρμόνιές τους.

Apply Articulation : Αν έχετε πολλές νότες στη σειρά και θέλετε να τους βάλετε π.χ. staccato ή οποιοδήποτε άλλο articulation, επιλέγετε το μέτρο ή τα μέτρα που τις περιέχουν, (μπορείτε να χρησιμοποιήσετε και το Partial Measure) και με αυτή την εντολή και με τις επιλογές που θα κάνετε από το παρακάτω παράθυρο θα βάλετε εύκολα και γρήγορα τα articulations. Αυτό το παράθυρο μπορείτε να το ανοίξτε και με το Articulation Tool αν κρατήσετε πατημένο το αριστερό πλήκτρο του ποντικιού και σύρετε το ποντίκι πάνω από την περιοχή που ευρίσκονται οι νότες. 6. Move/Copy Layers. Αν έχετε γράψει σε ένα ή περισσότερα μέτρα 2,3,4 φωνές (Layers) και θέλετε να τις αλλάξετε μεταξύ τους ή να τις αντιγράψετε χρησιμοποιήστε αυτή την εντολή αφού κάνετε τις ρυθμίσεις που θέλετε από το εξής παράθυρο : 7. Retranscribe : Αν αλλάξτε τα Quantization Settings, από τα Options του κομματιού, ενεργοποιώντας αυτή την επιλογή, θα εφαρμόσετε τις ρυθμίσεις που κάνατε στα Quantization Settings

8. Transpose : Χρησιμοποιήστε αυτή την εντολή για να κάνετε τρανσπόρτο στο μέτρο ή στα μέτρα που έχετε επιλέξει. Μπορείτε να κάνετε τρανσπόρτο προς τα πάνω ή προς τα κάτω, διατονικά ή και χρωματικά επιλογές που θα κάνετε από το εξής παράθυρο: 9. Fit Music : Η εντολή αυτή ενεργοποιείται μόνον όταν βλέπετε σελίδα (Page View). Σας επιτρέπει να ρυθμίσετε πόσα μέτρα θα έχει το κάθε πεντάγραμμο ή κάθε σύστημα πενταγράμμων. Μπορείτε αν θέλετε να έχετε συγκεκριμένο αριθμό μέτρων σε κάθε πεντάγραμμο, ενεργοποιώντας την πρώτη επιλογή του πιο κάτω παραθύρου, ή να επιλέξετε τα μέτρα που θέλετε να μπούν σε ένα πεντάγραμμο, να πατήσετε ταυτόχρονα το Ctrl και το Μ του πληκτρολογίου σας και αμέσως μετά το Ο.Κ. ή το Enter. Ένας άλλος τρόπος να μεταφέρετε μέτρα, είναι να τα επιλέξετε και με το προς τα πάνω ή το προς τα κάτω βελάκι του πληκτρολογίου σας τα μεταφέρετε στο προηγούμενο ή στο επόμενο πεντάγραμμο. 10. Lock Systems : Η εντολή αυτή «κλειδώνει» τα πεντάγραμμα ή τα συστήματα πενταγράμμων να έχουν τον αριθμό μέτρων που έχετε εσείς επιλέξει. Ενεργοποιείται με το L. 11. Unlock Systems : Η εντολή αυτή «ξεκλειδώνει» τα πεντάγραμμα ή τα συστήματα πενταγράμμων. Ενεργοποιείται με το U. Από το View menu του προγράμματος ενεργοποιήστε το Show Page Layout Icons για να βλέπετε ποια πεντάγραμμα ή συστήματα πενταγράμμων είναι κλειδωμένα. Στα κλειδωμένα θα βγαίνει ένα λουκέτο στα δεξιά τους. Αθήνα Μάρτιος 2007 Θοδωρής Παναγόπουλος panagoth@tar.gr