ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΥΠΟΓΕΙΩΝ ΥΔΑΤΙΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ Εκτίμηση χημικής ς των υπόγειων υδατικών συστημάτων Με την Υπουργική Απόφαση 1811/2011 (ΦΕΚ 3322 Β /2011) καθορίζονται οι ανώτερες αποδεκτές τιμές για τη συγκέντρωση συγκεκριμένων ρύπων, ομάδων ρύπων ή δεικτών ρύπανσης στα υπόγεια ύδατα που ενδέχεται να απαντούν στη φύση ή/και να είναι αποτέλεσμα ανθρωπογενών δραστηριοτήτων, σε εφαρμογή της παραγράφου 2 του Άρθρου 3 της υπ. αριθ. 39626/2208/Ε130/2009 Κοινής Υπουργικής Απόφασης (Β 2075) με στόχο την αξιολόγηση της χημικής ς των συστημάτων υπόγειων υδάτων, σύμφωνα με τη διαδικασία που αναφέρεται στο άρθρο 4, παράγραφος 2, της ανωτέρω Απόφασης. Στα συστήματα υπογείων υδάτων εφαρμόζονται σε εθνικό επίπεδο οι ανώτερες αποδεκτές τιμές που ορίζονται στο Παράρτημα του Άρθρου 7 (Μέρη Α και Β) της Απόφασης 1811/2011. Οι τιμές αυτές αναφέρονται σε επιτρεπτές συγκεντρώσεις και δεν αφορούν χημικές επιβαρύνεις που οφείλονται σε αυξημένες φυσικές τιμές υποβάθρου λόγω γεωλογικών αιτιών. Πίνακας 1. Ποιοτικά πρότυπα υπόγειων υδάτων σύμφωνα με το Παράρτημα I της KYA 39626/2208/Ε130/2009 (Β 2075) A/A Ρύπος Ποιοτικό πρότυπο (1) Νιτρικά Άλατα 50 mg/l (2) Δραστικές ουσίες φυτοφαρμάκων (συμπεριλαμβάνονται αντίστοιχοι μεταβολίτες, προϊόντα αποικοδόμησης και αντιδράσεων) (1) 0,1 μg/l 0,5 μg/l (συνολικό (2) ) (1) Ως «φυτοφάρμακα», νοούνται τα φυτοπροστατευτικά προϊόντα και τα βιοκτόνα, όπως ορίζονται αντίστοιχα στις σχετικές διατάξεις της κείμενης εθνικής και κοινοτικής νομοθεσίας. (2) Ως «συνολικό», νοείται το άθροισμα όλων των επιμέρους φυτοφαρμάκων που ανιχνεύονται και προσδιορίζονται ποσοτικά κατά τη διαδικασία παρακολούθησης, συμπεριλαμβανομένων σχετικών προϊόντων μεταβολισμού, προϊόντων αποδόμησης και προϊόντων αντίδρασης. Πίνακας 2. Ανώτερες αποδεκτές τιμές και δείκτες ρύπανσης, σύμφωνα με το Άρθρο 3 της Απόφασης 1811/2011, για τις ακόλουθες ουσίες που ενδέχεται να απαντούν στη φύση ή/και να είναι αποτέλεσμα ανθρωπογενών δραστηριοτήτων (Μέρος Β, ΥΑ 1811/2011) A/A Παράμετρος Ανώτερη αποδεκτή τιμή (1) ph 6,50-9,50 (2) Aγωγιμότητα 2500μS/cm (3) Αρσενικό 10 μg/l (4) Κάδμιο 5 μg/l (5) Μόλυβδος 25 μg/l (6) Υδράργυρος 1,0 μg/l (7) Νικέλιο 20 μg/l (8) Ολικό χρώμιο 50 μg/l (9) Αργίλιο 200 μg/l (10) Αμμώνιο 0,50 mg/l (11) Νιτρώδη 0,50 mg/l (12) Χλωριούχα ιόντα 250 mg/l (13) Θειικά ιόντα 250 mg/l (14) Άθροισμα Τριχλωροαιθυλένιου και Τετραχλωροαιθυλένιου 10 μg/l 1
Οι τιμές των παραπάνω πινάκων αφορούν εσωτερικά υπόγεια υδάτινα σώματα στα οποία δεν εντοπίζεται επηρεασμός από ιδιαίτερες γεωλογικές ή υδρογεωλογικές συνθήκες που θα μπορούσαν να εμπλουτίσουν τα νερά σε συγκεντρώσεις συγκεκριμένων ιόντων (π.χ. γειτνίαση με αποθέσεις γυψούχων οριζόντων, υδραυλική επικοινωνία με τη θάλασσα, κ.λπ.). Οι κυριότερες πηγές ρύπανσης των υπογείων υδάτων του διαμερίσματος Θεσσαλίας προέρχονται από τις εντατικές καλλιέργειες που πραγματοποιούνται στις πεδινές εκτάσεις του διαμερίσματος, τις αστικές και βιομηχανικές δραστηριότητες, σε αβαθείς υδροφορίες από τα επιφανειακά νερά τα οποία σε αρκετές περιπτώσεις είναι αποδέκτες αστικών αποβλήτων και τους χώρους ανεξέλεγκτης διάθεσης απορριμμάτων (στο εξής θα αναφέρονται ΧΑΔΑ). Εκτίμηση ποσοτικής ς των υπόγειων υδατικών συστημάτων Η αξιολόγηση της ποσοτικής ς στηρίζεται στη μελέτη της κύμανσης της υπόγειας στάθμης και ειδικότερα στην εκτίμηση-καταγραφή των υπερετήσιων τάσεων που καταγράφονται. Με βάση την Οδηγία Πλαίσιο για τα Νερά (ΟΠΝ), η αξιολόγηση των τάσεων που διαμορφώνονται στην κύμανση της υπόγειας στάθμης ενός ΥΥΣ, πρέπει να πραγματοποιείται με παράλληλη μελέτη της κύμανσης της ηλεκτρικής αγωγιμότητας, η, και, των χλωριόντων (Cl-), σε περιπτώσεις παράκτιων ή γειτνιαζόντων με τη θάλασσα υδατικών συστημάτων (όπου ενέχει ο κίνδυνος της θαλάσσιας διείσδυσης λόγω διατάραξης της υδροδυναμικής ισορροπίας και τελικά υποβάθμισης της χημικής ς του θιγόμενου ΥΥΣ). Οι πιέσεις που δέχονται τα υπόγεια υδατικά συστήματα της λεκάνης, από την άντληση των αποθεμάτων τους για την κάλυψη των αναγκών της περιοχής σε νερό, αποτελούν τον κύριο λόγο επιδείνωσης της ποσοτικής τους ς, ενώ συχνά η απόληψη αυτή επιτείνει ή και αποτελεί σε κάποιες περιπτώσεις το γενεσιουργό αίτιο υποβάθμισης και της ποιοτικής τους ς. Οι πιέσεις, λόγω απολήψεων, είναι σημαντικές και λόγω της επίδρασης, μέσω της μείωσης των διακινούμενων υπογείως ποσοτήτων νερού, στη μειωμένη διάλυση και διασπορά των ρύπων, όπως επίσης και στην επέκταση της υφαλμύρινσης και στη σχέση του υπόγειου συστήματος με, κατά κύριο λόγο, τα συνδεόμενα επιφανειακά υδατικά συστήματα (μείωση των εκφορτίσεων και κατά συνέπεια ενδεχόμενος περιορισμός των βιοτικών λειτουργιών των εξαρτώμενων οικοσυστημάτων). Η στάθμη του υπόγειου νερού και οι παροχές των πηγών στα καρστικά συστήματα αποτελούν παραμέτρους παρακολούθησης της ποσοτικής ς των υπογείων συστημάτων. Η στάθμη μεταβάλλεται σύμφωνα με τη διακύμανση των εισροών (ρυθμιστικά αποθέματα) και εκροών (αντλήσεις φυσικές εκφορτίσεις-πλευρικές μεταγγίσεις). Τα στοιχεία που συλλέγονται ανά υπόγειο υδατικό σύστημα και επεξεργάζονται είναι : αντλούμενη ποσότητα νερού ετησίως για κάθε χρήση (π.χ. ύδρευση, άρδευση, βιομηχανία) κατανομή και πυκνότητα θέσεων υδροληψίας σύνδεση με τα υπόγεια υδατικά συστήματα συλλογή μετρήσεων στάθμης και παροχών πηγών των υπόγειων υδροφορέων, σύνταξη διαγραμμάτων μεταβολής στάθμης και παροχών με το χρόνο σύνταξη ισοζυγίων ανά υπόγειο υδατικό σύστημα σύγκριση των μέσων ετήσιων ρυθμιστικών αποθεμάτων με τις μέσες ετήσιες αντλήσεις και φυσικές εκφορτίσεις ή πλευρικές μεταγγίσεις. 2
Στη συνέχεια δίνονται σε Πίνακες ανά λεκάνη απορροής ποταμού η προσδιορισμένη χημική και ποσοτική των υπογείων υδατικών συστημάτων όπου δίνονται επίσης οι τάσεις ρύπων και πτώσης στάθμης μαζί με τις αυξημένες τιμές φυσικού υποβάθρου και τις τοπικές υπερβάσεις ιχνοστοιχείων. 3
4
α/α Κωδικός Όνομα συστήματος 1 η ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗ ΣΔΛΑΠ ΥΔ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ (EL08) Ποσοτική χημική υπογείων υδατικών σωμάτων λεκάνης Πηνειού Υδρολογική λεκάνη Αρχικός ή περαιτέρω χαρακτηρισμός Ποσοτική Τάση πτώσης στάθμης Χημική Τάση ρύπων Αυξημένες τιμές υποβάθρου (background levels) Τοπικές υπερβάσεις ιχνοστοιχείων 1 GR0800010 Σύστημα Κόζιακα Mn, Ni, Pb, Cd, As 2 GR0800020 3 GR0800030 4 GR0800040 5 GR0800050 Σύστημα Παλαιοσαμαρίνας Βούλας Σύστημα πεδιάδας Νοτιοδυτικής Θεσσαλίας Σύστημα Σαραντάπορου Σύστημα Κρανιάς Ελασσόνας Ni, Pb, Cd, As Πηνειού (GR16) Περαιτέρω Κακή Ναι Κακή (Cond: 100 4065, Cl: 6,7 921, SO4: 10 945, NO3: 6-114 mg/l) Τοπική (Cond, Cl, SO4, NO3) 6 GR0800060 Σύστημα Ποταμιάς 7 GR0800070 8 GR0800080 9 GR0800100 10 GR0800110 11 GR0800120 12 GR0800130 13 GR0800180 14 GR0800190 Σύστημα Δαμασίου Τιτάνου Σύστημα Φυλληΐου Ορφανών Σύστημα Εκκαρας Βελεσιωτών Σύστημα Λάρισας Κάρλας Σύστημα Ολύμπου Όσσας Σύστημα Ταουσάνης Καλού νερού Σύστημα Ναρθακίου Βρυσίων Σύστημα Χασίων Αντιχασίων Fe, Mn, Cr, Ni, Pb, Cd, Al, As Fe, Ni, Pb, Cd, As Πηνειού (GR16) Περαιτέρω Κακή Ναι Καλή Όχι Πηνειού (GR16) Περαιτέρω Κακή Ναι Καλή - Fe, Mn, Ni, Pb, Cd, Al, As Πηνειού (GR16) Περαιτέρω Κακή Ναι Καλή Τοπική Fe, Cr, Al, B Fe, Ni, Pb, Cd, As Πηνειού (GR16) Περαιτέρω Κακή Ναι Κακή (NO3: 9-111 mg/l) Πηνειού (GR16) Περαιτέρω Κακή Ναι Καλή Τοπική - Fe, Ni, Pb, Cd, Al, As 5
α/α Κωδικός Όνομα συστήματος Υδρολογική λεκάνη Αρχικός ή περαιτέρω χαρακτηρισμός Ποσοτική Τάση πτώσης στάθμης Χημική 15 GR0800200 Σύστημα Ξυνιάδος Πηνειού (GR16) Περαιτέρω Κακή Ναι Καλή Τοπική 16 GR0800210 17 GR0800220 18 GR0800230 19 GR0800240 20 GR0800250 21 GR0800260 22 GR0800270 23 GR0800290 24 25 GR0800310 26 GR0800320 Σύστημα Ελασσώνας Τσαρίτσανης Σύστημα κώνου Τιταρήσιου Σύστημα κώνου Πηνειού Πορταΐκού Παμισού Χασίων Φαρκαδώνας Κάτω Ολύμπου Σαραντάπορου Μακρυχωρίου Συκουρίου Μαυροβουνίου Όσσας άνω ρου Ενιπέα Ξυνιάδας Κέδρου Ελάτης Ρεντίνας Μαλακασιώτικου ρέματος Τάση ρύπων Αυξημένες τιμές υποβάθρου (background levels) Τοπικές υπερβάσεις ιχνοστοιχείων Fe, Mn Πηνειού (GR16) Περαιτέρω Κακή Ναι Καλή Τοπική Πηνειού (GR16) Περαιτέρω Κακή Ναι Καλή Όχι Πηνειού (GR16) Περαιτέρω Καλή Όχι Κακή (NO3: 41-81 mg/l) - Fe, Mn, Ni, Pb, Cd, As Fe, Mn, Ni, Pb, Cd, Al, As Mn, Ni, Pb, Cd, Al, As 6
α/α Κωδικός Όνομα συστήματος 1 GR0800090 Ποσοτική χημική υπογείων υδατικών σωμάτων λεκάνης Αλμυρού Πηλίου Λοφώδες σύστημα Αλμυρού Βελεστίνου 2 GR0800140 Σύστημα Αλμυρού 3 GR0800150 Σύστημα Μαυροβουνίου Κάρλας 4 GR0800160 Σύστημα Όρθρυος 5 GR0800170 Συστήματα Πηλίου 6 GR0800280 Νέας Αγχιάλου Νέας Ιωνίας Υδρολογική λεκάνη Αρχικός ή περαιτέρω χαρακτηρισμός Ποσοτική Τάση πτώσης στάθμης Χημική Τάση ρύπων Αρχικός Καλή Όχι Καλή Όχι Περαιτέρω Κακή Ναι Κακή (Cl: 17 579, NO3: 8-58 mg/l) Τοπική Αυξημένες τιμές υποβάθρου (background levels) Περαιτέρω Καλή Ναι Καλή Όχι Cl=335mg/l Τοπικές υπερβάσεις ιχνοστοιχείων Fe, Ni, Pb, Cd, As, Sb Fe, Mn, Ni, Pb, Cd, As Αρχικός Καλή Όχι Καλή Όχι Cl=935mg/l Sb Αρχικός Καλή Όχι Καλή Όχι Αρχικός Καλή Όχι Καλή Όχι 7
1η ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗ ΣΔΛΑΠ ΥΔ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ (EL08) Ποσοτική υπογείων υδατικών συστημάτων GR0800040 GR0800250 GR0800050 GR0800210 Αργυροπουλείου GR0800120 GR0800060 GR0800190 GR0800240 GR0800320 GR0800260 GR0800220 GR0800270 Κωδικός ΥΥΣ GR0800010 GR0800020 GR0800030 GR0800040 GR0800050 GR0800060 GR0800070 GR0800080 GR0800090 GR0800100 GR0800110 GR0800120 GR0800130 GR0800140 GR0800150 GR0800160 GR0800170 GR0800180 GR0800190 GR0800200 GR0800210 GR0800220 GR0800230 GR0800240 GR0800250 GR0800260 GR0800270 GR0800280 GR0800290 GR0800310 GR0800320 Ονομασία ΥΥΣ Σύστημα Κόζιακα Σύστημα Παλιοσαμαρίνας-Βούλας Σύστημα πεδιάδας Νοτιοδυτικής Θεσσαλίας Σύστημα Σαραντάπορου Σύστημα Κρανιάς-Ελασσώνος Σύστημα Ποταμιάς Σύστημα Δαμασίου-Τιτάνου Σύστημα Φυλλήϊου-Ορφανών Λοφώδες σύστημα Αλμυρού-Βελεστίνου Σύστημα Εκκάρας-Βελεσιωτών Σύστημα Λάρισας-Κάρλας Σύστημα Κάτω Ολύμπου-Όσσας Σύστημα Ταουσάνης-Καλού Νερού Σύστημα Αλμυρού Σύστημα Μαυροβουνίου-Κάρλας Σύστημα Όρθρυος Συστήματα Πηλίου Σύστημα Ναρθακίου-Βρυσίων Σύστημα Χασίων-Αντιχασίων Σύστημα Ξυνιάδος Σύστημα Ελασσώνας-Τσαρίτσανης Σύστημα κώνου Τιταρήσιου Σύστημα κώνου Πηνειού-Πορταϊκού-Παμισού Χασίων-Φαρκαδώνας Κάτω Ολύμπου-Σαραντάπορου Μακρυχωρίου-Συκουρίου Μαυροβουνίου-Όσσας Ν.Αγχιάλου-Ν.Ιωνίας άνω ρου Ενιπέα Ξυνιάδας-Κέδρου Ελάτης-Ρεντίνας Μαλακασιώτικου ρέματος GR0800070 GR0800020 GR0800010 GR0800110 GR16 ΛΑΠ Πηνειού GR0800230 Κάρλας GR0800130 GR0800150 GR17 ΛΑΠ Αλμυρού - Πηλίου GR0800080 Υπόμνημα GR0800280 GR0800030 GR0800090 Ποτάμια Υδάτινα Σώματα Λιμναία Υδάτινα Σώματα GR0800310 GR0800180 ΛΑΠ GR0800140 Περιοχή Λεκανών Απορροής Ποταμών GR08 GR0800290 Όριο λοιπών ΠΛΑΠ Ποσοτική Κατάσταση ΥΥΣ Σμοκόβου GR0800100 GR0800160 GR0800200 Καλή Κακή 8 GR0800170
1η ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗ ΣΔΛΑΠ ΥΔ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ (EL08) Χημική υπογείων υδατικών συστημάτων GR0800040 GR0800250 GR0800050 GR0800210 Αργυροπουλείου GR0800120 GR0800060 GR0800190 GR0800240 GR0800320 GR0800260 GR0800220 GR0800270 Κωδικός ΥΥΣ GR0800010 GR0800020 GR0800030 GR0800040 GR0800050 GR0800060 GR0800070 GR0800080 GR0800090 GR0800100 GR0800110 GR0800120 GR0800130 GR0800140 GR0800150 GR0800160 GR0800170 GR0800180 GR0800190 GR0800200 GR0800210 GR0800220 GR0800230 GR0800240 GR0800250 GR0800260 GR0800270 GR0800280 GR0800290 GR0800310 GR0800320 Ονομασία ΥΥΣ Σύστημα Κόζιακα Σύστημα Παλιοσαμαρίνας-Βούλας Σύστημα πεδιάδας Νοτιοδυτικής Θεσσαλίας Σύστημα Σαραντάπορου Σύστημα Κρανιάς-Ελασσώνος Σύστημα Ποταμιάς Σύστημα Δαμασίου-Τιτάνου Σύστημα Φυλλήϊου-Ορφανών Λοφώδες σύστημα Αλμυρού-Βελεστίνου Σύστημα Εκκάρας-Βελεσιωτών Σύστημα Λάρισας-Κάρλας Σύστημα Κάτω Ολύμπου-Όσσας Σύστημα Ταουσάνης-Καλού Νερού Σύστημα Αλμυρού Σύστημα Μαυροβουνίου-Κάρλας Σύστημα Όρθρυος Συστήματα Πηλίου Σύστημα Ναρθακίου-Βρυσίων Σύστημα Χασίων-Αντιχασίων Σύστημα Ξυνιάδος Σύστημα Ελασσώνας-Τσαρίτσανης Σύστημα κώνου Τιταρήσιου Σύστημα κώνου Πηνειού-Πορταϊκού-Παμισού Χασίων-Φαρκαδώνας Κάτω Ολύμπου-Σαραντάπορου Μακρυχωρίου-Συκουρίου Μαυροβουνίου-Όσσας Ν.Αγχιάλου-Ν.Ιωνίας άνω ρου Ενιπέα Ξυνιάδας-Κέδρου Ελάτης-Ρεντίνας Μαλακασιώτικου ρέματος GR0800070 GR0800020 GR0800010 GR16 ΛΑΠ Πηνειού GR0800230 GR0800110 Κάρλας GR0800130 GR0800150 GR17 ΛΑΠ Αλμυρού - Πηλίου GR0800080 Υπόμνημα GR0800280 GR0800030 GR0800090 Ποτάμια Υδάτινα Σώματα Λιμναία Υδάτινα Σώματα GR0800310 GR0800180 ΛΑΠ Περιοχή Λεκανών Απορροής Ποταμών GR08 Όριο λοιπών ΠΛΑΠ Χημική Κατάσταση ΥΥΣ GR0800140 GR0800290 Σμοκόβου GR0800100 GR0800200 Καλή Κακή 9 GR0800160 GR0800170
10