Προϊόντα Π.Ο.Π., σε μια Ελλάδα ροκ! ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ

Προϊόντα Π.Ο.Π., σε μια Ελλάδα ροκ! ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ Στα πλαίσια του μαθήματος της ερευνητικής εργασίας με τη μέθοδο του project, αυτό το τετράμηνο επιλέξαμε να συμμετέχουμε στην ερευνητική εργασία με θέμα «Προϊόντα ΠΟΠ, σε μια Ελλάδα ροκ». Σκοπός της ερευνητικής αυτής εργασίας ήταν: 1. η κατανόηση των εννοιών «Προϊόν Προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης» και «Προϊόν Προστατευόμενης Γεωγραφικής Ένδειξης», 2. η ενημέρωση για τη διαδικασία και την πολιτική αναγνώρισης προϊόντων ως ΠΟΠ και ΠΓΕ, 3. η γνωριμία με τα ελληνικά προϊόντα ΠΟΠ και ΠΓΕ και 4. η αναζήτηση τρόπων ανάπτυξης και προβολής της χώρας μέσω αυτών των προϊόντων σε μία περίοδο πραγματικά δύσκολη γι αυτήν. Επιλέξαμε τη συγκεκριμένη εργασία 19 μαθητές. Μετά από μία σύντομη παρουσίαση της δομής και του στόχου του project από τον υπεύθυνο καθηγητή, χωριστήκαμε σε 4 ομάδες και καθώς το θέμα της εργασίας παραπέμπει σε φαγητό, ονομάσαμε τις ομάδες μας «Ντολμάδες», «Σποράκια αλά κρεμ», «σως» και «so tyri». Σχεδιάσαμε τις αφίσες μας και ξεκινήσαμε τη γνωριμία μας με τα προϊόντα ΠΟΠ. Το 1992 η Ευρωπαϊκή Ένωση αποφάσισε να δημιουργήσει ένα ευρωπαϊκό μητρώο και να προσδώσει αξία σε επώνυμα ευρωπαϊκά προϊόντα τα οποία παράγονταν εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης και είχαν κατακτήσει την παγκόσμια αγορά λόγω της ιδιαιτερότητας και της φήμης τους. Έτσι, με τον κανονισμό 2081/1992 η Ευρωπαϊκή Ένωση θέσπισε για πρώτη φορά το καθεστώς για την προστασία των γεωγραφικών ενδείξεων και των ονομασιών προέλευσης των γεωργικών προϊόντων και τροφίμων. Προστατευόμενη Ονομασία Προέλευσης (Π.Ο.Π.) είναι το όνομα μιας συγκεκριμένης γεωγραφικής περιοχής το οποίο χρησιμοποιείται στην περιγραφή ενός γεωργικού προϊόντος ή ενός τροφίμου: α) που κατάγεται από αυτήν την περιοχή, β) του οποίου η ποιότητα ή τα χαρακτηριστικά οφείλονται κυρίως ή αποκλειστικά στο γεωγραφικό περιβάλλον, που περιλαμβάνει τους φυσικούς και 1

ανθρώπινους παράγοντες και γ) του οποίου η παραγωγή, η μεταποίηση και η επεξεργασία λαμβάνουν χώρα στην οριοθετημένη γεωγραφική περιοχή. Οι καταναλωτές μπορούν να αναγνωρίζουν τα προϊόντα ΠΟΠ από ένα λογότυπο που βρίσκεται πάνω στη συσκευασία του προϊόντος, έχει το σχήμα του ήλιου σε κόκκινο και κίτρινο χρώμα και περιλαμβάνει τα δώδεκα αστέρια της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Προστατευόμενη Γεωγραφική Ένδειξη (Π.Γ.Ε.) είναι το όνομα μιας συγκεκριμένης γεωγραφικής περιοχής το οποίο χρησιμοποιείται στην περιγραφή ενός γεωργικού προϊόντος ή ενός τροφίμου: α) που κατάγεται από αυτήν την περιοχή, β) του οποίου μια συγκεκριμένη ποιότητα, η φήμη ή άλλο χαρακτηριστικό μπορούν να αποδοθούν στη γεωγραφική αυτή καταγωγή και γ) του οποίου η παραγωγή, ή/ και μεταποίηση ή/ και η επεξεργασία πραγματοποιούνται στην οριοθετημένη γεωγραφική περιοχή. Το λογότυπο με βάση το οποίο αναγνωρίζονται τα προϊόντα ΠΓΕ είναι παρόμοιο με αυτό των ΠΟΠ, αλλά με χρώματα μπλε και κίτρινο. Η διαδικασία για την καταχώρηση ενός προϊόντος στο μητρώο προϊόντων ΠΟΠ ΠΓΕ διέπεται από νόμους και κανονισμούς της κοινοτικής και εθνικής νομοθεσίας. Η αιτούσα ομάδα υποβάλλει το φάκελο του αιτήματος καταχώρισης στη Δ/νση Βιολογικής Γεωργίας του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων. Η αξιολόγηση του φακέλου πραγματοποιείται σε δύο στάδια, εθνικό και κοινοτικό. Γενικά, πρόκειται για μια μακροχρόνια διαδικασία. Μέχρι σήμερα σύμφωνα με την κοινοτική νομοθεσία, έχουν επίσημα κατοχυρωθεί 97 ελληνικά προϊόντα εκ των οποίων 70 έχουν αναγνωριστεί ως προϊόντα ΠΟΠ και 27 ως προϊόντα ΠΓΕ. Τα προϊόντα αυτά ταξινομούνται στις εξής ομάδες: - Τυριά - Οίνοι - Ελαιόλαδα/ Ελιές - Φρούτα/ Λαχανικά/ Ξηροί Καρποί/ Όσπρια - Προϊόντα Αρτοποιίας και Ζαχαροπλαστικής - Ψάρια νωπά - Άλλα προϊόντα ζωϊκής προέλευσης 2

- Γόμες/ Ρητίνες - Αιθέρια Έλαια - Άλλα προϊόντα Το επόμενο βήμα στην ερευνητική μας εργασία ήταν να αναλάβει η κάθε ομάδα μαθητών μία ή περισσότερες ομάδες προϊόντων και να παρουσιάσει στις υπόλοιπες ομάδες βασικές πληροφορίες για τα προϊόντα αυτά. Παραθέτουμε κάποια σημαντικά στοιχεία για ορισμένα από τα ελληνικά προϊόντα ΠΟΠ στα οποία δόθηκε ιδιαίτερη έμφαση στη διάρκεια των δίωρων της ερευνητικής αυτής εργασίας. Ξεκινήσαμε με την μαστίχα Χίου που είναι το προϊόν ΠΟΠ του οποίου η παραγωγή δέχτηκε μεγάλο πλήγμα από τις εκτεταμένες πυρκαγιές του προηγούμενου καλοκαιριού στη Χίο. Μοναδική από τα αρχαία χρόνια για τις θεραπευτικές της ικανότητες, η μαστίχα Χίου εκκρίνεται από το δάκρυ του μαστιχόδεντρου, ευδοκιμεί μόνο στη Χίο και συλλέγεται δάκρυ δάκρυ με τον παραδοσιακό τρόπο. Το 60% της ετήσιας παραγωγής της μαστίχας προωθείται στις αγορές του εξωτερικού, ενώ η μεγαλύτερη ποσότητα εξάγεται σε χώρες της Σαουδικής Αραβίας και της Μέσης Ανατολής. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι το 2009 η παραγωγή μαστίχας ανήλθε σε 118 χιλιάδες τόνους, με τις εξαγωγές να φτάνουν τις 63 χιλιάδες τόνους. Συνεχίζουμε με την «ιέρεια» των ελληνικών προϊόντων ΠΟΠ, τη γνωστή σε όλους φέτα. Για την ονομασία της φέτας ως ελληνικό προϊόν ΠΟΠ δόθηκε πραγματική μάχη, καθώς τη διεκδικούσαν και άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Τελικά, το 2005 η Ευρωπαϊκή Ένωση αναγνώρισε οριστικά και αμετάκλητα τη φέτα ως 100% ελληνικό προϊόν ΠΟΠ. Σήμερα, το μερίδιο της Ελλάδας στην παγκόσμια αγορά φέτας είναι μόλις 28%. Υπάρχουν καλές προοπτικές αλλά και μακρύς δρόμος, αφού προς το παρόν οι εξαγωγές για το διασημότερο ελληνικό τυρί ανέρχονται σε μόλις 130 εκατομμύρια ευρώ την ώρα που η δαπάνη για τη κατανάλωση τυριού με την ονομασία φέτα φτάνει το 1 δις ευρώ. Σημειώνουμε ότι η Ελλάδα έχει κατοχυρώσει ως προϊόντα ΠΟΠ συνολικά 21 ονομασίες τυριών, οι οποίες - όπως βλέπουμε και στις διαφάνειες - είναι οι εξής: 3

Ανεβατό Γαλοτύρι Γραβιέρα Αγράφων Γραβιέρα Κρήτης Γραβιέρα Νάξου Καλαθάκι Λήμνου Κασέρι Κατίκι Δομοκού Κεφαλογραβιέρα Κοπανιστή Λαδοτύρι Μυτιλήνης Μανούρι Μετσοβόνε Μπάτζος Ξυνομυζήθρα Κρήτης Ξύγαλο Σητείας Πηχτόγαλο Χανίων Σαν Μιχάλη Σφέλα Φορμαέλλα Αράχωβας και Ακολουθεί το χρυσάφι της ελληνικής γης, ο κρόκος Κοζάνης ο οποίος συγκαταλέγεται στα πιο δημοφιλή και πολύτιμα μπαχαρικά για το άρωμα, το χρώμα και τις φαρμακευτικές του ιδιότητες. Η Ελλάδα είναι η 3 η παραγωγός κρόκου σε όλο τον κόσμο μετά το Ιράν και την Ινδία. Αξιοσημείωτο είναι ότι για ένα κιλό σαφράν απαιτούνται 150.000 με 200.000 λουλούδια. Η εκμετάλλευση του κρόκου κρίνεται δυναμική καθώς αποφέρει συνολικά στο νομό Κοζάνης και την εθνική μας οικονομία κοντά στα 4,5 εκατομμύρια ευρώ ετησίως σε συνάλλαγμα. Η παραγωγή κρόκου απασχολεί περίπου 1.500 αγροτικές οικογένειες στο Ν. Κοζάνης. Σήμερα, την ίδια ώρα που η οικονομία στενάζει, οι κροκοκαλλιεργητές της Κοζάνης καταφέρνουν για μια ακόμη φορά να μας εκπλήξουν τονώνοντας την τοπική αλλά και την ευρύτερη οικονομία. Μετά από μήνες σκληρών διαπραγματεύσεων κατάφεραν να κλείσουν μια συμφέρουσα συμφωνία με κορυφαία αμερικανική εταιρεία μπαχαρικών σύμφωνα με την οποία θα εξάγουν 600 κιλά κρόκου (ποσότητα καθόλου μικρή αν αναλογιστούμε ότι η τιμή του ενός γραμμαρίου κρόκου αγγίζει τα δυόμιση ευρώ). 4

Στα διεθνή καλάθια προϊόντων gourmet, πλάι στο χαβιάρι, την τρούφα και το φουα γκρα, φιγουράρει το δικό μας αυγοτάραχο Μεσολογγίου. Διακρίνεται για τη ξεχωριστή γεύση, το ιδιαίτερο άρωμα αλλά και τα πλούσια θρεπτικά συστατικά του. Το αυγοτάραχο Μεσολογγίου γίνεται από φυσικά αποξηραμένο και μορφοποιημένο αυγό κέφαλου ή τόνου. Το συγκεκριμένο προϊόν έχει τεράστιες δυνατότητες και προοπτικές ειδικά στις αγορές του εξωτερικού και μπορεί να διευρύνει την παρουσία του. Το 20% της ετήσιας παραγωγής αυγοτάραχου Μεσολογγίου εξάγεται σε Ιαπωνία, Ταϊβάν, Σιγκαπούρη, Αμερική, Γαλλία, Ελβετία, Ολλανδία και Γερμανία. Υψηλής διατροφικής αξίας και ανώτερης ποιότητας, το ελληνικό ελαιόλαδο ξεχωρίζει σε παγκόσμιο επίπεδο. Οι προοπτικές για το ελληνικό ελαιόλαδο είναι θετικές καθώς τα τέσσερα τελευταία χρόνια οι συνολικές εξαγωγές ελαιόλαδου έχουν αυξηθεί κατά 40%. Η Ελλάδα σήμερα είναι ο τρίτος μεγαλύτερος παραγωγός ελαιόλαδου στον κόσμο. Και για να αναφερθούμε και στην κατηγορία των φρούτων, αναφέρουμε τα μήλα Ζαγοράς Πηλίου. Με σιγουριά για τον παραγωγό, ποιότητα για τον καταναλωτή και αντοχή στον ανταγωνισμό, ο αγροτικός συνεταιρισμός Ζαγορίν εκτιμά ότι φέτος η παραγωγή θα φτάσει τα 13 εκατομμύρια κιλά, με τιμές παρά την κρίση να διατηρούνται στα περσινά επίπεδα, δηλαδή 1,60 το κιλό για τα χύμα και 1,70 για τα συσκευασμένα μήλα. Από τις ποσότητες αυτές, κάτι παραπάνω από τις μισές θα διατεθούν στην ελληνική αγορά και οι υπόλοιπες προορίζονται για εξαγωγή στην Αίγυπτο, το Ισραήλ και τις βαλκανικές χώρες. Αυτό που μας άρεσε πολύ είναι ότι κατά τη διάρκεια της ερευνητικής αυτής εργασίας δεν γνωρίσαμε μόνο θεωρητικά τα ελληνικά προϊόντα ΠΟΠ και ΠΓΕ αλλά και ουσιαστικά. Δηλαδή: - μάθαμε για τις τιμές τους. Φτιάξαμε έναν κατάλογο με ορισμένα προϊόντα και πηγαίνοντας σε super markets της περιοχής ερευνήσαμε τις τιμές τους και η κάθε ομάδα συμπλήρωσε έναν τιμοκατάλογο. Μάθαμε έτσι ότι το 1 γραμμάριο κρόκου Κοζάνης κοστίζει περίπου 2,5 ευρώ, τα 10 γραμμάρια μαστίχας Χίου κοστίζουν περίπου 2,5 ευρώ, το ένα κιλό τυρί Καλαθάκι 5

Λήμνου 8 ευρώ, το ένα κιλό τυρί μετσοβόνε κοστίζει περίπου 17 ευρώ ενώ το ένα κιλό τυρί Σαν Μιχάλη κοστίζει περίπου 22 ευρώ. - Γνωρίσαμε τη γεύση τους. Με ποιόν τρόπο; Μαγειρεύοντας και δοκιμάζοντας. Συγκεκριμένα, σε ένα δίωρο τιμώντας τη μαστίχα Χίου φτιάξαμε μία «χιώτικη πανακότα» την οποία στη συνέχεια τιμήσαμε δεόντως όπως βλέπετε και στη φωτογραφία. Μία άλλη κρύα Παρασκευή του Νοεμβρίου ζεσταθήκαμε φτιάχνοντας ένα ζεστό ρόφημα με κρόκο Κοζάνης το οποίο όμως δεν μας ενθουσίασε ιδιαίτερα. Μας ενθουσίασε όμως και με το παραπάνω το παιχνίδι γεύσεων του προτελευταίου διώρου, όπου κληθήκαμε κατόπιν δοκιμής να αναγνωρίσουμε τα 10 προϊόντα ΠΟΠ ή ΠΓΕ που ο υπεύθυνος καθηγητής μας είχε επιλέξει. Μας άρεσε η γεύση όλων αυτών των ελληνικών προϊόντων που δοκιμάσαμε, σημειώνουμε όμως ότι το λαδοτύρι Μυτιλήνης ήταν το μοναδικό προϊόν που δεν αναγνώρισε καμία από τις 4 ομάδες. Είναι γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια τα προϊόντα ΠΟΠ έχουν αποκτήσει ιδιαίτερη φήμη και συνιστούν όχι μόνο παράγοντα ισχύος και ανταγωνιστικό πλεονέκτημα για τους παραγωγούς των χωρών της ευρωπαϊκής ένωσης αλλά και ζωντανό τμήμα της πολιτιστικής και γαστρονομικής κληρονομιάς τους. Τα οφέλη από την παραγωγή προϊόντων ΠΟΠ είναι σημαντικά τόσο για τους παραγωγούς και τους καταναλωτές όσο και για την ύπαιθρο. Τα οφέλη για τους παραγωγούς είναι: η βελτίωση του γεωργικού εισοδήματος, η δημιουργία ευκαιριών απασχόλησης στην γεωργική παραγωγή, τη μεταποίηση και τις υπηρεσίες, η εξασφάλιση δίκαιου ανταγωνισμού και η προστασία των πνευματικών δικαιωμάτων. Τα οφέλη για τους καταναλωτές είναι: η παροχή εγγυήσεων αυθεντικότητας των προϊόντων, η πλήρης πληροφόρηση στην ετικέτα σχετικά με την καταγωγή και την ιδιαιτερότητα των προϊόντων και η προστασία από τις απομιμήσεις. Τα οφέλη για την ύπαιθρο είναι: η συνεισφορά στη βιώσιμη ανάπτυξη, η διατήρηση του παραδοσιακού αγροτικού τοπίου, η διατήρηση των τοπικών ποικιλιών φυτών και φυλών ζώων και η συγκράτηση του πληθυσμού στις αγροτικές περιοχές. 6

Καθώς λοιπόν είναι τόσα τα οφέλη από την καλλιέργεια προϊόντων ΠΟΠ και ΠΓΕ θα πρέπει - ειδικά αυτή την περίοδο που η χώρα μας βρίσκεται σε δύσκολη οικονομική κατάσταση η πολιτεία να χρησιμοποιήσει τα ελληνικά αυτά προϊόντα ως μοχλό ανάπτυξης των ελληνικών εξαγωγών και προβολής της χώρας όχι μόνο στην Ευρωπαϊκή Ένωση άλλα και στις πέντε ηπείρους. Η φήμη της φέτας, της μαστίχας, του κρόκου, του αυγοτάραχου, του ελαιόλαδου ξεπερνά τα εθνικά σύνορα και η Ελλάδα οφείλει να επικεντρωθεί στη δημιουργία συγκεκριμένης στρατηγικής για την προώθησή τους και να φροντίσει για την ένταξη των προϊόντων της σε διάφορα προγράμματα προβολής που συγχρηματοδοτούνται από την Ευρωπαϊκή Ένωση, κίνητρο ιδιαίτερα σημαντικό τη δεδομένη στιγμή. Στη δύσκολη αυτή περίοδο, ας στηρίξουμε τα προϊόντα μας. Ευχαριστούμε ιδιαίτερα την κα Μανανά από τη Δ/νση Βιολογικής Γεωργίας του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίμων, για τη χορήγηση σχετικών πληροφοριών και χρήσιμου υλικού, αλλά και εσάς που μας παρακολουθήσατε. Κλείνοντας, σας κερνάμε τυράκια ΠΟΠ. 7