Κίνηση των οφθαλμών και Οφθαλμοπληγία ΔΕΡΜΙΤΖΑΚΗΣ ΜΑΝΩΛΗΣ ΝΕΥΡΟΛΟΓΟΣ
Γιατί μιλάμε για συζυγείς κινήσεις των οφθαλμών? Αν τα μάτια δεν παρουσίαζαν «συζυγή», δηλ. σύγχρονη κίνηση θα κινούνταν άσκοπα προς όλες τις κατευθύνσεις. Εάν αυτές οι κινήσεις δεν αναπτυχθούν στην παιδική ηλικία (π.χ. εκ γενετής τυφλός) τότε θα έχουμε χαοτικές κινήσεις των ματιών. Οι τρεις βασικοί μηχανισμοί κίνησης των οφθαλμών είναι οι εξής: Σακκαδικές εκούσιες κινήσεις (μετωπιαίος λοβός) Κινήσεις παρακολούθησης- ομαλές κινήσεις (βρεγματο-ινιακή περιοχή + οπτικός φλοιός) Διατήρηση των οφθαλμών σε ευθεία θέση (συνεργασία λαβυρίνθου, εν τω βάθει αισθητικότητα αυχένα, στέλεχος και παρεγκεφαλίδα)
Σακκαδικές- εκούσιες κινήσεις των οφθαλμών:
αρχείο: Φ. Φωτίου
Κινήσεις παρακολούθησης:
αρχείο: Φ. Φωτίου
Διατήρηση των οφθαλμών σε ευθεία θέση
αρχείο: Φ. Φωτίου
Τι είναι οφθαλμοπληγία? Η παράλυση των μυών του ματιού που μπορεί να οφείλεται: σε βλάβη των οφθαλμικών νεύρων σε βλάβη των πυρήνων των οφθαλμικών νεύρων σε βλάβη υπερπυρηνικών δομών της συζυγούς κινήσεως των οφθαλμών σε μυοπάθεια (π.χ. μυασθένεια)
ΟΦΘΑΛΜΠΛΗΓΙΑ από βλάβη των οφθαλμικών νεύρων ή των πυρήνων τους Τρία είναι τα οφθαλμοκινητικά νεύρα: 1. Το κοινό κινητικό (III) 2. Το τροχιλιακό (IV) 3. Το απαγωγό (VI)
Κοινό κινητικό νεύρο Πυρήνες: σε κάθε πλάγιο από το σύμπλεγμα του πλάγιου πυρήνα και του παρασυμπαθητικού Edinger Westphal και τον μονήρη πυρήνα Perlia για την σύγκλιση των οφθαλμών. Νευρώνει: ανελκτήρα του βλεφάρου, άνω ορθό, έσω ορθό, κάτω λοξό και κάτω ορθό, σφιγκτήρα της κόρης Βλάβες του νεύρου ή του πυρήνα του: μέσα στο κόγχο ή στον πυρήνα: μερική παράλυση λόγω διασποράς των τελικών νευρικών κλάδων ή των πυρηνικών υποομάδων. Σε κεντρική βλάβη συχνά η συμπτωματολογία είναι άμφω μεσεγκέφαλος: + πυραμιδικό δεμάτιο σύνδρομο Weber στο υπερκόγχιο σχίσμα: + από άλλα νεύρα ή/και V1 στην κορυφή του κόγχου: + οπτικό νεύρο και συμπαθητικές ίνες προς την κόρη στον σηραγγώδη κόλπο: + IV, VI, V1, V2
Τροχιλιακό νεύρο Πυρήνας: μεσεγκέφαλος, κοιλιακά του υδραγωγού, οι ίνες από κάθε πλάγιο χιάζονται πριν το νεύρο βγει από την ραχιαία επιφάνεια του μεσεγκεφάλου Νευρώνει: άνω λοξό Βλάβες του νεύρου ή του πυρήνα του: πυρηνική παράλυση: + ΙΙΙ, βλάβη στο αντίθετο πλάγιο στον σηραγγώδη κόλπο: + IV, VI, V1, V2
Απαγωγό νεύρο Πυρήνας: κάτω μέρος της γέφυρας, έσω γόνυ του προσωπικού νεύρου Νευρώνει: έξω ορθό Βλάβες του νεύρου ή των πυρήνων του: στον πυρήνα: + περιφερική παράλυση του προσωπικού νεύρου στο σημείο εξόδου του νεύρου από τη βασική μοίρα της γέφυρας: + πυραμιδικό δεμάτιο σύνδρομο Raymond + πυραμιδικό δεμάτιο, + προσωπικό νεύρο σύνδρομο Millard Gubler στην κορυφή του λιθοειδούς οστού: + V σύνδρομο Gradenigo
Τί είναι εξωτερική οφθαλμοπληγία? Είναι η παράλυση μόνο των εξωτερικών μυών που νευρώνουν το κοινό κινητικό νεύρο, χωρίς την συμμετοχή της κόρης..ενώ στην εσωτερική οφθαλμοπληγία η παράλυση αφορά μόνο στη νεύρωση της κόρης από το κοινό κινητικό νεύρο
ΟΦΘΑΛΜΟΠΛΗΓΙΑ από βλάβη υπερπυρηνικών δομών της συζυγούς κίνησης των οφθαλμών: διαταραχή στην οριζόντια συζυγή κίνηση διαταραχή στην κάθετη συζυγή κίνηση διαπυρηνική οφθαλμοπληγία
Διαταραχή στην οριζόντια συζυγή κίνηση των οφθαλμών Υπερπυρηνική βλάβη Σημείο βλάβης και χαρακτήρες βλάβης: ερεθιστική βλάβη περιοχή 8 καταστροφική περιοχή 8 καταστροφική βλάβη γεφυρικό κέντρο συζυγούς κινήσεως, ενώ σε εκτεταμένη βλάβη της πλάγιας και κοιλιακής περιοχής της γέφυρας Σύνδρομο Foville - αδυναμία στροφής προς την βλάβη - ημιυπαισθησία - VII - συνδρ. Horner - κώφωση!!!! Οι οφθαλμικές κινήσεις μπορεί να παράγονται με αντανακλαστικό τρόπο!!!!
Διαταραχή στην κάθετη συζυγή κίνηση των οφθαλμών Υπερπυρηνική βλάβη Σύνδρομο Parinaud (προς τα άνω στροφή βλέμματος): βλάβη στην περιοχή των άνω διδυμίων, ραχιαία του υδραγωγού, όπου συγκλίνουν οι υπερπυρηνικές ίνες και από τα δυο πλάγια, ενώ βλάβη στην κοιλιακή επιφάνεια του στελέχους επηρεάζεται η προς τα κάτω στροφή του βλέμματος Και στις δυο περιπτώσεις πάλι μπορεί η κίνηση να αναπαραχθεί αντανακλαστικά!!!
Διαπυρηνική οφθαλμοπληγία: Στην περίπτωση αυτή έχουμε βλάβη που διαταράσσει την επικοινωνία του γεφυρικού κέντρου της οριζόντιας συζυγούς κίνησης των οφθαλμών με κρανιακούς πυρήνες των οφθαλμοκινητικών νεύρων Η σπουδαιότερη οδός επικοινωνίας είναι σ αυτή τη περίπτωση η έσω επιμήκης δεσμίδα.
Άνω διαπυρηνική οφθαλμοπληγία: Βλάβη στην έσω επιμήκης δεσμίδα Κατά την προσπάθειας κίνησης των οφθαλμών δεν γίνεται η προς τα έσω κίνηση σύστοιχα, ενώ ο άλλος οφθαλμός κάνει την προς τα έξω κίνηση Μπορεί να εμφανίζει νυσταγμό ο βολβός αντίστοιχα (τραμπάλα ή seesaw ) Η βλάβη μπορεί να αφορά και στις δυο έσω επιμήκεις δεσμίδες
Κάτω διαπυρηνική οφθαλμοπληγία: Βλάβη στην περιοχή του πυρήνα του απαγωγού και του παραπαγωγού (κέντρο οριζόντιας συζυγούς κίνησης) δεν λειτουργεί ούτε ο έσω ορθός με προσαγωγή αντίστοιχα, ούτε ο έξω ορθός με απαγωγή σύστοιχα. Σπάνια ήπιος νυσταγμός
Σύνδρομο «ένα και μισό» Η βλάβη βρίσκεται τόσο στον πυρήνα του απαγωγού και του παρααπγωγού όσο όμως και στον δικτυωτό σχηματισμό που ενεργοποιεί αυτούς τους πυρήνες παρατηρείται πλήρη κατάργηση των οριζόντιων κινήσεων του οφθαλμού στην πλευρά της βλάβης («ένα») και κατάργηση της λειτουργίας του έσω ορθού του άλλου οφθαλμού ενώ ο απαγωγός του άλλου οφθαλμού λειτουργεί («και μισό»)