Π Πιλοτική εφαρμογή και αξιολόγηση αντιπροσωπευτικού αριθμού σεναρίων από κάθε τύπο σε διαφοροποιημένες εκπαιδευτικές συνθήκες πραγματικής τάξης

Π.3.2.5 Πιλοτική εφαρμογή και αξιολόγηση αντιπροσωπευτικού αριθμού σεναρίων από κάθε τύπο σε διαφοροποιημένες εκπαιδευτικές συνθήκες πραγματικής τάξης Νεοελληνική Γλώσσα Ε Δημοτικού Τίτλος: «Δημιουργώ τη δική μου συνέντευξη» Συγγραφή: ΜΠΟΚΟΛΑΣ ΒΑΣΙΛΗΣ Εφαρμογή: ΚΟΥΡΤΗΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ & ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ Θεσσαλονίκη 2015

ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΕΡΓΟΥ ΠΡΑΞΗ: «Δημιουργία πρωτότυπης μεθοδολογίας εκπαιδευτικών σεναρίων βασισμένων σε ΤΠΕ και δημιουργία εκπαιδευτικών σεναρίων για τα μαθήματα της Ελληνικής Γλώσσας στην Α/βάθμια και Β/βάθμια εκπαίδευση» MIS 296579 (κωδ. 5.175), - ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ ΠΡΑΞΗ, στους άξονες προτεραιότητας 1-2-3 του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση», η οποία συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και εθνικούς πόρους. ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ: Ι. Ν. ΚΑΖΑΖΗΣ ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ: ΒΑΣΙΛΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗΣ ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ: Π.3.2.5. Πιλοτική εφαρμογή και αξιολόγηση αντιπροσωπευτικού αριθμού σεναρίων από κάθε τύπο σε διαφοροποιημένες εκπαιδευτικές συνθήκες πραγματικής τάξης. ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΠΑΡΑΔΟΤΕΟΥ: ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΗΣ Υπεύθυνοι υπο-ομάδας εργασίας γλώσσας πρωτοβάθμιας: Κώστας Ντίνας & Σωφρόνης Χατζησαββίδης ΦΟΡΕΑΣ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ: http://www.greeklanguage.gr Καραμαούνα 1 Πλατεία Σκρα Τ.Κ. 55 132 Καλαμαριά, Θεσσαλονίκη Τηλ.: 2310 459101, Φαξ: 2310 459107, e-mail: centre@komvos.edu.gr Σελίδα 2 από 29

Α. ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ Τίτλος Δημιουργώ τη δική μου συνέντευξη Εφαρμογή σεναρίου Κούρτης Παρασκευάς Δημιουργία σεναρίου Βασίλης Μπόκολας Διδακτικό αντικείμενο Νεοελληνική Γλώσσα Τάξη Ε Δημοτικού Σχολική μονάδα 1o Πρότυπο Πειραματικό Δημοτικό Σχολείο Α.Π.Θ Χρονολογία Από 19-01-2015 έως 23-01-2015 Διδακτική/θεματική ενότητα Χωρίς συγκεκριμένη διδακτική ενότητα. Διαθεματικό Όχι Χρονική διάρκεια Για την εφαρμογή του σεναρίου απαιτήθηκαν 10-12 διδακτικές ώρες. Σελίδα 3 από 29

Χώρος Ι. Φυσικός χώρος Εντός σχολείου: συμβατική διδακτική αίθουσα, εργαστήριο Πληροφορικής και «εικονικός χώρος ψηφιακή τάξη», άλλες τάξεις. Προϋποθέσεις υλοποίησης για δάσκαλο και μαθητή Στο εργαστήριο Πληροφορικής θα πρέπει να υπάρχει ο απαιτούμενος αριθμός Η/Υ, οι οποίοι θα είναι συνδεδεμένοι στο διαδίκτυο και θα έχουν εγκατεστημένα τα απαραίτητα λογισμικά. Η ύπαρξη και η αξιοποίηση κάποιας ιστοσελίδας του σχολείου ή κάποιου blog με περιβάλλον συζήτησης θα διευκόλυνε τη διαδικασία (αλλά δεν είναι απαραίτητη). Οι μαθητές θα πρέπει να είναι εξοικειωμένοι με την ομαδοσυνεργατική διδασκαλία (θα δουλέψουν σε ομάδες), με την πλοήγηση στο διαδίκτυο και με τις βασικές λειτουργίες των Windows (άνοιγμα φακέλου, αρχείου, αποθήκευση, εκτύπωση κ.λπ.) της επεξεργασίας κειμένου καθώς και με τη χρήση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου και Skype. Ο εκπαιδευτικός θα πρέπει να έχει τοποθετήσει στους υπολογιστές του εργαστηρίου φάκελο με τα απαιτούμενα έγγραφα του σεναρίου. Θα ήταν καλό να υπάρχει εξοπλισμός συνεντεύξεων (μαγνητοφωνάκι, κάμερα, ακουστικά, φωτογραφική μηχανή). Εφαρμογή στην τάξη Το συγκεκριμένο σενάριο εφαρμόστηκε στην τάξη. Το σενάριο στηρίζεται --- Το σενάριο αντλεί Το συγκεκριμένο σενάριο είναι πρωτότυπο και δεν αξιοποιεί στοιχεία από άλλα σενάρια. Σελίδα 4 από 29

Β. ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ/ΠΕΡΙΛΗΨΗ Το παρόν διδακτικό σενάριο σχεδιάστηκε με στόχο σε πρώτη φάση να μυηθούν οι μαθητές στους κανόνες της ερευνητικής μάθησης μέσω της μεθόδου της συνέντευξης. Σε δεύτερη φάση -αφού ερευνήσουν ομαδικά, κατανοήσουν και καταγράψουν σχετικά δεδομένα- να οργανώσουν και να πραγματοποιήσουν μια σύντομη συνέντευξη σε ένα πρόσωπο σχετικά με την εκπαιδευτική του σταδιοδρομία (από το δημοτικό έως το πανεπιστήμιο και τη μετέπειτα επαγγελματική του απασχόληση). Γ. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Σύλληψη και θεωρητικό πλαίσιο Τα τελευταία χρόνια η έρευνα έχει καταδείξει τη σημασία των προφορικών πηγών, τόσο στην ανασύσταση του παρελθόντος όσο και στην ανάλυση της κοινωνικής μνήμης ως σημαντικού στοιχείου του παρόντος (Βαν Μπουσχότεν 2011 Thompson 2002). Η μέθοδος με την οποία καταγράφονται οι προφορικές μαρτυρίες των ανθρώπων, η λεγόμενη βιογραφική μέθοδος, εντάσσεται επιστημολογικά στις ποιοτικές μεθοδολογίες κοινωνικής διερεύνησης. Οι προφορικές μαρτυρίες ως προσωπική/ βιογραφική αφήγηση έχουν μεγάλη αξία, δεδομένου ότι: α) αποτελούν σημαίνουσα πηγή πληροφοριών για την κατανόηση των καίριων γεγονότων και σταθμών στη ζωή ενός ατόμου β) καταδεικνύουν τις εμπειρίες που βίωσε ένα άτομο γ) αναδεικνύουν τα γνωστικά σχήματα που χρησιμοποιούνται για την ερμηνεία της κοινωνικής πραγματικότητας δ) αποτελούν μια ειδική μορφή αυτοπαρουσίασης στο πλαίσιο της επικοινωνιακής διάδρασης και ε) συνδέουν την ατομική εμπειρία με τα ευρύτερα συστήματα κουλτούρας (παραδόσεις, μνήμες, νοοτροπίες κτλ. Τσιώλης 2006). Οι βιογραφικές αφηγήσεις παρέχουν τη δυνατότητα να προβεί κανείς σε Σελίδα 5 από 29

σύνθετες ερμηνείες και να διεισδύσει σε περιοχές της υποκειμενικής πραγματικότητας του ατόμου (Πανταζής 2004, 70). Ειδικότερα, η εκπαιδευτική βιογραφία αφορά στη μελέτη της ζωής σημαντικών εκπαιδευτικών ή άλλων επαγγελματιών αλλά και στην προφορική ή γραπτή μαρτυρία ενός ατόμου αναφορικά με το άθροισμα των μορφωτικών του εμπειριών είτε εντός είτε εκτός του εκπαιδευτικού συστήματος. Η εκπαιδευτική βιογραφία ενός ατόμου εκπαιδευτικού ή εκπαιδευόμενου παρουσιάζει εύγλωττα και μοναδικά τον τρόπο αλληλεπίδρασης των ατόμων με το εκπαιδευτικό περιβάλλον και τη διαδρομή που οδηγεί στην ανάπτυξη και συντήρηση της αντίληψής τους για την επαγγελματική ή αντίστοιχα τη μαθητική τους λειτουργία (Dominice 2000, 2007). Στην περίπτωση ερευνών τού παραπάνω τύπου ιδιαίτερα διαδεδομένη κι αποτελεσματική είναι η τεχνική της συνέντευξης. Η χρήση της συνέντευξης στην έρευνα ουσιαστικά σηματοδοτεί μια μετατόπιση από την απλή προσέγγιση των υποκειμένων ως παρόχων πληροφοριών στην ανάδειξη της γνώσης ως προϊόντος των συμμετεχόντων και των μεταξύ τους συζητήσεων. Υπό αυτή την έννοια, η συνέντευξη καθίσταται μια κοινωνική, διαπροσωπική συνάντηση κι όχι απλά και μόνο μια άσκηση συλλογής δεδομένων (Cohen et al. 2008). Στο Δημοτικό σχολείο οι μαθητές έρχονται σε επαφή και μελετούν συχνά βιογραφικά ή αυτοβιογραφικά κείμενα αλλά και κείμενα που έχουν προκύψει από την γραπτή απόδοση συνεντεύξεων. Παραταύτα δεν δίνεται ιδιαίτερη βαρύτητα στη μέθοδο με την οποία συλλέγονται τέτοιου είδους πληροφορίες και διαμορφώνονται τα εν λόγω κείμενα. Οι μαθητές, όμως, στην καθημερινή τους ζωή εκτός σχολείου παρακολουθούν στα ΜΜΕ πολλές συνεντεύξεις όλων των ειδών. Ο βασικός σκοπός του παρόντος σεναρίου είναι να μυηθούν οι μαθητές στους κανόνες της ερευνητικής μάθησης μέσω της μεθόδου της συνέντευξης. Επιπρόσθετα, αφού ερευνήσουν ομαδικά και καταγράψουν σχετικά δεδομένα, να δημιουργήσουν μια σύντομη συνέντευξη, να την πραγματώσουν και να γράψουν ένα περιληπτικό Σελίδα 6 από 29

κείμενο. Πρόκειται για τη διενέργεια ημιδομημένων συνεντεύξεων σε έναν ενήλικο. Αφορά στην καταγραφή της προσωπικής μνήμης αλλά και στην «αποτύπωση» των ιδεών, των σκέψεων και των αναπαραστάσεων που είχαν οι ενήλικοι αυτοί σχετικά με τη συμμετοχή τους στην εκπαιδευτική διαδικασία (Opie 2004 Rubin & Rubin 1995). Δ. ΣΚΕΠΤΙΚΟ-ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ΣΥΝΔΥΑΣΜΟΣ ΤΟΥΣ Γνώσεις για τον κόσμο, αξίες, πεποιθήσεις, πρότυπα, στάσεις ζωής Οι μαθητές/-τριες επιδιώχθηκε: να γνωρίσουν τα ποικίλα είδη της συνέντευξης, από τη δημοσιογραφική, την ερευνητική, τη συνέντευξη για την πρόσληψη προσωπικού έως και τη συνέντευξη τύπου, καθώς και τη μεγάλη συχνότητα που αξιοποιούνται οι συνεντεύξεις στα κοινωνικά δρώμενα να εξοικειωθούν στο να αναζητούν στρατηγικές άντλησης δεδομένων από πρόσωπα στη διά ζώσης επικοινωνία τους να συνεργάζονται και να αλληλεπιδρούν. Γνώσεις για τη γλώσσα Οι μαθητές/-τριες επιδιώχθηκε: να συνειδητοποιήσουν ότι στην καθημερινή μας ζωή ο λόγος μας διαμορφώνεται από τις κάθε φορά περιστάσεις επικοινωνίας να αντιληφθούν τις διαφορές προφορικού και γραπτού λόγου (ως προς τη δομή, τη σύνταξη, την οργάνωση, τη διατύπωση και το λεξιλόγιο) αλλά και την ανάγκη ιδιαίτερης επιμέλειας του τελευταίου να προβληματιστούν για τη διαμόρφωση και τη διατύπωση ερωτήσεων να ασκηθούν στην προσεκτική ακρόαση και να εντοπίζουν τις πληροφορίες που χρειάζονται με βάση τους στόχους τους να αναπτύξουν στρατηγικές γραπτής απόδοσης προφορικών δεδομένων. Σελίδα 7 από 29

Γραμματισμοί Οι μαθητές/-τριες επιδιώχθηκε: να εξοικειωθούν περαιτέρω με τη χρήση προγράμματος επεξεργασίας κειμένου να εξοικειωθούν με την πλοήγηση στο διαδίκτυο και την περιήγηση στο εσωτερικό ενός ιστότοπου να γνωρίσουν τα προγράμματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου και Skype και να μάθουν να τα χρησιμοποιούν να συνειδητοποιήσουν ότι υπάρχουν κι άλλα στοιχεία που μπορούν να εμπλουτίσουν ή να συνοδέψουν ένα κείμενο (εικόνες, φωτογραφίες, video, λεκτικές χειρονομίες προφορικού λόγου) που συμβάλλουν στην κατανόηση του μηνύματος από τον αποδέκτη να γνωρίσουν διαφορετικά είδη συνέντευξης τόσο αναφορικά με το περιεχόμενο όσο και με το μέσο αλλά και να προβληματιστούν για τις ιδιαίτερες απαιτήσεις που εγείρει κάθε περίσταση επικοινωνίας. Διδακτικές πρακτικές Οι μαθητές συνεργαζόμενοι σε ομάδες αποκτούν ή ενισχύουν δεξιότητες συνεργασίας. Χωρισμένοι σε έξι ομάδες των 3-4 ατόμων εργάζονται κατά βάση στην αίθουσα των Η/Υ, η οποία καλό είναι να είναι διαμορφωμένη με τραπέζια εργασίας στο κέντρο και πάγκους με Η/Υ περιμετρικά της αίθουσας, ώστε να εξυπηρετεί τόσο την εργασία στην ολομέλεια όσο και την εργασία σε ομάδες. Κατά τη διδασκαλία του σεναρίου εφαρμόζεται η καθοδηγούμενη ανακάλυψη. Ο εκπαιδευτικός οργανώνει και συντονίζει, υποστηρίζει και καθοδηγεί. Οι μαθητές με την αρωγή του εκπαιδευτικού θα απαντήσουν σε συγκεκριμένες ερωτήσεις, θα συζητήσουν και θα προβληματιστούν πάνω σε ζητήματα που τους ενδιαφέρουν. Αξιοποιώντας τα φύλλα δραστηριοτήτων και με βάση τη χρήση των ΤΠΕ, θα ανακαλύψουν τη γνώση και θα τη διαχειριστούν ενεργητικά. Σελίδα 8 από 29

Ακολουθούνται πολυαισθητηριακές μέθοδοι για την ενίσχυση της μάθησης. Οι μαθητές λειτουργούν με μαθησιακή αυτονομία οπτικοποιώντας και λεκτικοποιώντας τις ενέργειές τους. Οι μαθητές μέσω της διαμορφωτικής αξιολόγησης μυούνται σε μεταγνωστικές δεξιότητες, όπως στο να αξιολογούν αντικειμενικά και ισορροπημένα τις εργασίες των συμμαθητών τους (εντοπίζοντας σημεία προς επιβράβευση και σημεία προς καλυτέρευση) αλλά και να εξελίσσουν οι ίδιοι τη δουλειά τους με βάση αντίστοιχη αξιολόγηση από τους συμμαθητές τους. Ε. ΛΕΠΤΟΜΕΡΗΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ Αφετηρία Βάση για την υλοποίηση του σεναρίου μπορεί να αποτελέσουν η διδασκαλία της 9 ης ενότητας «Βιβλία Βιβλιοθήκες» του σχολικού εγχειριδίου Γλώσσα Ε Δημοτικού (λ.χ. το κείμενο «Συνέντευξη με την Κύρα Σίνου»). Ακόμη η 13η ενότητα «Τρόποι ζωής και επαγγέλματα» του σχολικού εγχειριδίου Γλώσσα Στ Δημοτικού (τα κείμενα «Συνέντευξη με τον κύριο Μανόλη» και «Συνέντευξη με τον Αντώνη»). Τέλος αφορμές μπορούν να ληφθούν από την καθημερινότητα των παιδιών και την επαφή τους με πολλά είδη συνεντεύξεων κυρίως μέσα από την ανάγνωση εφημερίδων ή την παρακολούθηση τηλεοπτικών συνεντεύξεων. Σύνδεση με τα ισχύοντα στο σχολείο Το σενάριο υπηρετεί τον γενικότερο σκοπό για το γλωσσικό μάθημα, να εμπλέκονται οι μαθητές/τριες σε διδακτικές μεθόδους και ψηφιακά εργαλεία που είναι προσανατολισμένα στη διερευνητική μάθηση. Ειδικότερα, οι εμπλεκόμενοι με το διδακτικό σενάριο μαθητές εργάζονται για την υλοποίηση στόχων που περιλαμβάνονται στο Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών, όπως η χρησιμοποίηση τύπων κειμένου για διάφορους σκοπούς και διάφορους αποδέκτες, η διάκριση σχέσεων μεταξύ των προθέσεων του γράφοντος και της γλωσσικής µορφής ή του Σελίδα 9 από 29

είδους του λόγου που χρησιμοποιεί, αλλά και η γραφή μικρών κειμένων από τους μαθητές µε βάση τον κόσµο της εµπειρίας τους. Αξιοποίηση των ΤΠΕ Το ανά χείρας σενάριο περιλαμβάνει δραστηριότητες λειτουργικής ένταξης εργαλείων ΤΠΕ στη διδακτική και μαθησιακή διαδικασία. Πιο συγκεκριμένα αξιοποιούνται: Επιλεγμένες ιστοσελίδες για την άντληση κειµενικού και οπτικοακουστικού υλικού. Το λογισμικό επεξεργασίας κειμένου, το οποίο χρησιμοποιείται για να οργανώσουν οι μαθητές τις ιδέες τους, να συγκροτήσουν και να μετασχηματίσουν τα δικά τους κείμενα. Το ηλεκτρονικό λεξικό, το οποίο δίνει την ευχέρεια στον μαθητή όχι μόνο να εξοικειωθεί με ένα σύγχρονο και βασικό εργαλείο για τη γλώσσα, αλλά και να εξοικειωθεί με ποικίλους και εναλλακτικούς τρόπους αναζήτησης. Η διαδραστική πλατφόρμα της τάξης, στην οποία οι μαθητές μπορούν με εύκολο τρόπο να δημοσιοποιήσουν και να οπτικοποιήσουν την εργασία τους. Κείμενα (προτεινόμενα) Συνέντευξη με την Κύρα Σίνου Γλώσσα Ε Δημοτικού, 9 η ενότητα «Βιβλία Βιβλιοθήκες». «Μια φορά κι έναν καιρό ήταν το σκάκι»,«πνευματικά παιχνίδια» Γλώσσα Ε Δημοτικού, 11 η ενότητα «Παιχνίδια, Παιχνίδια, Παιχνίδια». Βίντεο Σύντομη συνέντευξη του κ. Θωμά Μάτσιου, Αντιπροέδρου της ΠΑΕ Εδεσσαϊκός σε αθλητικό δημοσιογράφο: https://www.youtube.com/watch?v=ypa88zwlvjm. Συνέντευξη τύπου των Πρωταθλητών Ευρώπης στην καλαθοσφαίριση (2013): https://www.youtube.com/watch?v=7fv9kpbeu2c. Σελίδα 10 από 29

Συνέντευξη του Ν. Καζαντζάκη στη γαλλική ραδιοφωνία: https://www.youtube.com/watch?v=rzemnglhuue (τα πρώτα 2 50 ). Ιστοσελίδες Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής (Τριανταφυλλίδη), από την «Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα». Άλλο υλικό Φάκελος που συνοδεύει το διδακτικό σενάριο με το όνομα «Συνοδευτικό υλικό». Ο φάκελος περιλαμβάνει απαραίτητα ηλεκτρονικά αρχεία και τα φύλλα δραστηριοτήτων, τα οποία περιγράφονται στο σενάριο. Διδακτική πορεία/στάδια/φάσεις 1η & 2η διδακτική ώρα Ολομέλεια Τόπος: αίθουσα της τάξης Aφορμή για την ενασχόληση με αυτό το διδακτικό σενάριο αποτέλεσε η ολοκλήρωση της διδασκαλίας της 9 ης ενότητας «Βιβλία Βιβλιοθήκες» του σχολικού εγχειριδίου Γλώσσα Ε Δημοτικού (λ.χ. το κείμενο «Συνέντευξη με την Κύρα Σίνου» του σχολικού εγχειριδίου Γλώσσα Ε Δημοτικού). Έγινε προβολή ενός σύντομου βίντεο από το youtube (με τη χρήση του βιντεοπροβολέα ή του διαδραστικού πίνακα), στο οποίο παρουσιάζεται μία αστεία και κατά κοινή ομολογία αποτυχημένη συνέντευξη. Πρόκειται για τη σύντομη συνέντευξη του κ. Θωμά Μάτσιου, αντιπροέδρου της ΠΑΕ Εδεσσαϊκός σε αθλητικό δημοσιογράφο, από την οποία δε βγαίνει ξεκάθαρο νόημα, τόσο από τις ερωτήσεις που διατυπώνονται όσο κυρίως από τις απαντήσεις που ακολουθούν. Συζητήσαμε στην ολομέλεια με τους μαθητές μας για το αν πιστεύουν ότι πήγε καλά αυτή η συνέντευξη. Τους ρωτήσαμε αν κατάλαβαν το περιεχόμενο κι αν εντόπισαν κάποια λάθη. Σελίδα 11 από 29

Έπειτα προβάλλαμε τη συνέντευξη τύπου των Πρωταθλητών Ευρώπης στην καλαθοσφαίριση (2013 την αφήσαμε να «παίξει» όχι ολόκληρη, μόνο τα πρώτα δύο λεπτά). Κάναμε ερωτήσεις όπως: Αυτή η συνέντευξη σας φαίνεται πιο οργανωμένη ή πιο επιτυχημένη; Είναι το ίδιο είδος συνέντευξης με την προηγούμενη; Σε τι διαφέρει; Σελίδα 12 από 29

Μετά από σχετική κουβέντα προβάλλαμε στα παιδιά τη συνέντευξη του Ν. Καζαντζάκη στη γαλλική ραδιοφωνία (τα πρώτα 2 50 ). Σε αυτή τη συνέντευξη ο μεγάλος Κρητικός μιλά για την ελευθερία. Ρωτήσαμε τα παιδιά αν γνωρίζουν τον ερωτώμενο και για το πόσο σημαντική φυσιογνωμία ήταν. Επίσης τα ρωτήσαμε σε τι διαφέρει η συνέντευξη αυτή από τις προηγούμενες. Έγινε αναφορά στο μέσο, δηλαδή το ραδιόφωνο, αλλά και στο πιο σοβαρό περιεχόμενο της συνέντευξης αυτής. Ερευνήσαμε στο λεξικό την λέξη συνέντευξη και στην συνέχεια κάναμε το ίδιο στο Ηλεκτρονικό Λεξικό (Τριανταφυλλίδη) της «Πύλης για την Ελληνική Γλώσσα». Ακολούθως κάναμε μια γενική αναφορά στη μέθοδο της συνέντευξης. Προκλήθηκαν τα παιδιά με ερωτήσεις να τοποθετηθούν σχετικά με τη χρησιμότητα της συνέντευξης και για το πού «συναντούν» συνεντεύξεις στην καθημερινότητά τους. Θέσαμε την ερώτηση: «πόσα είδη συνέντευξης πιστεύετε ότι υπάρχουν;». Συζητήθηκαν εκτενώς και με αφορμή την λέξη-έννοια οι εμπειρίες και οι γνώσεις των μαθητών σχετικά. 3η & 4η διδακτική ώρα Εργασία σε ομάδες Σελίδα 13 από 29

Τόπος: αίθουσα Πληροφορικής Μετά από τη σχετική συζήτηση που έγινε στην ολομέλεια, τα παιδιά βρέθηκαν μπροστά στους υπολογιστές ανά ομάδες. Κλήθηκαν να ανοίξουν από τους φακέλους που βρίσκονταν στην επιφάνεια εργασίας το Α φύλλο δραστηριοτήτων. Τους υποδείξαμε να καταγράψουν στο Α μέρος του πίνακα της 1ης δραστηριότητας τρία τουλάχιστον είδη συνέντευξεων και να προσδιορίσουν το στοιχείο που τις διαφοροποιεί. Ακολούθησε συζήτηση στην ολομέλεια. Ανακοινώθηκαν τα πορίσματα της κάθε ομάδας. Η κοινή διαπίστωση αφορούσε την ύπαρξη πολλών και διαφορετικών ειδών συνέντευξης. Στη συνέχεια κάθε ομάδα συμπλήρωσε το Β μέρος του πίνακα της 1ης δραστηριότητας από τις παρατηρήσεις των άλλων ομάδων που ακούστηκαν. Στην παραπάνω διαδικασία βοήθησαν και οι εικόνες που συνόδευαν την 1η αυτή δραστηριότητα και εικόνιζαν διαφορετικά είδη συνέντευξης (για τις εργασίες των μαθητών, βλ. φάκελο τεκμηρίων, εργασίες ομάδων). Έπειτα ακολούθησε η 2 η δραστηριότητα: Προβλήθηκε το αρχείο παρουσίασης με τίτλο «H συνέντευξη και τα μυστικά της». Οι μαθητές κλήθηκαν να το μελετήσουν προσεκτικά. Αφού ολοκλήρωσαν τη μελέτη, συμπλήρωσαν τις ερωτήσεις που ακολουθούσαν. Ο εκπαιδευτικός βοηθούσε και συντόνιζε όπου κρινόταν απαραίτητο. Σελίδα 14 από 29

Μετά το τέλος της 2 ης δραστηριότητας, οι μαθητές είχαν συγκεντρώσει όλες τις απαιτούμενες πληροφορίες και είχαν καταγράψει τις συλλογικές τους απαντήσεις στις ερωτήσεις. Οι απαντήσεις που έδωσαν οι μαθητές παρουσιάστηκαν στην ολομέλεια και κάθε ομάδα αυτοαξιολόγησε τη δουλειά της σύμφωνα με τις οδηγίες της δραστηριότητας. Η αξιολόγηση έγινε στην κλίμακα: «Άριστα», «Πολύ Καλά», «Καλά», «Απαιτείται προσπάθεια» (για τις εργασίες των μαθητών, βλ. φάκελο τεκμηρίων, εργασίες ομάδων). 5η και 6η διδακτική ώρα Ολομέλεια Τόπος: αίθουσα της τάξης Συζητήθηκε και «διδάχθηκε» το κείμενο των Κώστα Γιουβαντσιούδη & Ειρήνης Μουσιάδου, «Μια φορά κι έναν καιρό ήταν το σκάκι», (εκδ. Γιουβαντσιούδη, Σελίδα 15 από 29

Θεσ/νίκη, 2000) από το σχολικό βιβλίο Γλώσσα Ε Δημοτικού, 11 η «Παιχνίδια, Παιχνίδια, Παιχνίδια». ενότητα Ανακοινώθηκε στους μαθητές πως ο συγγραφέας θα ερχόταν στην τάξη τους και πως θα έπρεπε να προετοιμαστούν για την συνέντευξή του. Κάθε ομάδα ετοίμασε μια σειρά από ερωτήσεις. Στην συνέχεια τις παρουσίαζε στην ολομέλεια ώστε να συζητηθούν, να απαλειφθούν οι επικαλύψεις και να δημιουργηθεί η τελική μορφή της συνέντευξης προς τον συγγραφέα (για τις εργασίες των μαθητών, βλ. φάκελο τεκμηρίων, εργασίες ομάδων). Σελίδα 16 από 29

7η & 8η διδακτική ώρα Ολομέλεια Τόπος: αίθουσα της τάξης Ο Κώστας Γιουβαντσιούδης συγγραφέας του βιβλίου σχετικού με το σκάκι: «Μια φορά κι έναν καιρό ήταν το σκάκι», ήρθε στην τάξη μας και μας μίλησε για το βιβλίο του, την ζωή του και μια από τις μεγάλες του αγάπες: το σκάκι! Στην συνέχεια οι μαθητές τον ανέκριναν! Την διαδικασία συντόνιζαν έπειτα από κλήρωση 2 μαθήτριες. Απηύθυναν τον λόγο με τη σειρά σε όλους τους συμμαθητές τους, οι οποίοι ρωτούσαν την ερώτηση και σημείωναν την απάντηση του συγγραφέα. Με αυτόν τον τρόπο συμμετείχαν όλοι καθένας με την σειρά του. Σελίδα 17 από 29

Ενδεικτικά κάποιες από τις ερωτήσεις που έγιναν: Πότε αρχίσατε να γράφετε; Τι είδους βιβλία γράφετε; Σελίδα 18 από 29

Διαβάζετε τα βιβλία που γράψατε αφού εκδοθούν; Έχετε συνεργαστεί για την συγγραφή ενός βιβλίου ή δουλεύετε αποκλειστικά μόνος σας; Πώς επιλέγετε τους ήρωές σας; Ποια χόμπι έχετε (εκτός από το σκάκι); Έχετε πάρει κανένα βραβείο στο σκάκι; Οι μαθητές χρησιμοποίησαν και ηλεκτρονικά μέσα καταγραφής (MP4) από τα οποία στην συνέχεια (στο σπίτι τους) έκαναν την απομαγνητοφώνηση. Επίσης κατέγραψαν με τις φωτογραφικές τους μηχανές σε video και φωτογραφίες, κάποια σημεία της συνέντευξης. Ως εργασία για το σπίτι δόθηκε να πραγματοποιήσουν ατομικά συνεντεύξεις από κάποιο άτομο του συγγενικού τους περιβάλλοντος που εκτιμούσαν πως θα ενδιέφερε να μάθουν και οι συμμαθητές τους. Όλες οι εργασίες παραδόθηκαν σε Σελίδα 19 από 29

ηλεκτρονική μορφή (για τις εργασίες των μαθητών, βλ. φάκελο τεκμηρίων, εργασίες ομάδων). 9η & 10η διδακτική ώρα Τόπος: αίθουσα της τάξης Στο τελευταίο διδακτικό δίωρο του σεναρίου πραγματοποιήθηκε συζήτηση στην ολομέλεια του τμήματος. Οι μαθητές ανακεφαλαίωσαν τις γνώσεις που κατέκτησαν από την βιωματική διδασκαλία της συνέντευξης. Παρουσίασαν στους συμμαθητές τους τις συνεντεύξεις που πήραν από δικά τους οικεία πρόσωπα. Συζήτησαν για τις δυσκολίες που αντιμετώπισαν αλλά και τις εντυπώσεις που είχαν παίρνοντας τον ρόλο του δημοσιογράφου. Τέλος μίλησαν για την εμπειρία που είχαν από την γνωριμία με τον συγγραφέα και αναφέρθηκαν στις εντυπώσεις που αποκόμισαν από το σενάριο που πραγματοποίησαν γενικότερα. Σελίδα 20 από 29

ΣΤ. ΦΥΛΛΟ/Α ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΦΥΛΛΟ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ Α Ομάδα: Δραστηριότητα 1 Καταγράψτε τρία τουλάχιστον είδη συνεντεύξεων και δίπλα σημειώστε το στοιχείο που τις διαφοροποιεί-προσδιορίζει. Είδος συνέντευξης Στοιχείο που την προσδιορίζει 1. 2. 3. Μετά τη συζήτηση στην τάξη συμπληρώστε. Σελίδα 21 από 29

Δραστηριότητα 2 Μελετήστε προσεκτικά το αρχείο παρουσίασης με τίτλο «H συνέντευξη. και τα μυστικά της». Έπειτα λύστε τις «ασκήσεις» που ακολουθούν. α) Αντιστοιχίστε τους τύπους συνέντευξης με τα χαρακτηριστικά τους: Α. Πλήρως Δομημένη συνέντευξη i. Αναφέρεται σε ένα γενικό θέμα και αναπτύσσει τη συζήτηση ελεύθερα με βάση το θέμα αυτό. Β. Ημιδομημένη συνέντευξη ii. Έχει έτοιμες από πριν ερωτήσεις με συγκεκριμένη διατύπωση Γ. Μη δομημένη συνέντευξη iii. Έχει έτοιμες ερωτήσεις αλλά η σειρά που γίνονται μπορεί να τροποποιηθεί. β) Πόσα είδη ερωτήσεων συναντάμε στις συνεντεύξεις; Τσεκάρετε δίπλα από το σωστό. Δύο (2) Τέσσερα (4) Πέντε (5) Περισσότερα γ) Χαρακτηρίστε το είδος των παρακάτω ερωτήσεων: Σελίδα 22 από 29

Ερώτηση - Ποιο μέσο επιλέγετε για τις μετακινήσεις σας; - Πείτε μας μερικά από τα φαγητά που προτιμάτε να τρώτε το βράδυ. - Έχετε κάτι άλλο να προσθέσετε; Είδος ερώτησης - Πόσες ώρες την ημέρα χρησιμοποιείτε τον ηλεκτρονικό υπολογιστή; Α) 1 ώρα Β) 2 ώρες Γ) 3 ώρες Δ) 4 ώρες Ε) καθόλου -Οι διακοπές στο νησί είναι καλύτερες από αυτές στο βουνό. Α) Συμφωνώ απολύτως Β) Συμφωνώ Γ) Είμαι ουδέτερος Δ) Διαφωνώ Ε) Διαφωνώ απολύτως δ) Βάλτε στη σωστή σειρά τις παρακάτω κατηγορίες ερωτήσεων: «ζέσταμα», «χαλάρωμα», κύριο μέρος, εισαγωγή, κλείσιμο 1 η 2 η 3 η ΑΥΤΟΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΟΜΑΔΙΚΗΣ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑΣ Πώς πήγατε (κυκλώστε); Άριστα (μέχρι 1 λάθος), Πολύ Καλά (μέχρι 2 λάθη), Καλά (μέχρι 3 λάθη), Σελίδα 23 από 29

4 η 5 η Απαιτείται προσπάθεια (παραπάνω από 3 λάθη). Σελίδα 24 από 29

ΦΥΛΛΟ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ Β Ομάδα: Δραστηριότητα 1 Προετοιμασία ερωτήσεων Βήμα 1. Είναι η ώρα να προετοιμάσετε τη συνέντευξή σας! Εσείς θα επιλέξετε τι θα ρωτήσετε! Προσοχή! 1. Πρέπει να χρησιμοποιήσετε τουλάχιστον έναν από τους τύπους των ερωτήσεων που μάθατε. 2. Στο σύνολό τους οι ερωτήσεις που θα κάνετε πρέπει να κυμαίνονται από οκτώ έως δέκα (όχι παραπάνω). 3. Πρέπει να εξασφαλίσετε μία φωτογραφία από την ώρα της συνέντευξης ή μια προσωπική φωτογραφία του ίδιου του ατόμου (σε κάθε περίπτωση η φωτογραφία πρέπει να είναι σε ηλεκτρονική μορφή). Βήμα 2. Ανοίξτε το αρχείο «Συνέντευξη με τον την Επάγγελμα Όνομα Επίθετο» και μετανομάστε το ανάλογα με το όνομα του ανθρώπου που θα πάρετε συνέντευξη. Έπειτα, με πολλή προσοχή, συμπληρώστε τα στοιχεία που είναι χρωματισμένα με κόκκινο και στη συνέχεια κάντε τα σε χρώμα μαύρο. Κατόπιν, γράψτε -μετά από ομαδική συζήτηση και συμφωνία- τις ερωτήσεις που θέλετε να κάνετε. Δραστηριότητα 2 Αξιολόγηση των ομαδικών εργασιών (ερωτήσεις για τη συνέντευξη) Βήμα 1. Μπείτε στην ηλεκτρονική διεύθυνση του σχολείου στον χώρο που αφορά την τάξη μας. Έπειτα ανεβάστε στον χώρο συζητήσεων (team discussion) το αρχείο σας με τις ομαδικές ερωτήσεις. Σελίδα 25 από 29

Βήμα 2. Αξιολογώ την εργασία (τις ερωτήσεις) των συμμαθητών μου Μπαίνοντας ατομικά στον χώρο συζητήσεων (team discussion) αξιολογήστε με παρατηρήσεις και σχόλια τις ερωτήσεις που έχουν ετοιμάσει οι συμμαθητές σας. Προσοχή! Μη ξεχάσετε να κάνετε μια ισορροπημένη κριτική αναφέροντας τι είναι πολύ καλό ή τι σας αρέσει και τι θα μπορούσε να είναι καλύτερο. Μπορείτε επίσης να κάνετε και συγκεκριμένες προτάσεις. Βήμα 3. Βελτιώνω τις ερωτήσεις Μελετήστε την αξιολόγηση και τα σχόλια των συμμαθητών σας και κάντε τις απαραίτητες διορθώσεις ή αλλαγές. Δραστηριότητα 3 Πραγματοποίηση των συνεντεύξεων Αφού μοιράσετε τους ρόλους και τις ερωτήσεις (όλα τα μέλη της ομάδας θα συμμετέχουν), πραγματοποιήστε τη συνέντευξη στον χρόνο και χώρο που θα σας ορίσει ο δάσκαλός σας. Δραστηριότητα 4 Καταγραφή των συνεντεύξεων Αφού συμβουλευτείτε τις σημειώσεις σας ή το υλικό από τη συνέντευξη, καταγράψτε τις απαντήσεις σύμφωνα με το υπόδειγμα. Σελίδα 26 από 29

Ζ. ΑΛΛΕΣ ΕΚΔΟΧΕΣ Το σενάριο προσφέρει δυνατότητες επέκτασης ανάλογα με τον χρόνο που διαθέτει ο εκπαιδευτικός και τα ενδιαφέροντα των μαθητών. Μια εναλλακτική επιλογή για τη διερεύνηση της έννοιας συνέντευξη είναι και η δημιουργία από τον εκπαιδευτικό και η διδακτική αξιοποίηση ενός εννοιολογικού χάρτη δημιουργημένου σε πρόγραμμα εννοιολογικής χαρτογράφησης. Επίσης είναι δυνατόν να ζητηθεί από τους μαθητές να επιλέξουν σε ένα πλαίσιο κριτικής αναζήτησης να αξιολογήσουν άλλες συνεντεύξεις πριν δημιουργήσουν τη δική τους. Μια ακόμη πρόταση για το τελικό προϊόν του σεναρίου είναι αντί για δημοσίευση στην εφημερίδα του σχολείου να δημιουργηθεί ένα ψηφιακό βιβλίο (flipping book). Η. ΚΡΙΤΙΚΗ Ήταν πραγματικά μια πολύ ενδιαφέρουσα και εναλλακτική προσέγγιση του θέματος που παρουσιάζεται στο βιβλίο γλώσσας του μαθητή. Οι μαθητές δούλεψαν με ενθουσιασμό και ευχαρίστηση. Ειδικότερα για το σημείο που έπρεπε να μπουν στον ρόλο ενός δημοσιογράφου και να πραγματοποιήσουν συνέντευξη από έναν συγγραφέα του οποίου το κείμενο διάβασαν στο αναγνωστικό τους. Κατανόησαν με βιωματικό τρόπο τις γενικές αρχές και τις ιδιαιτερότητες μιας συνέντευξης. Το σενάριο ήταν απλό και ουσιαστικό, πολύ εύκολα υλοποιήσιμο στις συνθήκες του σχολείου και της καθημερινότητάς του. Δεν υπήρξαν προβλήματα σε κανένα από τα στάδιά του, αλλά ούτε και στην τεχνολογική υποστήριξή του. Πραγματοποιήθηκαν μικρές παραλλαγές του στο Β μέρος, λόγω της δυνατότητας παρουσίας ενός συγγραφέα στην τάξη. Σελίδα 27 από 29

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Συνοδευτικό υλικό του σεναρίου/εφαρμογής αποτελούν: Η συνέντευξη του συγγραφέα Οι συνεντεύξεις των παιδιών με άτομα του περιβάλλοντός τους. Τα φύλλα εργασίας Θ. BΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Cohen L., L. Manion & K. Morrison. 2008. Μεθοδολογία Εκπαιδευτικής Έρευνας, Αθήνα: Μεταίχμιο. Dominice, P. 2000. Learning for our Lives: Using Educational Biographies with Adults. San Francisco: Jossey-Bass. Dominice, P. 2007. Educational Biography as a Reflective Approach to the Training of Adult Educators. Στο Using Biographical and Life History Approaches in the Study of Adult and Lifelong Learning: European Perspectives, επιμ. P. Alheit, L. West, A. Andersen & B. Merrill, 241-254. Φρανκφούρτη: Peter Lang. Opie, C. 2004. Research Procedures. Στο Doing Educational Research, επιμ. C. Opie, 95-129. Λονδίνο: SAGE Publications. Rubin, H. J. & I. S. Rubin. 1995. Qualitative Interviewing: The Art of Hearing Data. Thousand Oaks: SAGE Publications. Thompson, P. 2002. Φωνές από το παρελθόν. Προφορική ιστορία. Μτφρ. Ρ. Β. Μπούσχοτεν & Ν. Ποταμιάνος, επιμ. Κ. Μπάδα & Ρ. Β. Μπούσχοτεν. Αθήνα: Πλέθρον. Βαν Μπουσχότεν, Ρ. 2011. Έχω κάνει 100 συνεντεύξεις. Τι να τις κάνω; Στο Εκπαίδευση Ενηλίκων και Πολιτισμός στην Κοινότητα, τ. 5, 12-11-11, Επιστημονικό Δίκτυο Εκπαίδευσης Ενηλίκων Κρήτης (http://cretaadulteduc.gr/blog/?p=381). Βερβενιώτη, Τ., Ρ. Βαν Μπούσχοτεν, Μ. Ρεπούση, Γ. Τσιώλης & Χ. Ανδρεάδου. Σελίδα 28 από 29

2010. Προφορικές Ιστορίες. Ένας οδηγός προφορικής ιστορίας για την Εκπαίδευση και την Κοινότητα. Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Χανίων Διεύθυνση Πολιτισμού και Παιδείας, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Πανταζής, Π. 2004. Από τα υποκείμενα στο υποκείμενο: Η βιογραφική προσέγγιση στην ψυχοκοινωνική έρευνα. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα. Τσιώλης, Γ. 2006. Ιστορίες ζωής και βιογραφικές αφηγήσεις. Η βιογραφική προσέγγιση στην κοινωνιολογική ποιοτική έρευνα. Αθήνα: Κριτική. ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Συνοδευτικό υλικό του σεναρίου (και ταυτόχρονα περιεχόμενο του φακέλου των μαθητικών ομάδων) αποτελούν: «Η Συνέντευξη και τα μυστικά της», αρχείο παρουσίασης. «Συνέντευξη με τον την Επάγγελμα Όνομα Επίθετο», αρχείο κειμενογράφου. «Φύλλα Δραστηριοτήτων», αρχείο κειμενογράφου. Σελίδα 29 από 29