Φαρμακο-οικονομία: Κατάσταση Στην Ελλάδα ΛΑΜΠΡΕΛΛΗ ΔΗΜΗΤΡΑ, PhD, MSc Evidera, Research Scientist, Health Economics & Epidemiology Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Φαρμακευτική Σχολή, 4 Απριλίου 2016
Δομή Οικονομικά της Υγείας- μία σύντομη περιγραφή των στόχων Ο χώρος του Φαρμάκου στην Ελλάδα Κύριες Πολιτικές για την Αγορά του Φαρμάκου στην Ελλάδα της Κρίσης
Διαφορές της Φροντίδας Υγείας με άλλα αγαθά Ασυμμετρία Πληροφόρησης Ο ασθενής δεν έχει τη γνώση του γιατρού Αβεβαιότητα Το άτομο δεν γνωρίζει αν θα χρειαστεί φροντίδα υγείας, ούτε τις πιθανές οικονομικές επιπτώσεις Εξωτερικές Επιπτώσεις Μεταδοτικές ασθένειες, εμβολιασμός
Τα Οικονομικά της Υγείας Άριστη κατανομή των (περιορισμένων) πόρων με στόχο την παραγωγή υγείας Κατανομή φροντίδας υγείας στον πλυθησμό Πόσα χρήματα θα πρέπει να ξοδέψει το κράτος για την φροντίδα υγείας?
Το Περιβάλλον Νέα και δαπανηρή βιοϊατρική τεχνολογία Δημογραφικές τάσεις Αυξημένες απαιτήσεις για υπηρεσίες υγείας Αύξηση της συνολικής δαπάνης υγείας Ανισορροπία μεταξύ των διατιθέμενων ανθρώπινων, υλικών και οικονομικών πόρων για την παραγωγή ιατρικής φροντίδας και των αποτελεσμάτων στο επίπεδο υγείας του πληθυσμού
Προσδόκιμο Επιβίωσης Πηγή: OECD, Health Data 2015
Εκτίμηση εξέλιξης ποσοστού πληθυσμού >65, > 80 ετών μεταξύ 2015 και 2050, σε Ελλάδα, ΕΕ28 και χώρες του ΟΟΣΑ
Αιτίες Θανάτων Στην Ελλάδα- 2013
Μέγεθος της Οικονομίας Πηγή: OECD, Health Data 2012, στοιχεία για την Ελλάδα
Μέσος όρος ετήσιας μεταβολής κατά κεφαλήν δαπάνης υγείας, 2005-2013
Περισσότερα Χρήματα = Περισσότερη υγεία?
3 Βασικά Αξιώματα > Οι διαθέσιμοι πόροι είναι περιορισμένοι > Οι πόροι έχουν εναλλακτικές ανταγωνιστικές χρήσεις > Κάθε άτομο έχει διαφορετικές ανάγκες και διαφορετικές προτιμήσεις
Γιατί τα Οικονομικά της Υγείας? Οι πόροι είναι περιορισμένοι. Οικονομικά= Επιλογή Αν το ΕΣΥ ξοδεύει περισσότερα σε κάτι, ξοδεύει λιγότερα σε κάτι άλλο. Μπορούμε να προάγουμε την υγεία του πληθυσμού επενδύοντας σε διαφορετικές θεραπείες? Ποια είναι η καλύτερη εναλλακτική χρήση των πόρων? Κόστος Ευκαιρίας
Γιατί τα Οικονομικά της Υγείας Τα Οικονομικά της Υγείας αφορούν την βελτίωση της υγείας του πληθυσμού μέσω της πιο αποτελεσματικής χρήσης των πόρων. (NICE, The Guidelines Manual) Παρέχει πληροφορίες για το κόστος που επιβαρύνει και το όφελος που αποκομίζει η κοινωνία από την παρούσα και μελλοντική κατανάλωση, παραγωγή και διανομή των περιορισμένων πόρων.
Τα Οικονομικά της Υγείας δίνουν εργαλεία για: Τον μηχανισμό ιεράρχησης των αναγκών Τη διαμόρφωση ορθολογικών επιλογών Την παραγωγική αξιοποίηση των περιορισμένων πόρων Την ικανοποίηση των αναγκών υγείας του πληθυσμού με τον πιο αποδοτικό / αποτελεσματικό τρόπο
Φαρμακευτικές Δαπάνες Τάσεις και μελλοντικές προκλήσεις
Φαρμακευτικές Δαπάνες % Συνολικών Δαπανών Υγείας Φαρμακευτικές Δαπάνες % των συνολικών δαπανών Υγείας, 2013 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% Πηγή: OECD Health Data, 2015
Φαρμακευτικές Δαπάνες % του ΑΕΠ, 2012 Πηγή: OECD Health Data, 2015
Κατά Κεφαλήν Δαπάνη ( ) Κατά κεφαλήν Δαπάνη σε φάρμακα λιανικής ανά ηλικία, Ολλανδία 2011 2000 1800 1600 1400 1200 1000 800 600 400 200 0 <5 5-9 10-14 15-19 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49 50-54 55-59 60-64 65-69 70-74 75-79 80-84 >85 Ηλικιακές Ομάδες Γυναίκες Άνδρες Πηγή: OECD (2015), Health at a Glance 2015: OECD Indicators, OECD Publishing, Paris.
Πωλήσεις φαρμάκων 2008-2012, σε αριθμό συσκευασιών Πηγή: ΕΟΦ, ΙΟΒΕ 2014
Ανάλυση Δαπανών νοσοκομείων ΕΣΥ, 2012-2014, (σε εκατ. )
Φαρμακευτική Καινοτομία Υποκατάσταση συμβατικών από καινοτομικά προϊόντα Έτος Αριθμός νέων φαρμάκων Αθροιστικές αξίες νέων προϊόντων Ποσοστό στο σύνολο του έτους 1999-2000 577 78.810 3,71% 1990-2000 812 350.941 13.65% 1999-2001 1248 726.758 23.18% 1999-2002 1503 1.166.398 31.00% 1999-2003 1.948 1.723.630 39.81% 1999-2004 2.220 2.412.014 48,25%
Η Φαρμακευτική καινοτομία Αθροιστικό ποσοστό (%) συμμετοχής νέων φαρμάκων στην συνολική φαρμακευτική κατανάλωση (2000-2009) Πηγή: ΙΦΕΤ
Συνταγογραφική Συμπεριφορά Οι αυξανόμενες φαρμακευτικές δαπάνες καθορίζονται κυρίως από την συνταγογραφική συμπεριφορά των γιατρών και την υποκατάσταση παλαιότερων και φθηνότερων φαρμάκων από νεότερα και ακριβότερα. (Lambrelli, O Donnell 2010- Health Policy)
Μέτρα Ελέγχου Φαρμακευτικών Δαπανών Ζήτηση Προσφορά Συμμετοχή ασθενών στο κόστος Θεραπευτικά Πρωτόκολλα Ενημέρωση Ασθενών Φαρμακευτικές Δαπάνες Έλεγχος Τιμών Θετική / Αρνητική Λίστα Τιμή Αναφοράς Έλεγχος Κερδών Συνταγογραφικοί Προϋπολογισμοί Ηλεκτρονική Συνταγογράφηση Οικονομική Αξιολόγηση Γενόσημα ΜΗ.ΣΥ.ΦΑ Θέματα Εφαρμογής
Τιμές Φαρμάκων Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ
ΜΗ ΣΥνταγογραφούμενα ΦΑρμακα ΜΗ.ΣΥ.ΦΑ - θεραπευτικές κατηγορίες: 1) φάρµακα για το βήχα/κρυολόγημα 2) αναλγητικά 3) φάρµακα για το γαστρεντερικό σύστηµα 4) βιταµίνες 5) φάρµακα για τη φροντίδα του δέρµατος 6) φάρµακα για τη φροντίδα των µατιών Ελλάδα: Η λίστα των MΗ.ΣΥ.ΦΑ καθορίζεται από το Υπουργείο Υγείας και τον ΕΟΦ
Διάθεση ΜΗ.ΣΥ.ΦΑ Αποκλειστικά σε Φαρμακεία Εκτός φαρμακείων για συγκεκριμένα φάρμακα Διάθεση εκτός φαρμακείων Χωρίς στοιχεία
Απελευθέρωση τιμών ΜΗ.ΣΥ.ΦΑ στην Ευρώπη. Μελέτη Ευρήματα Econ Analyse AS 2004 Νορβηγία Vogler et al. 2006 Ιρλανδία, Ολλανδία, Νορβηγία, Αυστρία, Φιλανδία, Ισπανία Consumer Associations of North Rhine Westphalia,Rhineland, and Saxony 2006-2008, Γερμανία Stargardt, Schreyögg 2007, Γερμανία Danish Pharmacy Association 2012, Δανία Μη ξεκάθαρο αποτέλεσμα στις τιμές λιανικής πώλησης. Καμία ένδειξη ανταγωνισμού τιμών. Σε καμία από τις χώρες δεν υπήρξε ξεκάθαρη μείωση τιμών (1995-2005) για τουλάχιστον 2 προϊόντα που μελετήθηκαν. Κατά μέσο όρο 4,5% αλλαγή στις τιμές. Το 91%-97% των φαρμακείων εφαρμόζει τις προτεινομενες τιμές του κατασκευαστή. Από το 2008, άρχισε να διαφαίνεται ανταγωνισμός τιμών μεταξύ φαρμακείων. 23,1% των φαρμακείων που συμμετείχαν είχε αλλάξει την τιμή σε τουλάχιστον ένα από τα 5 προϊόντα που μελετήθηκαν. Συνολικά μόνο το 7,5% των τιμών διέφεραν σε σχέση με τις τιμές πριν από την απελευθέρωση. Οι λιανικές τιμές των φαρμακείων μειώθηκαν συνολικά κατά 42% μεταξύ 2000-2012, αλλά οι τιμές των φαρμάκων που διατίθενται και εκτός φαρμακείων αυξήθηκαν κατά 23%.
Καθεστώς ΜΗ.ΣΥ.ΦΑ στις χώρες της Ευρώπης Χώρα Omeprazole Domperidone Metoclopramide Simvastatin Αυστρία OTC Rx Rx Rx Βέλγιο OTC (2009) OTC OTC Rx Δανία Rx Rx N/A Rx Γαλλία OTC (2010) Rx Rx Rx Γερμανία OTC (2009) Rx Rx Rx Ελλάδα Rx Rx Rx Rx Ιρλανδία OTC (2013) OTC Rx Rx Ιταλία OTC (2011) Rx OTC Rx Ολλανδία OTC (2010) OTC Rx Rx Πορτογαλλία OTC Rx Rx Rx Ισπανία OTC (2003) Rx Rx Rx Σουηδία OTC (1999) Rx Rx Rx ΗΒ OTC (2004) Rx Rx OTC Πηγή:http://www.aesgp.eu/ Στοιχεία για το 2015
Κατά κεφαλήν Δαπάνη ( ) σε ΜΗ.ΣΥ.ΦΑ Πηγή: IMS OTC Global Analysis στοιχεία 2013
Γενόσημα Φάρμακα
Ορισμοί και Τιμολόγηση Γενόσημο: φαρμακευτικό προϊόν που είναι ίδιο ή βιοϊσοδύναμο και περιέχει την ίδια δραστική ουσία σε ίδια ποσότητα όπως το προϊόν αναφοράς/πρωτότυπο (ΕΟΦ, 2012) Τιμολόγηση Ελεύθερη τιμολόγηση Συνδεδεμένη με το πρωτότυπο προϊόν Στην Ελλάδα η ανώτατη τιμή ορίζεται στο 65% της τιμής των αντίστοιχων πρωτότυπων Σύστημα διαγωνισμού (tendering) Στη Γερμανία ο αριθμός των εταιρειών που συμμετέχουν σε διαγωνισμούς έχει μειωθεί.
Τιμολόγηση και Βιωσιμότητα Μερίδιο αγοράς όγκου πωλήσεων φαρμάκων Μερίδιο αγοράς αξίας πωλήσεων φαρμάκων Πηγή: Steven Simeons. Sustainable Provision of Generic Medicines in Europe. 2013
Πολιτικές προώθησης Γενόσημων: Γιατροί Συνταγογραφικοί προϋπολογισμοί Συνταγογράφηση βάσει δραστικής (ΙΝΝ) Εργαλεία για τη συνταγογράφηση γενόσημων Ηλεκτρονική Συνταγογράφηση Βάσεις δεδομένων συνταγογράφησης Κατευθυντήριες γραμμές συνταγογράφησης Έλεγχοι συνταγογράφησης από το κράτος και τους ασφαλιστικούς φορείς
Συνταγογράφηση βάσει δραστικής (ΙΝΝ) Υποχρεωτική Ενδεικτική Μη επιτρεπτή Υποχρεωτική Συνταγογράφηση 2012 Πηγή: Leopold, Pharmaceutical policy measures implemented in response to the recession, in Europe 2012/ 2013, WHO- PPRI
Πολιτικές προώθησης Γενοσήμων: Φαρμακοποιοί Υποκατάσταση Γενόσημων: ο φαρμακοποιός μπορεί να δώσει γενόσημο φάρμακο που έχει την ίδια δραστική ή είναι βιοϊσοδύναμο, όταν ο γιατρός έχει συνταγογραφήσει με βάσει τη δραστική. Προϋποθέσεις Ο γιατρός έχει το δικαιώμα να απαγορεύσει Ο ασθενής έχει το δικαίωμα να αρνηθεί Εγγυημένη διαδικασία έγκρισης για τη διασφάλιση ποιότητας Η διαφορά της τιμής μεταξύ του γενόσημου και του πρωτότυπου να είναι ικανοποιητική Οικονομικά κίνητρα για τον φαρμακοποιό: Ολλανδία - ο φαρμακοποιός μπορεί να διατηρήσει με δημόσια δαπάνη το ένα τρίτο της διαφοράς μεταξύ του φαρμάκου που συνταγογραφείται και το φαρμάκου που τελικά διατίθεται στον ασθενή Αποζημίωση ανά συνταγή ή ανά φάρμακο και όχι ως ποσοστό της τιμής του φαρμάκου
Υποκατάσταση Γενόσημων Υποχρεωτική Ενδεικτική Μη επιτρεπτή 2013 Πηγή: Leopold, Pharmaceutical policy measures implemented in response to the recession, in Europe 2012/ 2013, WHO- PPRI
Πολιτικές Προώθησης Γενόσημων: Ασθενείς Οικονομικά Κίνητρα Καμπάνιες Ενημέρωσης Επικοινωνία με το γιατρό
Διείσδυση φαρμακευτικών προϊόντων, 2014 (ανά μονάδα, σε όγκο) Πηγή: ΙΟΒΕ, 2015
Βασικά Συστατικά μιας Βιώσιμης Αγοράς Γενόσημων 1. Ενημέρωση ασθενών και επαγγελματιών υγείας 2. Εισαγωγή στην αγορά: Γρήγορες διαδικασίες τιμολόγησης και αποζημίωσης μετά τη χορήγηση άδειας κυκλοφορίας 3. Έγκριση και παραγωγή γενόσημων φαρμάκων πριν από τη λήξη της πατέντας 4. Ηλεκτρονική Συνταγογράφηση και Συνταγογράφηση βάσει δραστικής ουσίας 5. Οικονομικά κίνητρα στους γιατρούς 6. Οικονομικά κίνητρα στους φαρμακοποιούς 7. Τιμολογιακή πολιτική που να στηρίζει την ανταγωνιστική αλλά βιώσιμη παροχή γενόσημων φαρμάκων
Κατανομή δαπανών υγεία ς των νοικοκυριών,, 2008-2014
Σας ευχαριστώ πολύ!