ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Ανώτατο Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Πειραιά Τεχνολογικού Τομέα ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΡΕΥΝΑΣ ΓΙΑ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΑ ΣΤΕΛΕΧΗ Ενότητα # 1: Εισαγωγή Μιλτιάδης Χαλικιάς Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων
Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες, που υπόκειται σε άλλου τύπου άδειας χρήσης, η άδεια χρήσης αναφέρεται ρητώς. 2
Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο Ανώτατο Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Πειραιά Τεχνολογικού Τομέα» έχει χρηματοδοτήσει μόνο την αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους. 3
Σκοποί Ενότητας Σε αυτή την ενότητα γίνεται μια εισαγωγή στο μάθημα της Μεθοδολογίας Έρευνας για Διοικητικά Στελέχη. 4
Περιεχόμενα Ενότητας Εισαγωγή Προαπαιτούμενη γνώση Θέματα που θα μας απασχολήσουν Βιβλιογραφία Ευχαριστίες 5
Εισαγωγή (1) Στις ενότητες 2 έως 8 επιχειρείται μια σύντομη αναφορά στα είδη της επιστημονικής έρευνας. Για την πληρέστερη κατανόηση του θέματος δίνονται πρώτα κάποια στοιχεία για την επιστημολογία (τη γένεση και την εξέλιξή της). Στη συνέχεια καθορίζονται οι σκοποί της επιστημονικής έρευνας, διευκρινίζονται οι απλές στατιστικές έννοιες (πληθυσμός, δείγμα, μεταβλητή κ.ά.), τα τεχνικά θέματα της δειγματοληψίας και η μεθοδολογία καθορισμού μεγέθους δείγματος. Διεξοδικά εξετάζεται τόσο ο τρόπος διεξαγωγής της έρευνας, όσο και τα πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα της έρευνας πεδίου, των πειραματικών σχεδιασμών και των μη αντιδραστικών ερευνών. 6
Εισαγωγή (2) Στις ενότητες 9 και 10 εμβαθύνουμε περισσότερο στις δειγματοληπτικές έρευνες οι οποίες θεωρούνται ως και η πιο διαδεδομένη ερευνητική μέθοδος στις επιστήμες Διοίκησης και Οικονομίας. Ελέγχεται η εγκυρότητα και η αξιοπιστία ερωτηματολογίου, η παρουσίαση και η ανάλυση αποτελεσμάτων και η σύγκριση των ευρημάτων µε άλλες μεθόδους έρευνας και τέλος καταγράφονται τα πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα δειγματοληπτικών ερευνών. Πιο εκτεταμένη αναφορά γίνεται στις δημοσκοπήσεις που αποτελούν ειδική κατηγορία δειγματοληπτικών ερευνών. 7
Προαπαιτούμενη γνώση (1) Δυνατότητα χρήσης των στατιστικών πινάκων της κανονικής κατανομής και της κατανομής Student για τον καθορισμό μεγέθους δείγματος. Καλύτερη κατανόηση του κεφαλαίου είναι δυνατόν να επιτευχθεί εάν ο αναγνώστης έχει γνωστικό υπόβαθρο επιστημολογίας, προκειμένου να κατανοήσει καλά τα φιλοσοφικά ρεύματα έρευνας ώστε να αντιληφθεί ουσιαστικά και όχι μηχανιστικά τις επιστημονικές μεθόδους που θα κληθεί να εφαρμόσει στη μελλοντική επαγγελματική ενασχόλησή του. 8
Προαπαιτούμενη γνώση (2) Η ικανή εξοικείωσή του επίσης με απλές στατιστικές έννοιες θα του επιτρέψουν να γνωρίσει καλύτερα τον τρόπο υπολογισμού του μεγέθους ενός δείγματος. Σημαντικά και ενδιαφέροντα στοιχεία στα θέματα αυτά μπορεί κάποιος να αναζητήσει στα βιβλία των Στ. Θεοφανίδη, Earl Babbie, J. Manson, M. Grawitz, (βλ. βιβλιογραφία) 9
Θέματα που θα μας απασχολήσουν (1) Θα επιχειρήσουμε μια προσέγγιση της γένεσης και της εξέλιξης του γνωστικού φαινομένου και θα αναφερθούμε στον τρόπο με τον οποίο αναπτύχθηκε ιστορικά ο έλεγχος της ορθότητας της γνώσης και ποια είναι τα όρια του κύρους της. Στο επόμενο βήμα θα εξετάσουμε τις μεθόδους που χρησιμοποιήθηκαν για την επιστημονική τεκμηρίωση της γνώσης στις διάφορες επιστήμες, θα έρθουμε δηλαδή σε μια πρώτη γνωριμία με τη μεθοδολογία και τα προβλήματά της 10
Θέματα που θα μας απασχολήσουν (2) Ο καθορισμός των σκοπών της έρευνας θα είναι το άλλο θέμα που θα μας απασχολήσει. Η χρήση της επιστημονικής έρευνας γενικά, αλλά και ειδικότερα στη στατιστική γίνεται πιο εύκολη και αποτελεσματική, εάν κάποιος ξέρει τα αίτια δημιουργίας του φαινομένου που εξετάζει, τι ανάγκες καλύπτει και πως αυτό λειτουργεί σε βάθος. Οι γνώσεις αυτές θα του επιτρέψουν να προσδιορίσει ακριβέστερα τί θέλει να ανακαλύψει, αλλά και να σχεδιάσει ορθότερα την έρευνα που καλείται να διεξάγει, αφού η επιστημονική έρευνα δεν είναι τίποτα παραπάνω από παρατήρηση και ερμηνεία των ορθών στοιχείων, που απαιτούνται για να υλοποιηθεί ένα οποιοδήποτε σχέδιο. Για αυτό πρέπει κάθε φορά να συγκεκριμενοποιείται επακριβώς, τι πρόκειται να παρατηρηθεί και να αναλυθεί, το γιατί και το πώς. 11
Σχεδιασμός έρευνας Περιλαμβάνει τις εξής βασικές παραμέτρους: Βασικοί σκοποί της έρευνας Λογική της έρευνας Μονάδες ανάλυσης ( τι ή ποιος) θα μελετηθεί Εναλλακτικοί τρόποι διαχείρισης του χρόνου στην έρευνα συγχρονικές και διαχρονικές μελέτες 12
Βιβλιογραφία/Αναφορές Θεοφανίδης Στ., Μπένου Γ.(2002) Μεθοδολογία της επιστημονικής σκέψης και έρευνας. Αθήνα. Εκδόσεις ΕΚΕΒΙ Καλφόπουλος, Θ. (2003) (επιμ.), Η Ποιοτική Παράδοση στις Κοινωνικές Επιστήμες, Αθήνα. Κάπολα,Κων. Παγώνα Εκδόσεις - Εκθέσεις - Μελέτες. Φράγγος Χρ. (2004). Μεθοδολογία έρευνας και ανάλυση δεδομένων. Αθήνα. Εκδόσεις Interbbooks Babbie E. (2007). The Practice of Social Research. Eκδόσεις Chapman University Babbie E. (2011). Εισαγωγή στην κοινωνική έρευνα. Αθήνα, Εκδόσεις Κριτική Α.Ε. Creswell, J. W. (2012). Εκπαιδευτική έρευνα. Σχεδιασμός, διεξαγωγή και αξιολόγηση της ποσοτικής και ποιοτικής έρευνας. Αθήνα. Εκδόσεις ΕΚΕΒΙ Gagnon Y. (2010).The case study as a research method. Α practical handbook.québec. Presses de la Université du Qubec Grawitz M. (2006).Μέθοδοι των Κοινωνικών Επιστημών, Τόμοι Α και Β, Αθήνα: Βιβλιόπολις Α.Ε.Β.Ε. Προϊόντα Πνευματικής Δημιουργίας, Mason J. (2003) Η διεξαγωγή της ποιοτικής έρευνας. Αθήνα.Εκδόσεις: ΕΚΕΒΙ 13
Ευχαριστίες Θα ήθελα να ευχαριστήσω τον απόφοιτο του τμήματος Γιάννη Πέρο για τη συμβολή του στην παράγραφο των πειραματικών σχεδιασμών και τις απόφοιτες του μεταπτυχιακού προγράμματος Διεθνής Διοικητική των Επιχειρήσεων Ευαγγελία Τριανταφύλλου, Ιωάννα Νταβή και Γεωργία Τσιτμηδέλη και για την επισύναψη των ερωτηματολογίων των διπλωματικών τους εργασιών. 14
Τέλος Ενότητας