Διαγώνισμα Νεοελληνικής Ιστορίας Β Λυκείου (Προετοιμασία) ΟΜΑΔΑ Α ΘΕΜΑ Α1 Α 1.1 Να προσδιορίσετε αν το περιεχόμενο των ακόλουθων προτάσεων είναι σωστό ή όχι γράφοντας στο τετράδιό σας τη λέξη Σωστό ή Λάθος δίπλα στο γράμμα που αντιστοιχεί στην κάθε πρόταση. α) Σημαντικό ποσοστό του εργατικού δυναμικού της χώρας μας στα τέλη του 19ου αιώνα, προερχόταν από το εξωτερικό, γεγονός που επηρέασε αρνητικά την εξέλιξη του εργατικού κινήματος. β) Η μετανάστευση στις ΗΠΑ τόνωσε τις κοινωνικές εντάσεις που δημιούργησε η σταφιδική κρίση και μείωσε την οικονομία της υπαίθρου. γ) Κατά την περίοδο του μεσοπολέμου το 1/3 του ελληνικού πληθυσμού ζούσε σε μεγάλα αστικά κέντρα. δ) Οι συνέπειες του Μικρασιατικού πολέμου ανέδειξαν την ανάγκη για σημαντικές επενδύσεις στις υποδομές της Ελλάδας. ε) Η οικονομική κρίση του 1932 προκάλεσε την ανάδειξη και την κυριαρχία ολοκληρωτικών κινημάτων και καθεστώτων σε πολλά ευρωπαϊκά κράτη. Μ.10 Α 1.2 Να δώσετε το περιεχόμενο των ακόλουθων όρων: α. Φεντερασιόν β. ΓΣEΕ γ. ΠΑΟΥΕΡ Μ.12 ΘΕΜΑ Α 2 Α 2.1 Κάτω από ποιες συνθήκες πραγματοποιήθηκε η είσοδος της Ελλάδας στον Α Παγκόσμιο πόλεμο; Μ.14 Α 2.2 Ποια ήταν τα χαρακτηριστικά της οικονομίας της Ελλάδας την περίοδο του μεσοπολέμου; Μ.14 ΟΜΑΔΑ Β ΘΕΜΑ Β 1 Λαμβάνοντας υπόψη το περιεχόμενο της πηγής που ακολουθεί και με βάση τις ιστορικές σας γνώσεις, να παρουσιάσετε: α) τις αρμοδιότητες και τους στόχους της Τράπεζας της Ελλάδος, β) τα αποτελέσματα για την οικονομία της χώρας από την ίδρυση της Τράπεζας της Ελλάδος.
Η λειτουργία της Τράπεζας της Ελλάδος το 1928 θεωρείται η κορυφαία στιγμή στη διαδικασία θεσμικού εκσυγχρονισμού του ελληνικού τραπεζικού συστήματος, που συντελέσθηκε με την απόσπαση από την Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος του εκδοτικού προνομίου, των εργασιών της αστικής κτηματικής πίστης και της αγροτικής πίστης, που μεταβιβάστηκαν σε ανεξάρτητα ειδικευμένα τραπεζικά ιδρύματα ( Τράπεζα της Ελλάδος, Εθνική Κτηματική Τράπεζα της Ελλάδος και Αγροτική Τράπεζα της Ελλάδος ).Εξαιτίας αυτών των αλλαγών, το 1928 επιλέγεται ως το χρονικό όριο που ξεχωρίζει δύο διαφορετικές περιόδους της ελληνικής τραπεζικής ιστορίας.στα χρόνια αυτά θα μπορούσαμε να τοποθετήσουμε και εμείς την αρχή μιας νέας περιόδου στις σχέσεις τραπεζών και βιομηχανίας, με τη διαφορά ότι δεν είναι η εξειδίκευση του τραπεζικού συστήματος που εισήγαγε τα νέα στοιχεία σε αυτές τις σχέσεις, αλλά η διεθνής οικονομική κρίση και οι πραγματικές αλλαγές που αυτή επέβαλε στη λειτουργία του νομισματικού συστήματος και οι οποίες δεν προβλέπονταν από τους σχεδιαστές της νέας μορφής του ελληνικού τραπεζικού και νομισματικού συστήματος. Χ. Χατζηιωσήφ, Η γηραιά σελήνη. Η βιομηχανία στην ελληνική οικονομία, 1830-1940, εκδ. Θεμέλιο, Αθήνα 1993 Μ.25 ΘΕΜΑ Β 2 Αξιοποιώντας τις ιστορικές σας γνώσεις και επισημαίνοντας ταυτόχρονα τα σχετικά χωρία του παραθέματος: α. να εξηγήσετε τους στόχους και τα αποτελέσματα της αγροτικής μεταρρύθμισης της κυβέρνησης του Ελευθερίου Βενιζέλου το 1917. β. να αποτιμήσετε ειδικότερα τη σημασία της ίδρυσης συνεταιρισμών για την επιτυχία της αγροτικής μεταρρύθμισης του 1917. Η αγροτική μεταρρύθμιση του Βενιζέλου ήταν το πιο ριζοσπαστικό μέτρο που είχε εφαρμοστεί ως τότε στην Ελλάδα.[...] Άλλαξε ριζικά τις σχέσεις της ιδιοκτησίας της γης, γενικεύοντας το σύστημα της μικρής οικογενειακής ιδιοκτησίας.[...] Η αγροτική μεταρρύθμιση και ο συνακόλουθος τεμαχισμός της γης συνοδεύτηκαν από την αύξηση επενδύσεων στην αγροτική παραγωγή, με τη μορφή πιστώσεων, και από την ταχεία εξέλιξη του συνεταιριστικού κινήματος, που αποσκοπούσε αφενός στην προστασία των μικρών παραγωγών και αφετέρου στη μεγαλύτερη ασφάλεια των επενδύσεων στην αγροτική οικονομία. Το βασικό θεσμικό πλαίσιο για την οργάνωση των συνεταιρισμών δημιουργήθηκε το 1914. Οι συνθήκες που δημιούργησε ο πόλεμος έδωσαν στο συνεταιριστικό κίνημα μεγάλη ώθηση. Τα προβλήματα που είχαν σχέση με τη διακίνηση προϊόντων, την παραδοσιακή εκμετάλλευση του μικρού παραγωγού από τους μεσάζοντες, την έλλειψη κεφαλαίων από τους τοκογλυφικούς όρους δανειοδοτήσεως που επικρατούσαν στην ελεύθερη αγορά, έκαναν ακόμη πιο αισθητή την ανάγκη συλλογικής ασφάλειας που πρόσφεραν οι συνεταιρισμοί. Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τόμος ΙΕ, Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα 1978 Μ.25
Απαντήσεις Νεοελληνικής Ιστορίας Β Λυκείου 12.01.2014 ΟΜΑΔΑ Α ΘΕΜΑ Α1 ΘΕΜΑ Α1.1 α: Σ (σελ.46) β: Λ (σελ.48) γ: Σ (σελ.52) δ: Σ (σελ.52) ε: Σ (σελ.54) ΘΕΜΑ Α1.2. α. Φεντερασιόν: Η μεγαλύτερη πολυεθνική εργατική οργάνωση της Θεσσαλονίκης, με πρωτεργάτες σοσιαλιστές από την ανοιχτή σε νέες ιδέες εβραϊκή κοινότητα της πόλης, που αποτέλεσε σημαντική δίαυλο για τη διάδοση της σοσιαλιστικής και εργατικής ιδεολογίας στη χώρα. (σχολ. σελ. 46) β. ΓΣEΕ: Η Γενική Συνομοσπονδία Εργατών Ελλάδα ιδρύθηκε προς το τέλος του Α Παγκοσμίου πολέμου και συμπεριέλαβε κλαδικά και τοπικά σωματεία. Ήταν αποτέλεσμα της ταχύτατη ωρίμανσης του εργατικού και σοσιαλιστικού κινήματος ως συνέπεια των πιέσεων που δέχθηκε η ελληνική κοινωνία, της εμπλοκής της σε διεθνείς υποθέσεις και του αντίκτυπου της ρωσικής επανάστασης. (σχολ. σελ. 46) γ. ΠΑΟΥΕΡ: Βρετανική εταιρεία που, την ίδια εποχή με την ΟΥΛΕΝ το 1925, ανέλαβε την εγκατάσταση μονάδων παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος στην πρωτεύουσα αλλά και τη δημιουργία σύγχρονου δικτύου αστικών συγκοινωνιών, βασισμένου σε ηλεκτροκίνητα τραμ και λεωφορεία. (σχολ. σελ 53) ΘΕΜΑ Α2 ΘΕΜΑ Α2.1. Η συμμετοχή της Ελλάδας στον Α Παγκόσμιο πόλεμο έγινε κάτω από δύσκολες και περίπλοκες συνθήκες. Η σύγκρουση του παλατιού με τον Βενιζέλο, ο Διχασμός όπως ονομάστηκε, η άσκοπη και δαπανηρή επιστράτευση του 1915, η δημιουργία της κυβέρνησης της Εθνικής Άμυνας στη Θεσσαλονίκη και η διάσπαση της χώρας σε δύο ουσιαστικά κράτη, ο συμμαχικός αποκλεισμός και οι συγκρούσεις είχαν οπωσδήποτε μεγάλο οικονομικό και κοινωνικό κόστος και υπονόμευσαν πολλά από τα κεκτημένα της προηγούμενης περιόδου. Όταν με την επέμβαση των Συμμάχων, ενοποιήθηκε το 1917 η χώρα υπό τον Βενιζέλο, στάθηκε αδύνατο να αναλάβει, χωρίς εξωτερική αρωγή, το κόστος της συμμετοχής στον πόλεμο. Οι Σύμμαχοι προχώρησαν τότε σ ένα ιδιόμορφο δανεισμό της χώρας, που θα είχε οδυνηρές συνέπειες στο μέλλον. (σχολ. σελ. 49-50)
ΘΕΜΑ Α2.2. Η Ελλάδα του μεσοπολέμου (1919-1939), παρά το κόστος της μικρασιατικής συμφοράς, είχε αποκτήσει μια σειρά από πλεονεκτήματα, που επέτρεπαν τη θετική οικονομική της πορεία. Σε αντίθεση με πολλά γειτονικά της κράτη είχε ομογενοποιηθεί εθνικά, καθώς οι μειονότητες αντιπροσώπευαν πλέον λιγότερο του 7% του συνολικού πληθυσμού. Είχε ολοκληρώσει την αγροτική της μεταρρύθμιση και είχε προωθήσει την αστικοποίησή της: το 1/3 του πληθυσμού ζούσε πλέον σε μεγάλα αστικά κέντρα. Ταυτόχρονα, κάτω από το βάρος των πιέσεων είχε βελτιώσει τις υποδομές της και είχε λύσει πολλά από τα προβλήματα που εξακολούθησαν για πολύ καιρό να ταλανίζουν τα υπόλοιπα βαλκανικά κράτη. Τέλος, θα μπορούσαμε να προσθέσουμε στα θετικά τη συγκέντρωση των Ελλήνων στο πλαίσιο του εθνικού τους κράτους και την εξάλειψη του ελληνικού κοσμοπολιτισμού που συχνά υπήρξε αιτία για να αντιμετωπίζεται η Ελλάδα ως δευτερεύον πεδίο ανάπτυξης οικονομικών δραστηριοτήτων. Η ανάπτυξη της Ελλάδας ενδιέφερε πλέον όλους τους Έλληνες. Επιπλέον οι πρόσφυγες είχαν φέρει μαζί τους τις γνώσεις, τον πολιτισμό τους και μια ισχυρή διάθεση για εργασία. Πέρα από τις επιτυχείς ή ανεπιτυχείς προσπάθειες των αρχών για αποκατάσταση των ξεριζωμένων, θεμέλιο της όλης προσπάθειας ήταν η διάθεση των ανθρώπων να εργαστούν σκληρά για να ξαναδημιουργήσουν αυτά που έχασαν μέσα στην καταστροφή. (σχολ. σελ. 52) ΟΜΑΔΑ Β ΘΕΜΑ Β1 α) Το 1927, με αφορμή το αίτημα της Ελλάδας στην Κοινωνία των Εθνών για παροχή πρόσθετου δανείου, τέθηκε το ζήτημα της δημιουργίας μιας κεντρικής τράπεζας, που θα αναλάμβανε τη διαχείριση των χρεών, την έκδοση χαρτονομίσματος και την ενιαία εφαρμογή της κυβερνητικής οικονομικής πολιτικής. Παρά τις αντιδράσεις της Εθνικής Τράπεζας και κάτω από την πίεση των ξένων συμβούλων, το Μάιο του 1927 ιδρύθηκε η Τράπεζα της Ελλάδος, η οποία άρχισε τη λειτουργία της ένα χρόνο αργότερα. (σχολ. σελ. 53) β) Η Τράπεζα της Ελλάδος πολύ γρήγορα πέτυχε σταθερές ισοτιμίες της δραχμής με τα ξένα νομίσματα, στηρίζοντας την έκδοση χαρτονομίσματος στα αποθέματά της σε χρυσό και συνάλλαγμα και εξασφαλίζοντας τη μετατρεψιμότητα του εθνικού νομίσματος σε χρυσό. Η επιτυχία αυτή οδήγησε τα δημόσια οικονομικά σε περίοδο ευφορίας, βελτίωσε την πιστοληπτική ικανότητα του κράτος, ενίσχυσε την εισροή συναλλάγματος και τις επενδύσεις και προκάλεσε μία ισχυρή δυναμική που επέτρεψε τις σημαντικές πολιτικές θεσμικές και οικονομικές πρωτοβουλίες της τελευταίας κυβέρνησης του Ελευθέριου Βενιζέλου (1928-1932). Η περίοδος αυτή κράτησε μέχρι τις αρχές του 1932, οπότε εκδηλώθηκαν στη χώρα οι συνέπειες της μεγάλης οικονομικής κρίσης που ξεκίνησε από τη Νέα Υόρκη το 1929. (σχολ. σελ. 53) Σύμφωνα με την πηγή η λειτουργία της Τράπεζας της Ελλάδος το 1928 θεωρήθηκε κορυφαία στιγμή θεσμικού εκσυγχρονισμού του ελληνικού
τραπεζικού συστήματος. Το 1928 αποτέλεσες τομή στην τραπεζική ιστορία, καθώς ξεκίνησε μια νέα περίοδος στις σχέσεις τραπεζών και βιομηχανίας, η οποία όμως επηρεάστηκε από τη διεθνή οικονομική κρίση, καθώς η δεύτερη επέβαλε απρόβλεπτες αλλαγές στη λειτουργία του νομισματικού συστήματος. ΘΕΜΑ Β2 α) Το αποφασιστικό βήμα προς την ολοκλήρωση της αγροτικής μεταρρύθμισης έγινε στα ταραγμένα χρόνια του Α Παγκοσμίου πολέμου και του «εθνικού διχασμού». Το 1917 η κυβέρνηση του Ελευθερίου Βενιζέλου στη Θεσσαλονίκη αποφάσισε την ολοκλήρωση της μεταρρύθμισης. Ο στόχος ήταν διπλός: αφενός η στήριξη και ο πολλαπλασιασμός των ελληνικών ιδιοκτησιών γης στις νεοαποκτηθείσες περιοχές και αφετέρου η αποκατάσταση των προσφύγων και η πρόληψη κοινωνικών εντάσεων στο αγροτικό χώρο. Με βάση αυτά τα νομοθετήματα η απαλλοτρίωση των μεγάλων αγροτικών ιδιοκτησιών έγινε δυνατή στα αμέσως μετά τον πόλεμο χρόνια, όταν η ανάγκη αποκατάστασης των προσφύγων βρέθηκε στο επίκεντρο του κρατικού ενδιαφέροντος. Η αναδιανομή που έγινε έφτασε στο 85% των καλλιεργήσιμων εκτάσεων στη Μακεδονία και στο 68% στη Θεσσαλία. Στο σύνολο της καλλιεργήσιμης γης της χώρας το ποσοστό αυτό ανήλθε σε 40%. Μετά από λίγα χρόνια, κάτω από την πίεση του προσφυγικού προβλήματος, η αγροτική μεταρρύθμιση ολοκληρώθηκε και οδήγησε την αγροτική οικονομία της χώρας σε καθεστώς μικροϊδιοκτησίας. (σχολ. σελ. 43, 41, 45) Όπως προκύπτει από την πηγή με την αγροτική μεταρρύθμιση της κυβέρνησης Βενιζέλου επήλθε ριζική αλλαγή στις σχέσεις της ιδιοκτησίας της γης. Η γενίκευση του συστήματος της μικρής ιδιοκτησίας συνοδεύτηκε από την αύξηση των επενδύσεων στην αγροτική παραγωγή με τη μορφή πιστώσεων και την ταχεία εξέλιξη του συνεταιριστικού κινήματος. β) Με τη σειρά της η νέα κατάσταση δημιούργησε νέα προβλήματα. Οι μικροκαλλιεργητές δυσκολεύονταν να εμπορευματοποιήσουν την παραγωγή τους και έπεφταν συχνά θύματα των εμπόρων. Για να αντιμετωπιστεί αυτή η κατάσταση προωθήθηκε η ίδρυση της Αγροτικής Τράπεζας κρατικών οργανισμών παρέμβασης και παραγωγικών συνεταιρισμών. Το αγροτικό ζήτημα απέκτησε έτσι νέο περιεχόμενο, χωρίς να προκαλέσει τις εντάσεις που γνώρισαν άλλα κράτη της Ευρώπης (Ισπανία, Βουλγαρία, Ρουμανία κ.λ.π.). (σχολ. σελ. 45) Από την πηγή προκύπτει ότι τα προβλήματα που ανέκυψαν μετά τον Α Παγκόσμιο πόλεμο έδωσαν στο συνεταιριστικό κίνημα μεγάλη ώθηση, καθιστώντας ζωτικής σημασίας ανάγκη την ανάπτυξή του. Τα προβλήματα που είχαν σχέση με τη διακίνηση προϊόντων, την παραδοσιακή εκμετάλλευση του μικρού παραγωγού από τους μεσάζοντες, την έλλειψη κεφαλαίων και τους τοκογλυφικούς όρους δανειοδότησης που επικρατούσαν στην αγορά ήταν ανυπέρβλητα για τις μικρές παραγωγικές μονάδες και προέβαλαν επιτακτική την ανάγκη δημιουργίας συλλογικής ασφάλειας, που θα προσέφεραν οι συνεταιρισμοί. Η δημιουργία αγροτικών συνεταιρισμών αποτέλεσε τεράστιας σημασίας παράγοντα για την επιτυχία της αγροτικής μεταρρύθμισης του 1917, καθώς
εξασφάλιζε τη βιωσιμότητα του συστήματος της μικροϊδιοκτησίας και συντελούσε στην πραγμάτωση του στόχου της αγροτικής μεταρρύθμισης για την πρόληψη των κοινωνικών εντάσεων στον αγροτικό χώρο, ιδιαίτερα μετά την άφιξη των προσφύγων της Μικρασιατικής καταστροφής.