ΟΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΙ ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΤΙΤΑΝΑ

applefi ÙÔ Ãı Δ Àƒπ ΟΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΙ ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΤΙΤΑΝΑ 25 ΧΡΟΝΙΑ ΣΤΗΝ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΤΗΣ ΥΠΕΥΘΥΝΗΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ-ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΔΙΑΦΑΝΕΙΑΣ T ο ξεκίνημα έγινε το 1983: Τότε, για πρώτη φορά, εκδόθηκε από τον ΤΙΤΑΝΑ (μαζί με τον Ετήσιο Γενικό Ισολογισμό του) Κοινωνικός Απολογισμός, ως ξεχωριστό έντυπο, αναφερόμενο ειδικά και αποκλειστικά στην κοινωνική δραστηριότητα της Εταιρίας. Προηγουμένως, η δραστηριότητα αυτή παρουσιαζόταν συνοπτικά, ενσωματωμένη στο συνολικό εταιρικό απολογισμό. Η πρωτοβουλία εκείνη του 1983 ήταν μια ακόμη έκφανση της σημασίας που διαχρονικά απέδιδε ο ΤΙΤΑΝ στην κοινωνική δραστηριότητά του, στη λειτουργία του ως ενσυνείδητου πολίτη, αλλά και στην ειλικρινή, ανοιχτή, υπεύθυνη επικοινωνία με όλη την Τιτανική κοινότητα (τους εργαζόμενους, τους μετόχους, τους πελάτες, τους συνεργάτες) και με την ευρύτερη κοινωνία: Στη σωστή πληροφόρηση και διαφάνεια. Ο ΤΙΤΑΝ και στον τομέα αυτό ήταν πρωτοπόρος: Μπορεί σήμερα αρκετές επιχειρήσεις στην Ελλάδα, πολλές στο εξωτερικό, να εκδίδουν χωριστούς Κοινωνικούς Απολογισμούς, όμως πριν από 25 χρόνια το «είδος» αυτό ήταν περίπου ανύπαρκτο στη χώρα μας (1-2 εξαιρέσεις) και όχι πολύ διαδεδομένο αλλού. Στο ένα τέταρτο αιώνος που μεσολάβησε από τότε μέχρι τώρα πολλά άλλαξαν. Οι Κοινωνικοί Απολογισμοί λιγοσέλιδοι και απλοί στα πρώτα τους «βήματα» εξελίχθηκαν και σε μορφή και, κυρίως, σε περιεχόμενο, όπως «σκιαγραφείται» στις επόμενες σελίδες. Παρά τις δραστικές, όμως, αλλαγές του, τον εμπλουτισμό των περιεχομένων/θεμάτων του, την ορθολογικότερη δομή, την αύξηση της εμβέλειάς του, την ευρύτερη απήχησή του, ο Κοινωνικός Απολογισμός του ΤΙΤΑΝΑ, μεταβαπτισμένος, πλέον, από το 2003 σε «Απολογισμό Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης και Βιώσιμης Ανάπτυξης», παραμένει αμετάβλητος σε κάτι πολύ σημαντικό: Στις βασικές αρχές που τον διέπουν, στις βαθιά ριζωμένες, υπερεκατοντάχρονες εταιρικές μας αξίες που και αυτός, από τη δική του «σκοπιά», εκφράζει. Πρέπει να σημειωθεί ότι η έκδοση Κοινωνικών Απολογισμών στην Ελλάδα δεν είναι υποχρεωτική, όπως σε άλλες χώρες (π.χ. Γαλλία, Ολλανδία, Σουηδία, Δανία, Βέλγιο). Αποτελεί οικειοθελή πρακτική ορισμένων επιχειρήσεων, μεταξύ των οποίων και ο ΤΙΤΑΝ, που την έχουν εντάξει στις πρωτοβουλίες κοινωνικής ευθύνης τους. 1983 1987 Το 1984 η διοίκηση του ΤΙΤΑΝΑ προσθέτει ένα ακόμη εγχείρημα στην «αλυσίδα» καινοτόμων πρωτοβουλιών της Εταιρίας: Την έκδοση χωριστού, «αυτόνομου» Κοινωνικού Απολογισμού για το έτος 1983. Ποιό ήταν το κίνητρο και ποιός ο στόχος της πρωτοβουλίας εκείνης; Ας αφήσουμε το ίδιο το εισαγωγικό σημείωμα του πρώτου Κοινωνικού Απολογισμού μας, που κυκλοφόρησε το Μάιο 1984, να δώσει την απάντηση: «Βρισκόμαστε στην περίοδο του έτους που δημοσιεύονται οι οικονομικοί ισολογισμοί των επιχειρήσεων, για να φανεί η χρηματο-οικονομική τους κατάσταση, η οικονο- 4

μική τους δυναμική και ο οικονομικός τους ρόλος. Το ευρύ όμως κοινό πολύ λίγα μαθαίνει για τον κοινωνικό ρόλο των επιχειρήσεων και την καθαρά κοινωνική τους προσφορά, τόσο προς το προσωπικό που απασχολούν και τις οικογένειές τους, όσο και προς το κοινωνικό σύνολο γενικότερα. Κι αυτό, όταν σήμερα όσο ποτέ άλλοτε έχει γίνει απ όλους αποδεκτό ότι μπορεί κανείς να κρίνει ορθότερα και ακριβέστερα τη δυναμικότητα μιας επιχείρησης όταν παράλληλα με τα οικονομικά γνωρίζει και τα κοινωνικά της δεδομένα. Κι όταν η πρακτική αποδεικνύει ότι μια αποτελεσματική κοινωνική πολιτική και ένα καλό κοινωνικό κλίμα μπορούν να συνεισφέρουν ουσιαστικά στην οικονομική επιτυχία της. Αντίθετα, μια δυσλειτουργική κατά- 1994 σταση σ ό,τι αφορά τη ζωή των ανθρώπων μέσα κι έξω από την επιχείρηση μπορεί να θέσει σε δοκιμασία ολόκληρη την οικονομική της υπόσταση. Σήμερα πιστεύεται ότι τα λάθη που αφορούν την κοινωνική πολιτική μιας επιχείρησης έχουν εξίσου σοβαρές συνέπειες, αν όχι σοβαρότερες, μ αυτά που αφορούν την οικονομική της πολιτική. Γι αυτό θα πρέπει τα θέματα που αφορούν τον ανθρώπινο και κοινωνικό παράγοντα να μην αντιμετωπίζονται με βάση συναισθήματα, σπασμωδικά μέτρα ή υποκειμενικές κρίσεις, αλλά με βάση προβλέψεις, έρευνες, προγράμματα δράσης, εναλλακτικές λύσεις και απολογισμό επιτευγμάτων. Έναν τέτοιον απολογισμό επιχειρεί σήμερα να κάνει η Εταιρία μας, παραθέτοντας ορισμένα στοιχεία του κοινωνικού της ρόλου, που θεωρεί ότι θα μπορούσαν να είναι ωφέλιμα στο ευρύτερο κοινό. Ο απολογισμός αυτός σαν πρώτο εγχείρημα απορρέει από την εδραιωμένη σ όλους μας πίστη ότι η Εταιρία πριν απ όλα αποτελεί κοινότητα ανθρώπων, όπου επιδιώκεται βέβαια η παραγωγή ανταγωνιστικών προϊόντων, όχι όμως σαν αυτοσκοπός, αλλά με στόχο την ικανοποίηση όλων των συνεργατών της και την όσο το δυνατόν μεγαλύτερη συμβολή της στην οικονομική και κοινωνική πρόοδο της Χώρας». Οι Κοινωνικοί Απολογισμοί της πρώτης πενταετίας (1983-1987) έχουν το ίδιο σχήμα, τον ίδιο αριθμό σελίδων (16), την ίδια δομή περιεχομένων και την ίδια περίπου μορφή, με πολλούς πίνακες και έγχρωμα γραφήματα. Ιδού ενδεικτικά η θεματολογία τους, επικεντρωμένη κυρίως στο ανθρώπινο δυναμικό του ΤΙΤΑΝΑ: Κοινωνικό προϊόν- Εργατικό δυναμικό-κινητικότητα προσωπικού-απουσιασμός προσωπικού-επιμόρφωση προσωπικού-οργάνωση και ανάπτυξη προσωπικού-δαπάνες προσωπικού-πολιτική α- μοιβών-παραγωγή και κόστος παραγωγής- Υπερωρίες-Κοινωνική πολιτική-πρόληψη α- τυχημάτων και υγιεινή εργασίας-περιβάλλον-κοινωνικό κλίμα. Κοινό χαρακτηριστικό των Kοινωνικών Απολογισμών της περιόδου αυτής είναι η αναφορά στη «δύσκολη καμπή που περνά η τσιμεντοβιομηχανία» και στη γενικότερη «δυσμενή οικονομική συγκυρία». Ιδιαίτερα πρέπει να επισημανθούν: Η εντυπωσιακή αύξηση στον «αριθμό των δένδρων που φυτεύθηκαν από την Εταιρία» (1983), Η αναφορά σε δύναμη προσωπικού όχι της Εταιρίας, αλλά του Ομίλου (1984), «Η πίστη στον άνθρωπο, που αποτελεί εδώ και περισσότερα από 70 χρόνια τον ακρογωνιαίο λίθο του ΤΙΤΑΝΑ και που του επέτρεψε να αντιπαρέλθει δυσκολότερες καταστάσεις από τη σημερινή, δίνει σ όλους μας το δικαίωμα να ελπίζουμε ότι, με την εργατικότητα, τη δυναμική οργάνωση, την ορθολογική διαχείριση και τη συνεργασία, θα μπορέσουμε να ξεπεράσουμε τις σημερινές συγκυριακές δυσκολίες...» (1983). 5

applefi ÙÔ Ãı Δ Àƒπ Η (πρώτη) μνεία της δημιουργίας και δραστηριότητας «δύο πρότυπων φυτωρίων δυναμικότητας 40.000 και 8.000 δενδρυλλίων αντίστοιχα» (1985), Η δημοσίευση φωτογραφιών από τη ζωή των γυναικών των εργαζομένων (1986), Η παρουσίαση της συνεχούς αύξησης του ποσοστού των εργαζομένων «ανώτατης, ανώτερης και ειδικευμένης τεχνικής εκπαιδεύσεως» στο σύνολο του προσωπικού (25,6% το 1980, 31,7% το 1987). 1988 1992 «Η πιο σημαντική εκτίμηση του κοινωνικού έργου του ΤΙΤΑΝΑ δεν είναι η ποσοτική απαρίθμηση στοιχείων, όσο η ποιοτική χροιά που χαρακτηρίζει κάθε μορφή επικοινωνίας και συνεργασίας της Εταιρίας με το προσωπικό και τους άμεσα και έμμεσα συναλλασσόμενους μαζί της. Το ποιοτικό περιεχόμενο κάθε δραστηριότητας συντείνει στη σφυρηλάτηση μιας υγιούς και σύγχρονης επιχείρησης, που θέλει να συνυπάρχει σε ισότιμο επίπεδο με τους Έλληνες και ξένους ανταγωνιστές της» (1993). Στη δεύτερη πενταετία τους οι Κοινωνικοί Απολογισμοί ακολουθούν, σε γενικές γραμμές, τα «πρότυπα» της πρώτης ως προς το σχήμα, τον αριθμό των σελίδων, τη μορφή και τη θεματολογία. Διαφοροποίηση παρουσιάζουν οι Κοινωνικοί Απολογισμοί 1991 και 1992, οι οποίοι, προϊδεάζοντας για τις επερχόμενες ουσιαστικότερες αλλαγές, έχουν διπλάσιο αριθμό σελίδων, κάπως διαφορετικό σχήμα και αναδόμηση (όχι, πάντως, δραστική) των περιεχομένων. Οι αλλαγές αυτές είναι πιο αισθητές το 1992, έτος κατά το οποίο, όπως σημειώνεται εισαγωγικά, «αναθεωρήθηκε και συντάχθηκε η Κοινωνική Πολιτική του ΤΙΤΑΝΑ που επεκτείνεται σταδιακά, κατά το μέτρο του δυνατού, σ όλες τις επιχειρήσεις του Ομίλου, είναι προσανατολισμένη στις νέες συνθήκες και ανάγκες των εργασιακών σχέσεων της δεκαετίας του 90 και αναλύει διεξοδικά αλλά και συγκεκριμένα όλα τα σημεία του κοινωνικού ρόλου του ΤΙΤΑΝΑ». Από τις εκδόσεις της περιόδου αυτής μπορούν ενδεικτικά να αναφερθούν τα εξής ενδιαφέροντα στοιχεία: «Η άρση των περιορισμών της Κυβερνητικής Εισοδηματικής Πολιτικής που έδωσε περιθώρια στην Εταιρία να εφαρμόσει χωρίς περικοπές την κοινωνική πολιτική της σε αρκετά σημαντική έκταση» (1998). Οι συντονισμένες προσπάθειες, που εστιάζονται κυρίως στην πρόληψη και έχουν αποδώσει καρπούς, με αποτέλεσμα οι δείκτες συχνότητας ατυχημάτων στον ΤΙΤΑΝΑ να είναι σημαντικά χαμηλότεροι από τους αντίστοιχους μέσους δείκτες άλλων προηγμένων βιομηχανικών χωρών (1989). Η πρώτη αναφορά σε «κόστος αντιρρύπανσης και προστασίας του περιβάλλοντος» (1990). Η αφιέρωση δύο σελίδων στην προληπτική ιατρική, στην ιατρική της εργασίας και στο «θεσμό των γιατρών εργασίας» στον ΤΙΤΑΝΑ (1991). Η εκτενέστερη αναφορά στην ενεργειακή απόδοση, στην εξοικονόμηση φυσικών πόρων, στον περιορισμό των αποβλήτων και στην ανακύκλωση, «βασικούς στόχους στο σχεδιασμό και τη λειτουργία του συνόλου 6

ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΥΣ ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥΣ ΣΤΟΥΣ ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥΣ ΕΤΑΙΡΙΚΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΕΥΘΥΝΗΣ ΚΑΙ ΒΙΩΣΙΜΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ Η εξέλιξη των Απολογισμών Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης και Βιώσιμης Ανάπτυξης, τόσο σε εθνικό όσο και σε διεθνές επίπεδο, φαίνεται να παρακολουθεί τη δυναμική εξέλιξη τις έννοιας της ΕΚΕ. Οι πρώτοι Απολογισμοί με περιεχόμενο κοινωνικό και περιβαλλοντικό εμφανίζονται πολύ νωρίτερα από την καθιέρωση του όρου ΕΚΕ και στη χώρα μας. Οι απολογισμοί αυτοί, απλοί στη δομή και σχετικά λιτοί στο περιεχόμενό τους, απευθύνονται κυρίως στους εργαζόμενους, στους συνεργάτες και στους πελάτες της επιχείρησης και λιγότερο στο ευρύτερο κοινωνικό σύνολο. Από τα τέλη της δεκαετίας του 1990, ωστόσο, και με την ανάπτυξη πρωτοβουλιών όπως το Global Reporting Initiative, οι Απολογισμοί των επιχειρήσεων έχουν αναδειχθεί ως κυρίαρχο μέσο επικοινωνίας για θέματα κοινωνικής ευθύνης και βιώσιμης ανάπτυξης προς όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη (stakeholders), αλλά και προς την ευρύτερη κοινωνία. Η δυναμική εξέλιξη της έννοιας των πρακτικών εφαρμογής της ΕΚΕ τα τελευταία χρόνια αποτυπώνεται και στην εξέλιξη της δομής και των περιεχομένων των σχετικών Απολογισμών. Η εφαρμογή συγκεκριμένων προτύπων και κριτηρίων είναι αναγκαία, ώστε τα περιεχόμενα των Απολογισμών να είναι συγκρίσιμα από χρόνο σε χρόνο και να προσφέρουν τη δυνατότητα αξιολόγησης της απόδοσης κάθε επιχείρησης διαχρονικά, αλλά και μεταξύ των ομοειδών της επιχειρήσεων τόσο σε εθνικό όσο και σε διεθνές επίπεδο. του παραγωγικού κυκλώματος», για ικανοποίηση των οποίων διετέθη πάνω από το 50% των επενδυτικών δαπανών του 1992, εξυπηρετώντας «την ανάγκη για εναρμόνιση της προστασίας του περιβάλλοντος με την ανάπτυξη και την ανταγωνιστικότητα» (1992). Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Κοινωνικός Απολογισμός 1992 «τυπώθηκε σε χαρτί φιλικό προς το περιβάλλον και τα εξώφυλλα σε ανακυκλωμένο χαρτί». 1993 1997 Οι Κοινωνικοί Απολογισμοί της πενταετίας αυτής ακολουθούν τα «αχνάρια» του 1991 και, κυρίως, του 1992 ως προς τα βασικά χαρακτηριστικά τους, με αύξουσα έμφαση σε θέματα περιβάλλοντος. Παρατίθενται εδώ μερικά χαρακτηριστικά «δείγματα» των περιεχομένων τους: Η συμμετοχή, η έμπρακτη συμβολή και ο πρωταγωνιστικός ρόλος του ΤΙΤΑΝΑ στην ανάπτυξη της εκπαίδευσης στον επαγγελματικό χώρο σε διάφορες βαθμίδες εξειδίκευσης (Ινστιτούτο Βιομηχανικής και Επαγγελματικής Επιμόρφωσης), αλλά και στο ε- πίπεδο της Διοίκησης Επιχειρήσεων (The Athens Laboratory for Business Administration-ALBA) κ.ά. (1993). Η δημιουργία λιμνοδεξαμενών σε παλιά, εγκαταλελειμμένα λατομεία με πολλαπλά πλεονεκτήματα για το περιβάλλον και για τις τοπικές κοινότητες (1994). Η καταγραφή των δέκα αρχών της πολιτικής περιβάλλοντος του ΤΙΤΑΝΑ: Ολοκληρωμένη μορφή διοίκησης Συμμετοχή προσωπικού, επιμόρφωση και παρακίνηση Διαδικασία βελτιώσεων Πρόληψη/πρόβλεψη Έρευνα Ενημέρωση συνεργατών Έλεγχος Αποκατάσταση/ανάπλαση Συνεργασία με τις αρχές Συμμετοχή (1995). Η υπογράμμιση «της οικειοθελούς και αυθόρμητης κοινωνικής προσφοράς των εργαζομένων, για την οποία η Εταιρία μας είναι ιδιαίτερα υπερήφανη» (1996). Η διαπίστωση ότι, «αν ο ΤΙΤΑΝ σήμερα κατέχει μια θέση στην πρωτοπορία, το οφείλει στη φιλοσοφία και τη συμπεριφορά που ανέπτυξε προς το ανθρώπινο δυναμικό 7

applefi ÙÔ Ãı Δ Àƒπ του, καθώς και το κοινωνικό και φυσικό περιβάλλον, στο οποίο δραστηριοποιείται» και ότι «έτσι παίρνει σάρκα και οστά το όραμά μας: Να αποτελούμε υγιές και ενεργό κύτταρο της Κοινωνίας» (1992). 1998 2002 Στα τέσσερα πρώτα τεύχη της πενταετίας αυτής δεν παρατηρούνται κάποιες ουσιώδεις μεταβολές μορφής, δομής, περιεχομένου, μολονότι ο Απολογισμός 2001 εισάγει κάποιες νέες έννοιες. Εντελώς διαφορετικός είναι, καθ όλα σχεδόν τα στοιχεία του, ο Απολογισμός 2002, ο οποίος συνδέεται με τον εορτασμό της 100ετηρίδας του ΤΙΤΑΝΑ. Από τους Κοινωνικούς Απολογισμούς αυτής της περιόδου μπορούμε να ξεχωρίσουμε: Την πιστοποίηση των εργοστασίων Καμαρίου, Πάτρας και Θεσσαλονίκης από τον ΕΛΟΤ με το διεθνές πρότυπο ISO 14001, που αφορά στη διαχείριση του φυσικού περιβάλλοντος (1998). Την πολύπλευρη συμβολή του ΤΙΤΑΝΑ στην αντιμετώπιση των συνεπειών των καταστροφικών σεισμών της Αττικής, ως προς τα μέλη της Εταιρικής οικογένειας αλλά και ευρύτερα, με σειρά πρωτοβουλιών ουσιαστικής συμπαράστασης προς τους σεισμοπαθείς, προς σεισμόπληκτες κοινότητες κ.λ. (1999). Τη συμμετοχή του ΤΙΤΑΝΑ στην ίδρυση του Ελληνικού Δικτύου Επιχειρήσεων για την Κοινωνική Συνοχή, αποστολή του οποίου είναι «η αύξηση της αναγνώρισης των «Τα τελευταία 10 χρόνια, έχει αναπτυχθεί τόσο στις ΗΠΑ όσο και στην Ευρωπαϊκή Ένωση η έννοια και η φιλοσοφία της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης. Η έννοια αυτή δεν αποτελεί ούτε άσκηση δημοσίων σχέσεων, ούτε φιλανθρωπία. Περιγράφεται ως θέληση των Εταιριών να εντάξουν με δική τους πρωτοβουλία στις επιχειρηματικές τους δραστηριότητες κοινωνικές και περιβαλλοντικές ενέργειες. Η Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη αναφέρεται σε δράσεις και προγράμματα για τα οποία οι επιχειρήσεις δεσμεύονται εθελοντικά και εφαρμόζουν πέρα και πάνω από τις νομοθετημένες υποχρεώσεις τους» (2001). σύγχρονων κοινωνικών προβλημάτων, καθώς και η προώθηση της ιδέας της Κοινωνικής Ευθύνης μέσα από τη μεταφορά και χρήση των Καλύτερων Πρακτικών που έχουν αναπτυχθεί τόσο σε εθνικό όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο» (2000). Την αναλυτικότερη αναφορά σε έννοιες, όπως η Κοινωνία των Πολιτών, η Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη και η Αειφόρος Ανάπτυξη, την παρουσίαση του νέου σήματος της Εταιρίας και των Αξιών του Ομίλου, την πολύπλευρη μέριμνα για τα παιδιά των εργαζομένων και για την ασφάλεια των μαθητών στα σχολεία (με τη δημιουργία του ΦΑΟΣ). Τον εορτασμό της συμπλήρωσης 100 ετών από την ίδρυση της Εταιρίας (2002). Ο επετειακός Κοινωνικός Απολογισμός 2002 πολυσέλιδος, με διαφορετικό σχήμα έχει εντελώς νέα δομή στα περιεχόμενά του: Εισαγωγή (όπου «σκιαγραφείται» η διαχρονική κοινωνική φιλοσοφία του ΤΙΤΑΝΑ και οι νέοι στόχοι του ως «ενσυνείδητου πολίτη» Οι αξίες του Ομίλου και ο Κυρίαρχος Στόχος του (Η καθιέρωση του ΤΙΤΑΝΑ ως ελληνικής εταιρίας με πολυεθνική δράση, η οποία λειτουργεί ως ανεξάρτητη δύναμη στην παγκόσμια αγορά των δομικών υλικών και συνδυάζει την επιχειρηματική ικανότητα και ανταγωνιστικότητα με το σεβασμό για τον άνθρωπο, την κοινωνία και το περιβάλλον) Φροντίδα για τον άνθρω- 8

πο Προστασία του περιβάλλοντος/αειφόρος ανάπτυξη Ευρύτερη κοινωνική προσφορά Εταιρική διακυβέρνηση Το Ελληνικό Δίκτυο ΕΚΕ Το Οικουμενικό Σύμφωνο του ΟΗΕ (η Α.Ε. Τσιμέντων ΤΙΤΑΝ είναι η πρώτη ελληνική εταιρία που το προσυπέγραψε) Ο εορτασμός της 100ετηρίδας και ο ευρύτερος κοινωνικός χαρακτήρας του Πίνακες Κοινωνικού Απολογισμού. 2003 2007 Κατά την πενταετία αυτή ο Κοινωνικός Απολογισμός του ΤΙΤΑΝΑ δεν αλλάζει απλώς: μεταμορφώνεται. Μετονομάζεται σε «Απολογισμό Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης και Βιώσιμης Ανάπτυξης». Εκδίδεται και στα αγγλικά με τίτλο Corporate Social Responsibility & Sustainability Report. Αυξάνονται οι σελίδες, εμπλουτίζεται η θεματολογία, μεταβάλλεται η δομή και η εσωτερική μορφή-εικονογράφησή του. Περιλαμβάνεται και συνοπτική παρουσίαση της επιχειρηματικής δραστηριότητας του ΤΙΤΑΝΑ. Γίνεται πληρέστερη αναφορά στη σχέση με τους stakeholders, στην πολυπεριφερειακή φυσιογνωμία του Ομίλου, στην Εταιρική Διακυβέρνηση, στη σύμπραξη με τις τοπικές κοινότητες, στον Κώδικα Συμπεριφοράς του Ομίλου, στη διαχείριση επιχειρηματικών κινδύνων κ.λ. Η εκπαίδευση-κατάρτιση του προσωπικού, η προστασία του περιβάλλοντος (με ιδιαίτερη έμφαση στο θέμα των εκπομπών CO 2 ) και η υγεία-ασφάλεια στην εργασία «πρωταγωνιστούν», συνοδευόμενες από αναλυτικά στοιχεία, πίνακες, γραφήματα και παραδείγματα δράσεων. «Ως πολυ-περιφερειακός Όμιλος, ο ΤΙΤΑΝ μεταλαμπαδεύει επίσης και εκτός Ελλάδας την εμπειρία του, συμμετέχοντας σε διεθνείς συλλογικές προσπάθειες ΕΚΕ, και μοιράζεται την πείρα και τις άριστες πρακτικές του με άλλες εταιρίες, ενώνοντας τις δυνάμεις του στην επιδίωξη κοινών στόχων» (2004). Μεταξύ των καινοτομιών είναι ένα εισαγωγικό Μήνυμα του Διευθύνοντος Συμβούλου, η δημοσίευση σχολίων και αξιολογικών παρατηρήσεων, για την κοινωνική δραστηριότητα του ΤΙΤΑΝΑ, από προσωπικότητες εκτός Εταιρίας και αρμόδιους φορείς, η λεπτομερής αναφορά στη μεθοδολογία εκπόνησης των Απολογισμών κ.ά. Στον Απολογισμό 2003, πρώτο, κατ ουσίαν, σε επίπεδο Ομίλου, «υλοποιούνται» οι περισσότερες από τις προαναφερόμενες καινοτομίες, αλλαγές και νέες κατευθύνσεις. Ο Απολογισμός 2004 έχει διαφορετικό σχήμα και διαφορετική βιβλιοδεσία (που θα συνεχισθούν και τα επόμενα δύο χρόνια), έχει τίτλο («Αντλώντας από την εμπειρία προσφέρουμε στην κοινωνία») και «αντικατοπτρίζει» μεγαλύτερη προσπάθεια συμμόρφωσης προς «εθνικά και διεθνή πρότυπα για παρόμοιες εκθέσεις» και προς τις οδηγίες του Global Reporting Initiative-GRI, «αποστολή του οποίου είναι η ανάπτυξη παγκόσμιας εφαρμοσιμότητας κανόνων για τη σύνταξη απολογισμών ΕΚΕ». Οι καινοτομίες συνεχίζονται το 2005: Ο Απολογισμός πέρα από την «καθιερωμένη» πλέον νέα θεματολογία και δομή του περιέχει ένα ειδικό κεφάλαιο «Άνθρωπος και Πολιτισμός», στο οποίο παρουσιάζεται η προσφορά του ΤΙΤΑΝΑ στον τομέα αυτό με ιδιαίτερη έμφαση σε πρωτοβουλίες εστιασμένες στην Ελευσίνα. Οι εκτός Ελλάδας κοινωνικές δράσεις του Ομίλου βρίσκονται και αυτές στο «προσκήνιο» (π.χ. αντιμετώπιση των συνεπειών φυσικών καταστροφών στις ΗΠΑ και στη Βουλγαρία, 9

applefi ÙÔ Ãı Δ Àƒπ «Κοιτάζοντας το μέλλον, οι κύριες προκλήσεις που καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε αφορούν στην περαιτέρω ενίσχυση και επέκταση των μέχρι τώρα πρωτοβουλιών μας, καθώς επίσης και στην ευρύτερη υποστήριξη του διαλόγου με όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη, ως μέσου διασφάλισης μεγαλύτερης διαφάνειας και αποτελεσματικότητας. Το να ακούμε και να ανταποκρινόμαστε στις ανάγκες και τις προσδοκίες των ενδιαφερομένων είναι η κινητήρια δύναμη της προσπάθειάς μας για συνεχή βελτίωση» (2005). εφαρμογή προγραμμάτων εκπαίδευσης και τεχνικής κατάρ τισης στην ΠΓΔΜ κ.ά.). Η μέριμνα για το περιβάλλον, την εξοικονόμηση φυσικών πόρων, την αειφόρο ανάπτυξη προβάλλεται και τεκμηριώνεται με ακόμη πιο εμπεριστατωμένο τρόπο, ενώ πολυσέλιδο, με αναλυτικούς πίνακες, είναι το κεφάλαιο «Συμμετοχή σε Συλλογικές Πρωτοβουλίες/Δίκτυα». Τρία στοιχεία του Απολογισμού 2005 αξίζει να σημειωθούν: Η ακόμη μεγαλύτερη ενσωμάτωση των κατευθυντηρίων αρχών και των διεθνών προτύπων (όπως καθορίζονται από το GRI και το CoP του Οικουμενικού Συμφώνου) και η καλύτερη προσαρμογή των δεικτών μέτρησης των επιδόσεών μας σύμφωνα με κοινά αποδεκτά πρότυπα σε κλαδικό επίπεδο. Οι παραπομπές σε σελίδες του Γενικού Απολογισμού και στην ιστοσελίδα μας. Η πρόσκληση (στο Μήνυμα του Διευθύνοντος Συμβούλου) προς τους αναγνώστες του Κοινωνικού Απολογισμού να σχολιάσουν, να απαντήσουν κριτικά και να απευθύνουν πιθανές προτάσεις για νέες πρωτοβουλίες του ΤΙΤΑΝΑ στο μέλλον. Και κάτι ακόμη: Για πρώτη φορά ο Κοινωικός Απολογισμός παρουσιάζεται και σε συνοπτική έκδοση για ευρύτερη κυκλοφορία του. Ο Απολογισμός 2006 βαδίζει στο «δρόμο» του 2005 ως προς τα βασικά μορφολογικά, δομικά και άλλα χαρακτηριστικά του, με ακόμη ευρύτερη-πληρέστερη προσαρμογή στις αρχές και κατευθυντήριες οδηγίες, στα πρότυπα, στους δείκτες κ.λ. του GRI και του Οικουμενικού Συμφώνου. Ξεχωριστό στοιχείο του Απολογισμού αυτού είναι η πολύ αναλυτική παρουσίαση του θέματος «Δέσμευση για το περιβάλλον» (που καλύπτει το 30% περίπου του συνόλου των 64 σελίδων), με ιδιαίτερη έμφαση, πέρα από τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις και επιδόσεις, στο τρίπτυχο 3R (από τα αρχικά των αγγλικών λέξεων Reduce-Reuse-Recycle, που μεταφράζονται σε: «Περιορισμός-Επαναχρησιμοποιήση-Ανακύκλωση»). Ο τελευταίος, πιο πρόσφατος Απολογισμός ΕΚΕ και ΒΑ (2007) «εγκαταλείπει» το σχήμα των προηγούμενων, όχι, όμως, και τα άλλα βασικά χαρακτηριστικά τους ως προς τη δομή και τα περιεχόμενα. Παρατηρείται μια πολύ σημαντική εξέλιξη της μεθοδολογίας: Για την προετοιμασία αυτού του Απολογισμού ακολουθήθηκαν πρότυπα «άριστης πρακτικής» και διεθνείς κατευθυντήριες οδηγίες, όπως της Πρωτοβουλίας GRI και του Οικουμενικού Συμφώνου του ΟΗΕ, των προτύπων του Διεθνούς Επιχειρηματικού Συμβουλίου για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη (WBCSD) και της Πρωτοβουλίας για τον Κλάδο Τσιμέντου (CSI) κ.ά. Τα αποτελέσματα των σχετικών προσπαθειών του ΤΙΤΑΝΑ «καταγράφονται» σε «Εκθέσεις Διασφάλισης» από ανεξάρτητους φορείς (DNV και KPMG) και σε αναλυτικά Προσαρτήματα. Ως προς τις επί μέρους κοινωνικές δρα- 10

Η Μαρία Αλεξίου, Διευθύντρια Εταιρικής Kοινωνικής Ευθύνης του ΤΙΤΑΝΑ, παραλαμβάνει το 3 ο Βραβείο για τον Καλύτερο Απολογισμό ΕΚΕ από τον Clark Price, Οικονομικό Σύμβουλο της Πρεσβείας των ΗΠΑ στην Ελλάδα (αριστερά), και τον Κωνσταντίνο Ουζούνη, Πρόεδρο και Διευθύνοντα Σύμβουλο της MetaHolding S.A., κατά την τελετή απονομής των βραβείων CEO & CSR 2008 που διοργάνωσε η MetaHolding. στηριότητες του Ομίλου, η Δέσμευση προς τους Ανθρώπους μας (απασχόληση, κατάρτιση-ανάπτυξη ανθρώπινου δυναμικού, υγιεινή και ασφάλεια, ανθρώπινα δικαιώματα και ίσες ευκαιρίες, ανταπόκριση εργαζομένωνεπικοινωνία), η Δέσμευση για το Περιβάλλον (επιπτώσεις-επιδόσεις, κλιματική αλλαγή, εκπομπές αέριων ρύπων, 3R, αποκατάσταση λατομείων-βιοποικιλότητα) και η Δέσμευση προς την Κοινωνία (σχέσεις με μετόχους, επενδυτές, με πελάτες, προμηθευτές κ.ά., συμμετοχή σε συλλογικές πρωτοβουλίες και Δίκτυα) αποτελούν, όπως πάντα, τον κύριο «κορμό». Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται στην άμεση κινητοποίηση του ΤΙΤΑΝΑ και των ανθρώπων του για την αντιμετώπιση των συνεπειών των καταστροφικών πυρκαγιών του καλοκαιριού του 2007 και για συμπαράσταση στους πυρόπληκτους, καθώς επίσης και στην ανάγκη έντασης των προσπαθειών για εμπέδωση μιας «νοοτροπίας και συμπεριφοράς πρόληψης ατυχημάτων σε όλο τον Όμιλο». Αυτή, λοιπόν, είναι η εξελικτική πορεία, η 25χρονη «ιστορία» των Κοινωνικών Απολογισμών του ΤΙΤΑΝΑ, επιστέγασμα της οποίας (και δικαίωση της συστηματικής, επίμοχθης συλλογικής προσπάθειας που αντιπροσωπεύει) είναι, μεταξύ άλλων, και η βαθμολόγηση με Α+ της τελευταίας έκδοσής του (2007) από ένα διεθνούς κύρους ανεξάρτητο φορέα αξιολόγησης. Θα μπορούσε να πει κανείς ότι η διάκριση αυτή είναι κάτι σαν «κερασάκι στην τούρτα των γενεθλίων» του 25χρονου θεσμού. Κλείνοντας αυτή την αναδρομή-ανασκόπηση, ας ρίξουμε ένα βλέμμα στο αύριο μέσα από ένα απόσπασμα του Μηνύματος του Διευθύνοντος Συμβούλου Δημήτρη Παπαλεξόπουλου στον Απολογισμό 2007: «H αυτο-βελτίωση σε συνδυασμό με τη διαφάνεια και την ειλικρίνεια μπορεί να πείσει την κοινωνία ευρύτερα και να οδηγήσει στον κοινό μας στόχο: Ένα κόσμο, όπου η εταιρική κοινωνική ευθύνη αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της διαδικασίας λήψης αποφάσεων και του τρόπου σκέψης για το παρόν και το μέλλον, όπως επίσης και του τρόπου με τον οποίο ανταποκρινόμαστε στις επιχειρηματικές και κοινωνικές προκλήσεις». 11