Γυμνάςιο Βαλτινοφ Σρικάλων Περιβαλλοντικό πρόγραμμα: «Μαθαίνω να φτιάχνω λαχανόκηπο ςτην αυλή του ςχολείου μου» Υπεφθυνη Εκπαιδευτικόσ: Παπαβαςιλείου Βαςιλική, ΠΕ19
υμμετζχοντεσ Μαθητζσ: Βαςδζκθσ Αποςτόλθσ Βότςιοσ Κωνςταντίνοσ Γελαδάρθσ Βαςίλθσ Γκαμπλιϊνθ Διμθτρα Ηθςόπουλοσ Θεοφάνθσ Θάνου Θεοδϊρα Ιακωβάκθσ Λάηαροσ Καλφβα Νικολλζτα Καραγεϊργοσ Βαγγζλθσ Κατισ Θεοδόςθσ Κατςιάκοσ Δθμιτρθσ Κουφονίκοσ Θφμιοσ Λάμπρου Διμθτρα Μζτςι Μπριςίλντα Σςάνι Ειρινθ
Μπακάλθ Ελζνθ Μπακλαβάσ Αποςτόλθσ Μπιλιάλθ τεργιανι Μπουκοβάλασ Θανάςθσ Νάκα Γρθγοριάννα Παπακϊςτασ Αντϊνθσ Πζτρου Πζρςα Πλαςτάρασ Θεοδόςθσ Ράπτθσ Κϊςτασ Ροφκα Πζννυ ακελλαρίου Νίκοσ κότρα Εφθ Χοφςα Μαρτίν Χριςτάκοσ Νίκοσ
Οι ςπουδαιότερεσ εργαςίεσ του λαχανόκηπου ανα μήνα Ιανουάριοσ Οι καλλιεργθτικζσ εργαςίεσ είναι περιοριςμζνεσ. Γίνονται βακιά ςκαψίματα και κοπρίςματα. πζρνονται πατάτεσ, κρεμμφδια, κουκιά, μαροφλια. Φεβρουάριοσ πζρνονται πατάτεσ, κρεμμφδια, ςκόρδα, καρότα, αντίδια, ςπανάκι, μαϊδανόσ, κουκιά, μπιηζλια. ε κερμοςπορεία ςπζρνονται μελιτηάνεσ, πιπεριζσ, κουνουπίδια, κραμβολάχανα, πεπόνια, αγγοφρια, ντομάτεσ.
Μάρτιοσ Οι εργαςίεσ γίνονται περιςςότερεσ. Σα ςκαλίςματα και τα ποτίςματα είναι ςυχνότερα και οι λιπάνςεισ γίνονται ςε όλεσ τισ καλλιζργειεσ. πζρνονται αρωματικά φυτά, πατάτεσ, κρεμμυδόςποροσ, ςκόρδα, πράςα, ςζςκουλα, παντηάρια, μπιηζλια, ραπανάκια, ςπανάκια, κουκιά, αντίδια. ε κερμοςπορεία ςπζρνονται μελιτηάνεσ, κουνουπίδια, αγγοφρια, πεπόνια, κολοκφκια, ντομάτεσ.
Απρίλιοσ Σα ποτίςματα και τα ςκαλίςματα γίνονται εντατικότερα. υγκομίηονται πρϊιμα μπιηζλια, αντίδια, αγκινάρεσ, ςπαράγγια. πζρνονται αρωματικά φυτά, παντηάρια, καρότα, ςζλινο, αντίδια, κουνουπίδια, κραμβολάχανα, μπάμιεσ. ε ηεςτά μζρθ μποροφν να ςπαρκοφν φαςόλια, πεπόνια, αγγοφρια και ντομάτεσ. Μάιοσ Κυριότερεσ εργαςίεσ είναι τα ποτίςματα και τα ςκαλίςματα. υγκομίηονται αγκινάρεσ, μπιηζλια, κουκιά και πρϊιμα αγγοφρια, ντομάτεσ κ.α. πζρνονται φαςόλια, αγγοφρια, πεπόνια, καρποφηια, κολοκφκια, μπάμιεσ, ντομάτεσ, μελιτηάνεσ, πιπεριζσ κλπ. Γίνονται μεταφυτεφςεισ. Δεν χρθςιμοποιοφνται κερμοςπορεία.
Ιοφνιοσ υνεχίηονται τα ποτίςματα και τα ςκαλίςματα. υγκομίηονται πρϊιμεσ πατάτεσ, μπιηζλια, κουκιά, αγκινάρεσ, αγγοφρια, κολοκυκάκια και ςε ηεςτά μζρθ ντομάτεσ. πζρνονται πεπόνια, καρποφηια, φαςόλια, αγγοφρια, κολοκφκια κλπ. Μεταφυτεφονται επί τόπου ντομάτεσ, πιπεριζσ, μελιτηάνεσ κ.α. Ιοφλιοσ Σα ποτίςματα και ςκαλίςματα γίνονται ςυχνότερα. υγκομίηονται τομάτεσ, κολοκφκια, πατάτεσ, πιπεριζσ, μπάμιεσ, μελιτηάνεσ, φαςόλια, αντράκλα, πεπόνια, καρποφηια. πζρνονται ςτα ανοικτά, καλοκαιρινζσ πατάτεσ και όψιμα κολοκφκια, φαςόλια, αγγοφρια, ραπάνια. Μεταφυτεφονται νεροκρζμμυδα, πράςα, κουνουπίδια, κραμβολάχανα, γουλιά κλπ.
Αφγουςτοσ Εξακολουκοφν οι ίδιεσ περιποιιςεισ. υγκομίηονται φαςόλια, κρεμμφδια ξθρά, ςκόρδα, τομάτεσ, πιπεριζσ, μελιτηάνεσ, πεπόνια, καρποφηια, αγγοφρια, διάφοροι ςπόροι. πζρνοντασ όψιμα φαςόλια, κολοκφκια, καρότα, αντίδια κ.α. Μεταφυτεφονται πράςα, κουνουπίδια, παντηάρια, κραμβολάχανα κλπ. Σεπτζμβριοσ Σα ποτίςματα λιγοςτεφουν κακϊσ και τα ςκαλίςματα. υγκομίηονται τα ίδια είδθ λαχανικϊν με αυτά του προθγουμζνου μινα. πζρνονται ςπανάκια, μαροφλια, κρεμμφδια, ραδίκια, ραπανάκια. Οκτώβριοσ υγκομίηονται, γλυκοπατάτεσ, πράςα, κουνουπίδια, κραμβολάχανα, γουλιά, λαχανίδεσ, παντηάρια, ςζλινα, ρζβεσ κλπ. Μεταφυτεφονται αγκινάρεσ και ςπζρνονται κουκιά, μπιηζλια, κρεμμφδια, ςκόρδα.
Νοζμβριοσ Αρχίηουν τα βακιά ςκαψίματα και οι λιπάνςεισ κακϊσ και θ προετοιμαςία των κερμοςπορείων. υγκομίηονται, ςζλινα, κουνουπίδια, κραμβολάχανα, γουλιά, ρζβεσ, λαχανίδεσ, παντηάρια, πράςα. πζρνονται κουκιά, μπιηζλια, μαροφλια ςε κερμοςπορεία, καρότα, αντίδια, ραπάνια. Δεκζμβριοσ Εξακολουκοφν τα αναγκαία ςκαψίματα και κοπρίςματα. Ετοιμάηονται τα κερμοςπορεία. υγκομίηονται κουνουπίδια, κραμβολάχανα, πράςα, ρζβεσ, ςζςκουλα, ςζλινα κ.α. πζρνονται κουκιά, μπιηζλια και ςε κερμοςπορεία αντίδια, μαροφλια πεπόνια, αγγοφρια, τομάτεσ κλπ. για πολφ πρϊιμθ καλλιζργεια.
Διατροφική αξία λαχανικών Θ κατανάλωςθ λαχανικϊν ζχει ςθμαντικά οφζλθ για τθν υγεία μασ, αποτελϊντασ μζροσ τθσ ιςορροπθμζνθσ διατροφισ. Με διατροφι πλοφςια ςε λαχανικά ο οργανιςμόσ μασ επωφελείται με άφκονα αντιοξειδωτικά που δρουν προςτατευτικά ενάντια ςε αςκζνειεσ, όπωσ ο καρκίνοσ, τα καρδιαγγειακά κ.ά. Σα λαχανικά περιζχουν αρκετό νερό, ελάχιςτο λίποσ, κακόλου χολθςτερόλθ και λίγεσ κερμίδεσ. Επιπλζον, παρζχουν άφκονεσ βιταμίνεσ, όπωσ το φυλλικό οξφ, θ βιταμίνθ Α, θ βιταμίνθ Κ, θ βιταμίνθ C, οι βιταμίνεσ του ςυμπλζγματοσ B, τα καροτενοειδι, κακϊσ και μζταλλα, ενϊ βοθκοφν ςτθ διατιρθςθ του βάρουσ μασ και ςτθν καλι υγεία του δζρματοσ και των μαλλιϊν. θμαντικό είναι να αναφερκεί ότι θ περιεκτικότθτα ςε όλα τα παραπάνω κρεπτικά ςυςτατικά είναι θ βζλτιςτθ όταν τα λαχανικά καταναλϊνονται φρζςκα και ωμά.
Ντομάτα Θ ντομάτα αποτελείται ςχεδόν αποκλειςτικά από νερό (94,5%) και ζνα ςφνολο κρεπτικϊν ςυςτατικϊν. Είναι ιδιαίτερα πλοφςια ςε βιταμίνθ C, βιταμίνθ Α, μεγάλεσ ποςότθτεσ κιτρικϊν και οξαλικϊν οξζων, β-καροτζνιο, φολικό οξφ, βιταμίνθ Ε, ςελινιο, κάλιο, μαγνιςιο, αςβζςτιο, φϊςφορο, ςίδθρο, ψευδάργυρο, χαλκό και μαγγάνιο. Θ ντομάτα διακζτει υψθλά ποςοςτά βιταμίνθσ C, βοθκϊντασ ςτθν ενίςχυςθ τθσ άμυνασ του οργανιςμοφ. Θ κατανάλωςθ μιασ ςαλάτασ 2 ντοματϊν είναι ικανι να καλφψει κατά το ιμιςυ τθν θμεριςια ανάγκθ του ανκρϊπινου οργανιςμοφ ςτθ βιταμίνθ αυτι. Περιζχει επίςθσ μεγάλθ ποςότθτα τθσ αντιοξειδωτικισ ουςίασ λυκοπζνθσ, ενϊ δεν περιζχει χολθςτερόλθ, ςχεδόν κακόλου νάτριο, οφτε κορεςμζνα λίπθ.
πανάκι Σο ςπανάκι ανικει ςτα πράςινα φυλλϊδθ λαχανικά και ζχει υψθλι διατροφικι αξία. Είναι πλοφςιο ςε αντιοξειδωτικά, ειδικά όταν είναι φρζςκο. Είναι πλοφςια πθγι βιταμίνθσ Α, βιταμίνθσ C, βιταμίνθσ Ε, βιταμίνθσ Κ, μαγνθςίου, μαγγανίου, φυλλικοφ οξζοσ, ςιδιρου (ςτθ λιγότερο απορροφιςιμθ μορφι), βιταμινϊν του ςυμπλζγματοσ Β και αςβεςτίου. Ζχει υψθλι περιεκτικότθτα ςε αντιοξειδωτικζσ ουςίεσ, όπωσ τα φλαβονοειδι και οι πολυφαινόλεσ. Αρακάσ Ο αρακάσ είναι ζνα από τα πιο κρεπτικά λαχανικά. υγκεκριμζνα, είναι πλοφςιοσ ςε φυλλικό οξφ, βιταμίνθ C, φυτοςτερόλεσ (όπωσ θ β- ςιτοςτερόλθ), βιταμίνθ Κ, καροτζνιο, λουτεΐνθ και βιταμίνθ Α. Επιπρόςκετα, ο αρακάσ είναι καλι πθγι βιταμινϊν του ςυμπλζγματοσ Β, κακϊσ και ιχνοςτοιχείων, όπωσ το αςβζςτιο, ο ςίδθροσ, ο χαλκόσ, ο ψευδάργυροσ και το μαγγάνιο.
Πιπεριά Οι πιπεριζσ ζχουν αξιοςθμείωτεσ ευεργετικζσ ιδιότθτεσ, γι αυτό είναι ςθμαντικό να τισ καταναλϊνουμε ςυχνά. Θ πράςινθ πιπεριά ενιςχφει το ανοςοποιθτικό μασ ςφςτθμα, κακϊσ αποτελεί μία πολφ καλι πθγι βιταμίνθσ C. Θ εν λόγω βιταμίνθ βοθκά ςτθν πρόλθψθ του κρυολογιματοσ και γενικότερα, των λοιμϊξεων. Επίςθσ, είναι πλοφςια ςε βιταμίνεσ Α, Β6, κάλιο, φυλλικό οξφ και φλαβονοειδι. Θ κόκκινθ και θ πορτοκαλί πιπεριά είναι πλοφςιεσ ςε αντιοξειδωτικζσ ουςίεσ, λυκοπζνιο, βιταμίνθ Κ, Α, C. Θ κατανάλωςι τουσ ςυμβάλλει ςτθ διατιρθςθ τθσ υγείασ των ματιϊν και τθσ όραςθσ. Γενικότερα, οι πιπεριζσ όλων των χρωμάτων είναι πλοφςιεσ ςε βιταμίνεσ του ςυμπλζγματοσ Β, ςε φυλλικό οξφ, βιταμίνθ Α και C, λυκοπζνιο, κακϊσ και καροτενοειδι. Ζχουν ιςχυρι αντιοξειδωτικι δράςθ, με αποτζλεςμα να ςυμβάλλουν ςτθν πρόλθψθ καρδιαγγειακϊν πακιςεων και ςτθν αντιγιρανςθ. Σαυτόχρονα, θ κατανάλωςθ χρωματιςτϊν λαχανικϊν, όπωσ είναι οι πιπεριζσ, μπορεί να κωρακίςει τον οργανιςμό μασ απζναντι ςε λοιμϊξεισ και ςτο κοινό κρυολόγθμα.
Μαϊδανόσ Ο μαϊδανόσ ζχει βιταμίνεσ Α, C και, ςε μικρζσ ποςότθτεσ, οριςμζνεσ του ςυμπλζγματοσ Β (Β1, Β2, Β3 και Β6) κακϊσ και λίγο αςβζςτιο, μαγνιςιο και κάλιο. Επιπλζον είναι μια καλι πθγι φυλλικοφ οξζωσ και ςιδιρου. Σο πράςινο «βότανο», είναι εξαιρετικό διουρθτικό, το οποίο ςυμβάλλει ςτθν καλφτερθ λειτουργία του νεφροφ. Χάρθ ςτθ διουρθτικι δράςθ του, ο οργανιςμόσ μασ απαλλάςςεται από το περιττό νάτριο, αλλά και από κάκε επιβλαβι ουςία. ζληνο Ανεξάρτθτα από τθ μορφι του περιζχει βιταμίνεσ Α, C και ςθμαντικζσ ποςότθτεσ βιταμινϊν του ςυμπλζγματοσ Β. Θεωρείται, ακόμθ, πθγι αρκετϊν ιχνοςτοιχείων, όπωσ αςβεςτίου, ςιδιρου, μαγνθςίου και καλίου. Χάρθ ςτθν αυξθμζνθ περιεκτικότθτά του ςε φυτικζσ ίνεσ και ςε ςυνδυαςμό με τισ λίγεσ κερμίδεσ που αποδίδει ςτον οργανιςμό, το ςζλινο βοθκά ςτθν αντιμετϊπιςθ των πεπτικϊν προβλθμάτων και τθσ μειωμζνθσ όρεξθσ.
Άνηθοσ Καλι πθγι ανόργανων ςυςτατικϊν, όπωσ αςβεςτίου, μαγγανίου, ςιδιρου, μαγνθςίου. τθ φαρμακευτικι θ δράςθ του κεωρείται ευεργετικι κατά διαφόρων κολικϊν, ενϊ χρθςιμοποιείται και ςαν διουρθτικό και τονωτικό. Επιπλζον, ο Άνθκοσ ζχει αντιφλεγμονϊδεισ ιδιότθτεσ, είναι διουρθτικόσ και καταπολεμά τθν αχπνία, όπωσ και τθν κακοςμία του ςτόματοσ. Κουνουπίδι Είναι πλοφςιο ςε νερό, βιταμίνθ C, Α (καροτίνθ), κάλιο, φϊςφορο, αςβζςτιο. Σα ςυςτατικά που περιζχει το κουνουπίδι κεωρείται ότι βοθκοφν τθν αντίςταςθ του οργανιςμοφ ςτισ αςκζνειεσ, ενιςχφοντασ το ανοςοποιθτικό ςφςτθμα.
Μπρόκολο Παρόλο που τα μπρόκολο περιζχει 91% νερό ςυνειςφζρει ςτο διαιτολόγιο ςθμαντικζσ ποςότθτεσ κρεπτικϊν ουςιϊν. Είναι ιδιαίτερα πλοφςιο ςε βιταμίνθ C, φολικό οξφ, βιταμίνθ Β1, βιταμίνθ Α, Β-καροτίνθ, ςίδθρο, μαγνιςιο, κάλιο, αςβζςτιο και ςχεδόν ςε όλα τα υπόλοιπα ιχνοςτοιχεία και βιταμίνεσ ενϊ αποτελεί κφρια πθγι κυτταρινϊν. Λάχανο Ανεξαρτιτωσ χρϊματοσ, το λάχανο είναι πλοφςια πθγι βιταμίνθσ C, μαγνθςίου, φυλλικοφ οξζοσ, βιταμινϊν του ςυμπλζγματοσ B, καλίου και αντιοξειδωτικϊν ουςιϊν, όπωσ οι ινδόλεσ και οι ςουλφοραφάνεσ. Ωςτόςο όπωσ προκφπτει από ζρευνεσ, το μοβ λάχανο ζχει περιςςότερεσ αντιοξειδωτικζσ ουςίεσ από το άςπρο, ενϊ θ περιεκτικότθτά του ςε βιταμίνθ C είναι 6-8 φορζσ μεγαλφτερθ. Σο λάχανο μάλιςτα ενδείκνυται για καπνιςτζσ, άτομα επιρρεπι ςτισ ιϊςεισ και όςουσ βιϊνουν ζντονο ςτρεσ.
Μαροφλι Πλοφςιο ςε λουτεΐνθ και καροτενοειδι, το μαροφλι ζχει αναμφίβολα μεγάλθ κρεπτικι αξία. Είναι ευεργετικό εξαιτίασ των βιταμινϊν Α, Β, C και E, ενϊ λόγω τθσ χλωροφφλλθσ, ζχει ιςχυρι αντικαρκινικι δράςθ και ταυτόχρονα ενιςχφει το ανοςοποιθτικό ςφςτθμα. Σο μαγγάνιο που περιζχει, βοθκά ςθμαντικά ςτθν καλι λειτουργία του μεταβολιςμοφ, ενϊ το χρϊμιο προςτατεφει από τισ καρδιακζσ πακιςεισ. Σζλοσ, οι φυτικζσ ίνεσ του, μειϊνουν τα επίπεδα χολθςτερόλθσ και βοθκοφν ςτθ λειτουργία τθσ πζψθσ. Ραδίκια Σα ραδίκια είναι ςθμαντικι πθγι βιταμίνθσ C και πολλϊν άλλων ευεργετικϊν ςυςτατικϊν για τον οργανιςμό. Πλοφςια ςε καροτενοειδι κακϊσ και ςε ανόργανα ςτοιχεία όπωσ είναι το κάλιο, το νάτριο και το μαγνιςιο αλλά και βιταμίνεσ Β1 και Β2, αποτελοφν το ιδανικό ςυνοδευτικό για κρζασ και ψάρια. Είναι πλοφςια πθγι βιταμίνθσ C, ενϊ κλινικζσ ζρευνεσ ζδειξαν ότι ςυμβάλλουν ςτθν καταπολζμθςθ αςκενειϊν, που ςχετίηονται με το ςυκϊτι και τθ χολι.
Και ο δικόσ μασ λαχανόκηποσ.. Αρχζσ Νοζμβρθ ξεκινιςαμε ςιγά ςιγά τθν προςπάκειά μασ για τθν δθμιουργία λαχανόκθπου. Οι μακθτζσ με πολφ μεγάλθ προκυμία ζςκαψαν και περίφραξαν το χϊρο ςτον οποίο φυτζψαμε τα χειμερινά λαχανικά μασ. Κρεμμφδια, ςπανάκι, αρακά, αντίδια και παηιά.
Επίςθσ φτιάξαμε κάδο κομποςτοποίθςθσ χρθςιμοποιϊντασ πολφ απλά υλικά: ξφλινεσ παλζτεσ και γεωφφαςμα. Οι μακθτζσ με τθν βοικεια και κακοδιγθςθ του Διευκυντι του Γυμναςίου κ. Καγιοφλθ Δθμιτρθ και του γυμναςτι κ. Σίκου Γιάννθ ςυναρμολόγθςαν τισ παλζτεσ και τισ κάλυψαν με το γεωφφαςμα. τθ ςυνζχεια τοποκζτθςαν μζςα ςτον κάδο κομποςτοποίθςθσ τα ξερά φφλλα που μάηεψαν από τθν αυλι.
Δυςτυχϊσ τα αντίδια, τα μαροφλια και τα παηιά δεν άντεξαν ςτο πολφ κρφο. Για μασ είναι ωςτόςο μια καλι αρχι μιασ και πρϊτθ φορά επιχειροφμε να κάνουμε λαχανόκθπο ςτθν αυλι του ςχολείου μασ. Ζτςι προσ το μζςα Απριλίου το ςπανάκι και τα κρεμμφδια ιταν ζτοιμα για ςυγκομιδι ενϊ ο αρακάσ ζβγαλε λουλοφδια..