"Ψυχαναλυση". Η Ιατρικη Ζ Ηαηξηθε ερεη θζαζεη ζην ηεινο. Απην δελ ζεκαηλεη πσο απνδεηρζεθε αλαπνηειεζκαηηθε, πσο ε πξννδνο ηεο αλαθνπεθε, πσο ρξεηαδεηαη κηα ζηξνθε πξνο "ελαιιαθηηθεο" κεζνδνπο. Ζ Ηαηξηθε εηλαη απνηειεζκαηηθε νζν πνηε, πξνρσξεη κε ηιηγγησδεηο ξπζκνπο, ρσξνο γηα ελαιιαθηηθεο κεζνδνπο ππαξρεη. Νηαλ ιεσ πσο ε Ηαηξηθε ερεη θζαζεη ζην ηεινο, ελλνσ ην "ηεινο" κε ηελ πξσηε ειιεληθε ελλνηα ηεο ιεμεο σο ζςνηελεζη. Ζ Ηαηξηθε ερεη θζαζεη ζην ηεινο. Απηε ε θξαζε ζειεη λα πεη νηη ε Ηαηξηθε ερεη ζπληειεζζεη. Νκσο πσο ζπκβηβαδεηαη ηνπην κε ν,ηη εηπσζεθε πξνεγνπκελσο, θαη πνπ νινη γλσξηδνπκε, πσο ε Ηαηξηθε αθκαδεη; Ξσο κπνξνπκε λα κηινπκε γηα ζπληειεζε, γηα νινθιεξσζε ηεο Ηαηξηθεο θαη ηεο απνζηνιεο ηεο; Ζ θξαζε "ε Ηαηξηθε ερεη θζαζεη ζην ηεινο" δελ αλαθεξεηαη ζε επηκεξνπο ηαηξηθα ζεκαηα. Ζ θξαζε ερεη ππνςε εθεηλν πνπ νξηδεη ηελ Ηαηξηθε ζηελ νπζηα ηεο, ζεζπηδεη ηα νξηα θαη δηαγξαθεη ηε κνξθε ηεο. Ζ Ηαηξηθε ερεη θζαζεη ζην ηεινο, ερεη ζπληειεζζεη, υρ Ιαηπικη. Ζ Ηαηξηθε ερεη εμαληιεζεη ηε δπλαηνηεηα ηεο νπζηαο ηεο, δειαδε λα εηλαη απην πνπ εηλαη. Ζ Ηαηξηθε, θαη κ απηελ ηε ιεμε ελλνεηηαη ε αξραηα ειιεληθε, ε δπηηθε θαη ζεκεξα ε πιαλεηηθε Ηαηξηθε, παηξλεη ηε κνξθε ηεο κε ηελ ειεπζε ζε ινγν ελνο θπξηαξρνπ ζηνηρεηνπ ηεο νςηκεο ειιεληθεο λνεζεο: ηεο αληηδηαζηνιεο ηεσνηρ θαη θςζηρ. Δδσ ε ΡΔΣΛΖ νξηδεηαη σο ε αξρε γηα ηα "ηερλεηα" πξαγκαηα, ηα νπνηα θαη ερνπλ ηελ ΘΗΛΖΠΗΛ (αξηζηνηειηθα: θηλεζε θαη ζηαζε, απμεζε θαη θζηζε, αιινησζε) ΔΛ ΑΡΝΗΠ ΚΔΛ ΑΙΙ' Ν ΘΑΘ' ΑΡΑ. Ζ ΦΠΗΠ νξηδεηαη σο ε αξρε γηα ελα "θπζηθν" πξαγκα, ην νπνην ερεη ηελ ΘΗΛΖΠΗΛ ΘΑΘ' ΔΑΡΝ ΘΑΗ ΚΖ ΘΑΡΑ ΠΚΒΔΒΖΘΝΠ 1. Ρνπην δηεπθξηληδεηαη απν ηνλ Αξηζηνηειε αθξηβσο κε ην παξαδεηγκα ηεο Ηαηξηθεο - ελα "παξαδεηγκα" ην νπνην ζπγρξνλσο δηαηππσλεη θαη θαζνξηδεη θαη εηζη ζεζπηδεη απαμ δηα παληνο απην πνπ ζηελ ηζηνξηα ηνπ Διιεληζκνπ θαη ηεο Γπζεο εθηνηε θαιεηηαη "Ηαηξηθε": 1 Φπζηθα Β1, 192 β 22. 1
ΙΔΓΩ ΓΔ ΡΝ ΚΖ ΘΑΡΑ ΠΚΒΔΒΖΘΝΠ, ΝΡΗ ΓΔΛΝΗΡ' ΑΛ ΑΡΝΠ ΑΡΩΗ ΡΗΠ ΑΗΡΗΝΠ ΓΗΔΗΑΠ ΩΛ ΗΑΡΟΝΠ. ΑΙΙ' ΝΚΩΠ Ν ΘΑΘΝ ΓΗΑΕΔΡΑΗ ΡΖΛ ΗΑΡΟΗΘΖΛ ΔΣΔΗ, ΑΙΙΑ ΠΚΒΔΒΖΘΔΛ ΡΝΛ ΑΡΝΛ ΗΑΡΟΝΛ ΔΗΛΑΗ ΘΑΗ ΓΗΑΕΝΚΔΛΝΛ. ΓΗΝ ΘΑΗ ΣΩΟΗΕΔΡΑΗ ΞΝΡ' ΑΞ' ΑΙΙΖΙΩΛ. 2 Ν Heidegger κεηαθξαδεη απην ην ρσξην ζην θεηκελν κε ηνλ ηηηιν "Vom Wesen und Begriff der θύζηο. Aristoteles, Physik, B, 1" ["Γηα ηελ νπζίσζε θαη ηελ ελλνηα ηεο ΦΠΔΩΠ. Αξηζηνηειεο, Φπζηθα, Β, 1"]: Ich füge aber hinzu <das nicht in der Weise des Beihergekommenen>, weil ja einer wohl von sich aus für sich selbst das (Ausgängliche und Verfügende) Urtümliche der <Gesundheit> werden dürfte und dabei doch zugleich Arzt sein könnte; aber gleichwohl hat er das ärztliche Sichauskennen bei sich, nicht sofern er gesundet, vielmehr sind für diesen Fall in einem und demselben Menschen zusammengekommen, Arzt zu sein und zu gesunden; deshalb besteht auch Beides je und je für sich voneinander getrennt. Ξξνζζεησ δε <ην νρη κε ηνλ ηξνπν ηνπ ζπκβεβεθνηνο> δηνηη βεβαησο θαπνηνο ζα κπνξνπζε αθεαπηνπ λα γηλεη γηα ηνλ εαπην ηνπ ην (απαξρηδνλ θαη δηαζεηνλ) αξρεγνλν ηεο πγεηαο, θαη παιη ζπγρξνλσο λα εηλαη θαη ηαηξνο αιια νκσο ηελ ηαηξηθε γλσζε ηελ ερεη ζςμπηυμαηικα, θαη νρη θαζνζνλ γηλεηαη πγηεο. Απισο ζ απηελ ηελ πεξηπησζε ζπλεπεζε ζε ελαλ θαη ηνλ απην αλζξσπν λα εηλαη ηαηξνο θαη λα γηλεηαη πγηεο γη απην θαη εηλαη ηα δπν παληνηε ρσξηζηα ην ελα απν ην αιιν. Θαη ν Heidegger ζπλερηδεη: Aristoteles, der Sohn eines Arztes, gebraucht gern, auch in anderen Zusammenhängen, Beispiele aus der ärztlichen ΞΟΑΜΗΠ. Hier setzt er den Fall eines sich selbst behandelnden und dabei Ν Αξηζηνηειεο, γηνο ηαηξνπ, ρξεζηκνπνηεη ζπρλα, θαη ζε αιιεο πεξηζηαζεηο, παξαδεηγκαηα απν ηελ ηαηξηθε ΞΟΑΜΗ. Δδσ παηξλεη ηελ πεξηπησζε ελνο ηαηξνπ ν νπνηνο ζεξαπεπεη ηνλ εαπην ηνπ θαη γηλεηαη πγηεο. 2 Φπζηθεο Αθξναζεσο Β1, 192 β 23-27. 2
gesundenden Arztes. Zwei Arten von Bewegtheit sind da eigentümlich ineinander verschränkt: die ΗΑΡΟΔΠΗΠ, d.h. die Verarztung als ΡΔΣΛΖ, und die ΓΗΑΗΠΗΠ, d.h. die Gesundung als ΦΠΗΠ. Beide Bewegungen sind für den gesetzten Fall des sich selbst behandelnden Arztes in einem und demselben Seienden, in diesem bestimmten Menschen. Das gilt sogar von der jeweiligen ΑΟΣΖ der beiden Bewegungen. Der Arzt hat die ΑΟΣΖ der Gesundung ΔΛ ΔΑΡΩ, in sich, aber nicht ΘΑΘ ΑΡΝΛ, nicht gemäß seiner selbst, nicht sofern er Arzt ist. Das Arztsein ist nicht die ausgängliche Verfügung über die Gesundung, sondern das Menschsein und dieses auch nur sofern der Mensch ein ΕΩΝΛ ist, Lebendes, das nur lebt, indem es leibt. Wie wir ja auch sagen: die gesunde, widerstandsfähige Natur ist der eigentliche Ausgang der und die ausgängliche Verfügung über die Gesundung; ohne diese ΑΟΣΖ bleibt alle Verarztung vergeblich. Dagegen hat der Arzt die ΑΟΣΖ der Verarztung in sich; das Arztsein ist der Ausgang und die Verfügung der Behandlung. Aber diese ΑΟΣΖ, nämlich der sich auskennende Vorblick (ΡΔΣΛΖ) auf das, was Gesundheit ist und zu ihrer Erhaltung und Rückgewinnung gehört (das ΔΗΓΝΠ ΡΖΠ ΓΗΔΗΑΠ), diese ΑΟΣΖ ist nicht in dem Δδσ δπν εηδε θηλεζεσο ζπκπιεθνληαη κεηαμπ ηνπο θαηα ηδηαδνληα ηξνπν: ε ΗΑΡΟΔΠΗΠ, δειαδε ην "γηαηξεκα" σο ΡΔΣΛΖ θαη ε ΓΗΑΗΠΗΠ, δειαδε ε πγηαλζε σο "ΦΠΗΠ". Θαη νη δπν θηλεζεηο, ζ απηελ ηελ πεξηπησζε ηνπ ηαηξνπ ν νπνηνο ζεξαπεπεη ηνλ εαπην ηνπ, εηλαη ζε ελα θαη ην απην νλ, ζ απηνλ ηνλ νξηζκελν αλζξσπν. Απην καιηζηα ηζρπεη γηα ηελ εθαζηνηε ΑΟΣΖ ησλ δπν "θηλεζεσλ". Ν ηαηξνο ερεη ηελ ΑΟΣΖ ηεο πγεηαο ΔΛ ΔΑΡΩ, ενηορ ηνπ, νκσο νρη ΘΑΘ ΑΡΝΛ, νρη θαζνζνλ εηλαη ιαηπορ. Ζ αξρε γηα ηελ πγεηα δελ εηλαη ν ηαηξνο σο ηαηξνο αιια ν αλζξσπνο σο αλζξσπνο, θαη ηνπην παιη κνλνλ θαζνζνλ ν αλζξσπνο εηλαη ΕΩΝΛ, ελα δσληαλν ην νπνην δεη κνλνλ "εσονηαρ ζαπκα και οζηα". Νπσο αιισζηε ην ιεκε θη εκεηο: ε πγηεο, αλζεθηηθε "θπζε" εηλαη ε αθηεμνρελ απαξρε θαη ε θαηεμνρελ πξνδηαζεζε γηα ηελ πγηαλζε δηρσο απηελ ηελ ΑΟΣΖ θαζε ηαηξεπζε εηλαη καηαηε. Αληηζεησο ν ηαηξνο ερεη ηελ αξρε ηεο ηαηξεπζεο εληνο ηνπ. Ν ηαηξνο σο ηαηξνο εηλαη ε αξρε ηεο ζεξαπεηαο. Νκσο απηε ε ΑΟΣΖ, δειαδε ην πποϋπαπσον εηδεκνλ βλεμμα (ΡΔΣΛΖ) απηνπ ην νπνην εηλαη ε πγεηα θαη ην νπνην αλεθεη ζηε δηαηεξεζε θαη ζηελ επαλαθηεζε ηεο (ην ΔΗΓΝΠ ΡΖΠ ΓΗΔΗΑΠ), απηε ε ΑΟΣΖ δελ εηλαη ηδηνλ ηνπ αλζξσπνπ θαζνζνλ απηνο εηλαη αλζξσπνο, αιια εξζε επηπξνζζεησο. Απηνο ηελ ηδηνπνηεζεθε κνλνλ, κεηα απν επηγλσζε θαη 3
Menschen, sofern er Mensch ist, sondern sie ist dazu gekommen, von ihm erst durch Kenntnisnahme und Lernen angeeignet; und demzufolge ist auch die ΡΔΣΛΖ selbst in bezug auf die Gesundung je nur solches, was sich beiher einstellen kann. καζεζε θαη επνκελσο θαη ε ΡΔΣΛΖ ε ηδηα ζε ζρεζε κε ηελ πγηαλζε εηλαη παληνηε κνλνλ θαηη ην νπνην κπνξεη λα ζπκβεη εθ πεξηηξνπεο. Ζ ηαηξηθε ζεζπηδεηαη σο ηερλε, ε νπνηα ηερλε παξεκβαηλεη (ζπκ-βαηλεη!) ζηε θπζε θαη ηελ ππνβνεζεη ζηνλ δξνκν πξνο ηελ "πγεηα". Ζ ηαηξηθε ηερλε δελ εηλαη πξσηαξρηθα επηδεμηνηεηα αιια ην εηδεκνλ βιεκκα. Ζ ηερλε ηνπ ηαηξνπ εηλαη ελα ΔΗΓΔΛΑΗ θαη ελα ΔΞΗΠΡΑΠΘΑΗ. Ζ ηαηξηθε ηερλε εηλαη καιηζηα εθεηλν ην ιεζην βιεκκα ην νπνην ερεη δεη ηνλ αλζξσπν ζην θσο ηεο δηαηεξεζεο θαη ηεο απνθαηαζηαζεο ηεο πγεηαο. Νκσο κηα ηεηνηα γλσζε δελ αλαθεξεηαη κεκνλσκελα ζηνλ αλζξσπν. Ρα ηδηα ηα πξαγκαηα εηλαη πνπ "δηλνπλ γλσξηκηα" σο πξνο ηελ δπλεηηθε ηνπο σθειεηα ε βιαπηηθνηεηα γηα ηελ πγεηα. Πεκεξα απηε ε γλσζε ερεη παξεη θαζνιηθν ραξαθηεξα. Ζ ηξνθε, ν αεξαο, νη ιεγνκελεο "ζπλεζεηεο ηεο δσεο", ηα παληα δεισλνληαη κε ηνλ ραξαθηεξα θαξκαθνπ, ε ηνμηλεο. Ζ ηαηξηθε δελ εηλαη πιενλ κηα ηερλε νξηζκελε θαη πεξηνξηζκελε ζηελ πεξηνρε ηεο λνζνπ, αιια ερεη γηλεη "ηερλε ηνπ δελ" θαζνινπ. Δδσ αλεθεη θαη ε ςπρνινγηθνπνηεζε ηεο θαζε αλαθνξαο ηνπ αλζξσπνπ πξνο ηνπο αιινπο, πξνο ηα πξαγκαηα, πξνο ηνλ εαπην ηνπ. Ν ζεκεξηλνο αλζξσπνο "ςαρλεηαη", επηδησθεη ηελ "απηνεκπεηξηα" θαη ηελ "απηνγλσζηα", "επελδπεη" ζηηο "ζρεζεηο" ηνπ, καζαηλεη ηα παηδηα ηνπ απν βηβιηα γηα ηελ "παηδηθε ςπρνινγηα". Ζ δνπιεηα ηνπ ερεη πνιιεο θνξεο ηνλ ραξαθηεξα "εξγαζηνζεξαπεηαο" θαη ζηνλ ειεπζεξν ρξνλν ηνπ "εθηνλσλεηαη" "βγαδνληαο" ζπλαηζζεκαηα "πξνο ηα εμσ". Θαη εδσ αθνκε κπνξνπκε λα παξαθνινπζεζνπκε ηελ αξηζηνηειηθε εθζεζε ηεο ηαηξηθεο ζηηο ζεκεξηλεο ηεο εθθαλζεηο. Γηνηη ε ηαηξηθε, αθνκε θαη σο "ηερλε ηνπ δελ", κπνξεη λα ελλνεζεη σο ε ζην επαθξν θζαλνπζα δηαρεηξηζε ηεο θπζεο. Ζ "θπζε" δηαηεξεη ηνλ ηειεπηαην ινγν, εηλαη αθνκε "αηηην ηεο πγεηαο". 4
Νκσο απηε ε ζεσξεζε θξπβεη ηελ νπζηαζηηθε δηαζηαζε ηνπ ηη ερεη ζπκβεη: Ζ θπζε ερεη παπζεη λα εηλαη ην ζηνλ εαπην ηνπ ζεκειηνπκελν, ζηνλ εαπην ηνπ αλαθεξνκελν, απνιπην ΘΑΘ ΑΡΝ. Η θςζη εκσυπειηαι ζηην ηεσνη. Ν,ηη απν αησλεο πξνεηνηκαδνληαλ, μεζπα απξνθαιππηα ηδησο κε ηελ ειεπζε ηεο επηζηεκεο ε νπνηα θαιεηηαη "γελεηηθε". Ν αλζξσπνο δελ ελλνεηηαη πιενλ ΘΑΘ ΑΡΝΛ, σο αλζξσπνο, αιια σο απνηειεζκα πξνγξακκαηηζκνπ ηνπ "γελεηηθνπ θσδηθα", γηα ην νξηζηηθν "ζπαζηκν" ηνπ νπνηνπ ζεκεξα, ην 1994, βξηζθεηαη ζε εμειημε ν "Γαιηιαηνο", ελα απν ηα πιενλ κεγαιεπεβνια πξνγξακκαηα πνπ γλσξηζε πνηε ν θνζκνο. Ρα θεηκελα ηνπ Αξηζηνηειε, ηα νπνηα πξαγκαηεπνληαη ην Δηλαη ησλ νλησλ, εηλαη ηα "Φπζηθα". Πεκεξα ν Heidegger, γηα λα νλνκαζεη ηελ νπζηαζηηθε δηαζηαζε απηνπ ην νπνην εηλαη, ρξεζηκνπνηεη ην νλνκα "Ρερληθε". Ζ πνξεηα απν ηα "Φπζηθα" ζηελ "Ρερληθε" εηλαη ε πνξεηα ηεο αλαιεςεο ηεο θπζεο απν ηελ ηερλε. Ζ δπλαηνηεηα κηαο ηεηνηαο πνξεηαο δελ ζα κπνξνπζε πνηε λα πξνθπςεη εαλ δελ ππεξρε εδε ζηνλ ινγν ηνπ Αξηζηνηειε. Γηνηη εδσ πξσηα, ζηνλ Αξηζηνηειε, δηαθνξνπνηνπληαη: απην ην νπνην νθεηιεηαη ζηελ ΞΝΗΖΠΗ, θαη δηαγξαθεη ηνλ ρσξν ηεο ΡΔΣΛΖΠ, θαη απην ην νπνην αλαθπεηαη "θπζηθα" - ΦΠΗΠ. Αςηη ε ΦΠΗΠ ινηπνλ, σο "αλαθπεζε", ελλνεηηαη σο ην ζπκβαλ ηεο ειεπζεο ζηελ κνξθε 3. Ζ ΦΠΗΠ θαζηζηαηαη ΓΔΛΔΠΗΠ 4. Αληηζεησο ε θζνξα θαηλεηαη λα ζεσξεηηαη "θπζηθε" κνλνλ σο ΠΡΔΟΖΠΗΠ. Δδσ ερεη ηελ αξρε ηεο θαη ε ελλνεζε ηεο "πγεηαο" σο ηνπ "θπζηθνπ" θαη ηεο λνζνπ σο ζηεξεηηθνπ θαηλνκελνπ ηεο. Ρν "θπζηνινγηθν" θαζηζηαηαη θπξηαξρν. Ν δηηηνο πεξηνξηζκνο ηεο ΦΠΔΩΠ, αθελνο αλαθνξηθα κε ηνλ αλζξσπν σο ην ΞΝΗΖΡΗΘΝΛ ΑΗΡΗΝΛ γηα ηελ πεξηνρε ηεο ΡΔΣΛΖΠ θαη αθεηεξνπ κε ηνλ ηνληζκν ηεο γελεζεο απελαληη ζηε θζνξα, δηαγξαθεη ελαλ νπζηαζηηθν ραξαθηεξα ηεο κνηξαο ηεο δπηηθεο λνεζεο. Θαη ε θπζε σο ΓΔΛΔΠΗΠ, ζηηο επνρεο πνπ 3 193 β 12. 4 193 β 13. 5
αθνινπζνπλ, γηλεηαη πξννδεπηηθα αληηθεηκελν ηεο ΡΔΣΛΖΠ, π.ρ. κε ηελ αλαδεηεζε ηνπ "γελεζηνπξγνπ αηηηνπ", θαη, ζην ηεινο, δηλεη ηε ζεζε ηεο ζηε "γελεηηθε"... Αξγνηεξα ζα εθηεζνπλ ηρλε κηαο αιιεο δπλαηνηεηαο γηα ηελ ελλνεζε ηεο "θπζεο", ηεο "γελεζεο" θαη ηεο "θζνξαο", ηεο ζρεζεο ηνπ αλζξσπνπ καδη ηνπο. Απηα ηα ηρλε εξρνληαη απν ηελ πξσηε ειιεληθε λνεζε, ηελ πξσηε ΚΝΠΗΘΖ, νκσο ε δπλαηνηεηα ηελ νπνηα ππαηληζζνληαη εκεηλε αλεθπηπθηε. Ηζσο ησξα, νπνπ ν δξνκνο ηεο πιαησληθεο αξηζηνηειηθεο κεηαθπζηθεο ερεη θζαζεη ζην ηεινο, εθεηλε ε αιιε δπλαηνηεηα λα θαηαζηεη αλαγθε. Θαη ηζσο εναρ ηξνπνο απηεο ηεο αλαγθεο λα ππνδεισλεηαη κε ηελ ςπραλαιπζε, νπσο επηρεηξεηηαη λα γηλεη λνεηε εδσ. Νκσο πξνερεη λα παξαθνινπζεζνπκε ηελ ειεπζε απηνπ ηνπ ηεινπο θαζαξνηεξα, κεζα απν ηελ ζπληειεζε ηεο ηαηξηθεο. Ρν νηη ε ηαηξηθε ζηελ θαζεκεξηλνηεηα ηεο αζθεηηαη δηρσο λα ραλεη ζηηγκε γηα ηεηνηεο ζθεςεηο, δελ ζεκαηλεη ηηπνηε γηα ην δεηλν, ην ππεξβνιηθα δεηλν γηα λα απνηειεη απισο θαηη "αξλεηηθν", ην νπνην ερεη εδε απισζεη ηε ζθηα ηνπ επαλσ ζηνλ θνζκν θαη ζηνλ αλζξσπν πνπ ηνλ θαηνηθεη - ιαζνο, πνηνλ αλζξσπν; Νηαλ εδσ ν ηδηνο ν "αλζξσπνο" ερεη θαηαζηεη αληηθεηκελν ηεο ηερλεο; Ξνηα νλνκαηα κπνξνπλ αθνκε λα βαζηαδνπλ ν,ηη γηα ρηιηεηηεο νλνκαδαλ; Φπζε; Αλζξσπνο; Θνζκνο; Ρν θεηκελν, απν ην νπνην παξαηεζεθε ην πξνεγνπκελν απνζπαζκα, ν Heidegger ην εγξαςε ην 1939, πεξηπνπ εηθνζη ρξνληα πξηλ απν ηελ ειεπζε ηνπ "γελεηηθνπ θσδηθα". Π απην ην θεηκελν, ιηγν αξγνηεξα, ν Heidegger ζπλερηδεη: Die TEXNH kann der ΦΠΗΠ nur entgegenkommen, kann die Gesundung mehr oder weniger fördern; sie kann jedoch als ΡΔΣΛΖ niemals die ΦΠΗΠ ersetzen und selbst an ihre Stelle zur ΑΟΣΖ der Gesundheit a.s. werden. Das Ζ ΡΔΣΛΖ κπνξεη ηελ ΦΠΗ κνλν λα ηελ δηεπθνιπλεη, ηελ πγηαλζε ιηγνηεξν ε πεξηζζνηεξν λα ηελ πξνσζεζεη νκσο σο ΡΔΣΛΖ πνηε δελ κπνξεη λα αληηθαηαζηεζεη ηελ ΦΠΗ, λα παξεη ηελ ζεζε ηεο θαη λα γηλεη ε ηδηα ΑΟΣΖ ηεο ςγειαρ (κε ηνλ παιαην 6
träfe nur dann zu, wenn das Leben a.s. zu einem technisch herstellbaren Gemächte würde; in demselben Augenblick aber gäbe es auch keine Gesundheit mehr, so wenig wie Geburt und Tod. Bisweilen sieht es so aus, als rase das neuzeitliche Menschentum auf dieses Ziel los: daß der Mensch sich selbst technisch herstelle; ηξνπν). Απην ζα ζπλεβαηλε κνλνλ εαλ ε δσε (κε ηνλ παιαην ηξνπν) γηλνηαλ ελα "ηερληθα" δεκηνπξγεζηκν πξντνλ ηελ ηδηα ζηηγκε δελ ζα ππεξρε πιενλ πγεηα, νπηε γελλεζε θαη ζαλαηνο. Κεξηθεο θνξεο θαηλεηαη πσο ε ζπγρξνλε αλζξσπνηεηα θαηεπζπλεηαη ηιηγγησδσο πξνο απηνλ ηνλ ζθνπν: ο ανθπυπορ να παπαγει ηον εαςηο ηος ηεσνικα. Ζ γελεηηθε, κε ηελ νπνηα ε ζπγρξνλε ηαηξηθε θεξεηαη πξνο κηα θνξπθσζε ηεο, ερεη αδξαμεη απηελ αθξηβσο ηελ δπλαηνηεηα: "Ν αλζξσπνο λα παξαγεη ηνλ εαπην ηνπ ηερληθα". Θαη ε ηαηξηθε, ε νπνηα σο ηερλε ππεξεηεη ηε θπζε, νηαλ ζπιιακβαλεη θαη ηε θπζε αθνκε ηερληθα, εμαληιεη πιενλ ηνλ νξν ηεο ππαξμεο ηεο. Γηνηη νπνπ δελ ππαξρεη πιενλ θπζε, ραλεη θαη ε πγεηα ηελ αξρε θαη ην εδαθνο ηεο. Θαη αθνκε, νπνπ δελ πθηζηαηαη θακκηα ΝΓΝΠ ΔΗΠ ΦΠΗΛ, δειαδε θακκηα πγηαλζε, δελ ππαξρεη θαη ηαηξηθε. Απην πνπ ππαξρεη θαη απισλεηαη κε ην νλνκα ηεο ηαηξηθεο, εηλαη θαηη αιιν, δηρσο νλνκα δηθν ηνπ. Νκσο ε ηαηξηθε θαζεαπηελ ερεη θηαζεη ζην ηεινο. Θαη ην ηεινο ηεο ησξα κνιηο αξρηδεη. Ζ ηαηξηθε, ε νπνηα εκθαληδεηαη ζηελ Διιαδα κε ηε δηαθνξνπνηεζε ηερλεο θαη θπζεο, θαη ζπληειεηηαη ζηηο κεξεο καο, εηλαη γηα ηνλ αλζξσπν επηθηλδπλε. Λαη, απηε ε ηδηα ηαηξηθε, ε νπνηα ππεξεθαλεπεηαη γηα ηα επηηεπγκαηα ηεο, ε νπνηα, ιεγεηαη, "θαλεη ζαπκαηα", ζηελ νπνηα πνιινη απν καο αλαγλσξηδνπκε θαπνηα απνθαζηζηηθε παξεκβαζε γηα ηελ πγεηα ηελ δηθε καο, ε θνληηλσλ καο αλζξσπσλ, εηλαη γηα ηνλ αλζξσπν επηθηλδπλε - γηα ηνλ αλζξσπν νρη σο λνζνπληα αιια γηα ηνλ αλζξσπν υρ ανθπυπο. Ν ινγνο βξηζθεηαη ζην νηη ε ηαηξηθε ζεζπηδεηαη απν ηνπο Διιελεο σο ηερλε. Πηελ ηαηξηθε ν αλζξσπνο εμ ππαξρεο δελ ελλνεηηαη ζηελ θπζε ηνπ, δειαδε σο αλζξσπνο. Ν αλζξσπνο ελλνεηηαη ηεσνικα, κεζα απν ηελ επηρεηξεζε ηεο "ηαηξεπζεο". 7
Ν αλζξσπνο, ηνλ νπνην εκαζα ζηηο ηαηξηθεο κνπ ζπνπδεο, εηαλ αξρηθα ελαο ζθειεηνο. Ρα πξσηα εηε επαλσ ζην γξαθεην θαζε θνηηεηε αλεθε "ην θξαλην", ην νπνην θαλεηο πξνκεζεπνληαλ απν ηνπο παιαηνηεξνπο ε αγνξαδε ζε θαπνην ζπλνηθηαθν λεθξνηαθεην, θαη κειεηνπζε επαλσ ηνπ ηα "ηξεκαηα" θαη ηηο "απνθπζεηο". Γξεγνξα νκσο ε κειεηε επηθεληξσζεθε ζην "πησκα". Ρα πησκαηα εηαλ ζην Αλαηνκεην, κεζα ζε δεμακελεο απν θνξκνιε. Ρα αδξαρλακε κ ελα αγθηζηξν, ηα απισλακε ζε καθξνζηελα καξκαξηλα ηξαπεδηα θαη νηαλ ηειεησλακε ηελ "αζθεζε" ηα επηζηξεθακε ζηηο δεμακελεο ηνπο. Καζαηλακε επαλσ ηνπο ηεο αλαηνκηα. Νκσο πνιπ πξηλ απν ηηο αλαηνκηθεο γλσζεηο ζπλεβαηλε κηα αιιε καζεζε, αθαλεο θαη γη απην ξηδηθνηεξε. Αιιαδακε εκεηο νη ηδηνη. Δμνηθεησλνκαζηαλ κ απηα ηα ζθελσκαηα αλζξσπσλ σο ηα πιενλ αξκνδνληα αληηθεηκελα κειεηεο ησλ λνζνπλησλ αλζξσπσλ. Ν αλζξσπνο ηεο ηαηξηθεο, ηελ νπνηα νη ηαηξνη καζαηλνπλ θαη εμαζθνπλ, θαη ζσδνπλ δσεο, θξπβεη ζην βαζνο ηνπ ελαλ ζθειεην θη ελα πησκα. Εηζι βιεπεη παληα ν ηαηξνο ηνλ λνζνπληα αλζξσπν. Νζν αζθεη ηελ ηαηξηθε δελ ερεη, θαη δελ κπνξεη λα ερεη αιιε δπλαηνηεηα. Αληηθεηκελν ηερληθεο εηλαη ν αλζξσπνο θαη γηα ηελ ςπραλαιπζε, ζην ζεκεην πνπ ε ηαηξηθε ηεο επηβαιιεη ηνπο νξνπο ηεο. Νκσο ησξα δηαθξηλνπκε ηελ ηδηα ηελ νπζηα ηεο ηαηξηθεο λα πηνζεηεηηαη απν ηελ ςπραλαιπζε. Γηνηη ε ηελ ηαηξηθε ζεζπηδνπζα ζρεζε ηερλεο θαη θπζεο ππαξρεη ζην ζεκειην ηεο ζπλεζνπο ζεσξεζεο ηεο ςπραλαιπζεο σο ε ζρεζε Ich-Es. Ζ πξνγξακκαηηθε ξεζε ηνπ Φξνυλη Wo Es war, soll Ich werden ["Νπνπ εηαλ Es πξεπεη λα γηλεη Δγσ"] εηλαη ην ςπραλαιπηηθν νκνινγν ηεο πνξεηαο ηεο ηερλεο, ε νπνηα πξννδεπηηθα πθαξπαδεη ν,ηη αλεθε ζηελ θπζε. Αςηη ε ςπραλαιπζε εηλαη, κε κηα ιεμε ηνπ Heidegger γηα ηελ ςπρνινγηα ελ γελεη, τςσο-ηεσνικη. Νκσο νρη κνλνλ ν ηαηξνο θαη ν ςπραλαιπηεο αιια ν ηδηνο ν αλζξσπνο, νηαλ ελλνεη ηνλ εαπην ηνπ ζην πιαηζην πγεηαο θαη λνζνπ, δελ ηνλ ελλνεη πιενλ σο αλζξσπν αιια ηερληθα. Πε απνιπηε αληηζηνηρηα κε ηε βιαβε ελνο κεραλεκαηνο, ζεσξεη νηη ζηηο δηθεο ηνπ "ιεηηνπξγηεο" ππαξρεη θαπνηα "δεκηα". Αςηορ εηλαη ν εμεπηειηζκνο ηνπ αλζξσπνπ. Ζ ηαηξηθε εηλαη επηθηλδπλε δηνηη εμεπηειηδεη ηνλ 8
αλζξσπν - ηνλ θαζηζηα επηειε κε ην λα εμαληιεη ηελ ππνζηαζε ηνπ ζε ηερληθνπο νξνπο. Ν αλζξσπνο ζπξξηθλσλεηαη θαη παξακνξθσλεηαη, θαηαληα κνληειν ελνο πιεγκαηνο "κεραληζκσλ", γηλεηαη θαηη ην πεξα γηα πεξα ππνινγηζηκν, θαηαλνεζηκν θαη πξνβιεςηκν. Ζ ηαηξηθε, θαη καδη ηεο ε ςπραλαιπζε ζηε ζπλεζε ηεο ζεσξεζε, αγλννπλ παληεισο ην ΓΔΗΛΝΛ, ην νπνην θαπνηε ιερζεθε σο νλνκα γηα ηελ νπζησζε ηνπ αλζξσπνπ. Ζ ηαηξηθε, θαη απηε ε ςπραλαιπηηθε ελλνεζε ηνπ αλζξσπνπ παξακελνπλ θιεηζηεο γηα ην κπζηεξην. Δηζη θαλνπλ ηνλ αλζξσπν λα ιεζκνλεη πσο εηλαη αλζξσπνο. Θαη αθνκε πεξηζζνηεξν: λα κελ γλσξηδεη πιενλ θαλ ηη ζα πεη, λα εηζαη αλζξσπνο. Θαη απηε ε ηαηξηθε, κε ηνλ θηλδπλν πνπ εγθπκνλεη γηα ηνλ αλζξσπν σο αλζξσπν, ερεη θζαζεη ζην ζεκεξα απαξρηδνλ ηεινο ηεο. Δρεη ζπληειεζηεη ε απνζηνιε ηεο, ε νπνηα θαη ηελ εζεζπηζε σο ηαηξηθε ζηνπο ρξνλνπο ηνπ Αξηζηνηειε. Δδσ νκσο ζα εγεξζεη επηηεινπο ν θνηλνο λνπο: ε ηαηξηθε, ζα κνπ ζπκηζεη, δελ εηλαη, νπηε κπνξεη λα εηλαη ε ηαηξηθε ηνπ Αξηζηνηειε θαη ηνπ Ηππνθξαηε. Γελ κελεη ε ηδηα. Δμειηζζεηαη. Απην, ζα ζπλερηζεη, ην ιεζκνλεζα ηειεησο, ηελ εμειημε. Θαη γη απην βξεζεθα κπιεγκελνο ζε παξαδνμνινγηεο. Θαη εαλ ηνπ δεηεζσ λα κνπ δηεπθξηληζεη απην πνπ απνθαιεη "εμειημε ηεο ηαηξηθεο", κε απνξηα θαη κε θαρππνςηα, κεπσο ηνπ ζηελσ θαπνηα παγηδα, ζα κνπ πεη νηη ε ηαηξηθε, "νπσο νια", δελ κελεη ε ηδηα, αιια κε ηνλ θαηξν αιιαδεη κνξθε ζηελ πξνζπαζεηα ηεο λα αληηκεησπηζεη ηηο αζζελεηεο απνηειεζκαηηθνηεξα θιπ. Δηζη ε εδσ επαλαιακβαλνκελε θξαζε, πσο ε ηαηξηθε ερεη θζαζεη ζην ηεινο, εηλαη, ινγσ αθξηβσο ηεο εμειημεο ηεο, αλνεηε. Ζδε απν σξα λνησζσ λα κε βαξαηλεη, ηελ θνπσζε ηνπ θνηλνπ λνπ, ν νπνηνο ιεεη "πξσηα πγεηα", ν νπνηνο ρξεζηκνπνηεη ζηηο θαζεκεξηλεο ηνπ ζπλαληεζεηο σο ραηξεηηζκν ηηο ιεμεηο "γεηα ζνπ", θαη δελ θαηαιαβαηλεη ηηπνηε απν ηελ "γθξηληα" κνπ. Αο εηλαη. Ρνλ αθελσ ινηπνλ θαη ζπλερηδσ. Ρη αθνπζα εγσ ζηηο δηεπθξηληζεηο ηνπ γηα ηελ ελλνηα ηεο "εμειημεο"; Θαηαξρελ ε εμειημε θαζεαπηελ δελ εηλαη θαηλνκελν, δειαδε δελ εηλαη θαηη ην νπνην δεηρλεηαη αθεαπηνπ. Αθεαπηεο 9
δεηρλεηαη ε ηαηξηθε ηνπ Ηππνθξαηε, αθεαπηεο δεηρλεηαη ε ηαηξηθε ησλ παηεξσλ καο. Ζ "εμειημε" νκσο εηλαη εθεηλε ε επινοηζη ε νπνηα επηρεηξεη λα ενοποιηζει θαηλνκελα ηα νπνηα αθεαπησλ δεηρλνληαη σο δηαθνξα. Δηζη ε δαξβηληθε "εμειημε ησλ εηδσλ" ζπλελσλεη ζε ελα ζπλερεο νινλ ηηο δηαθνξεο κνξθεο ηεο "δσεο", εηζη ε "εμειηθηηθε ςπρνινγηα" ζπιιακβαλεη ζηελ ηδηα νπηηθε ηηο κνξθεο ηνπ βξεθνπο, ηνπ παηδηνπ, ηνπ ελειηθα, ηνπ γεξνληα. Θαη ε "εμειημε ηεο ηαηξηθεο" ηνπνζεηεη ζηνλ ηδην παξνλνκαζηε ηα Αζθιεπηεηα θαη ηα ζπγρξνλα θεληξα "ππεξεζησλ πγεηαο". Ζ ελλνηα ηεο εμειημεο καηαησλεη εμαξρεο θαζε δπλαηνηεηα λα αθεζεη ελα θαηλνκελν σο απην ην νπνην εηλαη. Αθ εο ζηηγκεο νκσο ηνπην, ην ΠΩΕΔΗΛ ΡΑ ΦΑΗΛΝΚΔΛΑ 5, θαηαζηεη αλαγθε, ηνηε νια αιιαδνπλ. Ρνηε ην θαζε πξαγκα εηλαη απην πνπ εηλαη, θαη εηλαη εν ονομαηι ηος, θαη ην νλνκα ηνπ δηαγξαθεη ηε κνξθε ηνπ θαη ηνπ ραξηδεη ηελ ππνζηαζε ηνπ. Ρνηε θαη ηα νλνκαηα ΦΠΗΠ, ΡΔΣΛΖ, ΗΑΡΟΗΘΖ, ΓΔΗΑ, επαλαθηνπλ ηε ζνβαξνηεηα ηνπο. Ρνηε ε ηαηξηθε κπνξεη λα εηλαη θαη παιη θαηη ην αθνξηζκελν θαη ην πεξαην, θαη εηζη κπνξεη θαπνηε λα θζαζεη ζην ηεινο ηεο. Ν,ηη ζεκεξα θαιεηηαη "ηαηξηθε" δελ απνδηδεηαη κε ηνπην ην νλνκα επαξθσο. Ζ ηαηξηθε ερεη θζαζεη ζην ηεινο. Ρν νλνκα ηεο αλεθεη ζε κηα γισζζα νκηινπκελε κελ, νκσο ζηελ πξαγκαηηθνηεηα λεθξε. Θαη ν,ηη εδσ αλαπηπρζεθε ζρεηηθα κε ηελ ηαηξηθε, δελ πεξηνξηδεηαη ζηελ ηαηξηθε. Δηλαη ε ηδηα ε επνρε, θαη ε κνηξα πνπ ηελ νξηδεη. Νρη κνλνλ ε ηαηξηθε. Νια ερνπλ θζαζεη ζην ηεινο. Αθνκε ζπαληα γηλεηαη ζπλεηδεζε πσο νλνκαηα ηα νπνηα δηαγξαθνπλ ηνλ ρσξν ηεο θαηνηθεζεο καο: εκεξα θαη λπρηα, αλδξαο θαη γπλαηθα, δσε θαη ζαλαηνο, ζενο θαη αλζξσπνο, εηλαη νλνκαηα κηαο γισζζαο λεθξεο. Ν νπξαλνο πνπ καο ραξηδε ηελ ζθεπε ηνπ εηλαη αζηξα ζβπζκελα απν θαηξν, πνπ κνλνλ ινγσ ηεο απνζηαζεσο εμαθνινπζνπλε λα ζηειλνπλ ηελ ιακςε ηνπο. Ζ εηδεζε ηνπ ηεινπο ηνπο αθνκε δελ ερεη θηαζεη παληνπ, θη αο ηαμηδεπεη κε ηελ ηαρπηεηα ηνπ θσηνο. Ν θνζκνο εγηλε νινθιεξνο κηα απνξηα. Ρα ηδηα ηα πξαγκαηα εηλαη ηα ΑΞΝΟΝΚΔΛΑ, θαη γπξεπνπλ ην νλνκα ηνπο. Ηζσο ελαο 5 Αξηζηνμελνο. 10
ζεκεξα αξκνδσλ ηνπνο δηακνλεο γηα ηνλ αλζξσπν λα εηλαη αθξηβσο η γειηονια ηος αποποςμενος. Απηε ε απνξηα δηαθεξεη απν ν,ηη ελλννπκε ζπλεζσο νηαλ ιεκε "ερσ κηα απνξηα". Γηνηη ησξα ε απνξηα ηνπ θνζκνπ εηλαη ηεηνηα πνπ δελ επηηξεπεη πιενλ ηελ απνζηαζε ηνπ Δγσ ην νπνην "ερεη κηα απνξηα", θαη ερνληαο ηελ παξακελεη απην ην "Δγσ". Ρσξα ε γεηηνληα ηνπ απνξνπκελνπ ζπκπαξαζεξλεη θαζε απνζηαζε ζην πεξαζκα ηεο. Π απηελ ηελ απνξηα ν ΑΞΝΟΝΠ εηκαη πξσηα εγσ, θαη καιηζηα πξσηα σο πξνο ηνλ ηδην κνπ ηνλ εαπην. Θαη ηνπην επηζεο εηπσζεθε ζε ελαλ ειιεληθν ινγν, νκσο επξεπε, θαηλεηαη, λα κεηλεη αγλνεκελν. Θαη θαπνηε, ζην ραξακα ηνπ ηεινπο, ζπκβαηλεη κηα ζπλνκηιηα καδπ ηνπ. Δλα ζρεδηαζκα ηνπ Hölderlin κε ηνλ ηηηιν Mnemosyne αξρηδεη σο εμεο: Ενα ζημαδι ειμαζηε, ανεπμηνεςηοι Ein Zeichen sind wir, deutungslos Απονοι ειμαζηε κι εσοςμε ζσεδον Schmerzlos sind wir und haben fast Χαζει ηη γλυζζα ζηα ξενα. Die Sprache in der Fremde verloren 11