Τίτλος Εγγράφου: Σελίδα 2 από 82 ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ 1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ 5 1.1 Σκοπός της Μελέτης 5 1.2 Νομοθετικό Πλαίσιο και Οδηγίες για την Ειδική Οικολογική Αξιολόγηση των NATURA 2000 5 1.3 Προκαταρκτικά Βήματα: Στάδιο 1 Έλεγχος 8 2 ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ 11 2.1 Εισαγωγή 11 2.1.1 Επισκόπηση του Έργου 11 2.2 Κατασκευή του Αγωγού και Δοκιμαστική Λειτουργία 12 2.2.1 Μέθοδοι Κατασκευής 12 2.2.1.1 Τοπογραφική Αποτύπωση και Καθαρισμός Ζώνης Εργασίας 12 2.2.1.2 Απομάκρυνση Επιφανειακής Στοιβάδας Εδάφους 14 2.2.1.3 Διαμόρφωση 14 2.2.1.4 Διάνοιξη Ορύγματος 15 2.2.1.5 Χρήση εκρηκτικών 16 2.2.1.6 Επίχωση 16 2.2.1.7 Διασταυρώσεις Υδάτινων Ρευμάτων 16 2.2.1.8 Καθαρισμός και Αποκατάσταση 18 2.3 Λειτουργία και Συντήρηση 18 2.4 Φάση Τερματισμού Λειτουργίας 19 2.5 Ασφάλεια και Έκτακτα Περιστατικά 20 3 ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ 21 3.1 Εισαγωγή 21 3.2 Αξιολόγηση της Σημασίας 22 3.2.1 Οικότοποι 23 3.2.1.1 Ευπάθεια / Κριτήρια Ευαισθησίας για Οικοτόπους / Οικοσυστήματα 24 3.2.1.2 Κριτήρια Μεγέθους των Επιπτώσεων για τους Οικοτόπους/ Οικοσυστήματα 24 3.2.2 Είδη 25 3.2.2.1 Ευπάθεια / Κριτήρια Ευαισθησίας για τα Είδη 26 3.2.2.2 Κριτήρια Μεγέθους Επίπτωσης για τα Είδη 26 4 NATURA 2000 ΝΟΤΙΟ ΔΑΣΙΚΟ ΣΥΜΠΛΕΓΜΑ ΕΒΡΟΥ (ΖΕΠ GR1110009) 28 4.1 Εισαγωγή 28 4.2 Εργασία Πεδίου και Δραστηριότητες 29 4.3 Δραστηριότητες που Πιθανόν να Επηρεάσουν την Περιοχή Natura 2000 (ΖΕΠ) 31 4.3.1 Σχέση μεταξύ της ΖΕΠ και της κατασκευής του TAP 31 4.3.2 Άλλα σχέδια και προγράμματα που ενδέχεται να έχουν σημαντική επίπτωση στην ΖΕΠ 32
Τίτλος Εγγράφου: Σελίδα 3 από 82 4.4 Περιγραφή υφιστάμενης κατάστασης της περιοχής Natura 2000 GR1110009 Νότιο Δασικό Σύμπλεγμα Έβρου 32 4.4.1 Γενική Περιγραφή 32 4.4.2 Γενική Περιγραφή Οικοτόπων 33 4.4.2.1 Σκληροφυλλική Βλάστηση 35 4.4.2.2 Πλατύφυλλα φυλλοβόλα δάση 36 4.4.2.3 Κωνοφόρα Δάση 36 4.4.2.4 Οικότοποι Ποταμών και ρεμάτων 37 4.4.3 Στόχοι Καθορισμού και Διατήρησης 38 4.4.4 Περιοχή Οδηγίας Πτηνών (ΖΕΠ GR 1110009) 39 4.4.5 Ευαίσθητες Περιοχές 41 4.4.5.1 Δάσος Λουτρός 41 4.4.5.2 Αποικία του Όρνιου (Gyps fulvus) 41 4.4.6 Συνθήκες Αναφοράς του Δικτύου NATURA 2000 41 4.4.7 Ευαισθησία της προστατευόμενης περιοχής 64 4.5 Αξιολόγηση των επιπτώσεων του Παραρτήματος Ι λόγω των Δραστηριοτήτων του Έργου 64 4.5.1 Αναγνώριση των πιθανών επιπτώσεων 65 4.5.2 Εκτίμηση των επιπτώσεων για τη διατήρηση των οικοτόπων 66 4.5.2.1 Απώλεια Οικοτόπων 66 4.5.2.2 Κατακερματισμός Οικοτόπου 67 4.6 Δέουσα Εκτίμηση Επιπτώσεων στα Πουλιά του Παραρτήματος I λόγω των Δραστηριοτήτων του Έργου 68 4.6.1 Προσδιορισμός Δυνητικών Επιπτώσεων 68 4.6.2 Αξιολόγηση Επιπτώσεων 69 4.6.2.1 Απώλεια Οικοτόπου 69 4.6.2.2 Κατακερματισμός Οικοτόπου 70 4.6.2.3 Όχληση (Θόρυβος, φως, ανθρώπινη παρουσία) 71 4.6.2.4 Απώλεια ατόμων 72 4.7 Σωρευτικές Επιπτώσεις 72 4.8 Μέτρα Αντιμετώπισης 73 4.8.1 Απώλεια Οικοτόπων / Υποβάθμιση και Κερματισμός των Οικοτόπων 74 4.8.2 Όχληση 75 4.8.3 Απώλεια Ατόμων 76 4.8.4 Υπολειμματικές Επιπτώσεις 76 4.9 Εναλλακτική (Συμπεριλαμβανομένης της Μηδενικής Λύσης) 80 4.10 Μηδενική Εναλλακτική 81 4.11 ΑΝΤΙΣΤΑΘΜΙΣΤΙΚΑ ΜΕΤΡΑ 81 4.12 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ 81 4.12.1 Οικότοποι 81 4.12.2 Είδη 82
Τίτλος Εγγράφου: Σελίδα 4 από 82 ΛΙΣΤΑ ΠΙΝΑΚΩΝ Πίνακας 1-1 Διαδικασία ελέγχου προστατευόμενων περιοχών που ενδέχεται να επηρεαστούν από το έργο 10 Πίνακας 3-1 Εκτίμηση ευπάθειας/ ευαισθησίας για Οικοτόπους 24 Πίνακας 3-2 Εκτίμηση Ευπάθειας/ Ευαισθησίας για τα Είδη 26 Πίνακας 4-1 Κάλυψη οικοτόπων κατά CORINE 33 Πίνακας 4-2 ΖΕΠ GR1110009 Ειδικά Στοιχεία: Πτηνά στη Λίστα του Παραρτήματος I της Οδηγίας του Συμβουλίου 2009/147/ΕΚ 43 Πίνακας 4-3 Πιθανές επιπτώσεις λόγω των δραστηριοτήτων του Έργου 65 Πίνακας 4-4 Οικότοποι που επηρεάζονται από τα συνοδά έργα 66 Πίνακας 4-5 Πιθανές επιπτώσεις στα πουλιά του Παραρτήματος Ι λόγω των δραστηριοτήτων του Έργου 68 Πίνακας 4-6 Υπολειμματικές Επιπτώσεις που συνδέονται με τις Δραστηριότητες του Έργου 77 ΛΙΣΤΑ ΣΧΗΜΑΤΩΝ Σχήμα 1-1 Στάδια Ειδικής Οικολογικής Αξιολόγησης 6 Σχήμα 1-2 Περιοχές Νatura 2000 που ενδέχεται να επηρεαστούν από το έργο 8 Σχήμα 1-3 Ευρύτερα όρια της ΖΕΠ GR1110009 Νότιο Δασικό Σύμπλεγμα Έβρου (μπλε περιοχή) 9 Σχήμα 2-1 Όδευση του TAP 12 Σχήμα 2-2 Τυπική Ζώνη Εργασίας 13 Σχήμα 2-3 Μειωμένη Ζώνη Εργασίας 13 Σχήμα 2-4 Τυπική διατομή του αγωγού μέσα στην τάφρο 15 Σχήμα 2-5 Οριζόντια Κατευθυνόμενη Διάτρηση (HDD) 17 Σχήμα 3-1 Αξιολόγηση σημασίας επίπτωσης 23 Σχήμα 4-1 Παράδειγμα του υφιστάμενου αγωγού του ΔΕΣΦΑ με την επικάλυψη της διαδρομής του αγωγού ( όδευση Χ.Θ. 29-30) 35 Σχήμα 4-2 Θέση των οικοτόπων του παραρτήματος 1 στην περιοχή του Έργου 37 Σχήμα 4-3 Θέση των οικοτόπων του παραρτήματος 1 στην περιοχή του Έργου 38
Τίτλος Εγγράφου: Σελίδα 5 από 82 1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1.1 Σκοπός της Μελέτης Η παρούσα Ειδική Οικολογική Αξιολόγηση συντάχθηκε με βάση τα συμπεράσματα που παρουσιάζονται στην Έκθεση Ελέγχου Εφαρμογής Ειδικής Οικολογικής Αξιολόγησης (Παράρτημα 8.6) και αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της ΜΠΚΕ του έργου του TAP. Το προτεινόμενο έργο διέρχεται από τη Natura 2000 του Νοτίου Δασικού Συμπλέγματος Έβρου που έχει χαρακτηρισθεί ως Ζώνη Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ) (GR1110009), στο πλαίσιο της Οδηγίας για τα Πουλιά. Η παρούσα έκθεση παρέχει μια λεπτομερή αξιολόγηση των πιθανών επιπτώσεων του έργου για την οικολογική ακεραιότητα των εν λόγω περιοχών, με έμφαση σε συγκεκριμένους στόχους διατήρησης των τόπων και ειδικών χαρακτηριστικών. Τα κατάλληλα μέτρα που πρέπει να εφαρμοστούν από το Πρόγραμμα καθορίζονται όπου είναι απαραίτητο, με σκοπό το μετριασμό των αρνητικών επιπτώσεων στις περιοχές οικολογικού ενδιαφέροντος. Ως σημείο αναφοράς, η έκθεση περιλαμβάνει το αποτέλεσμα της αναλυτικής μελέτης (Κεφάλαιο 1.3). Για περαιτέρω λεπτομέρειες γίνεται παραπομπή στην Έκθεση Ελέγχου Εφαρμογής Ειδικής Οικολογικής Αξιολόγησης (Παράρτημα 8.6) (π.χ. διαδικασία ελέγχου, νομικό πλαίσιο της Ε.Ε. και διαδικασίες). 1.2 Νομοθετικό Πλαίσιο και Οδηγίες για την Ειδική Οικολογική Αξιολόγηση των NATURA 2000 Οι περιοχές Natura 2000 συνιστούν ένα συνεκτικό ευρωπαϊκό οικολογικό δίκτυο (όπως περιγράφεται στην Οδηγία Οικοτόπων της ΕΕ (92/43/ΕΟΚ) Άρθρο 3 (1) και αποτελείται από Ειδικές Ζώνες Διατήρησης (ΕΖΔ) καθορισμένες σύμφωνα με την Οδηγία Οικοτόπων και Ζώνες Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ) καθορισμένες από την Οδηγία για τα Πουλιά της ΕΕ (2009/147/ΕΚ).
Τίτλος Εγγράφου: Σελίδα 6 από 82 Η οδηγία της ΕΕ για τους οικοτόπους καθορίζει διάφορες διαδικασίες και υποχρεώσεις όσον αφορά τη διαχείριση της διατήρησης των τόπων Natura 2000, τους οικοτόπους τους και τα είδη, συμπεριλαμβανομένης μιας σειράς διαδικαστικών και ουσιαστικών εγγυήσεων που πρέπει να εφαρμόζονται σε σχέδια και προγράμματα που ενδέχεται να έχουν σημαντική επίπτωση σε αυτά. Οι διατάξεις αυτές έχουν μεταφερθεί στην ελληνική νομοθεσία με το Ν.3937/2011 και Ν. 4014/2011. Αυτή η νομοθεσία ορίζει την υποχρέωση της εκπόνησης ειδικής οικολογικής αξιολόγησης, ως αναπόσπαστο μέρος της εκτίμησης των περιβαλλοντικών επιπτώσεων (π.χ. ΜΚΠΕ) όταν ένα έργο μπορεί να προκαλέσει σημαντικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις σε μια τοποθεσία του Ευρωπαϊκού οικολογικού δικτύου Natura 2000. Ελλείψει εθνικής καθοδήγησης για τις προδιαγραφές της Ειδικής Οικολογικής Αξιολόγησης, αυτή η μελέτη έχει διεξαχθεί με βάση τις διατάξεις που αναφέρονται στην αξιολόγηση των σχεδίων και προγραμμάτων που επηρεάζουν σημαντικά περιοχές Natura 2000, μεθοδολογική καθοδήγηση σχετικά με τις διατάξεις του άρθρου 6 (3) και (4 ) της οδηγίας 92/43/ΕΟΚ για τα ενδιαιτήματα. Με βάση αυτές τις κατευθυντήριες αρχές θα πρέπει να τονιστεί ότι οι απαιτήσεις αξιολόγησης του άρθρου 6 δημιουργούν μια σταδιακή προσέγγιση. Ένα περιληπτικό διάγραμμα αυτών των σταδίων παρουσιάζεται παρακάτω, που ακολουθείται από μια περιγραφή των μέτρων και των διαδικασιών που εμπλέκονται στην ολοκλήρωση κάθε σταδίου. Σχήμα 1-1 Στάδια Ειδικής Οικολογικής Αξιολόγησης Stage 1 Διαδικασία Ελέγχου Στάδιο 2 Δέουσα Εκτίμηση επιπτώσεων Στάδιο 3 Εναλλακτικές Λύσεις Stage 4 ΛΔΣ Στάδιο 1: Διαδικασία Ελέγχου η διαδικασία η οποία προσδιορίζει τις πιθανές επιπτώσεις ενός έργου σε μια περιοχή Natura 2000, είτε μόνη της είτε σε συνδυασμό με άλλα έργα, και εξετάζει εάν οι επιπτώσεις είναι πιθανό να είναι σημαντικές. Στάδιο 2: Δέουσα εκτίμηση επιπτώσεων - η εξέταση των επιπτώσεων στην ακεραιότητα των τόπων Natura 2000, του έργου, είτε μόνη της είτε σε συνδυασμό με άλλα έργα, σε σχέση με τη
Τίτλος Εγγράφου: Σελίδα 7 από 82 δομή, τη λειτουργία και τους στόχους διατήρησής της. Επιπλέον, όταν υπάρχουν αρνητικές επιπτώσεις, εκτιμάται η δυνατότητα μετριασμού των επιπτώσεων. Στάδιο 3: Αξιολόγηση των εναλλακτικών λύσεων - η διαδικασία η οποία εξετάζει εναλλακτικούς τρόπους για την επίτευξη των στόχων του έργου έτσι ώστε να αποφευχθούν δυσμενείς επιπτώσεις στην ακεραιότητα του δικτύου Natura 2000. Στάδιο 4: Εκτίμηση όπου δεν υφίssστανται εναλλακτικές λύσεις και όπου εξακολουθούν να υπάρχουν αρνητικές επιπτώσεις - η εκτίμηση των αντισταθμιστικών μέτρων, όταν το έργο κρίνεται ότι πρέπει να προχωρήσει για λόγους δημοσίου συμφέροντος (είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι οι εν λόγω κατευθυντήριες γραμμές δεν ασχολούνται με την αξιολόγηση των επιτακτικών λόγων δημοσίου συμφέροντος). Κάθε στάδιο της διαδικασίας αξιολόγησης προηγείται και παρέχει μια βάση για άλλα βήματα. Η διαδικασία και το αποτέλεσμα κάθε σταδίου πρέπει να τεκμηριώνονται και να καταγράφονται προσεκτικά για να παρέχει την ιχνηλασιμότητα και τη διαφάνεια των αποφάσεων που λαμβάνονται. Η διαδικασία λήψης αποφάσεων του άρθρου 6, υποστηρίζεται από την «αρχή της προφύλαξης», καθώς και την προώθηση της ιεραρχίας της αποφυγής, μετριασμού και αντισταθμιστικών μέτρων που πρέπει να αντιμετωπιστούν κατά την κατάλληλη διαδικασία αξιολόγησης: Αποφυγή: αρχικά, ένα έργο θα πρέπει να αποσκοπεί στην αποφυγή τυχόν αρνητικών επιπτώσεων στις περιοχές του Natura 2000, με εντοπισμό πιθανών επιπτώσεων στις αρχές του σχεδιασμού του έργου και στη συνέχεια, επιλέγοντας την πιο κατάλληλη λύση όσον αφορά την αποφυγή τέτοιων περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Μετριασμός: μέτρα αντιμετώπισης πρέπει να εφαρμόζονται κατά τη διάρκεια της διαδικασίας της ΕΟΑ ώστε να μην επέλθουν δυσμενείς επιπτώσεις στην περιοχή. Αντισταθμιστικά μέτρα: ως η χειρότερη περίπτωση, ένα σχέδιο μπορεί να χρειαστεί να υποβληθεί σε εκτίμηση των εναλλακτικών λύσεων. Κάτω από αυτό το στάδιο της αξιολόγησης, τα αντισταθμιστικά μέτρα που απαιτούνται για ανεπιθύμητες ενέργειες, δικαιούνται εφόσον δεν υπάρχουν εναλλακτικές λύσεις και το σχέδιο είναι αναγκαίο για επιτακτικούς λόγους σημαντικού δημοσίου συμφέροντος.
Τίτλος Εγγράφου: Σελίδα 8 από 82 PL00-ASP-642-Y-TAE-0088 1.3 Προκαταρκτικά Βήματα: Στάδιο 1 Έλεγχος Εννέα περιοχές Natura 2000 έχουν εντοπιστεί στην ευρύτερη περιοχή του προτεινόμενου έργου στην Ελλάδα που ενδέχεται να επηρεαστούν από τις δραστηριότητες του έργου, είτε επειδή διασταυρώνονται με το έργο είτε επειδή είναι πλησίον της διαδρομής του αγωγού ή των εγκαταστάσεων του έργου - βλ. Σχήμα 1-2. Σχήμα 1-2 Περιοχές Νatura 2000 που ενδέχεται να επηρεαστούν από το έργο Σύστημα συντεταγμένων: WGS 1984 Web Mercator Auxiliary Sphere Ημερ.: 10/05/2013 Πηγή: NCC (2013)
Σελίδα 9 από 82 Τίτλος Έργου: Τίτλος Εγγράφου: Doc. Μια άσκηση ελέγχου διεξήχθη για αυτές τις περιοχές 1 και εξήχθη το συμπέρασμα ότι υπάρχει η δυνατότητα το έργο να έχει σημαντικές επιπτώσεις στις επιλέξιμες αξίες ή την ακεραιότητα του δικτύου Natura 2000 της περιοχής του Νότιου Δασικού Συμπλέγματος του Έβρου (χαρακτηρισμένη ως ΖΕΠ GR1110009) σχετικός ο Πίνακας 1.1. Η απαίτηση για την Ειδική Οικολογική Αξιολόγηση βασίζεται στην άμεση διέλευση του δικτύου Natura 2000 από τον προτεινόμενο αγωγό από τη Χ.Θ. 21 κοντά στην Πυλαία έως την Χ.Θ. 34 και στη συνέχεια, από τη Χ.Θ. 49,5 έως τη Χ.Θ. 51, κοντά στον οικισμό Αμφιτρίτη. Για το λόγο αυτό, το δεύτερο στάδιο της Δέουσας Εκτίμησης ακολουθήθηκε και παρουσιάζεται λεπτομερώς στην Ενότητα 4 της παρούσας έκθεσης. Σχήμα 1-3 Ευρύτερα όρια της ΖΕΠ GR1110009 Νότιο Δασικό Σύμπλεγμα Έβρου περιοχή) (μπλε Πηγή: EXERGIA (2012) 1 Περαιτέρω λεπτομέρειες της διαδικασίας ελέγχου παρέχονται στην Έκθεση Ελέγχου Εφαρμογής Ειδικής Οικολογικής Αξιολόγησης Παράρτημα 8.6
Τίτλος Εγγράφου: Σελίδα 10 από 82 Πίνακας 1-1 Διαδικασία ελέγχου προστατευόμενων περιοχών που ενδέχεται να επηρεαστούν από το έργο Όνομα τοποθεσίας / Κωδικός Ε.Ε.: GR1110009 SPA Νότιο Δασικό Σύμπλεγμα Έβρου Χ.Θ. Αγωγού: 21-34 και 49.5-51 Περιγραφή Natura 2000 : περιοχή είναι θεσμοθετημένη ως ΖΕΠ. Ένα μεγάλο μέρος της καλύπτεται με αειθαλείς θάμνους, κυρίως στα νότια και νότιο-ανατολικό τμήμα. Διάσπαρτες κηλίδες με Quercus spp. και μικτές με Quercus spp και Pinus halepensis μπορεί να βρεθούν μεταξύ των αειθαλών θάμνων. Αυτή είναι μια σημαντική περιοχή για αναπαραγόμενα και διαχειμάζοντα αρπακτικά και για άλλα είδη που σχετίζονται με δάσος. Στα αναπαραγόμενα είδη περιλαμβάνονται μερικά από τα είδη που στην Ευρώπη περιορίζονται στη Μεσογειακή διάπλαση (όταν αναπαράγονται). Είδη ενδιαφέροντος περιλαμβάνουν: Haliaeetus albicilla, Neophron percnopterus, Aegypius monachus, Circaetus gallicus, Buteo rufinus, Aquila pomarina, Aquila clanga, Aquila heliaca, Aquila chrysaetos, Hieraaetus pennatus, Falco naumanni, Bubo bubo, Hippolais olivetorum, Lanius nubicus. Μεμονωμένα στοιχεία του έργου που ενδέχεται να προκαλέσουν επιπτώσεις στη Natura 2000: όδευση του αγωγού τη διασχίζει δύο φορές, από τη Χ.Θ. 21 κοντά στην Πυλαία έως την Χ.Θ. 34 και στη συνέχεια, από τη Χ.Θ. 49,5 έως τη Χ.Θ. 51,κοντά στον οικισμό Αμφιτρίτη. Οι κατασκευαστικές δραστηριότητες, όπως η εκκαθάριση της ζώνης κατασκευής, οι εκσκαφές, η εγκατάσταση σωληνώσεων και η επανένταξη, αναμένεται να έχει αντίκτυπο στην προστατευόμενη περιοχή. Πιθανές επιπτώσεις / πιθανές αλλαγές στην περιοχή: Οι κατασκευαστικές δραστηριότητες θα οδηγήσουν σε απώλεια των ενδιαιτημάτων, κατακερματισμό και παρενόχληση των ειδών. Ποιοτικά χαρακτηριστικά της περιοχής (πουλιά) θα μπορούν να επηρεαστούν. Μερικές από τις επιπτώσεις της φάσης αυτής είναι προσωρινή και περιορισμένη λωρίδα προστασίας του αγωγού. Κατά τη φάση λειτουργίας μόνιμη απώλεια των ενδιαιτημάτων στην 8μ λωρίδα προστασίας αγωγού ενδέχεται να υπάρξει. Αποτελέσματα Ελέγχου: Η περιοχή επηρεάζεται από τις δραστηριότητες του έργου. Απαιτείται Ειδική Οικολογική Αξιολόγηση Πηγή: EXERGIA (2012)
Τίτλος Εγγράφου: Σελίδα 11 από 82 2 ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ 2.1 Εισαγωγή Αυτό το κεφάλαιο περιλαμβάνει μια σύντομη περιγραφή των δραστηριοτήτων του έργου, συμπεριλαμβάνοντας (1) την κατασκευή και δοκιμαστική λειτουργία, (2) τη λειτουργία και τη συντήρηση και (3) τη φάση παροπλισμού. Αποτελεί, μια επισκόπηση του προτεινόμενου έργου και των συναφών συνιστωσών του, καθώς και αξιολόγηση των συγκεκριμένων λεπτομερειών σχετικά με το έργο, που μπορεί να είναι οικολογικού ενδιαφέροντος για την περιοχή Natura 2000. 2.1.1 Επισκόπηση του Έργου Ο Διαδριατικός Αγωγός (TransAdriaticPipeline, TAP) είναι ένας υπό μελέτη αγωγός στον Νότιο Διάδρομο Φυσικού Αερίου που θα μεταφέρει αέριο από νέες πηγές στην περιοχή της Κασπίας προς τη Δυτική και Νοτιοανατολική Ευρώπη. Ο αγωγός TAP θα συνδεθεί σε υπάρχοντα δίκτυα Φυσικού Αερίου και θα ξεκινάει από την Ελλάδα, θα διασχίζει την Αλβανία και την Αδριατική Θάλασσα και θα καταλήγει στη νότια Ιταλία. Το Ελληνικό τμήμα του ΤΑΡ θα αποτελείται έναν αγωγό συνολικού μήκους ~ 543 χιλιόμετρα. Ο αγωγός θα κατασκευαστεί από σωλήνες με συγκολλημένο ατσάλι διαμέτρου 48" (1.2 m) και μήκους 18 m κατά μέσο όρο. Εξωτερικά θα επικαλυφθεί με ένα πολυαιθυλένιο 3 στρωμάτων, προκειμένου να προστατεύεται από τη διάβρωση. Εσωτερικά θα εφαρμοστεί εποξειδική επίστρωση, για να μειώσει την τριβή της ροής του αερίου. Ο αγωγός θα είναι υπόγειος μέσα σε τάφρο για ολόκληρο το μήκος του και θα προστατεύεται από τη διάβρωση από ένα σύστημα καθοδικής προστασίας. Συνολικά το έργο αποτελείται από διάφορα συνοδά όπως 22 βαλβιδοστάσια (BVSs), 2 σταθμούς συμπίεσης, 8 εργοτάξια και 17 χώρους αποθήκευσης τμημάτων του αγωγού.
Τίτλος Εγγράφου: Σελίδα 12 από 82 Σχήμα 2-1 Όδευση του TAP Πηγή: TAP (2012) 2.2 Κατασκευή του Αγωγού και Δοκιμαστική Λειτουργία Το κεφάλαιο αυτό παρουσιάζει μια σύντομη περιγραφή των δραστηριοτήτων του έργου που είναι πιθανό να προκαλέσουν επιπτώσεις στην χλωρίδα, πανίδα και τα σχετικά ενδιαιτήματά τους. Τα στοιχεία αυτά παρουσιάζονται με μεγαλύτερη λεπτομέρεια στην Ενότητα 4 της ΜΠΚΕ. 2.2.1 Μέθοδοι Κατασκευής 2.2.1.1 Τοπογραφική Αποτύπωση και Καθαρισμός Ζώνης Εργασίας Η ζώνη εργασίας, δηλαδή η απαιτούμενη έκταση για την κατασκευή του αγωγού, πρέπει να παρέχει χώρο για την κατασκευή του αγωγού καθώς και για ταυτόχρονες κινήσεις των οχημάτων, και τα δύο με ασφαλή τρόπο. Σε γενικές γραμμές, η ζώνη εργασίας απαιτεί μια λωρίδα πλάτους περίπου 38 m (Σχήμα 2-2), αλλά και σε περιοχές όπου υπάρχουν περιορισμοί κατασκευής (π.χ. περιβαλλοντικοί ή περιορισμοί χρήσης γης) και γενικά όπου ο χώρος είναι περιορισμένος, η ζώνη εργασίας μπορεί να είναι μειώνεται από 38 m έως 28 m (Σχήμα 2-3).
Τίτλος Εγγράφου: Σελίδα 13 από 82 Σχήμα 2-2 Τυπική Ζώνη Εργασίας Πηγή: CPL00-ENT-100-F-DFT-0011_02 Σχήμα 2-3 Μειωμένη Ζώνη Εργασίας Πηγή: CPL00-ENT-100-F-DFT-0011_02
Τίτλος Εγγράφου: Σελίδα 14 από 82 Η ζώνη εργασίας θα οριοθετηθεί και η προετοιμασία της θα περιλαμβάνει δραστηριότητες αποψίλωσης και διαμόρφωσης. Ο καθαρισμός θα περιλαμβάνει την απομάκρυνση όλων των δομών, δέντρων, θάμνων, πετρών, κλπ, καθώς και την αφαίρεση ριζών και κορμών δέντρων από την τάφρο, έτσι ώστε να αποφευχθεί οποιαδήποτε παρεμβολή με τη λειτουργία του μηχανήματος διάνοιξης. Η περιγραφή των απαιτούμενων δραστηριοτήτων διαμόρφωσης παρουσιάζεται παρακάτω στην Ενότητα 2.2.1.3. 2.2.1.2 Απομάκρυνση Επιφανειακής Στοιβάδας Εδάφους Οι επιφανειακές στοιβάδες εντός της ζώνης εργασίας θα αφαιρεθούν προσεκτικά, χρησιμοποιώντας εκσκαφείς με επίπεδους πλάτους 2 m / 3 m κάδους. Το γόνιμο επιφανειακό έδαφος (συνήθως 0,3-0,5 m πάχος) θα πρέπει να αφαιρεθεί πάνω από πλάτος περίπου 22-24 m. Οι επιφανειακές στοιβάδες του εδάφους αποθηκεύονται προσωρινά σε ένα άκρο της ζώνης εργασίας. Το μη-γόνιμο "υπο-έδαφος" που λαμβάνεται από την εκσκαφή των τάφρων του αγωγού θα πρέπει να αποθηκεύεται στην αντίθετη πλευρά της ζώνης εργασίας. Το γόνιμο επιφανειακό έδαφος θα τοποθετηθεί εκ νέου στην κορυφή του μη γόνιμου εδάφους, ώστε να εξασφαλιστεί η επαρκής ανάπτυξη καλλιεργειών ή βλάστησης. 2.2.1.3 Διαμόρφωση Όπως περιγράφεται ανωτέρω, η ζώνη εργασίας πρέπει να παρέχει επαρκή χώρο εργασίας για την κατασκευή του αγωγού και για ταυτόχρονες κινήσεις των οχημάτων. Κατά συνέπεια, η οριοθετημένη ζώνη διαμορφωθεί με ειδικό εξοπλισμό, όπως μπουλντόζες και γκρέιντερ στο απαιτούμενο πλάτος και έτσι ώστε να προσομοιάζει κατά κάποιον τρόπο με μη ασφαλτοστρωμένο δρόμο. Ωστόσο, η διαβάθμιση θα είναι λιγότερο εκλεπτυσμένη από αυτό που απαιτείται για ένα δρόμο, καθώς ο εξοπλισμός της κατασκευής μπορεί να κινηθεί σε πιο απότομο και ανώμαλο έδαφος από ό, τι τα επιβατικά οχήματα. Όλες οι δραστηριότητες διαμόρφωσης θα γίνουν με προσοχή, έτσι ώστε να διευκολυνθούν πιθανά μέτρα αποκατάστασης που ενδεχομένως θα εφαρμοστούν μετά την ολοκλήρωση της κατασκευής του έργου.
Τίτλος Εγγράφου: Σελίδα 15 από 82 2.2.1.4 Διάνοιξη Ορύγματος Ο αγωγός θα τοποθετηθεί υπόγεια μέσα σε μια τάφρο σε όλο το μήκος του και θα προστατεύεται από τη διάβρωση με σύστημα καθοδικής προστασίας. Οι απαιτούμενες εργασίες εκσκαφής θα πραγματοποιηθούν κυρίως από εκσκαφείς, Το πλάτος της τάφρου θα καθορίζεται από το διαθέσιμο βάθος, έτσι ώστε να αποφευχθεί οποιοδήποτε περιστατικό αστάθειας. Σε κάθε περίπτωση το πλάτος της τάφρου θα επιτρέπει την εύκολη τοποθέτηση του σωλήνα και την προστασία της εξωτερικής επικάλυψης του. Για λόγους ασφαλείας και προκειμένου να ελαχιστοποιηθούν οι επιπτώσεις σε ήδη υφιστάμενες χρήσεις γης (π.χ. γεωργία) ο υπόγειος αγωγός θα έχει τουλάχιστον 1 μ κάλυψη εδάφους, ωστόσο, μεγαλύτερο βάθος θα απαιτηθεί κατά τη διέλευση υφιστάμενων υποδομών (1.2-1.5 m). Μια τυπική διατομή του αγωγού μέσα στην τάφρο αποτυπώνεται στο Σχήμα 2-4. Σχήμα 2-4 Τυπική διατομή του αγωγού μέσα στην τάφρο Πηγή: ENT (2012) Είναι πιθανό να χρειαστεί αποστράγγιση υδάτων του ορύγματος εάν το έδαφος είναι πολύ υγρό. Σε αυτά τα τμήματα, το νερό θα οδηγείται σε ρέματα, ποτάμια ή αρδευτικά κανάλια σε συνεννόηση με τις αρμόδιες αρχές.
Τίτλος Εγγράφου: Σελίδα 16 από 82 2.2.1.5 Χρήση εκρηκτικών Σε σκληρό έδαφος, όπου οι παραδοσιακές μέθοδοι διάνοιξης δεν είναι αποτελεσματικές, απαιτείται χρήση εκρηκτικών. Σε τέτοιες περιπτώσεις, γίνεται ελεγχόμενη χρήση εκρηκτικών υλών για να σπάσουν και να αφαιρεθούν τυχόν βράχοι και ως εκ τούτου να ανασκαφεί η τάφρος. Συνήθως τοποθετούνται πάνω από τις εκρήξεις, πατάκια ανατίναξης για να απορροφήσουν την ενέργεια που ελευθερώνεται και για να μειώσουν το θόρυβο και τη σκόνη που δημιουργείται. 2.2.1.6 Επίχωση Η επίχωση θα γίνεται επάνω από τον αγωγό αμέσως μετά την καταβίβαση κάθε τμήματος του αγωγού μέσα στο όρυγμα. Το υλικό επίχωσης θα έχει συμπιεστεί σε στρώματα. Θα χρησιμοποιηθούν μπουλντόζες για την επιστροφή του υλικού εκσκαφής στο όρυγμα και την κάλυψη του αγωγού. Σε περιοχές με μεγάλες ποσότητες βράχων, επιλεγμένο υλικό επιχωμάτωσης μπορεί να προστεθεί στο πρώτο στρώμα επίχωσης του αγωγού, ή ειδικές μηχανές παραγεμίσματος ώστε να κοσκινίσουν τους βράχους από την επίχωση. Θα δοθεί ιδιαίτερη προσοχή κατά την αρχική επίχωση, ώστε να αποτραπεί τυχόν φθορά της επίστρωσης του αγωγού. Μετά την τοποθέτηση του αρχικού στρώματος από κοσκινισμένο υλικό στην τάφρο, η επίχωση μπορεί να ολοκληρωθεί με χρήση του υπόλοιπου μείγματος χώματος και βράχων. 2.2.1.7 Διασταυρώσεις Υδάτινων Ρευμάτων Η όδευση του αγωγού διασχίζει ποτάμια ή ρέματα. Η μέθοδος ανοικτής εκσκαφής είναι η προτιμώμενη επιλογή για τη διέλευση από υδάτινα ρεύματα. Οι μέθοδοι ανοικτής εκσκαφής απαιτούν άνοιγμα ορύγματος κατά μήκος του υδάτινου ρεύματος. Το όρυγμα σχηματίζεται ανάλογα της σταθερότητας του εδάφους και είναι τόσο βαθύ όσο απαιτείται ώστε να προσφέρει την ελάχιστη κάλυψη στον αγωγό μετά την εγκατάσταση του. Η επιφάνεια (η κοίτη του ποταμού ή του ρεύματος) τότε επανέρχεται στην αρχική της κατάσταση μετά την επίχωση του ορύγματος. Ένα κύριο μειονέκτημα της μεθόδου ανοικτής εκσκαφής είναι ότι στα υδάτινα συστήματα, το άνοιγμα ορύγματος μπορεί να δημιουργήσει αιωρούμενα στερεά, που μπορεί να φτάσουν τιμές που είναι μεγαλύτερες από τις τωρινές συγκεντρώσεις.
Τίτλος Εγγράφου: Σελίδα 17 από 82 Μια μέθοδος διασταύρωσης χωρίς όρυγμα θα χρησιμοποιηθεί για τη διασταύρωση του αγωγού με ποταμούς ή ρέματα μεγάλης οικολογικής σημασίας Οριζόντια Κατευθυνόμενη Διάτρηση (ΟΚΔ) (Horizontal Directional Drilling HDD). Η ΟΚΔ (ή HDD) είναι μια εναλλακτική τεχνολογία που χρησιμοποιείται για την εγκατάσταση αγωγών κάτω από ευαίσθητες περιοχές ή υποδομές. Η μέθοδος ξεκινάει με διάτρηση μίας οριζόντιας οπής μικρής διαμέτρου (οπή οδηγός) κάτω από το σημείο διέλευσης (π.χ. ποταμός) με χαλύβδινο διατρητικό στέλεχος. Μόλις το χαλύβδινο διατρητικό στέλεχος εμφανιστεί στην απέναντι πλευρά της διέλευσης, προσαρμόζεται ένα ειδικό κοπτικό εξάρτημα και έλκεται και πάλι πίσω μέσα από την πιλοτική οπή. Το κοπτικό εξάρτημα διευρύνει την πιλοτική οπή ώστε να μπορεί να περάσει ο αγωγός από μέσα της. Συνήθως, ο αγωγός έλκεται από την πλευρά της διέλευσης που είναι απέναντι από το διατρητικό εξοπλισμό. Η ΟΚΔ είναι μια μέθοδος διασταύρωσης που τυπικά προσφέρει σταθερότητα και σχεδόν χωρίς απαιτήσεις συντήρησης, με ελάχιστη όχληση στην κοίτη του ποταμού ή του ρεύματος. Σχήμα 2-5 Οριζόντια Κατευθυνόμενη Διάτρηση (HDD) Πηγή: ΤΑΡ (2011)
Τίτλος Εγγράφου: Σελίδα 18 από 82 2.2.1.8 Καθαρισμός και Αποκατάσταση Μετά την ολοκλήρωση της επίχωσης θα ξεκινήσουν οι εργασίες αποκατάστασης. Το επιφανειακό χώμα που είχε αφαιρεθεί, θα τοποθετείται ξανά επάνω στο διάδρομο εργασίας. Οι αρχικές ισοϋψείς του εδάφους θα αποκατασταθούν με όσο το δυνατόν πιστότερο τρόπο. Ως μέρος της διαδικασίας αποκατάστασης, θα απομακρυνθούν όλα τα σημεία πρόσβασης του εξοπλισμού. Όπου είναι απαραίτητο οι όχθες των ποταμών θα σταθεροποιηθούν, θα αποκατασταθούν και σταδιακά θα αναμορφωθούν ώστε να επιστρέψει η περιοχή στην αρχική της κατάσταση. Κάθε ζημιά προερχόμενη από τις δραστηριότητες του Έργου στα αποχετευτικά και αρδευτικά συστήματα θα αποκατασταθεί σε συμφωνία με τον ιδιοκτήτη τους. Το ίδιο ισχύει για κάθε ζημιά σε δημόσιο δρόμο ή καλλιεργήσιμα τμήματα. Αγροτικές δραστηριότητες όπως το όργωμα και η βόσκηση μπορούν να συνεχιστούν μετά την κατασκευή μέσα στη ζώνη προστασίας του αγωγού 8 m, ωστόσο δεν επιτρέπεται το φύτεμα βλάστησης βαθιών ριζών (δηλαδή δέντρα). Η όδευση του αγωγού θα μαρκαριστεί ώστε να μπορεί να επιθεωρηθεί από το έδαφος και τον αέρα. 2.3 Λειτουργία και Συντήρηση Επειδή ο αγωγός στην Ελλάδα θα είναι υπόγειος σε όλο το μήκος του, δεν αναμένονται αλληλεπιδράσεις με το περιβάλλον κατά την ομαλή λειτουργία του, ούτε επιπτώσεις. Το σύστημα του ΤAP θα βρίσκεται υπό παρακολούθηση και συντήρηση ώστε να εξασφαλίζεται ότι το σύστημα, όπως σχεδιάστηκε, κατασκευάστηκε και δοκιμάστηκε, παραμένει «κατάλληλο για την προοριζόμενη χρήση» καθ' όλη τη σχεδιασμένη διάρκεια λειτουργίας, ενώ παράλληλα ελαχιστοποιούνται οι κίνδυνοι προς το περιβάλλον και τον άνθρωπο (βλ. Ενότητα 2.5). Γενικά, θα γίνεται επόπτευση του αγωγού, έλεγχοι λειτουργίας και παρακολούθηση της κατάστασης προκειμένου να προβλέπονται προβλήματα του συστήματος και να δίνεται η δυνατότητα για έγκαιρη διόρθωσή τους. Οι εργασίες επιθεώρησης και συντήρησης κατά τη λειτουργία του αγωγού, θα περιλαμβάνουν τα παρακάτω: παρακολούθηση αγωγού, επόπτευση διαδρομής αγωγού (πιθανότατα με οχήματα και ελικόπτερα),
Τίτλος Εγγράφου: Σελίδα 19 από 82 επιθεώρηση σημείων ειδικών διασταυρώσεων, παρακολούθηση του πληθυσμού και των δραστηριοτήτων που πραγματοποιούνται από τρίτους κοντά στην περιοχή του αγωγού, παρακολούθηση συστήματος καθοδικής προστασίας, παρακολούθηση απογραφής μηχανημάτων και εξοπλισμού, ελέγχους λειτουργίας και επαλήθευση της κατάστασης της εγκατάστασης και του εξοπλισμού, και τακτική συντήρηση εγκατάστασης και εξοπλισμού σε προκαθορισμένα διαστήματα. Ο εσωτερικός έλεγχος (με ξέστρα) του αγωγού θα πραγματοποιείται σε τακτική βάση, με σκοπό την επιβεβαίωση της γεωμετρίας του αγωγού, τον έλεγχο και παρακολούθηση του πάχους των τοιχωμάτων του αγωγού, ειδικότερα, μετά από πιθανή φθορά ή σεισμό. 2.4 Φάση Τερματισμού Λειτουργίας Η διάρκεια ζωής του αγωγού είναι σχεδιασμένη για 50 χρόνια και του εξοπλισμού του σταθμού συμπίεσης για 25 χρόνια. Σήμερα δεν μπορεί να προβλεφθεί η προσέγγιση που θα υιοθετηθεί κατά τον τερματισμό της λειτουργίας, αλλά η TAP AG δεσμεύεται ότι θα είναι η πλέον σύγχρονη τη στιγμή που θα συμβεί. Οποιεσδήποτε δραστηριότητες τερματισμού λειτουργίας θα υπόκεινται στις απαιτήσεις αδειοδότησης που θα ισχύουν εκείνη τη στιγμή και σε διαβουλεύσεις με τους επηρεαζόμενους ιδιοκτήτες και άλλους εμπλεκόμενους των ιδιοκτησιών και υποδομών που θα επηρεάζονται. Θα καταρτιστεί Σχέδιο Εγκατάλειψης Αγωγού που θα καλύπτει όλα τα συναφή ζητήματα πριν από οποιεσδήποτε εργασίες τερματισμού λειτουργίας. Αυτό το Σχέδιο θα υποβληθεί στις ελληνικές αρχές εγκαίρως πριν από το πέρας της διάρκειας ζωής του Έργου. Το Σχέδιο θα περιλαμβάνει επίσης μία αξιολόγηση των περιβαλλοντικών και κοινωνικών επιπτώσεων των προτεινόμενων μέτρων τερματισμού λειτουργίας. Οι επιπτώσεις θα εξαρτηθούν προφανώς από την προσέγγιση τερματισμού λειτουργίας και από τις διαθέσιμες τεχνικές αποσυναρμολόγησης τη στιγμή του τερματισμού λειτουργίας. Η τρέχουσα διεθνής βέλτιστη πρακτική 2, είναι να μένει ο αγωγός στο έδαφος (εγκατάλειψη στη θέση του) και να εξασφαλίζεται 2 Αναφορές: http://www.neb.gc.ca/clfnsi/rsftyndthnvrnmnt/sfty/rfrncmtrl/pplnbndnmnttchnclnvrnmntleng. html;http://www.ukooaenvironmentallegislation.co.uk/contents/topic_files/offshore/decommissioning_pi pelines.htm
Τίτλος Εγγράφου: Σελίδα 20 από 82 από δομική κατάρρευση η οποία θα μπορούσε να προκαλέσει καθιζήσεις εδάφους. Σε αυτή την περίπτωση, οι επιπτώσεις στο περιβάλλον, τη χρήση της γης και τις υποδομές θα είναι ελάχιστες. Αν ο αγωγός ανασυρθεί, π.χ. για την ανάκτηση του χαλύβδινου σωλήνα, οι επιπτώσεις θα είναι παρεμφερείς με το στάδιο κατασκευής. Για τις διασταυρώσεις υποδομών και υδάτινων ρευμάτων ωστόσο, φαίνεται πιθανότερο το αντίστοιχο τμήμα του αγωγού να παραμείνει απλά στη θέση του και να διασφαλιστεί μόνο η δομική του κατάσταση. 2.5 Ασφάλεια και Έκτακτα Περιστατικά Πραγματοποιήθηκε μια Προκαταρκτική Εκτίμηση Κινδύνου για το Ελληνικό τμήμα του αγωγού ΤΑΡ. Σύμφωνα με αυτή την Προκαταρκτική εκτίμηση κινδύνου, ένας αριθμός κινδύνων, δηλαδή γεγονότα που μπορεί να οδηγήσουν σε ζημία ή αστοχία του αγωγού, αναγνωρίστηκαν: Επίδραση τρίτου Διάβρωση Κατασκευή/ υλικό Συγκόλληση εν θερμώ/ λειτουργία Μετακίνηση εδάφους Ο σχεδιασμός των σύγχρονων αγωγό είναι σημαντικά προχωρημένος στις ημέρες μας και οι κίνδυνοι από την κατασκευή/ υλικό, διάβρωση και λειτουργία είναι ασήμαντες, καθώς μπορούν κα ελεγχθούν από προχωρημένα συστήματα τεχνολογίας. Γεωκίνδυνοι, όπως γεωλισθήσεις ή άλλου τύπου μετακινήσεις γαιών, μπορούν να αποτελέσουν σημαντικό κίνδυνο αλλά εμφανίζονται, κυρίως, σε δύσκολες γεωλογικές συνθήκες σε ορεινές περιοχές, που δεν συμβαίνει στο Νότιο Δασικό Σύμπλεγμα του Έβρου. Επιδράσεις από τρίτους παραμένει ο μόνος σημαντικός κίνδυνος για την ακεραιότητα του αγωγού για το συγκεκριμένο τμήμα.
Τίτλος Εγγράφου: Σελίδα 21 από 82 3 ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ 3.1 Εισαγωγή Το κεφάλαιο της εκτίμησης των επιπτώσεων της Ειδικής Οικολογικής Αξιολόγησης εξετάζει τις επιπτώσεις στα προστατευτέα χαρακτηριστικά της περιοχής Natura 2000 από την ανάπτυξη του έργου. Τα στοιχεία του έργου, οι σχετικές δραστηριότητες, η υφιστάμενη κατάσταση του περιβάλλοντος των περιοχών Natura 2000 και οι τύποι των επιπτώσεων καθορίζουν τη γεωγραφική έκταση της ενδεχομένως επηρεαζόμενης περιοχής. Συνεπώς, η περιοχή μελέτης της Ειδικής Οικολογικής Αξιολόγησης ορίζεται έτσι ώστε να συμπεριλαμβάνει όλη την περιοχή που ενδεχομένως να επηρεαστεί για κάθε εξεταζόμενη παράμετρο. Η αξιολόγηση αποσκοπεί στην αντιμετώπιση διαφόρων τύπων επιπτώσεων συμπεριλαμβανομένων: Θετικών και δυσμενών (αρνητικών) επιπτώσεων, Επιπτώσεων που δημιουργούνται μόνιμα ως συνέπεια της ανάπτυξης (απώλεια οικοτόπων ή χρήση γης), προσωρινά κατά την περίοδο κατασκευής (θόρυβος από χωματουργικές εργασίες), και μακροπρόθεσμα κατά τη λειτουργία της εγκατάστασης (επιπτώσεις στην ποιότητα του αέρα λόγω εκπομπών). Πρωτογενείς και δευτερογενείς επιπτώσεις που προκαλούνται ως αποτέλεσμα της αρχής δράσης και αντίδρασης στο περιβάλλον Επιπτώσεων που δημιουργούνται άμεσα από το Έργο ή έμμεσα σαν συνέπεια αλλαγών που δημιουργούνται από το Έργο Οι επιπτώσεις αξιολογούνται συγκρίνοντας την υφιστάμενη κατάσταση (δηλαδή την κατάσταση πριν την πραγματοποίηση του Έργου) με τις καταστάσεις που θα επικρατήσουν εάν το Έργο κατασκευαστεί και λειτουργήσει. Για αυτό το λόγο υπάρχουν τέσσερα στάδια κλειδιά της αξιολόγησης: Αναγνώριση της υφιστάμενης κατάστασης χωρίς το Έργο, της ευαισθησίας και σημασίας των αποδεκτών και των πηγών κινδύνου. Πρόβλεψη του μεγέθους της επίπτωσης σε αυτούς τους αποδέκτες και πόρους, συμπεριλαμβανομένης της φύσης, βαθμίδας, έκτασης και διάρκειας της αλλαγής και στην περίπτωση των επιπτώσεων έκτακτων περιστατικών, την πιθανότητα ή συχνότητα εμφάνισης τους.