Ενιαία ΜΠΚΕ Ελλάδας. για GR και GR

Transcript

1 Ενιαία ΜΠΚΕ Ελλάδας Παράρτημα Ειδική Οικολογική Αξιολόγηση για GR και GR

2 έργου: Οικολογική Αξιολόγηση για GR και GR Σελίδα 2 από 88 ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ 1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Σκοπός της Μελέτης Νομοθετικό Πλαίσιο και Καθοδήγηση για την Εκπόνηση ΕΟΑ σε περιοχές Natura Προηγούμενες ενέργειες: Στάδιο 1 Έλεγχος Εφαρμογής 8 2 ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ Εισαγωγή Επισκόπηση Έργου Κατασκευή και Δοκιμαστική Λειτουργία Μέθοδοι Κατασκευής Τοπογραφική Αποτύπωση και Καθαρισμός Ζώνης Εργασίας Απομάκρυνση Φυτικών Γαιών Διαμόρφωση Διάνοιξη Ορύγματος Χρήση εκρηκτικών Επίχωση Διασταυρώσεις Υδάτινων Ρευμάτων Καθαρισμός και Αποκατάσταση Δοκιμές Πίεσης κατά την Κατασκευή (Υδραυλικές Δοκιμές) Φιλοσοφία των Υδραυλικών Δοκιμών Πηγές Απομάστευσης Υδάτων Επιλογές Απόρριψης /Διάθεσης Λειτουργία και Συντήρηση Φάση Τερματισμού Λειτουργίας Ασφάλεια και Έκτακτα Περιστατικά 21 3 ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ Εισαγωγή Αξιολόγηση της Σημασίας Οικότοποι Ευπάθεια / Κριτήρια Ευαισθησίας για Οικοτόπους / Οικοσυστήματα Κριτήρια Μεγέθους των Επιπτώσεων για τους Οικοτόπους /Οικοσυστήματα Είδη Ευπάθεια / Κριτήρια Ευαισθησίας για τα Είδη Κριτήρια Μεγέθους Επίπτωσης για τα Είδη 27 4 ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ NATURA Εισαγωγή Δεδομένα Υφιστάμενης ς Δραστηριότητες που Πιθανόν θα Επηρεάσουν την Περιοχή Natura 2000 (ΖΕΠ και ΕΖΔ) 31

3 έργου: Οικολογική Αξιολόγηση για GR και GR Σελίδα 3 από Το Έργο Άλλα Σχετικά Έργα και Σχέδια Υφιστάμενη Περιγραφή της Περιοχής Natura Γενική Περιγραφή Στόχοι Καθορισμού και Διατήρησης Περιοχή Οδηγίας Οικοτόπων - ΕΖΔ (GR ) Περιοχή Οδηγίας για τα Πτηνά ΖΕΠ (GR ) Ειδικά Στοιχεία / Είδη των Προστατευόμενων Περιοχών Ευαισθησία των Προστατευόμενων Περιοχών Αξιολόγηση Επιπτώσεων του Παραρτήματος I λόγω των Δραστηριοτήτων του Έργου Αναγνώριση των Πιθανών Επιπτώσεων Αξιολόγηση Επιπτώσεων Απώλεια Οικοτόπων Κατακερματισμός Οικοτόπου Αξιολόγηση των Επιπτώσεων στα Είδη του Παραρτήματος IΙ λόγω των Δραστηριοτήτων του Έργου Αναγνώριση των Πιθανών Επιπτώσεων Αξιολόγηση Επιπτώσεων Απώλεια Οικοτόπου Κατακερματισμός Οικοτόπου Όχληση και Απώλεια Ατόμων Αξιολόγηση Επιπτώσεων στα Πτηνά του Παραρτήματος I λόγω των Δραστηριοτήτων του Έργου Αναγνώριση των Πιθανών Επιπτώσεων Αξιολόγηση Επιπτώσεων Απώλεια Οικοτόπου Όχληση (Θόρυβος, Φώς και Ανθρώπινη Παρουσία) Κατακερματισμός Απώλεια Ατόμων Σωρευτικές Επιπτώσεις Μέτρα Αντιμετώπισης Απώλεια Οικοτόπων / Υποβάθμιση και Κερματισμός των Οικοτόπων Όχληση Απώλεια Ατόμων Αξιολόγηση Υπολειμματικών Επιπτώσεων Εναλλακτική (Συμπεριλαμβανομένης της Μηδενικής Εναλλακτικής) Σύγκριση των Εναλλακτικών Απώλεια Οικοτόπων και Κερματισμός Όχληση Απώλεια Ατόμων Μηδενική Εναλλακτική Αντισταθμιστικά Μέτρα Περίληψη Οικότοποι Είδη 87

4 έργου: Οικολογική Αξιολόγηση για GR και GR Σελίδα 4 από 88 ΛΙΣΤΑ ΠΙΝΑΚΩΝ Πίνακας 1-1 Προστατευόμενες περιοχές που πιθανά θα επηρεαστούν από το Έργο 9 Πίνακας 2-1 Απαιτήσεις σε Νερό για την Υδραυλική Δοκιμή 18 Πίνακας 3-1 Εκτίμηση Ευπάθειας / Ευαισθησίας για Οικοτόπους 24 Πίνακας 3-2 Εκτίμηση Ευπάθειας / Ευαισθησίας για τα Είδη 26 Πίνακας 4-1 Τύποι Οικοτόπων που Υπάρχουν στην Περιοχή 35 Πίνακας 4-2 ΖΕΠ GR Ειδικά Στοιχεία: Πτηνά στη Λίστα του Παραρτήματος I της Οδηγίας του Συμβουλίου 2009/147/ΕΚ 39 Πίνακας 4-3 ΖΕΠ GR και ΕΖΔ GR Ειδικά Χαρακτηριστικά: Άλλα Είδη στη Λίστα του Παραρτήματος IΙ της Οδηγίας του Συμβουλίου 92/43/ΕΟΚ 63 Πίνακας 4-4 Πιθανές Επιπτώσεις λόγω των Δραστηριοτήτων του Έργου 67 Πίνακας 4-5 Οικότοποι που Επηρεάζονται από τα Συνοδά Έργα 68 Πίνακας 4-6 Πιθανές Επιπτώσεις λόγω των Δραστηριοτήτων του Έργου 69 Πίνακας 4-7 Πιθανές Επιπτώσεις στα Πτηνά του Παραρτήματος I λόγω των Δραστηριοτήτων του Έργου 73 Πίνακας 4-8 Υ πολειμματικές Επιπτώσεις που συνδέονται με τις Δραστηριότητες τουέργου 81 ΛΙΣΤΑ ΣΧΗΜΑΤΩΝ Σχήμα 1-1 Στάδια Ειδικής Οικολογικής Αξιολόγησης 6 Σχήμα 1-2 Περιοχές Natura 2000 στην Ευρύτερη Περιοχή του Έργου 9 Σχήμα 2-1 Διαδρομή του ΤΑΡ 11 Σχήμα 2-2 Οριζόντια Κατευθυνόμενη Διάτρηση (HDD) 15 Σχήμα 3-1 Αξιολόγηση Σημασίας Επίπτωσης 23 Σχήμα 4-1 Διασταύρωση του Ποταμού Αξιού με HDD 32 Σχήμα 4-2 Ευρωπαϊκός Οικότοπος 92A0 Στοές Salix alba και Populus alba στον Ποταμό Αξιό 36 Σχήμα 4-3 Θέση των Οικοτόπων του Παραρτήματος 1 κοντά στο Έργο (Διασταύρωση Ποταμού Αξιού) 37 ΛΙΣΤΑ ΠΛΑΙΣΙΩΝ Πλαίσιο 3-1 Κριτήρια Μεγέθους των Επιπτώσεων για τους Οικοτόπους /Οικοσυστήματα 25 Πλαίσιο 3-2 Κριτήριο Μεγέθους της Επίπτωσης για τα Είδη 27

5 έργου: Οικολογική Αξιολόγηση για GR και GR Σελίδα 5 από 88 1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1.1 Σκοπός της Μελέτης Η παρούσα Ειδική Οικολογική Αξιολόγηση (ΕΟΑ) εκπονήθηκε στη βάση των συμπερασμάτων που παρουσιάζονται στην Έκθεση Ελέγχου Εφαρμογής Οικολογικής Αξιολόγησης και αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της ΜΠΚΕ του Έργου ΤΑΡ. Το προτεινόμενο Έργο διασχίζει την περιοχή Natura 2000 του Δέλτα Αξιού Λουδία Αλιάκμονα που χαρακτηρίζεται ως Ζώνη Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ) (GR ) σύμφωνα με την Οδηγία για τα Πουλιά της ΕΕ και ως Ειδική Ζώνης Διατήρησης (ΕΖΔ) (GR ) σύμφωνα με την Οδηγία για τους Οικοτόπους της ΕΕ. Η παρούσα έκθεση παρέχει μια λεπτομερή εκτίμηση των ενδεχόμενων επιπτώσεων στην οικολογική ακεραιότητα αυτών των περιοχών, εστιάζοντας στους συγκεκριμένους στόχους διατήρησης της περιοχής και στα ειδικά της χαρακτηριστικά. Τα κατάλληλα μέτρα που πρέπει να εφαρμοστούν από το Έργο προσδιορίζονται, όπου είναι απαραίτητο, ώστε να αμβλύνουν όλες τις πιθανές δυσμενείς επιπτώσεις στα οικολογικά χαρακτηριστικά της περιοχής. Ως αναφορά, η έκθεση περιέχει επίσης τα αποτελέσματα της δράσης ελέγχου (Ενότητα 1.3). Ανατρέξτε στην Έκθεση Ελέγχου Εφαρμογής Οικολογικής Αξιολόγησης για περισσότερες λεπτομέρειες (π.χ. διαδικασία ελέγχου, νομικό πλαίσιο της ΕΕ και διαδικασίες). 1.2 Νομοθετικό Πλαίσιο και Καθοδήγηση για την Εκπόνηση ΕΟΑ σε περιοχές Natura 2000 Το δίκτυο Natura 2000 έχει ως στόχο να διασφαλίσει την μακροπρόθεσμη επιβίωση των πιο πολύτιμων και απειλούμενων ειδών και οικοτόπων. Αποτελείται από ΕΖΔ οι οποίες προσδιορίζονται στην Οδηγία της ΕΕ για τους Οικοτόπους (92/43/EEC) και από ΖΕΠ που προσδιορίζονται στην Οδηγία της ΕΕ για τα Πουλιά (2009/147/EC). Η Οδηγία της ΕΕ για τους Οικοτόπους ορίζει τις διάφορες διαδικασίες και δεσμεύσεις σχετικά με την διαχείριση διατήρησης της φύσης στις περιοχές Natura 2000, των οικοτόπων και των ειδών

6 έργου: Οικολογική Αξιολόγηση για GR και GR Σελίδα 6 από 88 που υπάρχουν σε αυτές, περιλαμβανομένης μιας σειράς διαδικαστικών και ουσιωδών μέτρων προστασίας που πρέπει να εφαρμόζονται σε σχέδια και έργα που πιθανώς έχουν σημαντική επίδραση σε τέτοιες περιοχές. Αυτές οι διατάξεις έχουν μεταφερθεί στην Ελληνική Νομοθεσία μέσω του Νόμου 4014/2011. Αυτός ο Νόμος ορίζει την υποχρέωση εκπόνησης Ειδικής Οικολογικής Αξιολόγησης (ΕΟΑ) ως αναπόσπαστο κομμάτι μια Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (π.χ. ΜΠΚΕ) όταν ένα Έργο μπορεί να προκαλέσει σημαντικές περιβαλλοντικές επιδράσεις σε κάποια περιοχή του Ευρωπαϊκού οικολογικού δικτύου Natura Απουσία εθνικής καθοδήγησης για τις προδιαγραφές της ΕΟΑ, η παρούσα έκθεση εκπονήθηκε με βάση τις διατάξεις που προσδιορίζονται στην Εκτίμηση σχεδίων και έργων που επηρεάζουν σημαντικά περιοχές Natura 2000 μεθοδολογική καθοδήγηση για τις διατάξεις του Άρθρου 6 (3) και (4) της Οδηγίας για τους Οικοτόπους 92/43/EEC. Με βάση αυτές τις κατευθυντήριες γραμμές θα πρέπει να τονιστεί ότι οι απαιτήσεις αξιολόγησης του άρθρου 6 καθορίζουν μιας σταδιακή προσέγγιση. Ένα συνοπτικό διάγραμμα αυτών των σταδίων παρουσιάζεται παρακάτω και ακολουθείται από μια περιγραφή των βημάτων και των διαδικασιών που εμπλέκονται στην ολοκλήρωση κάθε σταδίου. Σχήμα 1-1 Στάδια Ειδικής Οικολογικής Αξιολόγησης Στάδιο 1 Έλεγχος Εφαρμογής ΕΟΑ Στάδιο 2 ΕΟΑ Στάδιο 3 Εναλλακτικές Λύσσεις Στάδιο 4 ΕΛΣΔΣ Πρώτο Στάδιο: Έλεγχος Εφαρμογής η διαδικασία που αναγνωρίζει τις πιθανές επιπτώσεις σε μια περιοχή Natura 2000 ενός έργου ή σχεδίου, είτε αυτόνομα, ή σε συνδυασμό με άλλα έργα ή σχέδια, και κρίνει αν είναι πιθανό αυτές οι επιπτώσεις να είναι σημαντικές. Δεύτερο Στάδιο: Ειδική Οικολογική Αξιολόγηση η μελέτη των επιπτώσεων του έργου ή σχεδίου στην ακεραιότητα των περιοχών Natura 2000, είτε αυτόνομα, ή σε συνδυασμό με άλλα έργα ή σχέδια, αναφορικά με τη δομή, τη λειτουργία και τους στόχους διατήρησης της περιοχής. Επιπροσθέτως, όπου υπάρχουν δυσμενείς επιπτώσεις, μια εκτίμηση της πιθανής άμβλυνσης των επιπτώσεων αυτών.

7 έργου: Οικολογική Αξιολόγηση για GR και GR Σελίδα 7 από 88 Τρίτο Στάδιο: Εκτίμηση εναλλακτικών λύσεων η διαδικασία που εξετάζει εναλλακτικούς τρόπους επίτευξης των στόχων του έργου ή σχεδίου οι οποίοι αποφεύγουν τις δυσμενείς επιπτώσεις στην ακεραιότητα της περιοχής Natura Τέταρτο Στάδιο: Εκτίμηση όπου δεν υπάρχουν εναλλακτικές λύσεις και όπου οι δυσμενείς επιπτώσεις παραμένουν μια εκτίμηση των ανταποδοτικών μέτρων όπου, δεδομένης μιας εκτίμησης επιτακτικών λόγων σημαντικού δημοσίου συμφέροντος (ΕΛΣΔΣ), θεωρείται ότι το έργο ή σχέδιο πρέπει να προχωρήσει (πρέπει να σημειωθεί ότι αυτή η οδηγία δεν ασχολείται με την εκτίμηση των επιτακτικών λόγων σημαντικού δημοσίου συμφέροντος). Κάθε στάδιο της διαδικασίας εκτίμησης και αξιολόγησης προηγείται και αποτελεί βάση για τα επόμενα βήματα. Η διαδικασία και τα αποτελέσματα κάθε σταδίου πρέπει επομένως να τεκμηριώνεται και να καταγράφεται προσεκτικά ώστε να προσφέρει ανιχνευσιμότητα και διαφάνεια των ειλημμένων αποφάσεων. Η διαδικασία λήψης αποφάσεων του Άρθρου 6 στηρίζεται από την «προστατευτική αρχή» καθώς και την προώθηση της ιεραρχίας της αποφυγής, άμβλυνσης και ανταποδοτικών μέτρων που πρέπει να ληφθούν κατά την διαδικασία ειδικής οικολογικής αξιολόγησης: Αποφυγή: Αρχικά, ένα έργο θα πρέπει να έχει ως στόχο να αποφύγει οποιεσδήποτε αρνητικές επιπτώσεις στις περιοχές Natura 2000 αναγνωρίζοντας τις πιθανές επιπτώσεις νωρίς στον σχεδιασμό του έργου και μετέπειτα επιλέγοντας την πιο κατάλληλη λύση από την άποψη της αποφυγής τέτοιων περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Άμβλυνση: Θα πρέπει να εφαρμοστούν μέτρα αντιμετώπισης κατά την διαδικασία ΕΟΑ στο βαθμό που δεν παραμένουν δυσμενείς επιπτώσεις στην περιοχή. Ανταποδοτικά μέτρα: Στην χειρότερη περίπτωση, ένα σχέδιο μπορεί να χρειαστεί να υποβληθεί σε εκτίμηση εναλλακτικών λύσεων. Σε αυτό το στάδιο εκτίμησης επιπτώσεων, ανταποδοτικά μέτρα απαιτούνται για τις παραμένουσες δυσμενείς επιδράσεις, αλλά επιτρέπονται μόνο αν δεν υπάρχουν εναλλακτικές λύσεις και το σχέδιο απαιτείται για επιτακτικούς λόγους σημαντικού δημοσίου συμφέροντος.

8 έργου: Οικολογική Αξιολόγηση για GR και GR Σελίδα 8 από Προηγούμενες ενέργειες: Στάδιο 1 Έλεγχος Εφαρμογής Εννιά περιοχές Natura 2000 αναγνωρίστηκαν στην ευρύτερη περιοχή του προτεινόμενου Έργου στην Ελλάδα, οι οποίες θα μπορούσαν να επηρεαστούν από τις δραστηριότητες του Έργου, είτε γιατί διασχίζονται από την όδευση του αγωγού ή γιατί γειτνιάζουν με αυτήν ή με τις εγκαταστάσεις του Έργου βλέπε Σχήμα 1-2. Ένας προκαταρτικός έλεγχος πραγματοποιήθηκε για αυτές τις περιοχές1 και εξήχθη το συμπέρασμα ότι υπάρχει πιθανότητα το Έργο να έχει σημαντικές επιδράσεις στα ειδικά χαρακτηριστικά ή την ακεραιότητα της περιοχής Natura 2000 του Δέλτα Αξιού Λουδία Αλιάκμονα (οριζόμενη και ως ΖΕΠ και ως ΕΖΔ) βλέπε Πίνακας 1-1. Η απαίτηση για Ειδική Οικολογική Αξιολόγηση προκύπτει λόγω της άμεσης διασταύρωσης της όδευσης του αγωγού με την περιοχή Natura 2000: ένα τμήμα μήκους 1,4 χλμ. από την Χ.Θ. 369,8 ως την Χ.Θ. 371,2. Επομένως, ένα Δεύτερο Στάδιο: Ειδική Οικολογική Αξιολόγηση απαιτείται για την περιοχή αυτή όπως αναλύεται λεπτομερώς στο Κεφάλαιο 4 της παρούσας έκθεσης. 1 Περισσότερες λεπτομέρειες για την διαδικασία ελέγχου εφαρμογής παρέχονται στο έγγραφο: Έκθεση Ελέγχου Εφαρμογής Οικολογικής Αξιολόγησης

9 Σελίδα 9 από 88 έργου: Οικολογική Αξιολόγηση για GR και GR Σχήμα 1-2 Doc. Περιοχές Natura 2000 στην Ευρύτερη Περιοχή του Έργου Πηγή:ERM (2013) Πίνακας 1-1 Προστατευόμενες περιοχές που πιθανά θα επηρεαστούν από το Έργο Όνομα περιοχής /Κωδικός ΕΕ: GR ΖΕΠ Δέλτα Αξιού Λουδία Αλιάκμονα Αλυκή Κίτρους - GR ΖΕΠ Δέλτα Αξιού Λουδία Αλιάκμονα Ευρύτερη περιοχή Αξιούπολης. Χ.Θ. Αγωγού: Περιγραφή Natura 2000: Η περιοχή ορίζεται και ως ΖΕΠ και ως ΕΖΔ. Περιλαμβάνει έναν παράκτιο υγροβιότοπο με μικρές λίμνες, αμμώδεις εκτάσεις και αλλουβιακά δάση όπου επικρατούν τα Tamarix spp, Alnus spp, και Salix spp. Είναι μια πολύ σημαντική περιοχή αναπαραγωγής, περάσματος και διαχείμασης υδρόβιων πτηνών. Οι ανθρώπινες δραστηριότητες περιλαμβάνουν παραγωγή ρυζιού, κτηνοτροφία, ψάρεμα και παραγωγή μυδιών. Ανεξάρτητα στοιχεία του έργου που πιθανά θα αυξήσουν τις επιπτώσεις στην περιοχή Natura 2000: Ο αγωγός διασταυρώνεται με τον Ποταμό Αξιό από τη Χ.Θ. 369,8 ως τη Χ.Θ. 371,2, διασχίζοντας τις περιοχές Natura 2000 (και ΖΕΠ και ΕΖΔ). Η θέση της διασταύρωσης βρίσκεται περίπου 1,4 χλμ. βόρεια του Εθνικού Πάρκου «Εκβολές ποταμού Αξιού-Λουδία- Αλιάκμονα» και περιοχή Ramsar. Οι κατασκευαστικές δραστηριότητες όπως η εκκαθάριση της ζώνης κατασκευής, διάνοιξη ορύγματος, τεχνικές διασταύρωσης με ποτάμια, εγκατάσταση αγωγών και επανεγκατάσταση (λεπτομερής περιγραφή στην Ενότητα 2) έχουν πιθανά επιπτώσεις στην προστατευ.ομενη περιοχή. Πιθανές επιπτώσεις/πιθανές μεταβολές στην περιοχή: Οι κατασκευαστικές δραστηριότητες έχουν πιθανότητα να αυξήσουν την απώλεια οικοτόπου, διάσπαση και όχληση. Κάποιες από τις επιπτώσεις αυτής της φάσης είναι προσωρινές και περιορίζονται στην ζώνη εργασίας του αγωγού. Στην φάση λειτουργίας αναμένεται μόνιμη απώλεια του οικοτόπου στην ζώνης προστασίας 8μ. του αγωγού. Αποτέλεσμα ελέγχου εραφμογής: Η περιοχή επηρεάζεται από τις δραστηριότητες του Έργου. Απαιτείται ΕΟΑ. Πηγή:ERM (2013)

10 έργου: Οικολογική Αξιολόγηση για GR και GR Σελίδα 10 από 88 2 ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ 2.1 Εισαγωγή Στο κεφάλαιο αυτό δίδεται μια συνοπτική περιγραφή των δραστηριοτήτων του Έργου που περιλαμβάνουν τις φάσεις (1) κατασκευής και δοκιμαστικής λειτουργίας, (2) λειτουργίας και συντήρησης και (3) τερματισμού λειτουργίας. Δηλαδή, μια επισκόπηση του προτεινόμενου έργου και των σχετικών με αυτό μερών, όπως επίσης και αξιολόγηση συγκεκριμένων λεπτομερειών σχετικά με το έργο που μπορεί να έχουν ειδικό ενδιαφέρον στην ΕΟΑ της περιοχής Natura Επισκόπηση Έργου Ο Διαδριατικός Αγωγός (TAP) είναι ένας σχεδιαζόμενος αγωγός φυσικού αερίου στο λεγόμενο «Νότιο Διάδρομο Φυσικού Αερίουπου θα μεταφέρει αέριο από τα αποθέματα στην περιοχή της Κασπίας στη Νότια και την Κεντρική Ευρώπη. Ο αγωγός θα συνδέσει το υπάρχον δίκτυο αερίου. Ξεκινώντας από την Ελλάδα, θα διασχίσει την Αλβανία και την Αδριατική Θάλασσα και θα καταλήξει στην Νότια Ιταλία. Το Ελληνικό τμήμα του ΤΑΡ θα αποτελείται από έναν αγωγό συνολικού μήκους 546 χλμ. Ο αγωγός θα είναι φτιαγμένος από συγκολλημένα χαλύβδινα τμήματα μέσου μήκους 18 μ. και διάμετρο 48 ιντσών (1,2μ.) και θα καλύπτεται εξωτερικά για προστασία από διάβρωση με 3 στρώματα πολυεθυλενίου. Εσωτερικά θα εφαρμοστεί εποξική επικάλυψη, για να μειωθεί η τριβή στην ροή του αερίου. Θα θαφτεί υπόγεια εντός ορύγματος σε όλο του το μήκος και θα προστατευτεί από διάβρωση μέσω ενός καθοδικού συστήματος προστασίας. Το έργο αποτελείται από σχετικά μέρη όπως 16 βαλβιδοστάσια, 2 σταθμούς συμπίεσης, 5 εργοτάξια και 11 χώρους αποθήκευσης σωλήνων. Το Έργο του αγωγού TAP υποστηρίζει την Ευρώπη στην επίτευξη αυτού του στρατηγικού στόχου της εξασφάλισης περαιτέρω παροχών αερίου και της ικανοποίησης των αυξανόμενων ενεργειακών αναγκών της. Αποτελεί τη βραχύτερη διαδρομή μεταφοράς φυσικού αερίου μεταξύ όλων των Ευρωπαϊκών έργων αγωγών που υποστηρίζονται επί του παρόντος από την ΕΕ στο πλαίσιο του Νότιου Διαδρόμου.

11 έργου: Οικολογική Αξιολόγηση για GR και GR Σελίδα 11 από 88 Σχήμα 2-1 Διαδρομή του ΤΑΡ Πηγή: ΤΑΡ (2013) 2.2 Κατασκευή και Δοκιμαστική Λειτουργία Μέθοδοι Κατασκευής Τοπογραφική Αποτύπωση και Καθαρισμός Ζώνης Εργασίας Το πλάτος της περιοχής που απαιτείται για την κατασκευή του αγωγού (επίσης αναφέρεται σαν ζώνη εργασίας ) θα ποικίλει ανάλογα με τις ειδικές συνθήκες κάθε περιοχής. Πάντως, σε γενικές γραμμές η ζώνη εργασίας θα είναι πλάτους 38 μ. Η προετοιμασία της ζώνης εργασίας θα αποτελείται από τον καθαρισμό και τη διαμόρφωση (αναφορά στο Κεφάλαιο 0). Ο καθαρισμός θα περιλαμβάνει αφαίρεση όλων των κατασκευών, δέντρων, θάμνων, καλλιεργειών και βράχων εντός της ζώνης ώστε να τοποθετηθεί ο αγωγός. Επίσης θα αφαιρεθούν ρίζες και κορμοί δέντρων από το όρυγμα που θα παρεμβαίνουν στη λειτουργία του μηχανήματος διάνοιξης Απομάκρυνση Φυτικών Γαιών Οι φυτικές γαίες εντός της ζώνης εργασίας θα αφαιρεθούν προσεκτικά, προσπαθώντας να μην καταστραφεί η δομή τους, χρησιμοποιώντας εκσκαφείς με επίπεδες πλάτους 2 μ / 3 μ λεπίδες. Οι

12 έργου: Οικολογική Αξιολόγηση για GR και GR Σελίδα 12 από 88 φυτικές γαίες θα αρθούν και θα αποθηκευτούν στο πλάι της ζώνης εργασίας. Σκοπός είναι η αποφυγή της συμπίεσής τους και η επανατοποθέτηση τους μετά την εγκατάσταση του αγωγού. Εάν απαιτηθεί μακροχρόνια αποθήκευση τότε οι σωροί του εδάφους θα εμβολιάζονται με βαθιά ριζωμένα φυτά για προστασία Διαμόρφωση Η ζώνη εργασίας τυπικά θα διαμορφώνεται από μηχανήματα όπως μπουλντόζες και ισοπεδωτές στο επιθυμητό πλάτος της κατασκευής (μεγ. 38 μ) ώστε να δημιουργήσουν επαρκή χώρο εργασίας για τα συνεργεία κατασκευής. Η ζώνη εργασίας θα ετοιμαστεί περίπου όπως ένας άστρωτος δρόμος. Ωστόσο, η διαμόρφωση θα είναι μικρότερη από όσο απαιτείται για έναν δρόμο, επειδή τα εργαλεία κατασκευής μπορούν να αντιμετωπίσουν πιο απότομο και περισσότερο ανώμαλο έδαφος από ότι τα αυτοκίνητα. Ο τεμαχισμός στις περιοχές διαμόρφωσης θα είναι περιορισμένος ώστε να διευκολυνθεί η αποκατάσταση του διαδρόμου μετά την ολοκλήρωση της κατασκευαστικής περιόδου Διάνοιξη Ορύγματος Ο αγωγός θα τοποθετηθεί σε όρυγμα με ελάχιστο βάθος γενικά γύρω στο 1.0 μ για ανεμπόδιστη διέλευση της κυκλοφορίας, γεωργία και δασικές εργασίες, αποφεύγοντας τις ζημιές σε καλώδια και σωλήνες τρίτων μερών. Στα τμήματα που είναι εκτεθειμένα σε έντονες διελεύσεις και έντονα καλλιεργημένες εκτάσεις (δηλαδή βαθιά οργωμένα) και αρδευτικές εκτάσεις έχουν υπολογιστεί βάθη μ. Στις περιοχές διασταύρωσης με υδάτινα ρεύματα (εξαρτάται από τη μέθοδο κατασκευής που θα χρησιμοποιηθεί), διαδρομές, δρόμους, βιομηχανικές και κατοικημένες περιοχές θα χρησιμοποιηθούν βάθη 1.5 μ. Το πλάτος του ορύγματος πρέπει να αποφασιστεί συνάρτηση του βάθους, ώστε να αποφευχθεί οποιαδήποτε αστάθεια. Πρέπει να επιτρέψει την εύκολη εγκατάσταση του αγωγού χωρίς να καταστρέψει την εξωτερική επίστρωση. Η διάνοιξη ορύγματος θα γίνει από εκσκαφείς. Θα γίνει επιπλέον διάνοιξη βάθους εάν χρειαστεί για τη μετατροπή του αγωγού στα κατώτατα σημεία ή κορυφές των λόφων, υδάτινα ρεύματα, δρόμους και σιδηροδρομικές γραμμές.

13 έργου: Οικολογική Αξιολόγηση για GR και GR Σελίδα 13 από 88 Οι βράχοι θα εκσκαφτούν χρησιμοποιώντας διατρητική σφύρα (jack-hammer). Επιπλέον, αν χρειαστεί και το επιτρέπουν οι συνθήκες (δηλαδή δεν υπάρχουν περιορισμοί παραγωγής θορύβου και σκόνης) η χρήση εκρηκτικών θα είναι απαραίτητη σε κάποια περιορισμένα τμήματα. Ακόμα είναι πιθανό να χρειαστεί αποστράγγιση υδάτων του ορύγματος εάν το έδαφος είναι πολύ υγρό. Σε αυτά τα τμήματα, το νερό θα οδηγείται σε ρέματα, ποτάμια ή αρδευτικά κανάλια σε συνεννόηση με τις αρμόδιες αρχές Χρήση εκρηκτικών Σε σκληρό έδαφος απαιτείται χρήση εκρηκτικών, όπου παραδοσιακές μέθοδοι διάνοιξης δεν είναι αποτελεσματικές. Αποτελείται από ελεγμένη χρήση εκρηκτικών (ή άλλων μεθόδων όπως πυροτεχνήματα αερίου πίεσης και διαδικασίες πλάσματος) εκσκαφή, σπάσιμο ή αφαίρεση βράχου. Συνήθως τοποθετούνται πάνω από τις εκρήξεις, πατάκια ανατίναξης για να απορροφήσουν την ενέργεια που ελευθερώνεται και για να μειώσουν το θόρυβο και τη σκόνη που δημιουργείται. Δεν αναμένεται να γίνει χρήση εκρηκτικών στην διασταύρωση με τον Ποταμό Αξιό ή στην ευρύτερη περιοχή Επίχωση Η επίχωση θα γίνεται συνήθως επάνω από τον αγωγό αμέσως μετά την καταβίβαση κάθε τμήματος του αγωγού μέσα στο όρυγμα. Το υλικό επίχωσης θα έχει συμπιεστεί σε στρώματα. Θα χρησιμοποιηθούν μπουλντόζες για την επιστροφή του υλικού εκσκαφής στο όρυγμα και την κάλυψη του αγωγού. Σε περιοχές με μεγάλες ποσότητες βράχων, επιλεγμένο υλικό επιχωμάτωσης μπορεί να προστεθεί στο πρώτο στρώμα επίχωσης του αγωγού, ή ειδικές μηχανές παραγεμίσματος ώστε να κοσκινίσουν τους βράχους από την επίχωση. Θα δοθεί ιδιαίτερη προσοχή κατά την αρχική επίχωση, ώστε να αποτραπεί τυχόν φθορά της επίστρωσης του αγωγού. Μετά την τοποθέτηση του αρχικού στρώματος από κοσκινισμένο υλικό στην τάφρο, η επίχωση μπορεί να ολοκληρωθεί με χρήση του υπόλοιπου μείγματος χώματος και βράχων.

14 έργου: Οικολογική Αξιολόγηση για GR και GR Σελίδα 14 από Διασταυρώσεις Υδάτινων Ρευμάτων Η όδευση του αγωγού διασταυρώνεται με τους Ποταμούς Αξιό, Αλιάκμονα και τους παραπόταμους τους. Η μέθοδος ανοικτής εκσκαφής είναι η προτιμώμενη επιλογή για τη διέλευση από υδάτινα ρεύματα. Οι μέθοδοι ανοικτής εκσκαφής απαιτούν άνοιγμα ορύγματος κατά μήκος του υδάτινου ρεύματος. Το όρυγμα σχηματίζεται ανάλογα της σταθερότητας του εδάφους και είναι τόσο βαθύ όσο απαιτείται ώστε να προσφέρει την ελάχιστη κάλυψη στον αγωγό μετά την εγκατάσταση του. Η επιφάνεια (η κοίτη του ποταμού ή του ρεύματος) τότε επανέρχεται στην αρχική της κατάσταση μετά την επίχωση του ορύγματος. Ένα κύριο μειονέκτημα της μεθόδου ανοικτής εκσκαφής είναι ότι στα υδάτινα συστήματα, το άνοιγμα ορύγματος μπορεί να δημιουργήσει έναν αιωρούμενα στερεά, που μπορεί να φτάσουν τιμές που είναι μεγαλύτερες από τις τωρινές συγκεντρώσεις. Οι μέθοδοι φράγματος, άντλησης και υπερχείλισης είναι λιγότερο παρεμβατικές στην συγκέντρωση υψηλών τιμών ιζημάτων. Η μέθοδος διέλευσης χωρίς διάνοιξη ορύγματος θα χρησιμοποιηθεί για τη διασταύρωση του Ποταμού Αξιού - Οριζόντια Κατευθυνόμενη Διάτρηση (HDD) όπως απεικονίζεται στο Σχήμα 2-1. Η HDD είναι μια εναλλακτική τεχνολογία που χρησιμοποιείται για την εισαγωγή αγωγών σε ευαίσθητες περιοχές ή υποδομές. Η μέθοδος ξεκινάει με διάτρηση μίας οριζόντιας οπής μικρής διαμέτρου (οπή οδηγός) κάτω από το σημείο διέλευσης (π.χ. ποταμός) με χαλύβδινο διατρητικό στέλεχος. Μόλις το χαλύβδινο διατρητικό στέλεχος εμφανιστεί στην απέναντι πλευρά της διέλευσης, προσαρμόζεται ένα ειδικό κοπτικό εξάρτημα και έλκεται και πάλι πίσω μέσα από την πιλοτική οπή. Το κοπτικό εξάρτημα διευρύνει την πιλοτική οπή ώστε να μπορεί να περάσει ο αγωγός από μέσα της. Συνήθως, ο αγωγός έλκεται από την πλευρά της διέλευσης που είναι απέναντι από το διατρητικό εξοπλισμό. Η HDD είναι μια μέθοδος διασταύρωσης που τυπικά προσφέρει σταθερότητα και σχεδόν χωρίς απαιτήσεις συντήρηση, με ελάχιστη όχληση στην κοίτη του ποταμού ή του ρεύματος.

15 Horizontal Direction Drilling (HDD) ȅȡțȗȩȟijțį ȀĮIJİȣșȣȞȩȝİȞȘ ǻțȑijȡșıș CLIENT: ERM ENT TRANS ADRIATIC PIPELINE ISSUE, SCOPE OF REVISION DATE ENT PREP. CHECK APR. TITLE: PROJECT: ǻǿǹǻȇǿǹȉǿȁȅȉ ǹīȍīȅȉ TAP Ελλάδα - ΜΠΚΕ SOURCE: 26th Onshore Pipeline Engineering Course; Construction principles, JP Kenny Ltd, Matthew Guite; London, June 2011 REV Horizontal Direction Drilling (HDD) SCALE PROJECT DRAWING NO: SHEET OF No scale Σχήμα / / Μέγεθος: Α4 έγεθος:a4

16 έργου: Οικολογική Αξιολόγηση για GR και GR Σελίδα 16 από Καθαρισμός και Αποκατάσταση Μετά την ολοκλήρωση της επίχωσης θα ξεκινήσουν οι εργασίες αποκατάστασης. Το επιφανειακό χώμα που είχε αφαιρεθεί, θα τοποθετείται ξανά επάνω στο διάδρομο εργασίας. Οι αρχικές ισοϋψείς του εδάφους θα αποκατασταθούν με όσο το δυνατόν πιστότερο τρόπο. Ως μέρος της διαδικασίας αποκατάστασης, θα απομακρυνθούν όλα τα σημεία πρόσβασης του εξοπλισμού. Όπου είναι απαραίτητο οι όχθες των ποταμών θα σταθεροποιηθούν, θα αποκατασταθούν και σταδιακά θα αναμορφωθούν ώστε να επιστρέψει η περιοχή στην αρχική της κατάσταση. Κάθε ζημιά προερχόμενη από τις δραστηριότητες του Έργου στα αποχετευτικά και αρδευτικά συστήματα θα αποκατασταθεί σε συμφωνία με τον ιδιοκτήτη τους. Το ίδιο ισχύει για κάθε ζημιά σε δημόσιο δρόμο ή καλλιεργήσιμα τμήματα. Αγροτικές δραστηριότητες όπως το όργωμα και η βόσκηση μπορούν να συνεχιστούν μετά την κατασκευή μέσα στη ζώνη εργασίας 8μ, ωστόσο δεν επιτρέπεται το φύτεμα βλάστησης βαθιών ριζών (δηλαδή δέντρα). Η όδευση του αγωγού θα μαρκαριστεί ώστε να μπορεί να επιθεωρηθεί από το έδαφος και τον αέρα Δοκιμές Πίεσης κατά την Κατασκευή (Υδραυλικές Δοκιμές) Φιλοσοφία των Υδραυλικών Δοκιμών Η υδραυλική δοκιμή είναι η συνηθέστερη μέθοδος δοκιμής της ακεραιότητας ενός αγωγού και ελέγχου πιθανών διαρροών (π.χ. από ρωγμές στον αγωγό) πριν από τη θέση σε λειτουργία.η δοκιμή περιλαμβάνει την εισαγωγή νερού στον αγωγό υπό συγκεκριμένη πίεση προκειμένου να ελεγχθεί ότι ο αγωγός δεν έχει βλάβες και δεν θα παρουσιάσει διαρροή κατά τη λειτουργία. Το πρώτο βήμα της υδραυλικής δοκιμής είναι ο καθαρισμός του αγωγού. Αυτό πραγματοποιείται με συσκευή ελέγχου της διαμέτρησης αγωγού ή «γουρουνάκι (pig)», το οποίο είναι ένα εργαλείο που εισάγεται στον αγωγό και προωθείται από την πίεση του ίδιου του προϊόντος μέσα στον αγωγό π.χ. του νερού που χρησιμοποιείται στην υδραυλική δοκιμή ή του αέρα που χρησιμοποιείται για τον καθαρισμό των σωλήνων. Υπάρχουν τρεις βασικές δραστηριότητες που θα πραγματοποιούνται από τα γουρουνάκια πριν και μετά την υδραυλική δοκιμή: 1. Καθαρισμός του εσωτερικού του αγωγού, ο οποίος πραγματοποιείται με γουρουνάκι τύπου βούρτσας, το οποίο κινείται κατά μήκος του αγωγού με αέρα πριν από την υδραυλική δοκιμή.

17 έργου: Οικολογική Αξιολόγηση για GR και GR Σελίδα 17 από Έλεγχο διαμετρήματος του αγωγού χρησιμοποιώντας «γουρουνάκι» το οποίο φέρει δίσκο διαμέτρησης αγωγού. Αυτό το «γουρουνάκι» διέρχεται από όλο το μήκος του αγωγού για έλεγχο για κοψίματα, ατέλειες και φθορές. Ότανεντοπίζεται η σχετική ατέλεια γίνεται επισκευή του φθαρμένου τμήματος του αγωγού πριν από την υδραυλική δοκιμή. 3. Στέγνωμα του αγωγού χρησιμοποιώντας «γουρουνάκια» με αφρώδη υλικά για καθαρισμό, μετά την υδραυλική δοκιμή. Η υδραυλική δοκιμή θα πραγματοποιηθεί κατά τμήματα το μήκος των οποίων φτάνει τα 20 χλμ. Οι δραστηριότητες υδραυλικής δοκιμής αναμένονται να απαιτήσουν 5 έως 6 μήνες συνολικά και θα ολοκληρωθούν πριν από τις δραστηριότητες θέσης σε λειτουργία. Το χρησιμοποιούμενο νερό θα πρέπει να είναι απαλλαγμένο από ρύπους και να μην είναι δραστικό (ph μεταξύ 5 και 8), ενώ δεν θα χρησιμοποιούνται πρόσθετα, αντιδιαβρωτικές ουσίες ή χημικά. Στη συνέχεια πραγματοποιείται συμπίεση με αντλία υψηλής πίεσης Μετά την πλήρωση και συμπίεση του αγωγού, και τη μέτρηση όλων των απαραίτητων παραμέτρων, πραγματοποιείται αποστράγγιση και αφύγρανση του αγωγού Πηγές Απομάστευσης Υδάτων Έχει εξεταστεί η χρήση πηγών επιφανειακών υδάτων με μεγάλη ροή νερού για την απομάστευση και την απόρριψη του νερού. Ο Πίνακας 2-1 δείχνει τις εν δυνάμει πηγές υδάτων που εντοπίζονται κατά μήκος της όδευσης του αγωγού ΤΑΡ και τους όγκους που απαιτούνται για την υδραυλική δοκιμή κάθε κύριου τμήματος. Ο χρόνος εκτέλεσης των δραστηριοτήτων υδραυλικών δοκιμών θα λαμβάνει υπόψη τις εποχικές μεταβολές των ποτάμιων ροών και των μειωμένων ροών κατά τους θερινούς μήνες.

18 έργου: Οικολογική Αξιολόγηση για GR και GR Σελίδα 18 από 88 Πίνακας 2-1 Απαιτήσεις σε Νερό για την Υδραυλική Δοκιμή Πηγή Νερού Σημείο Απόρριψης Απαιτούμενος Όγκος (m 3 ) Έβρος Ποταμός (Χ.Θ. 0) Έβρος Ποταμός (Χ.Θ. 0) 51,880 Φιλιούρης Ποταμός (Χ.Θ. 77.4) Φιλιούρης Ποταμός (Χ.Θ. 77.4) 40,200 Ξηροπόταμος (ή Κομψάτος) (Χ.Θ ) Ξηροπόταμος (ή Κομψάτος) (Χ.Θ ) 33,820 Ξάντης (Κόσυνθος) (Χ.Θ ) Ξάντης (Κόσυνθος) (Χ.Θ ) 31,170 Νέστος (Χ.Θ ) Νέστος (Χ.Θ ) 25,230 Αγγίτης Ι (Χ.Θ ) Αγγίτης Ι (Χ.Θ ) 55,620 Στρυμόνας (Χ.Θ ) Στρυμόνας (Χ.Θ ) 62,230 Παρθενόρεμα (Χ.Θ ) Αξιός (Χ.Θ ) 28,970 Παρθενόρεμα (Χ.Θ ) και Ποταμός (Χ.Θ ) Ποταμός (Χ.Θ ) και Αμμορυχεία (Χ.Θ ) 55,070 Ποταμός (Χ.Θ ) Αμμορυχεία (Χ.Θ ) 52,870 Αμμορυχεία (Χ.Θ ) Αμμορυχεία (Χ.Θ ) 33,040 Αλιάκμονας (Χ.Θ ) Αλιάκμονας (Χ.Θ ) 43,200 Πηγή: (ΕΝΤ, 2012) Ο ανάδοχος της υδραυλικής δοκιμής θα λάβει έγγραφες εγκρίσεις από τις κατά τόπους αρχές και τον ιδιοκτήτη ή ιδιοκτήτες όπου βρίσκεται η πηγή νερού, πριν από την απομάστευση του νερού της υδραυλικής δοκιμής. Δεν αναμένεται να αντληθεί νερό από τον Ποταμό Αξιό Επιλογές Απόρριψης /Διάθεσης Εφόσον οι δοκιμές πραγματοποιηθούν με επιτυχία, το χρησιμοποιημένο νερό θα επιστραφεί σε υδάτινο σώμα μετά την παραμονή του σε λεκάνη ιζηματοποίησης, διαμέσου της οποίας το νερό θα ρέει με πολύ χαμηλή ταχύτητα. Αυτές οι λεκάνες είναι διαστασιολογημένες έτσι ώστε να παρέχουν χρόνο κατακράτησης 5 λεπτών, ο οποίος θεωρείται επαρκής προκειμένου να επιτρέπει στα στερεά σωματίδια που έχουν απομακρυνθεί από τον αγωγό να επικάθονται και να παραμένουν στον πυθμένα της λεκάνης. Το απορριπτόμενο νερό θα είναι απαλλαγμένο από οποιαδήποτε χημικά.

19 έργου: Οικολογική Αξιολόγηση για GR και GR Σελίδα 19 από 88 Ο ανάδοχος των υδραυλικών ελέγχων θα λάβει έγγραφες εγκρίσεις από τις τοπικές αρχές και τον ιδιοκτήτη ή ιδιοκτήτες για το σημείο όπου θα απορριφθεί το νερό των υδραυλικών ελέγχων. Δεν θα πραγματοποιηθεί απόρριψη νερού σε οποιοδήποτε υδάτινο ρεύμα χωρίς την άδεια της αρμόδιας τοπικής αρχής. Ο Ποταμός Αξιός έχει επιλεχθεί ως το σημείο απόρριψης για το πρώτο τμήμα υδραυλικών δοκιμών. Περισσότερες λεπτομέρειες για τις προτεινόμενες δραστηριότητες υδραυλικών δοκιμών δίνονται στο Κεφάλαιο 4 της ΜΠΚΕ. 2.3 Λειτουργία και Συντήρηση Επειδή ο αγωγός στην Ελλάδα θα είναι υπόγειος σε όλο το μήκος του, δεν αναμένονται αλληλεπιδράσεις με το περιβάλλον κατά την ομαλή λειτουργία του, ούτε επιπτώσεις. Το σύστημα ΤAP θα βρίσκεται υπό παρακολούθηση και συντήρηση ώστε να εξασφαλίζεται ότι το σύστημα, όπως σχεδιάστηκε, κατασκευάστηκε και δοκιμάστηκε, παραμένει «κατάλληλο για την προοριζόμενη χρήση» καθ' όλη τη σχεδιασμένη διάρκεια λειτουργίας, ενώ παράλληλα ελαχιστοποιούνται οι κίνδυνοι προς το περιβάλλον και τον άνθρωπο (αναφορά στο Κεφάλαιο 0). Γενικά, θα γίνεται επιτήρηση του αγωγού, έλεγχοι λειτουργίας και παρακολούθηση της κατάστασης προκειμένου να προβλέπονται προβλήματα του συστήματος και να δίνεται η δυνατότητα για έγκαιρη διόρθωσή τους. Οι εργασίες επιθεώρησης και συντήρησης κατά τη λειτουργία του αγωγού, θα περιλαμβάνουν τα παρακάτω: παρακολούθηση αγωγού, παρακολούθηση διαδρομής αγωγού (πιθανότατα με οχήματα και ελικόπτερα), επιθεώρηση σημείων ειδικών διασταυρώσεων, παρακολούθηση των πληθυσμών και των δραστηριοτήτων που πραγματοποιούνται από τρίτους κοντά στην περιοχή του αγωγού, παρακολούθηση συστήματος καθοδικής προστασίας,

20 έργου: Οικολογική Αξιολόγηση για GR και GR Σελίδα 20 από 88 παρακολούθηση απογραφής μηχανημάτων και εξοπλισμού, ελέγχους λειτουργίας και επαλήθευση της κατάστασης της εγκατάστασης και του εξοπλισμού, και τακτική συντήρηση εγκατάστασης και εξοπλισμού σε προκαθορισμένα διαστήματα. Ο εσωτερικός έλεγχος (με ξέστρα) του αγωγού θα πραγματοποιείται σε τακτική βάση, με σκοπό την επιβεβαίωση της γεωμετρίας του αγωγού, τον έλεγχο και παρακολούθηση του πάχους των τοιχωμάτων του αγωγού, ειδικότερα, μετά από πιθανή φθορά ή σεισμό. 2.4 Φάση Τερματισμού Λειτουργίας Η διάρκεια ζωής του αγωγού είναι σχεδιασμένη για 50 χρόνια. Σήμερα δεν μπορεί να προβλεφθεί η προσέγγιση που θα υιοθετηθεί κατά τον τερματισμό της λειτουργίας, αλλά η TAP AG δεσμεύεται ότι θα είναι η πλέον σύγχρονη τη στιγμή που θα συμβεί. Οποιεσδήποτε δραστηριότητες τερματισμού λειτουργίας θα υπόκεινται στις απαιτήσεις αδειοδότησης που θα ισχύουν εκείνη τη στιγμή και σε διαβουλεύσεις με τους επηρεαζόμενους ιδιοκτήτες και άλλους εμπλεκόμενους των ιδιοκτησιών και υποδομών που θα επηρεάζονται. Θα καταρτιστεί Σχέδιο Εγκατάλειψης Αγωγού που θα καλύπτει όλα τα συναφή ζητήματα πριν από οποιεσδήποτε εργασίες τερματισμού λειτουργίας. Αυτό το Σχέδιο θα υποβληθεί στις ελληνικές αρχές εγκαίρως πριν από το πέρας της διάρκειας ζωής του Έργου. Το Σχέδιο θα περιλαμβάνει επίσης μία αξιολόγηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων των προτεινόμενων μέτρων τερματισμού λειτουργίας. Οι επιπτώσεις θα εξαρτηθούν προφανώς από την προσέγγιση τερματισμού λειτουργίας και από τις διαθέσιμες τεχνικές αποσυναρμολόγησης τη στιγμή του τερματισμού λειτουργίας. Η τρέχουσα διεθνής βέλτιστη πρακτική 2, είναι να μένει ο αγωγός στο έδαφος (εγκατάλειψη στη θέση του) και να εξασφαλίζεται από δομική κατάρρευση η οποία θα μπορούσε να προκαλέσει καθιζήσεις εδάφους.σε αυτή την περίπτωση, οι επιπτώσεις στο περιβάλλον, τη χρήση της γης και τις υποδομές θα είναι ελάχιστες. Αν ο αγωγός ανασυρθεί, π.χ. για την ανάκτηση του χαλύβδινου σωλήνα, οι επιπτώσεις θα είναι παρεμφερείς με το στάδιο κατασκευής. 2 Βλ. για παράδειγμα: και

21 έργου: Οικολογική Αξιολόγηση για GR και GR Σελίδα 21 από 88 Για τις διασταυρώσεις υποδομών και υδάτινων ρευμάτων ωστόσο, φαίνεται πιθανότερο το αντίστοιχο τμήμα του αγωγού να παραμείνει απλά στη θέση του και να διασφαλιστεί μόνο η δομική του κατάσταση. 2.5 Ασφάλεια και Έκτακτα Περιστατικά Πραγματοποιήθηκε μια προκαταρκτική εκτίμηση κινδύνου 3 της όδευσης του αγωγού, με σκοπό να επιβεβαιωθεί η ασφάλεια του. Η προκαταρκτική εκτίμηση έδειξε πως η όδευση είναι εφικτή με σεβασμό προς την ασφάλεια του αγωγού και των παρακείμενων πληθυσμών. Σε λίγα πιο πυκνοκατοικημένα τμήματα αναγνωρίστηκε μια πιθανή βελτιστοποίηση της όδευσης ώστε να μειώσει ακόμα περισσότερο τη γειτνίαση με οικισμούς. Επιπλέον, τα πιο πυκνοκατοικημένα τμήματα που αναγνωρίστηκαν είναι σχετικά μικρά, επιτρέποντας να εφαρμοστεί μια ικανή τεχνική μετρίασης του κινδύνου όπου χρειάζεται ή απαιτείται. Μια λεπτομερής ανάλυση ασφαλείας θα πραγματοποιηθεί στις επόμενες φάσεις σχεδιασμού και επιπλέον θα είναι μέρος της διαδικασίας αδειοδότησης. 3 ILF (2011) Preliminary Risk Assessment Greece (Προκαταρκτική Εκτίμηση Κινδύνου Ελλάδας ) Doc. Ref. GPL00-ILF-100-S-TRS Rev.: 0C, dated

22 έργου: Οικολογική Αξιολόγηση για GR και GR Σελίδα 22 από 88 3 ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ 3.1 Εισαγωγή Το τμήμα αξιολόγησης της Ειδικής Οικολογικής Αξιολόγησης εξετάζει επιπτώσεις ειδικού ενδιαφέροντος των περιοχών Natura 2000 που προέρχονται από την ανάπτυξη του Έργου. Τα συνοδά έργα και οι συναφείς δραστηριότητες του Έργου, η υφιστάμενη κατάσταση του περιβάλλοντος των Natura 2000 και τα είδη των επιπτώσεων καθορίζουν την γεωγραφική έκταση των πιθανά επηρεαζόμενων περιοχών. Η περιοχή μελέτης της Ειδικής Οικολογικής Αξιολόγησης έχει οριστεί ώστε να περιλαμβάνει την περιοχή που πιθανώς επηρεάζεται για κάθε θέμα που αναλύεται στη συνέχεια. Η αξιολόγηση αποσκοπεί στην αντιμετώπιση διαφόρων τύπων επιπτώσεων συμπεριλαμβανομένων: Θετικών και δυσμενών (αρνητικών) επιπτώσεων, Επιπτώσεων που δημιουργούνται άμεσα από το Έργο ή έμμεσα σαν συνέπεια αλλαγών που δημιουργούνται από το Έργο, και Επιπτώσεις που δημιουργούνται μόνιμα ως συνέπεια της ανάπτυξης (απώλεια οικοτόπων ή χρήση γης), προσωρινά κατά την περίοδο κατασκευής (θόρυβος από κίνηση γης), και μακροπρόθεσμα κατά τη λειτουργία της εγκατάστασης (επιπτώσεις σους οικοτόπους από τον καθαρισμό της βλάστησης στην ζώνη προστασίας του αγωγού). Οι επιπτώσεις αξιολογούνται συγκρίνοντας την υφιστάμενη κατάσταση (δηλαδή την κατάσταση πριν την πραγματοποίηση του Έργου) με τις καταστάσεις που θα επικρατήσουν εάν το Έργο κατασκευαστεί και λειτουργήσει. Για αυτό το λόγο υπάρχουν τέσσερα στάδια κλειδιά της αξιολόγησης: Αναγνώριση της υφιστάμενης κατάστασης χωρίς το Έργο και την ευαισθησία και σημασία των αποδεκτών και πηγών κινδύνου. Πρόβλεψη του μεγέθους της επίπτωσης σε αυτούς τους αποδέκτες και πηγές, συμπεριλαμβανομένης και της φύσης, βαθμίδας, έκτασης και διάρκειας της αλλαγής και στην περίπτωση των επιπτώσεων εκτός προγράμματος, την πιθανότητα ή συχνότητα εμφάνισης τους.

23 έργου: Οικολογική Αξιολόγηση για GR και GR Σελίδα 23 από 88 Αξιολόγηση της σημασίας των επιπτώσεων έτσι ώστε αυτοί που αποφασίζουν να καταλαβαίνουν το βάρος που πρέπει να δώσουν σε αυτές παίρνοντας αποφάσεις για το Έργο. Διερεύνηση επιλογών για τον μετριασμό των σημαντικών δυσμενών επιπτώσεων και συμφωνία ώστε να ενσωματωθούν μέτρα στις προτάσεις του Έργου με τον κύριο του Έργου. 3.2 Αξιολόγηση της Σημασίας Η σημασία μιας επίπτωσης εξαρτάται στο υπολογιζόμενο μέγεθος της (βασιζόμενο στο μέγεθος, έκταση και διάρκεια), και στην τιμή ή σημασία του επηρεαζόμενου αποδέκτη ή πόρου. Η αξιολόγηση της σημασίας της επίπτωσης παρουσιάζεται στο Σχήμα 3-1. Σχήμα 3-1 Αξιολόγηση Σημασίας Επίπτωσης Πηγή:ERM (2012)

24 έργου: Οικολογική Αξιολόγηση για GR και GR Σελίδα 24 από Οικότοποι Η σημασία των πιθανών επιπτώσεων στους οικοτόπους έχουν εκτιμηθεί λαμβάνοντας υπ όψιν τους ακόλουθους παράγοντες: Το μέγεθος των θετικών και αρνητικών επιπτώσεων, όπως καθορίζονται από την ένταση, συχνότητα και έκταση, Την ευπάθεια/ευαισθησία του οικοτόπου ή του είδους (αποδέκτη) στην αλλαγή που προκαλείται από την ανάπτυξη, Την ικανότητα του οικοτόπου να επανέλθει, λαμβάνοντας υπ όψιν πόσο εύθραυστος και ανεκτικός είναι, και Την αξία, από διατήρηση της φύσης και οικολογικούς όρους, των επηρεασμένων αποδεκτών συμπεριλαμβανομένων ειδών, πληθυσμών, κοινοτήτων, οικοτόπων και οικοσυστημάτων Ευπάθεια / Κριτήρια Ευαισθησίας για Οικοτόπους / Οικοσυστήματα Στον Πίνακας 3-1 παρουσιάζονται τα κριτήρια που χρησιμοποιούνται για την εκτίμηση της ευπάθειας/ευαισθησίας των οικοτόπων κατά μήκος της προτεινόμενης όδευσης του αγωγού. Πίνακας 3-1 Εκτίμηση Ευπάθειας / Ευαισθησίας για Οικοτόπους Ευπάθεια / Ευαισθησία Χαμηλή Μέτρια Υψηλή Κριτήρια Τύποι Οικοτόπων βάση της 92/43 ΕΕΚ διατήρησης/ Ανθρώπινη επίδραση Πηγή:ERM (2012) Διαδεδομένοι οικότοποι στην Ελλάδα Κοντά σε αστικά κέντρα ή βιομηχανικές περιοχές Σπάνιοι 4 οικότοποι στην Ελλάδα, δεν περιλαμβάνονται αυτοί που θεωρούνται ως τύποι προτεραιότητας βάση της 92/43 ΕΕΚ Πεδινές περιοχές όπου υπάρχει βόσκηση ή αγροτικές δραστηριότητες Σπάνιοι οικότοποι στην Ελλάδα και τύπος προτεραιότητας βάση της 92/43 ΕΕΚ Δασικά τμήματα (ή άλλος οικότοπος) που δεν έχουν συνδεθεί ή βρίσκονται κάτω από ειδικά σχέδια διαχείρισης ή δεν είναι οδικώς προσβάσιμες 4 όπως ορίζεται στη βιβλιογραφία ή στις τυπικές βάσεις δεδομένων.

25 έργου: Οικολογική Αξιολόγηση για GR και GR Σελίδα 25 από Κριτήρια Μεγέθους των Επιπτώσεων για τους Οικοτόπους /Οικοσυστήματα Το μέγεθος της επίπτωσης είναι συνδυασμός διάφορων παραγόντων, συμπεριλαμβανομένων: Την χωρική έκταση όπου βιώνεται η επίπτωση, Την διάρκεια της επίπτωσης και/ή την έκταση που επαναλαμβάνεται, Το βαθμό του κατακερματισμού του οικοτόπου, Αν είναι συνολική απώλεια για το αποτύπωμα του Έργου ή προσωρινή που μπορεί να αποκατασταθεί, Για άλλες φυσικές αλλαγές (υδρολογικός κύκλος), η έκταση της αλλαγής, και Το μέγεθος του αποτυπώματος στο πλαίσιο της ευρύτερης περιοχής του οικοτόπου που υπάρχει. Για έκτακτα περιστατικά όπως μία έκρηξη, η πιθανότητα του γεγονότος να συμβεί στην πραγματικότητα είναι μέρος του μεγέθους. Πλαίσιο 3-1 Κριτήρια Μεγέθους των Επιπτώσεων για τους Οικοτόπους /Οικοσυστήματα Υψηλό Μέγεθος Επίπτωσης: Το Έργο (είτε μόνο του ή μαζί με άλλα έργα) μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την ακεραιότητα ενός οικοτόπου, αλλάζοντας ουσιαστικά μακροπρόθεσμα τα οικολογικά του χαρακτηριστικά, σε όλη ή στο μεγαλύτερο τμήμα της περιοχής του, που του επιτρέπουν τη διατήρηση του οικοτόπου, συγκρότημα των οικοτόπων και /ή τα επίπεδα των ειδών πληθυσμού που τον κάνουν σημαντικό. Μέτριο Μέγεθος Επίπτωσης: Η ακεραιότητα του οικοτόπου δεν θα επηρεαστεί αρνητικά μακροπρόθεσμα, αλλά η επίπτωση θα είναι σημαντική βραχυπρόθεσμα ή μεσοπρόθεσμα σε τμήμα, αν όχι σε όλα τα οικολογικά χαρακτηριστικά, δομές και λειτουργίες του. Ο οικότοπος μπορεί να επανέλθει βάση της φυσικής αναγέννησης και αποκατάστασης, στην κατάσταση του την περίοδο της υφιστάμενης μελέτης. Μικρό Μέγεθος Επίπτωσης: Δεν εφαρμόζεται κανένα από τα παραπάνω, αλλά κάποιες μικρές επιπτώσεις μικρής έκτασης ή σε κάποια στοιχεία του οικοτόπου, αλλά ο οικότοπος θα επανέλθει άμεσα μέσω της φυσικής αναγέννησης. Πηγή:ERM (2012) Είδη Η σημασία στις πιθανές επιπτώσεις στην πανίδα έχουν εκτιμηθεί λαμβάνοντας υπόψη τους ακόλουθους παράγοντες: Το μέγεθος των θετικών και αρνητικών επιπτώσεων, όπως καθορίζονται από την ένταση, συχνότητα και έκταση,

26 έργου: Οικολογική Αξιολόγηση για GR και GR Σελίδα 26 από 88 Την ευπάθεια/ευαισθησία του είδους (αποδέκτη) στην αλλαγή που προκαλείται από την ανάπτυξη, Την ικανότητα του να επανέλθει, λαμβάνοντας υπόψη πόσο εύθραυστος και ανεκτικός είναι, και Την αξία, από διατήρηση της φύσης και οικολογικούς όρους, των επηρεασμένων αποδεκτών συμπεριλαμβανομένων ειδών, πληθυσμών, κοινοτήτων, οικοτόπων και οικοσυστημάτων Ευπάθεια / Κριτήρια Ευαισθησίας για τα Είδη Ο Πίνακας 3-2 παρουσιάζει τα κριτήρια που χρησιμοποιούνται για την εκτίμηση της ευπάθειας/ευαισθησίας των ειδών κατά μήκος της προτεινόμενης όδευσης του αγωγού. Πίνακας 3-2 Εκτίμηση Ευπάθειας / Ευαισθησίας για τα Είδη Σημασία: Χαμηλή Μέτρια Υψηλή Κριτήρια προστασίας Όχι προστατευόμενα ή σε λίστα Εισηγμένα ή ξενικά είδη. Τρωτά (VU), Εξαρτώμενο από Μέτρα Διατήρησης (CD), Σχεδόν Απειλούμενα (NT) ή Μειωμένου Ενδιαφέροντος (LC) στη παγκόσμια IUCN Κόκκινη Λίστα. Εθνικά Προστατευόμενα Είδη Είδη στο Παράρτημα III της Σύμβασης της Βέρνης Τρωτά, Σχεδόν Απειλούμενα ή Μειωμένου Ενδιαφέροντος στο Ελληνικό Κρισίμως Κινδυνεύοντα (CR) ή Κινδυνεύοντα (EN) είτε στη Παγκόσμια IUCN Λίστα, είτε στην Εθνική Κόκκινη Λίστα Μείωση του αριθμού των ειδών που είναι τρωτά (VU) ή χαμηλότερα στο Ελληνικό. Σπάνια, Απειλούμενα ή Κινδυνεύοντα στη IUCN. Είδη στο Παράρτημα II της Σύμβασης της Βέρνης Είδη Ανεπαρκώς Γνωστά (DD), ή Μη Αξιολογηθέντα (NE) σε παγκόσμιο ή εθνικό επίπεδο που είναι πιθανό να απαιτηθεί διατήρηση. Είδη στο Παράρτημα II,IV της Οδηγίας των Οικοτόπων Είδη στο Παράρτημα I της Οδηγίας των Πτηνών Διατήρησης Πηγή:ERM (2012) Κοινά / αφθονία Είδος κοινό παγκοσμίως αλλά σπάνιο στην Ελλάδα Σπάνιο ή ο πληθυσμός σε μείωση. Τοπικά ενδημικό ή τοπικά διακριτοί υποπληθυσμοί. Στα όρια της εμβέλειας του. Είδη που βρίσκονται κάτω από ενεργό πρόγραμμα διαχείρισης. Ομάδες που ήταν ή βρίσκονται κάτω από ενεργές επιστημονικές μελέτες. Προστατευόμενα όπως παραπάνω

27 έργου: Οικολογική Αξιολόγηση για GR και GR Σελίδα 27 από Κριτήρια Μεγέθους Επίπτωσης για τα Είδη Το μέγεθος της επίπτωσης είναι συνδυασμός διάφορων παραγόντων, συμπεριλαμβανομένων: Την χωρική έκταση όπου βιώνεται η επίπτωση, Την έκταση που επηρεάζεται ο οικότοπος στον οποίο βρίσκονται τα είδη (όπως εκτιμήθηκε στο Οικότοποι στο Κεφάλαιο 3.2.1), Ο πληθυσμός ή το ποσοστό που επηρεάστηκε, Την διάρκεια της επίπτωσης και/ή την έκταση που επαναλαμβάνεται, Το μέγεθος του στοιχείου (θόρυβος, φώς, αριθμός κίνησης αυτοκινήτων), Το μέγεθος του αποτυπώματος στο πλαίσιο της ευρύτερης περιοχής που ζει ένα είδος, Ο βαθμός της προκαλούμενης αλλαγής (ποιότητα νερού), και Η έκταση που ένα φυσικό ή χημικό χαρακτηριστικό εισάγεται στο περιβάλλον (το μέγεθος μιας δομής ή η τοξικότητα ενός χημικού). Τα κριτήρια που έχουν χρησιμοποιηθεί για να εκτιμήσουν το μέγεθος των οικολογικών επιπτώσεων (βασιζόμενα στους Duinker and Beanlands 1986) δίνονται στο Πλαίσιο 3-2. Πλαίσιο 3-2 Κριτήριο Μεγέθους της Επίπτωσης για τα Είδη Ένα Υψηλό Μέγεθος Επίπτωσης επηρεάζει έναν ολόκληρο πληθυσμό ή είδη σε επαρκή βαθμό ώστε να προκαλέσει μείωση της αφθονίας και/ή αλλαγή στην κατανομή τους, ώστε οι φυσικές προσθέσεις (αναπαραγωγή, μετανάστευση από ανεπηρέαστες περιοχές) δεν θα επιστρέψουν στον πληθυσμό ή το είδος, ή οποιονδήποτε άλλο πληθυσμό ή είδος που εξαρτάται από αυτόν, στο προηγούμενο επίπεδο για πολλές γενεές*. Μια επίπτωση υψηλού μεγέθους στα είδη θα έχει αρνητική επίπτωση στην ακεραιότητα της περιοχής, οικοτόπου ή οικοσυστήματος. Μια δευτερεύουσα επίπτωση υψηλού μεγέθους μπορεί επίσης να επηρεάσει τη διαβίωση ή την εμπορική χρήση των πόρων (αλιεία) στο βαθμό που η ευημερία του χρήστη επηρεάζεται μακροπρόθεσμα. Ένα Μέτριο Μέγεθος Επίπτωσης επηρεάζει ένα μέρος του πληθυσμού και μπορεί ίσως να επιφέρει κάποια αλλαγή στην αφθονία και/ή στην κατανομή μίας ή περισσότερων γενεών*, αλλά δεν απειλούν την ακεραιότητα του πληθυσμού ή οποιοδήποτε πληθυσμού που εξαρτάται από αυτόν. Ένα μέτριο μέγεθος επίπτωσης μπορεί επίσης να επηρεάσει την οικολογική λειτουργία μιας περιοχής, οικοτόπου ή οικοσυστήματος αλλά χωρίς να επηρεάσει αρνητικά την ολική ακεραιότητα της. Το μέγεθος της επίπτωσης είναι επίσης σημαντικό. Ένα μέτριο μέγεθος επίπτωσης πολλαπλασιαζόμενο σε μια ευρύτερη περιοχή θα ληφθεί ως υψηλό. Η ευημερία του χρήστη επηρεάζεται βραχυπρόθεσμα και αποτελεί μια δευτερεύουσα μέτρια επίπτωση. Ένα Μικρό Μέγεθος Επίπτωσης επηρεάζει μια συγκεκριμένη ομάδα τοπικών ατόμων μέσα σε ένα πληθυσμό βραχυπρόθεσμα (μια γενιά* ή λιγότερο), αλλά δεν επηρεάζει άλλα τροφικά επίπεδα ή τον πληθυσμό. [*σημείωση: Αυτές οι γενεές των ειδών ζώων/φυτών είναι υπό εξέταση.] Πηγή:ERM (2012)

28 έργου: Οικολογική Αξιολόγηση για GR και GR Σελίδα 28 από 88 4 ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ NATURA Εισαγωγή Αυτό το τμήμα παρουσιάζει την αξιολόγηση των περιοχών Natura 2000 του Δέλτα Αξιού Λουδία Αλιάκμονα, καθορισμένου ως ΖΕΠ (GR ) βάση της Οδηγίας για τα Πτηνά της ΕΕ και ως ΕΖΔ (GR ) βάση της Οδηγίας Οικοτόπων της ΕΕ η μόνη καθορισμένη περιοχή που ελέγχεται ότι πιθανά θα επηρεαστεί από τις δραστηριότητες του προτεινόμενου Έργου (αναφορά στον Πίνακας 1-1). Και οι δυο περιοχές (ΖΕΠ και ΕΖΔ) μοιράζονται τα ίδια όρια μέσα στην περιοχή του Έργου (Σχήμα 4-3). Η τοποθεσία όπου το σχήμα και το μέγεθος των δυο περιοχών διαφέρουν τοποθετείται 15χλμ νότια του διαδρόμου του αγωγού, κοντά στην εκβολή. Οπότε η Ειδική Οικολογική Αξιολόγηση έχει γίνει και για τις δυο περιοχές μαζί και όχι ξεχωριστά. Η Οδηγία Οικοτόπων της ΕΕ περιέχει λίστα οικοτόπων (Παράρτημα I) και ειδών (Παράρτημα II) για το ποιες Ειδικές Περιοχές Διατήρησης πρέπει να δημιουργηθούν από τα Κράτη Μέλη. Αυτές αναφέρονται ως Ειδικής Διατήρησης. Ομοίως, η Οδηγία Πτηνών της ΕΕ περιέχει λίστα σημαντικών ειδών πτηνών (Παράρτημα I) και άλλων μεταναστευτικών ειδών πτηνών για τα οποία πρέπει να δημιουργηθούν Περιοχές Ειδικής Προστασίας. Για αυτό το λόγο αυτό το κεφάλαιο εστιάζει στα ειδικά ενδιαφέροντα της περιοχής, ειδικά στις ευαισθησίες και στους στόχους διατήρησης. Η πληροφόρηση για τη στήριξη αυτής της περιγραφής προέρχεται από τα ακόλουθα: Τυποποιημένα Δελτία Δεδομένων Natura 2000, Το Ελληνικό Έργο Οικοτόπων Natura 2000, Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης, Υπουργείο Περιβάλλοντος, Επιτροπή Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων (1996), και Προσδιορισμός των συμβατών δραστηριοτήτων που αφορούν τα ειδικά είδη των Ειδικών Προστατευόμενων Περιοχών, Υπουργείο Περιβάλλοντος (Ιούλιος 2009). 4.2 Δεδομένα Υφιστάμενης ς Μια εκτεταμένη μελέτη πεδίου έγινε τον Ιούνιο και Ιούλιο του 2011 κατά μήκος του Δυτικού Τμήματος της όδευσης του αγωγού με σκοπό να παρέχει δεδομένα υφιστάμενης κατάστασης για την ΜΠΚΕ σχετικά με την πανίδα, χλωρίδα, βλάστηση όπως και για άλλους οικολογικούς παραμέτρους που μπορεί να επηρεαστούν και/ή πρέπει να ελεγχθούν κατά τη διάρκεια της

29 έργου: Οικολογική Αξιολόγηση για GR και GR Σελίδα 29 από 88 φάσης κατασκευής και λειτουργίας του έργου. Η οικολογική μελέτη πεδίου κινητοποίησε μια διεπιστημονική ομάδα δεκατεσσάρων (14) επιστημόνων, που πέρασαν συνολικά περίπου ογδόντα (80) μέρες στο πεδίο, καλύπτοντας τη συνολική απόσταση της όδευσης του αγωγού από τη Νέα Μεσημβρία έως την Ελληνοαλβανική μεθόριο. Η ομάδα κυρίως εργάστηκε εντός της ζώνης των 500μ αλλά σε ορισμένες περιπτώσεις, όπως η μεγάλη έρευνα των θηλαστικών, έπρεπε να γίνει έξω από την περιοχή του Έργου ώστε να παρέχει αξιόπιστη πληροφόρηση για τους οικολογικούς παράγοντες σε μεγαλύτερη γεωγραφική κλίμακα. Εκτεταμένη έρευνα στη βιβλιογραφία πριν και μετά τη μελέτη πεδίου προσέφεραν πολύτιμα δεδομένα στα βιογεωγραφικά και οικολογικά χαρακτηριστικά της περιοχής, παρόλα αυτά η μελέτη πεδίου εστίασε σε ορισμένα στοιχεία της πανίδας, χλωρίδας και βλάστησης της Δυτικής και Κεντρικής Μακεδονίας. Αυτά τα στοιχεία, είτε taxa ή κοινότητες Είναι ισχυρού ενδιαφέροντος διατήρησης σε Ευρωπαϊκό ή και ακόμα παγκόσμιο επίπεδο ή είναι σπάνια στην Ελλάδα Θεωρούνται ότι θα επηρεαστούν κατά τη διάρκεια της κατασκευής ή σε μερικές περιπτώσεις στην λειτουργία του αγωγού Παρέχουν ένα αξιόπιστο μέσο για τον έλεγχο ορισμένων περιβαλλοντικών παραγόντων του Έργου Δεν έχουν ταξινομικές ή βιογεωγραφικές ασάφειες Είναι εφικτό να παρατηρηθούν και να καταγραφούν λαμβάνοντας υπόψη τις ανάγκες και τους περιορισμούς του Έργου Η μελέτη χλωρίδας και βλάστησης εστίασε στην καταγραφή των πιο κοινών πληθυσμών των ειδών χλωρίδας με ενδιαφέρον διατήρησης εντός της ζώνης των 500μ με ένα στατιστικά ισχυρό τρόπο. Γνωρίζοντας ότι συνολικά 322 taxa φυτών με ενδιαφέρον διατήρησης είναι περιφερειακά γνωστά μέσω της βιβλιογραφίας και έρευνες πεδίου, αναμενόταν ότι μόνο μερικές από αυτές τις taxa θα βρισκόντουσαν σε δειγματοληψία μίας μόνο εποχής. (γενικά τα πολύ σπάνια ή στενοτοπικά είδη είναι απίθανο να συναντηθούν). Σχετικά με τη βλάστηση, έγινε προσπάθεια χαρτογράφησης των τμημάτων φυσικής βλάστησης εντός της ζώνης των 500μ. Η μελέτη για τα μεγάλα θηλαστικά εστίασε σε δυο είδη υψηλού ενδιαφέροντος διατήρησης: τον λύκο (Canis lupus) και την αρκούδα (Ursus arctos). Ιδιαίτερα εξελιγμένα μοντέλα χρησιμοποιήθηκαν για να εκτιμήσουν την περιοχή του Έργου, αναφορικά με την καταλληλότητα της κατά τη διάρκεια του κύκλου ζωής των ειδών. Τηλεμετρία, βιβλιογραφία και δεδομένα πεδίου