αγροτικός Σ Υ Ν Ε Ρ Γ Α Τ Ι Σ Μ Ο Σ

αγροτικός Σ Υ Ν Ε Ρ Γ Α Τ Ι Σ Μ Ο Σ ΜΗΝΙΑΙΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΤΗΣ ΠΑΣΕΓΕΣ ΕΤΟΣ 65ο ΝΕΑ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΕΥΧΟΣ 110 ΙΟΥΝΙΟΣ - ΙΟΥΛΙΟΣ 2012 ΤΙΜΗ 5 Εικονική πραγματικότητα η απορρόφηση του «Αλέξανδρος Μπαλτατζής» Υλοποίηση των κυβερνητικών εξαγγελιών περιμένουν οι αγρότες Πρωταγωνιστής το βαμβάκι στις ελληνικές εξαγωγές Πολυμέτωπος αγώνας για την προστασία της φέτας www.paseges.gr

και... κάν' τους να µιλάνε για το αµπέλι σου! Ì Î Ù ÙÂı Ó ÙË BASF. N ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΟ ΓΙΑ ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Τοξικό για τους υδρόβιους οργανισµούς, µπορεί να προκαλέσει µακροχρόνιες δυσµενείς επιπτώσεις στο υδάτινο περιβάλλον. ΠΡΟΣΟΧΗ: Τα φυτοπροστατευτικά προϊόντα να χρησιµοποιούνται µε ασφαλή τρόπο. Να διαβάζετε πάντα την ετικέτα και τις πληροφορίες σχετικά µε το προϊόν πριν από τη χρήση Τηλ. Κέντρου Δηλητηριάσεων: 210 7793777 BASF ΕΛΛΑΣ Α.Β.Ε.Ε. Λεωφ. Μεσογείων 449, 153 43, Αγ. Παρασκευή Τηλ. κέντρο: 210 68.60.100, Fax: 210 68.60.200 http://www.basf-agro.gr ñ BOSCALID. Ó Ú ÛÙÈÎ ÁÈ ÙÔÓ ÔÙÚ ÙË ÛÙÔ Ì ÏÈ ñ ªÔÓ ÈÎfi ÙÚfi Ô Ú ÛË ñ È Û ÛÙËÌ ÙÈÎfi Ì ÎËÙÔÎÙfiÓÔ ñ ÚÔÏË ÙÈÎ Î È ıâú  ÙÈÎ Ú ÛË ñ ªÂÁ ÏË È ÚÎÂÈ ÚÔÛÙ Û

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 6 8 18 40 Αγροτικός Συνεργατισμός Μηνιαίο Περιοδικό Αρκαδίας 26 & Μεσογείων, 11526, Αμπελόκηποι Τηλ: 210 7499 528 Fax: 210 7499426 Ε-mail: typos@paseges.gr Ιδιοκτήτης ΠΑΣΕΓΕΣ Εκδότης Τζανέτος Καραμίχας, Πρόεδρος της ΠΑΣΕΓΕΣ Διευθυντής Σύνταξης Μιχάλης Παπανίδης Αρχισυντάκτης Θοδωρής Παναγούλης Σύνταξη Στέφανος Παπαπολυμέρου Αλέξανδρος Μπίκας Υπεύθυνος Διαφήμισης Νίκος Ξύδης 210 7499 416, 6983 226594 Γραμματεία Έφη Πολυδωράτου Ηλεκτρονική Σελιδοποίηση Εκτύπωση Βιβλιοδεσία Βιβλιοσυνεργατική ΑΕΠΕΕ Ετήσια Συνδρομή Ενώσεις Αγροτικών Συνεταιρισμών, Κενρικές Ενώσεις, Κοινοπραξίες, Βιομηχανίες, Τράπεζες, ΝΠΔΔ και λοιποί Οργανισμοί: 80 ευρώ Συνεταιρισμοί - Ιδιώτες: 50 ευρώ 04 Τι χρειάζεται για να ανακάμψουν οι εξαγωγές ελληνικών προϊόντων; 06 Πρωτοβουλίες από τη νέα κυβέρνηση αναμένει ο αγροτικός τομέας 08 Κίνδυνος για τα Ελληνικά καπνά 10 Προτάσεις της ΠΑΣΕΓΕΣ για ανάταξη της αγροτικής οικονομίας 12 «Πρωταγωνιστής» το βαμβάκι στις ελληνικές εξαγωγές 16 Πολυμέτωπος αγώνας για την προστασία της Φέτας 18 Στον «πάγο» οι εισαγωγές μαλακού σιταριού 22 Ατμομηχανή ανάπτυξης για την τοπική οικονομία η συνεταιριστική Venus 24 Η οικονομική κρίση μείωσε τα αγροτικά μεροκάματα 26 Κίνδυνος για την ελληνική πατάτα από τις εισαγωγές 28 Μικρότερο ενδιαφέρον για βαμβάκι από τους έλληνες αγρότες 30 Eνέργεια: Ειδήσεις από το χώρο των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας που αφορούν τους αγρότες 32 Οι αγροτικοί συνεταιρισμοί στη δίνη της οικονομικής κρίσης 34 Το κινέζικο μέλι απειλή για το ευρωπαϊκό προϊόν 38 Οι εχθροί και οι ασθένειες που απειλούν το αμπέλι 40 Θέλουν προσοχή πυρηνοτρήτης και ρυγχίτης της ελιά 42 Ειδήσεις από το χώρο των Αγροτικών Συνεταιριστικών Οργανώσεων και της Ελληνικής Περιφέρειας 47 Oι δραστηριότητες της ΠΑΣΕΓΕΣ. Παρεμβάσεις, θέσεις, προτάσεις της κορυφαίας Συνομοσπονδίας 48 Τα νέα των κορυφαίων αγροσυνδικαλιστικών οργανώσεων ΓΕΣΑΣΕ και ΣΥΔΑΣΕ ~ 50 Ειδήσεις από τις δραστηριότητες των κορυφαίων ευρωπαϊκών αγροτικών οργανώσεων COPA και COGECA 52 Ειδήσεις αγροτικού και συνεταιριστικού ενδιαφέροντος από την Ευρώπη και τον κόσμο 54 Αυτοκίνητο: Αναβάθμιση για το επιτυχημένο Opel Movano 57 Ιστορία: Aγροτικές ειδήσεις τον Ιούνιο του 1957 58 Τα νεα της αγοράς 60 H σοδειά του μήνα: Ειδήσεις από τον αγροτικό χώρο και το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης 64 Aγροτικό Καλεντάρι: Εκδηλώσεις, συνέδρια, εκθέσεις που αφορούν τον αγροτικό χώρο 7 Ιουλίου: Παγκόσμια ημέρα των Συνεταιρισμών «Στη σημερινή Διεθνή Ημέρα Συνεταιρισμών, γιορτάζουμε τον ρόλο των συνεταιρισμών στη δημιουργία ενός καλύτερου κόσμου και στην προώθηση της αειφόρου ανάπτυξης, της κοινωνικής ενσωμάτωσης και της αξιοπρεπούς εργασίας» ανέφερε σε μήνυμά του ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ, κ. Μπαν Κι-Μουν, με αφορμή τον εορτασμό της Διεθνούς Ημέρας Συνεταιρισμών στις 7 Ιουλίου. Στο μήνυμά του ο Γενικός Γραμματέας ανέφερε επίσης τα εξής: «Οι Συνεταιρισμοί ενδυναμώνουν τα μέλη τους και τις κοινότητές των μελών τους. Ενισχύουν την επισιτιστική ασφάλεια και αυξάνουν τις ευκαιρίες για τους μικρούς παραγωγούς γεωργικών προϊόντων. Οι συνεταιρισμοί είναι καλύτερα προσαρμοσμένοι στις τοπικές ανάγκες και λειτουργούν ως κινητήριοι μοχλοί της τοπικής ανάπτυξης. Συγκεντρώνοντας πόρους, συμβάλλουν στη βελτίωση της πρόσβασης στην πληροφόρηση, τη χρηματοδότηση και την τεχνολογία. Οι αξίες της αλληλοβοήθειας, της ισότητας και της αλληλεγγύης προσφέρουν μια πυξίδα στις δύσκολες οικονομικές περιόδους. Οι συνεταιρισμοί διαδραματίζουν κρίσιμο ρόλο στην ενίσχυση των αυτόχθονων κοινοτήτων, και στην προσφορά παραγωγικών ευκαιριών απασχόλησης για τις γυναίκες, τους νέους, τα άτομα με αναπηρία, τους ηλικιωμένους και άλλους που βιώνουν τη διάκριση και την περιθωριοποίηση. Η παγκόσμια χρηματοπιστωτική και οικονομική κρίση έδειξε την ανθεκτικότητα των εναλλακτικών χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων, όπως οι συνεταιριστικές τράπεζες και οι πιστωτικές ενώσεις. Στο φετινό Διεθνές Έτος των Συνεταιρισμών, μας ενθαρρύνω να συνεχίσουμε την ενημέρωση και την εφαρμογή πολιτικών που συνεισφέρουν στην ενίσχυση των συνεταιρισμών σε όλο τον κόσμο. Συμβάλλοντας στην ανθρώπινη αξιοπρέπεια και την παγκόσμια αλληλεγγύη, οι συνεταιρισμοί πραγματικά χτίζουν έναν καλύτερο κόσμο.» 2 3

Η ερώτηση του μήνα Τι χρειάζεται για να ανακάμψουν οι εξαγωγές ελληνικών προϊόντων; 1. Νικόλαος Μπακατσέλος 2. Δημήτρης Λακασάς 3. Βασίλης Κορκίδης 4. Χριστίνα Σακελλαρίδη 5. Αλκιβιάδης Καλαμπόκης Όπως δείχνουν τα επίσημα στοιχεία ο εξαγωγικός κλάδος και κυρίως οι εξαγωγές αγροτοδιατροφικών προϊόντων εμφανίζουν θετικά πρόσημα παρά την οικονομική κρίση. Ποια νομίζετε ότι είναι τα μέτρα που πρέπει να ληφθούν ώστε να ενισχυθεί αυτή η τάση, συμβάλλοντας ταυτόχρονα στην βελτίωση του ισοζυγίου της Ελληνικής οικονομίας; Απαντούν: ο Νικόλαος Μπακατσέλος, πρόεδρος της Επιτροπής του Ελληνοαμερικανικού επιμελητηρίου Βορείου Ελλάδος, ο Δημήτρης Λακασάς, πρόεδρος του Συνδέσμου Εξαγωγέων Βορείου Ελλάδος, ο Βασίλης Κορκίδης, πρόεδρος της Εθνικής Συνομοσπονδίας Ελληνικού Εμπορίου, η Χριστίνα Σακελλαρίδη, Πρόεδρος του Πανελλήνιου Συνδέσμου Εξαγωγέων και ο Αλκιβιάδης Καλαμπόκης, Διευθύνων Σύμβουλος του Ελληνικού Οργανισμού Εξωτερικού Εμπορίου. 1 Νικόλαος Μπακατσέλος Πρόεδρος Ελληνοαμερικανικού Επιμελητηρίου Β. Ελλάδος Βασικές συνισταμένες των στόχων και του επιχειρησιακού σχεδίου για την ανάπτυξη των εξαγωγών που πρέπει να τονιστούν, είναι οι εξής: Ενίσχυση της εξωστρέφειας: Υποκατάσταση εισαγωγών - Αύξηση εξαγωγών Μεταφορά πόρων (εργασία - κεφάλαιο) από κλάδους εσωστρεφείς προς κλάδους εξωστρεφείς Ρευστότητα που θα διοχετευθεί στην οικονομία. Η επανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών πρέπει να συνοδευθεί από ένα σύστημα κινήτρων / αντικινήτρων που θα ευνοεί τις τράπεζες εκείνες που διοχετεύουν ρευστότητα στις φερέγγυες επιχειρήσεις Βελτίωση της ανταγωνιστικότητας με: μείωση του σχετικού κόστους εργασίας ανά μονάδα προϊόντος, αύξηση της ολικής παραγωγικότητας και μείωση των σχετικών τιμών Βελτίωση της αποτελεσματικότητας του κράτους Μείωση του μεγέθους του κράτους Επενδύσεις ως βασικότερος παράγοντας για την ανάπτυξη. Το ΕΣΠΑ θα στηρίξει τις επενδύσεις σε υποδομές Μείωση της εξάρτησης των επιχειρήσεων από το κράτος 2 Δημήτρης Λακασάς Πρόεδρος του ΣΕΒΕ Ο ΣΕΒΕ έχει ως πάγια θέση την αλλαγή του οικονομικού μοντέλου ανάπτυξης της χώρας μας με έμφαση στην παραγωγή και στην εξωστρέφεια. Υιοθετώντας το δόγμα «Παράγω και εξάγω» και δημιουργώντας ένα ευνοϊκό και σταθερό επιχειρηματικό περιβάλλον με αναπτυξιακό χαρακτήρα μπορούμε: να παράγουμε ποιοτικά, πιστοποιημένα, καινοτόμα και ανταγωνιστικά προϊόντα να διασφαλίσουμε την εποπτεία και τον έλεγχο της αγοράς και να υποκαταστήσουμε τις εισαγωγές να καταρτίσουμε εθνική στρατηγική για τις εξαγωγές μέσω ενός κεντρικού συντονιστικού οργάνου, μιας Γενικής Γραμματείας Εξωστρέφειας υπό τον Πρωθυπουργό, για συντονισμό και συνέργιες υπουργείων και φορέων και εξοικονόμηση πόρων να προωθήσουμε τα ελληνικά προϊόντα συστηματικά σε στοχευμένες αγορές να διεκδικήσουμε μερίδιο στις διεθνείς αγορές να δημιουργήσουμε ένα ισχυρό brand για τα ελληνικά προϊόντα και την χώρα να διασφαλίσουμε την επιβίωση υγιών και δυναμικών επιχειρήσεων να διασφαλίσουμε θέσεις εργασίας να διασυνδέσουμε τις εξαγωγές με τον τουρισμό και τις άμεσες ξένες επενδύσεις Το νέο μοντέλο ανάπτυξης της χώρας με έμφαση στην ελληνική παραγωγή και στην εξωστρέφεια είναι ο υγιής πυλώνας για μια οικονομία που προσπαθεί να επανέλθει σε τροχιά ανάπτυξης. Με αυτά τα δεδομένα απαιτείται ένα πλαίσιο συνεκτικών δράσεων, από την παραγωγή ως τη στοχευμένη διαρκή παρουσία των ελληνικών προϊόντων και υπηρεσιών σε διεθνές επίπεδο, υπό ένα εθνικό, ισχυρό Brand Name. 3 Βασίλης Κορκίδης Πρόεδρος ΕΣΕΕ Στην Ελλάδα υπάρχουν πολλά περιθώρια να αναπτυχθεί πραγματικά και ουσιαστικά η εξαγωγική δραστηριότητα. Διότι σαφώς η εξαγωγή των αδιάθετων υπολοίπων δεν μπορεί να λογίζεται ως εξαγωγική ανάπτυξη. Πρώτη προϋπόθεση είναι η βελτίωση των όρων διεθνοποίησης της αγοράς. Επίσης, πρέπει να δοθούν κίνητρα ώστε οι μικροεισαγωγικές επιχειρήσεις να γίνουν μικροεξαγωγικές. Η ΕΣΕΕ προτείνει τη δημιουργία ειδικών οικονομικών περιοχών (ΕΟΠ) σε παραμεθόριες περιοχές της χώρας και στα λιμάνια. Στις περιοχές αυτές προτείνεται να υπάρχει ένα ειδικό φορολογικό καθεστώς και transit υπηρεσίες οι οποίες θα ενισχύσουν το διαμετακομιστικό εμπόριο. Αυτό που χρειαζόμαστε ως Έλληνες επιχειρηματίες για να ανοιχτούμε και σε άλλες αγορές είναι μέτρα φιλικά και όχι στραγγαλισμού. Ένα βιώσιμο φορολογικό σύστημα και όχι φοροεπιδρομή. Ρευστότητα και όχι κλειστές τράπεζες. Είναι απαράδεκτο η φορολογία στο εσωτερικό να κινείται μεταξύ 40% και 49%, ενώ ο μέσος όρος της ΕΕ να είναι στο 33%. Ειδικότερα, είναι ανάγκη για: Δημιουργία εξαγωγικών πάρκων. Απλοποίηση εμπορικών συναλλαγών με την εφαρμογή του e - invoicing, τη στιγμή που στην Ελλάδα διακινούνται ετησίως περίπου 40 εκατομμύρια τιμολόγια τον χρόνο (η εξοικονόμηση κόστους ετησίως μπορεί να ανέλθει σε 1,5 δισ. ευρώ). Επανεξέταση των προϋποθέσεων αδειοδότησης και άρση των πολλών περιορισμών αναφορικά με τους χώρους αποθηκών (π.χ. περιβαλλοντικές μελέτες, αρχαιολογία, πυροσβεστική, υπ. Υγείας κ.ά.). Κατάργηση θεσμικών περιορισμών στην ανάπτυξη των logistics. Άρση απαγόρευσης συνδυαστικών μεταφορών νωπών με άλλα προϊόντα. Μείωση γραφειοκρατίας τελωνείων. 4 Χριστίνα Σακελλαρίδη Πρόεδρος ΠΣΕ Είναι δεδομένο, ότι δεν περισσεύει χρόνος για προσαρμογή. Πρώτον, η αποκατάσταση του κλίματος εμπιστοσύνης προς τις προοπτικές και τις παραγωγικές δυνατότητες της ελληνικής οικονομίας, δεύτερον, η ουσιαστική τόνωση της ρευστότητας στην εγχώρια αγορά και τρίτον, η υποστήριξη διεθνοποίησης ειδικά των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, αποτελούν Εθνικά Ζητούμενα και προτεραιότητες άμεσης ανάγκης για τη διατήρηση θετικών ρυθμών αύξησης των ελληνικών εξαγωγών. Τα στοιχεία του Πανελληνίου Συνδέσμου Εξαγωγέων δείχνουν ότι έχουν διαμορφωθεί οι συνθήκες για να επανακάμψουν οι εξαγωγές προς τις χώρες της ΕΕ και ταυτόχρονα να διευρυνθούν περαιτέρω τα ελληνικά μερίδια σε αναπτυσσόμενες και δυναμικές αγορές της Βόρειας Αφρικής, της Μέσης Ανατολής και της Ασίας. Η ταχεία υλοποίηση των στόχων μίας επιθετικής Εθνικής Στρατηγικής για τις Εξαγωγές, θα έχει σωρευτικά θετικά αποτελέσματα για την οικονομία, την κοινωνία, την ίδια την καθημερινότητα των Ελλήνων. Ο Σύνδεσμός μας, είναι για μία ακόμη φορά έτοιμος να συνεισφέρει στην εθνική προσπάθεια για την ανάπτυξη και θα υποστηρίξει κάθε δράση, ενέργεια, πρωτοβουλία ή μεταρρύθμιση, που στόχο θα έχει την ενίσχυση της εξωστρέφειας, σε όλα τα επίπεδα. 5 Αλκιβιάδης Καλαμπόκης Διευθύνων Σύμβουλος ΟΠΕ Στην πολύπλευρη οικονομική και κοινωνική κρίση που διέρχεται η χώρα μας οι ελληνικές εξαγωγές αποτελούν έναν από τους λίγους πυλώνες αισιοδοξίας για την ανάπτυξη και την πρόοδο. Τα ελληνικά προϊόντα έχουν ποιότητα, αυθεντικότητα, κρυμμένες αξίες, έχουν δύναμη και χώρο ανάδειξης στην παγκόσμια πλέον αγορά. Η ενδυνάμωση των ελληνικών εξαγωγών και η ενίσχυση της εξωστρέφειας είναι τομείς στρατηγικής σημασίας για την οικονομία και ανάπτυξη της χώρας μας. Η επιτυχία του έργου χρειάζεται τη συμμετοχή όλων των εμπλεκομένων παραγόντων με συντονισμένες δράσεις προβολής, προώθησης και ανάδειξης. Ο ΟΠΕ αλλάζει και αναδιοργανώνεται με σκοπό να παίξει πραγματικά ενεργό ρόλο στο διεθνές εμπόριο προς το συμφέρον των Ελλήνων εξαγωγέων και των ελληνικών προϊόντων. Πλέον δεν είναι ζημιογόνος μετά από χρόνια, παρά τον αυξημένο αριθμό δράσεων τις οποίες διοργανώνει. Η φιλοσοφία της εικόνας της χώρας στο εξωτερικό έχει πλέον αλλάξει, η οποία πλέον παρουσιάζεται ως ένα ενιαίο brand το οποίο μάλιστα βραβεύτηκε σε διεθνή διαγωνισμό. Σε ότι αφορά στο κομμάτι της γραφειοκρατίας βρίσκεται σε εξέλιξη διαδικασία έτσι ώστε να μειωθούν τα δικαιολογητικά που χρειάζονται για εξαγωγές από 96 που ήταν σε κάτω από 30. 4 5

ΥΠΑΑΤ Αθανάσιος Τσαυτάρης Μάξιμος Χαρακόπουλος Πρωτοβουλίες από τη νέα κυβέρνηση αναμένει ο αγροτικός τομέας Τι περιλαμβάνει η προγραμματική συμφωνία για τον κλάδο και τι περιμένουν οι αγρότες Ο εκσυγχρονισμός και η εξυγίανση των συνεταιρισμών, σε συνδυασμό με ευνοϊκά μέτρα, όπως η μείωση ΦΠΑ για αγροτικά εφόδια, σπόρους, λιπάσματα, φυτοφάρμακα, ζωοτροφές συμπεριλαμβάνεται, μεταξύ άλλων, στην πρόταση της κυβέρνησης για την επαναδιαπραγμάτευση των όρων του μνημονίου και το οποίο αποτελεί το κείμενο συμφωνίας μεταξύ των τριών πολιτικών αρχηγών, που συμμετέχουν στην κυβέρνηση. Οι αγρότες προσβλέπουν σε υλοποίηση των εξαγγελιών, προκειμένου να επιτύχουν μείωση στο κόστος παραγωγής, ενώ η νέα ηγεσία του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων αναλαμβάνει ήδη τις πρώτες πρωτοβουλίες. Το πιο σημαντικό μέτρο που αν τελικώς εφαρμοστεί αναμένεται να έχει άμεσα αποτελέσματα και να συμβάλλει στη μείωση του κόστους παραγωγής, δεν είναι άλλο από την προβλεπόμενη μείωση στο συντελεστή ΦΠΑ για αγροτικά εφόδια, σπόρους, λιπάσματα, φυτοφάρμακα, ζωοτροφές, σε χαμηλά κλιμάκια. Εξελίξεις αναμένονται και στο «καυτό» θέμα της Αγροτικής Τράπεζας, όπου με βάση την προγραμματική συμφωνία γίνεται λόγος για επανακεφαλαιοποίηση και εξυγίανσή της, με διαφύλαξη του χαρτοφυλακίου υποθηκών αγροτικής γης. Σε σχέση με τα κοινοτικά κονδύλια και τις επιδοτήσεις ζητείται διεκδίκηση του μέγιστου δυνατού προϋπολογισμού για τη νέα ΚΑΠ και δίκαιη κατανομή πόρων προσανατολισμένη στην αγροτική παραγωγή με προτεραιότητα τη κτηνοτροφία και τα τρόφιμα, ενώ ως στόχοι αναφέρονται οι εξής: Πρώτος στόχος η μετατροπή του αρνητικού ισοζυγίου εισαγωγώνεξαγωγών στον αγροτικό τομέα σε θετικό Αξιοποίηση του ρεύματος επιστροφής στην ύπαιθρο με παροχή κινήτρων, με παραχώρηση γης σε νέους αγρότες αλλά και ενεργούς αγρότες και συνεταιρισμούς Δημιουργία νέων χρηματοδοτικών και εγγυοδοτικών μέσων του Αλέξανδρου Μπίκα Ίδρυση Ταμείου Ενίσχυσης Αγροτών και αγροτικών επιχειρήσεων Παρεμβάσεις στο κύκλωμα εμπορίας και διακίνησης προϊόντων, με στόχο την προστασία του παραγωγού και του καταναλωτή Λειτουργία Δημοπρατηρίων, συμβατικών και ηλεκτρονικών κατά αυτοδιοικητική περιφέρεια Ενίσχυση της συμβολαιακής γεωργίας Θέσπιση του «αγροτικού πετρελαίου» με τη δημιουργία κάρτας αγρότη Εκσυγχρονισμός και εξυγίανση των συνεταιρισμών. Προγραμματική συμφωνία Τέλος στο κείμενο της προγραμματικής συμφωνίας προβλέπεται διαμόρφωση εθνικού σχεδίου ανασυγκρότησης της χώρας με νέο αναπτυξιακό και παραγωγικό πρότυπο, με επανακαθορισμό των αναπτυξιακών προτεραιοτήτων στους κρίσιμους και συμπληρωματικούς τομείς (αγροτική παραγωγή, τρόφιμα, μεταποίηση καινοτομία), αξιοποίηση συγκριτικών πλεονεκτημάτων (ενέργεια, τουρισμός, ορυκτός πλούτος, ναυτιλία) και τέλος ενίσχυση της Περιφερειακής διάστασης της ανάπτυξης και δημιουργία τοπικών συμφωνιών (με έμφαση στο τρίπτυχο ελληνικά προϊόντα - τουρισμός - πολιτισμός). Σε θέματα εκτός των αγροτικών, τώρα, όσον αφορά στα εργασιακά, θα ζητηθεί «η συλλογική αυτονομία και η ισχύς των συλλογικών συμβάσεων εργασίας επανέρχεται στο επίπεδο που προσδιορίζουν το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Δίκαιο και το ευρωπαϊκό κεκτημένο, σύμφωνα με το οποίο το ύψος του μισθού στον ιδιωτικό τομέα συμφωνείται μεταξύ των κοινωνικών εταίρων. Αυτό περιλαμβάνει και την ρύθμιση του κατώτατου μισθού που προβλέπεται στη ρύθμιση της Εθνικής Γενικής Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας». Τα «ηνία» σε Τσαυτάρη - Χαρακόπουλο «Ραχοκοκαλιά του έθνους» χαρακτήρισε τον αγροτικό τομέα, ο νέος υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, καθηγητής Αθανάσιος Τσαυτάρης, επισημαίνοντας πως πρέπει να ξαναγίνει πυλώνας ανάπτυξης αυτού του τόπου. Στη σύντομη ομιλία του, κατά την τελετή παράδοσης - παραλαβής περιέγραψε τον διαχρονικό και καθοριστικό ρόλο της γεωργίας στο πέρασμα των δεκαετιών, υπογραμμίζοντας χαρακτηριστικά πως «η γεωργία πήρε στις πλάτες της την ανάπτυξη της βιομηχανίας και υποστήριξε κι άλλες πολιτικές του τόπου. Επομένως, ο τόπος χρωστά στη γεωργία και η κοινωνία πρέπει να επιστρέψει τα χρωστούμενα». «Οι ευκαιρίες» συνέχισε ο νέος υπουργός, «δεν τελείωσαν. Συνεχώς δημιουργούνται καινούργιες. Ευκαιρίες να μιλήσει ξανά ο κόσμος για τα αγροτικά μας προϊόντα», προσθέτοντας πως, στις σημερινές συνθήκες, στις «πλάτες» της γεωργικής διαδικασίας θα πρέπει να επιλυθούν κι άλλα προβλήματα. «Γνωρίζω τις δυσκολίες που περνά η διοικητική μηχανή. Γνωρίζω τις προσπάθειες που έχουν καταβληθεί τα τελευταία χρόνια. Θέλω να πιστεύω ότι θα καταφέρουμε μπροστά στις νέες προκλήσεις» είπε ο κ. Τσαυτάρης. Η κυβέρνηση εθνικής σωτηρίας είναι η ευκαιρία να ορθοποδήσει η χώρα, γι' αυτό και χρειάζεται η συστράτευση όλων, δήλωσε, από την πλευρά του, ο αναπληρωτής υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης Μάξιμος Χαρακόπουλος. Αναφέρθηκε εκτενώς στους δεσμούς και τη γνώση των προβλημάτων, τα οποία αντιμετωπίζει ο αγροτικός κόσμος, λέγοντας, χαρακτηριστικά, πως, «βλέποντας ανάμεσά σας τον πατέρα μου, βλέπω, στο πρόσωπό του, την αγωνία του αγροτικού μόχθου». Αφού επισήμανε πως ο αγροτικός τομέας αποτελεί συγκριτικό πλεονέκτημα για την πατρίδα, από κοινού με τον τουρισμό και τη ναυτιλία, εκτίμησε πως «έχουμε όλες τις προϋποθέσεις να πετύχουμε». Δεν παρέλειψε, δε, να επισημάνει ότι αναλαμβάνουν καθήκοντα σε μια ιδιαίτερα δύσκολη συγκυρία, την ώρα που κορυφώνονται οι διαπραγματεύσεις για τη νέα Κοινή Αγροτική Πολιτική. Διαπραγματεύσεις κρίσιμες, πλην όμως, όπως είπε, «είμαστε σε καλό δρόμο». Η νέα πολιτική ηγεσία του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων δεν παρέλειψε, να ευχαριστήσει τον πρωθυπουργό και τους πολιτικούς αρχηγούς για την εμπιστοσύνη τους. «Νιώθω, σαν να έχω απολυθεί από τον στρατό. Ήταν μεγάλο το βάρος σε τούτο το υπουργείο» δήλωσε, χαριτολογώντας, ο απερχόμενος υπηρεσιακός υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, Ναπολέων Μαραβέγιας. Ευχαρίστησε το προσωπικό του υπουργείου και τους γενικούς γραμματείς για τη συνεργασία τους, προσθέτοντας πως, το τελευταίο διάστημα, προχώρησαν αρκετά τρέχοντα ζητήματα αλλά και τέθηκαν κάποιες βάσεις. 6 7

ΕΥΡΩΠΗ του Γιάννη Κολυβά Προϊσταμένου του Γραφείου Βρυξελλών της ΠΑΣΕΓΕΣ Κίνδυνος για τα Ελληνικά καπνά Υπαρξιακοί κίνδυνοι για το μέλλον των Ελλήνων καπνοπαραγωγών κρύβονται στη διαδικασία αναθεώρησης της Οδηγίας για τα Προϊόντα Καπνού (2001/37), η οποία βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη στους κόλπους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Πρόκειται για την οδηγία, που καθορίζει το θεσμικό πλαίσιο για την παραγωγή, την πώληση και την παρουσίαση των προϊόντων καπνού, η οποία είναι σε ισχύ από το 2001. Αν και δεν είναι εμφανές από τον τίτλο της οδηγίας, το περιεχόμενό της επηρεάζει άμεσα τους καπνοκαλλιεργητές, οι οποίοι μέσα στην ήδη υπάρχουσα οικονομική κρίση θα κληθούν να αντιμετωπίσουν πολύ μεγάλες προκλήσεις βιωσιμότητας και επιβίωσης σε περίπτωση που γίνουν πράξη όλες ή έστω ορισμένες από τις ακραίες προτάσεις της Κομισιόν. Οι δογματικού χαρακτήρα και χωρίς επιστημονική τεκμηρίωση ρυθμίσεις που εξετάζονται από την Επιτροπή στο πλαίσιο της αναθεώρησης της Οδηγίας θα πλήξουν εκτός από τα συμφέροντα του Κράτους και πολλών άλλων επαγγελματικών κλάδων στην Ελλάδα, κυρίως τους παραγωγούς των ελληνικών καπνών. Συγκεκριμένα, οι προτεινόμενες ρυθμίσεις, οι οποίες θα πρέπει άμεσα να προβληματίσουν κάθε Έλληνα αγρότη που δραστηριοποιείται στην πολύπαθη έως σήμερα παραγωγή καπνών, είναι η απαγόρευση των συστατικών στα τσιγάρα, η θέσπιση ενιαίας / ομοιόμορφης συσκευασίας (πρόκειται ουσιαστικά για την κατάργηση των λογοτύπων, των χρωμάτων και κάθε άλλου στοιχείου διαφοροποίησης των πακέτων των τσιγάρων) και οι υπερμεγέθεις προειδοποιήσεις υγείας στα πακέτα προϊόντων καπνού, καθώς και η απαγόρευση έκθεσης των προϊόντων καπνού στα σημεία πώλησης. Σε ό,τι αφορά την προτεινόμενη απαγόρευση των συστατικών, ο κίνδυνος είναι εμφανής για την Ελληνική παραγωγή. Η Ελλάδα παράγει καπνά ανατολικού τύπου, τα οποία χρησιμοποιούνται ως συστατικά στα τσιγάρα με παραδοσιακό χαρμάνι για να προσδώσουν άρωμα και γεύση σε ένα μίγμα από καπνά Virginia και Burley. Αν η χρήση των συστατικών καταργηθεί με νόμο, τότε είναι εμφανές ότι την επόμενη μέρα οι καπνοπαραγωγοί της χώρας μας θα μείνουν κυριολεκτικά χωρίς επαγγελματικό αντικείμενο και χωρίς εισόδημα. Πρόκειται για μία καθαρά υποκριτική επιλογή, τα θεμέλια της οποίας βρίσκονται σε μία υποκειμενική και σαθρή επιστημονικά επιχειρηματολογία, αφού σύμφωνα με όλε στις έρευνες όλα τα τσιγάρα, δηλαδή τόσο τα Virginia όσο και τα τσιγάρα με παραδοσιακό χαρμάνι, είναι εξίσου βλαβερά. Και οι υπόλοιπες, όμως, προτάσεις της Επιτροπής θα έχουν εξίσου αρνητικά αποτελέσματα για τους καπνοπαραγωγούς, αφού δεν υπάρχουν αξιόπιστα στοιχεία που να αποδεικνύουν ότι μέτρα όπως το να καταργηθούν τα λογότυπα και τα χρώματα στα πακέτα τσιγάρων ή να τοποθετηθούν μεγάλες και αποκρουστικές εικόνες πάνω στα πακέτα θα έχουν ως αποτέλεσμα τη μείωση του συνολικού ποσοστού καπνιστών και θα αποτρέψουν τους νέους από το να ξεκινήσουν το κάπνισμα. Αντιθέτως, υπάρχει κίνδυνος να εκτιναχθεί το παράνομο εμπόριο (λαθραία και παραποιημένα), με αποτέλεσμα την κατακρήμνιση των εσόδων του κράτους, της βιομηχανίας και του εμπορίου, καθώς επίσης και των Ελλήνων καπνοπαραγωγών. Μέσα, λοιπόν, στις γενικότερες συνθήκες της οικονομικής κρίσης, οι Έλληνες καπνοπαραγωγοί, που δεν συμπεριλαμβάνονται φυσικά σε κάποια εύρωστη οικονομική τάξη αλλά αντιθέτως προέρχονται κατά κύριο λόγο από τις πλέον φτωχές και ευαίσθητες περιοχές της χώρας (Θράκη και Μακεδονία), έχουν μπροστά τους μία μεγάλη πρόκληση: να κινητοποιήσουν όλους τους συμμάχους τους με πρώτη την ίδια την Πολιτεία και τους εκπροσώπους της χώρας στα αρμόδια Ευρωπαϊκά όργανα, ώστε να αποτραπούν οι εξελίξεις αυτές και να προκριθούν από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή άλλες λύσεις για την καταπολέμηση των συνεπειών του καπνίσματος για τους πολίτες, οι οποίες θα θέτουν το πρόβλημα στις σωστές τους διαστάσεις, χωρίς να τίθεται σε κίνδυνο ένας σημαντικός εξαγωγικός και παραγωγικός κλάδος της αγροτικής παραγωγής της χώρας μας. ΝΕΟ STIHL MS 441 C-M Κατευθείαν στην καλύτερη απόδοση Το νέο STIHL MS 441 C-M με σύστημα Μ-Tronic είναι το πρώτο επαγγελματικό αλυσοπρίονο της STIHL που βάζει τέλος στην χειροκίνητη ρύθμιση του καρμπυρατέρ. Το ηλεκτρονικό σύστημα ελέγχου κινητήρα Μ-Tronic αναλαμβάνει τη ρύθμιση του χρόνου ανάφλεξης και της παροχής καυσίμου. Σε όλες τις καταστάσεις λειτουργίας και λαμβάνοντας υπόψη εξωτερικούς παράγοντες όπως θερμοκρασία, υψόμετρο και ποιότητα καυσίμου. Ισχύς: Βάρος: Κυβισμός: 5,7 Hp 6,6 Kg 70,7 cm3 Στάθμη ηχοπίεσης (db[a]) 105,0 Στάθμη ηχητικής ισχύος (db[a]) 115,0 Δονήσεις αριστερά / δεξιά (m/s2) 3,1/3,3 ANDREAS STIHL A.E. ΤΑΤΟΪΟΥ 307, ΑΧΑΡΝΕΣ ΑΤΤΙΚΗΣ Τ.Κ. 136 77 Τηλ.: 210 800 2500, Fax: 210 800 2290 Website: www.stihl.gr, E-mail: a.stihl@stihl.gr 8 STIHL MS 441 C-M

ΑΝΑΠΤΥΞΗ Προτάσεις της ΠΑΣΕΓΕΣ για ανάταξη της αγροτικής οικονομίας Και κριτική για την πορεία υλοποίησης του «Αλέξανδρος Μπαλτατζής» μικρών εφοδιαστικών αλυσίδων από αγροτικούς συνεταιρισμούς που θα διαθέτουν τα προϊόντα τους στην αγορά, χωρίς μεσάζοντες και αντιπροσώπους. Παράλληλα, οφείλεται στο ίδιο μέτρο να ενισχυθούν δράσεις των μικρομεσαίων επιχειρήσεων του αγροτικού τομέα που διαθέτουν στην αγορά εγχώρια διατροφικά προϊόντα με εφαρμογή σύγχρονων συστημάτων ηλεκτρονικού εμπορίου και ιχνηλασιμότητας. 6. Δημιουργία νέου μέτρου στον άξονα της βελτίωσης του περιβάλλοντος για την στήριξη της παραγωγής ζωοτροφών από εγχώρια σιτηρά (αραβόσιτος, κριθάρι, βρώμη κ.λπ.) με εφαρμογή συστημάτων ολοκληρωμένης διαχείρισης, χαμηλού κόστους εισροών, προς όφελος των παραγωγών των προϊόντων αυτών, και κυρίως των κτηνοτρόφων. 7. Δημιουργία νέου μέτρου στον άξονα περιβάλλοντος για την αξιοποίηση της βιομάζας από υπολείμματα φυτικής και ζωικής παραγωγής, ώστε να συγκεντρώνεται από τους αγροτικούς συνεταιρισμούς και να διατίθεται σε επενδυτές (όπως π.χ. η ΔΕΗ) προς επεξεργασία για την παραγωγή ανανεώσιμης ενέργειας (π.χ. βιοαέριο). Το ΥΠΑΑΤ έχει αντίθετη γνώμη Από την πλευρά του το ΥΠΑΑΤ χαρακτηρίζει ικανοποιητική τη μέχρι σήμερα εξέλιξη του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης της Ελλάδας 2007-2013 (ΠΑΑΠ «Αλέξανδρος Μπαλτατζής», καθώς έως το τέλος της περασμένης χρονιάς είχε ενεργοποιηθεί στο 95% του συνόλου του. Σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία έως τις 31/12/2011 είχαν πραγματοποιηθεί πληρωμές δημόσιας δαπάνης, βάσει των οποίων εισρέουν στην Ελλάδα από το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης, πόροι που πλησιάζουν το 1,73 δισ. ευρώ. Το Πρόγραμμα, το οποίο κατατάσσεται πρώτο σε απορροφήσεις, διαθέτει πόρους ύψους 5,3 δισ. ευρώ (Δημόσια Δαπάνη), οι οποίοι συγχρηματοδοτούνται από το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης με 3,9 δισ. ευρώ και από εθνική συμμετοχή 1,4 δισ. ευρώ. Μαζί με την προβλεπόμενη ιδιωτική συμμετοχή ύψους 1,5 δισ. ευρώ, το συνολικό κόστος των έργων και επενδύσεων που ενισχύονται από το ΠΑΑ αναμένεται να ανέλθει σε 6,8 δισ. ευρώ. Έτσι λοιπόν έως το τέλος του 2011, ενεργοποιήθηκε σχεδόν το σύνολο του προγράμματος με Προσκλήσεις και Προκηρύξεις που ανέρχονται σε 5,04 δισ. ευρώ. Εντάχθηκαν έργα συνολικής δημόσιας δαπάνης 4,08 δισ. ευρώ ενώ σε διαδικασία αξιολόγησης βρίσκονται Προσκλήσεις- Προκηρύξεις ύψους 1.158 δισ. ευρώ. Επίσης, υπεγράφησαν συμβάσεις- νομικές δεσμεύσεις για έργα ύψους 2,7 δισ. ευρώ και πραγματοποιήθηκαν πληρωμές ύψους 1,9 δισ. ευρώ. Στόχος, μέσω της εφαρμογής επιμέρους Μέτρων του Προγράμματος, είναι η τόνωση της ανταγωνιστικότητας της ελληνικής γεωργίας, η ενίσχυση του γεωργικού εισοδήματος και η βελτίωση της ποιότητας ζωής των κατοίκων της υπαίθρου. Το ΠΑΑ εστιάζει σε τέσσερις βασικούς άξονες και ειδικότερα στη «Βελτίωση της ανταγωνιστικότητας του τομέα της γεωργίας και της δασοκομίας», στη «Βελτίωση του περιβάλλοντος της υπαίθρου», στην «Ποιότητα ζωής στις αγροτικές περιοχές και διαφοροποίηση της αγροτικής οικονομίας» και στην «Εφαρμογή της προσέγγισης LEADER». Εικονική πραγματικότητα αποτελεί το ποσοστό του 41% της απορρόφησης της Δημόσιας Δαπάνης του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης 2007-2013 αν αφαιρεθούν οι πληρωμές για ανειλημμένες υποχρεώσεις της προηγούμενης προγραμματικής περιόδου και αν ληφθεί υπόψη ότι η απορρόφηση του προγράμματος στα δύο πλέον κρίσιμα επενδυτικά του μέτρα (σχέδια βελτίωσης και μεταποίηση και εμπορία) παραμένει, μετά από μια πενταετία λειτουργίας του ΠΑΑ, μηδενική. Με αφορμή αυτές τις διαπιστώσεις η ΠΑΣΕΓΕΣ προτείνει ένα ολοκληρωμένο σχέδιο Αυτό τόνισε, μεταξύ άλλων, ο εκπρόσωπος της ΠΑΣΕΓΕΣ κος Μιχάλης Σμύρης κατά τη σημερινή συνεδρίαση της Επιτροπής Παρακολούθησης του ΠΑΑ 2007-2013. Όπως υπογράμμισε ο εκπρόσωπος της ΠΑΣΕΓΕΣ απαιτείται άμεσα η ριζική ανακατανομή των πόρων του προγράμματος με τροποποίησή του για την εφαρμογή επτά (7) νέων προτάσεων - μέτρων επείγουσας προτεραιότητας. Οι προτάσεις αυτές είναι: 1. Άμεση λειτουργία του αγροτικού ταμείου εγγυοδοσίας και παράλληλα ένταξη των ΜΜΕ του αγροτικού τομέα και των αγροτών στο νεοσυσταθέν ταμείο εγγυοδοσίας της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων, προκειμένου να ισχύσουν ευνοϊκοί όροι χρηματοδότησης / δανειοδότησής τους. 2. Δημιουργία νέου μέτρου εξωστρέφειας στον άξονα ανταγωνιστικότητας του ΠΑΑ για την ουσιαστική στήριξη των εξαγωγικών επιχειρήσεων του αγροτικού τομέα. 3. Σημαντική αύξηση του προϋπολογισμού του μέτρου για την προβολή και προώθηση των αγροτικών προϊόντων στην ευρωπαϊκή και διεθνή αγορά. 4. Δημιουργία νέου μέτρου στον άξονα ανταγωνιστικότητας για την ανάπτυξη της δικτύωσης / συνέργειας των επιχειρήσεων του αγροτικού τομέα με επιχειρήσεις του τομέα των υπηρεσιών στην ύπαιθρο. Βασικός σκοπός η σύνδεση της πρωτογενούς παραγωγής με το τουριστικό προϊόν της χώρας. 5. Δημιουργία νέου μέτρου στον άξονα ανταγωνιστικότητας για τη στήριξη 10

ΑΓΟΡΑ Σειρά κατάταξης α' τρίμηνο 2012 Σειρά κατάταξης α' τρίμηνο 2011 Κωδ. ΤΤΔΕ Περιγραφή προϊόντος Αξία 1 1 33460 Ορυκτέλαια πετρελαίου 1.802,0 2 16 26310 Βαμβάκι 140,6 3 4 54293 Φάρμακα, με μορφή δόσεων για λιανική πώληση 139,3 4 3 68423 Αργίλιο, με πάχος που υπερβαίνει το 0,2mm 126,5 5 2 99999 Εμπιστευτικά προϊόντα 122,0 6 5 03418 Άλλα ψάρια, νωπά ή διατηρημένα με απλή ψύξη 92,5 7 9 67621 Ράβδοι από σίδηρο ή χάλυβες, 89,8 8 6 68271 Σωλήνες κάθε είδους 88,5 9 25 35100 Ηλεκτρική ενέργεια 69,5 10 11 05679 Άλλα λαχανικά, παρασκευασμένα ή διατηρημένα αλλιώς παρά με ξύδι 69,3 11 46 67931 Σωλήνες κάθε είδους για τους αγωγούς πετρελαίου ή αερίου 63,4 12 10 05895 Βερύκοκα, κεράσια και ροδάκινα 62,8 13 8 42141 Παρθένο λάδι 56,5 14 7 05711 Πορτοκάλια, νωπά ή αποξεραμένα 55,2 15 18 76411 Τηλεφωνικές συσκευές συνδρομητών 54,7 «Πρωταγωνιστής» το βαμβάκι στις ελληνικές εξαγωγές Ενδιαφέροντα στοιχεία απο τους εξαγωγείς Νέους πρωταγωνιστές, τόσο σε επίπεδο γεωγραφικής στόχευσης, όσο και προϊοντικής δυναμικής αναδεικνύει έρευνα του Πανελληνίου Συνδέσμου Εξαγωγέων και του Κέντρου Εξαγωγικών Ερευνών και Μελετών, για τα 100 πιο εξαγώγιμα προϊόντα και τις 100 κυριότερους προορισμούς των ελληνικών εξαγωγών για το α τρίμηνο του 2012. Ιδιαίτερη θέση στον εξαγωγικό «χάρτη» της χώρας κατέχουν τα αγροτικά προϊόντα, όπως το βαμβάκι και τα φρούτα. Σύμφωνα με την έρευνα, οι χώρες της Αφρικής και κυρίως της Βόρειας Αφρικής, καθώς και οι Εφοδιασμοί Πλοίων, η Β. Αμερική, η Ινδία και η Κίνα εμφανίζουν σημαντική δυναμική απορρόφησης ελληνικών προϊόντων, υπερκεράζοντας τη μείωση των εξαγωγών από τις χώρες της ΕΕ. Παράλληλα, το βαμβάκι, η ενέργεια, ο μηχανολογικός εξοπλισμός, καθώς και τα κοσμήματα και ο χρυσός διεκδικούν υψηλές θέσεις κατάταξης και μερίδια στη διεθνή αγορά. Όπως δήλωσε η Πρόεδρος του Συνδέσμου, κυρία Χριστίνα Σακελλαρίδη «η νέα έρευνα του ΠΣΕ επικαιροποιεί τα στοιχεία για τις τάσεις του εξωτερικού εμπορίου της χώρας και αναδεικνύει νέους δυναμικούς προορισμούς, που μπορούν να αποτελέσουν αντιστάθμισμα στην οικονομική κρίση σημαντικών εμπορικών εταίρων στην ΕΕ. Παράλληλα, αποδεικνύει την ανάγκη άμεσης υλοποίησης δράσεων υποστήριξης της εξωστρεφούς επιχειρηματικότητας στο πλαίσιο μίας επιθετικής και συνεκτικής Εθνικής Στρατηγικής Εξωστρέφειας από τη νέα Κυβέρνηση, με βάση συγκεκριμένη γεωγραφική και προϊοντική στόχευση. Οι χώρες της Βόρειας Αφρικής μπορούν να αποτελέσουν τα Νέα Βαλκάνια για ελληνικές επενδύσεις και ενισχυμένες εμπορικές σχέσεις, ενώ αλματώδεις αύξηση Εφοδιασμών Πλοίων ενισχύουν την πάγια θέση του ΠΣΕ για διασύνδεση των εξαγωγών με τους διεθνοποιημένους κλάδους της οικονομίας, όπως ο τουρισμός και η ναυτιλία. Αποτελούν άμεσες προτεραιότητες, τόσο σε επίπεδο Επίσημης Πολιτείας, όσο και του συνόλου των παραγωγικών δυνάμεων της χώρας, ως εθνικό ζητούμενο, η τόνωση ρευστότητας των εξαγωγικών επιχειρήσεων και η εδραίωση σταθερού επιχειρηματικού περιβάλλοντος, προκειμένου να αξιοποιηθούν ευνοϊκές συγκυρίες, αλλά κυρίως να ανακτηθεί η εμπιστοσύνη των εμπορικών εταίρων προς την Ελλάδα». Σύμφωνα με την έρευνα του ΠΣΕ και του ΚΕΕΜ, στη λίστα των 100 πιο εξαγώγιμων ελληνικών προϊόντων καταγράφονται 15 νέες είσοδοι, σε σχέση με το αντίστοιχο τρίμηνο του 2011, που αφορούν κυρίως προϊόντα μηχανολογικού εξοπλισμού, δομικά υλικά, κοσμημάτων και πολύτιμων μετάλλων, όπως ο χρυσός, καθώς και είδη οικιακής χρήσης. Τα στοιχεία αναδεικνύουν τη δυναμική των προϊόντων βάμβακος, σε αντίθεση με τη συνεχιζόμενη κρίση που διέρχεται ο άλλοτε κραταιός κλάδος της κλωστοϋφαντουργίας και της ένδυσης, καθώς και του εξωστρεφούς προσανατολισμού του κλάδου της ενέργειας. Ειδικότερα, από πλευράς κλάδων παραγωγής, επιβεβαιώνεται η πρωτοκαθεδρία των προϊόντων καυσίμων και ενέργειας, αποσπώντας μερίδιο 34,6% του συνόλου, ακολουθούμενα από τα δομικά υλικά, με ποσοστό 12,15% και από τα τρόφιμα-ποτά με ποσοστό 11,03%. Την πεντάδα συμπληρώνουν τα μηχανήματα - μηχανολογικός εξοπλισμός (5,76%) και τα φάρμακα-καλλυντικά (4%). Αξίζει να σημειωθεί το γεγονός της αύξησης της συμμετοχής των 100 πρώτων προϊόντων στο σύνολο των ελληνικών εξαγωγών, στα επίπεδα του 82%, όταν στο σύνολο του έτους για το 2011 ήταν 76% και όταν για το 2010, είχε διαμορφωθεί στο 57%. Σε ότι αφορά τα 15 κορυφαία εξαγώγιμα προϊόντα της χώρας (σε 5ψήφια ανάλυση και σε εκατ. ευρώ), η λίστα για το α τρίμηνο του 2012 διαμορφώνεται ως εξής: Σημαντικές ανακατατάξεις όμως προκύπτουν και στις κυριότερες αγορές Πηγή: ΠΣΕ - ΚΕΕΜ προορισμού των ελληνικών εξαγώγιμων προϊόντων. Η Ιταλία, εξακολουθεί να διατηρεί την πρωτιά που κατέκτησε το 2011, ενώ πλέον η Γερμανία έχει υποχωρήσει στην 3η θέση, πίσω από τους Εφοδιασμούς Πλοίων. Αξιοσημείωτες είναι και οι εντυπωσιακές επιδόσεις που καταγράφουν οι ελληνικές εξαγωγές προς τη Σαουδική Αραβία, την Κίνα και το Ισραήλ. Στην κατάταξη των 100 πρώτων αγορών προορισμού για τα ελληνικά προϊόντα καταγράφονται 11 νέες είσοδοι χωρών (Γκάνα, Ακτή Ελεφαντοστού, Μπενίν, Μαλαισία, Χιλή, Βιετνάμ, Περού, Σρι Λάνκα, Μαυριτανία, Ομάν, Κολομβία). Με βάση την ανάλυση του Πανελληνίου Συνδέσμου Εξαγωγέων και του Κέντρου Εξαγωγικών Ερευνών και Μελετών επί των προσωρινών στοιχείων της Εθνικής Στατιστικής Αρχής (ΕΛ-ΣΤΑΤ), οι ελληνικές εξαγωγές, συμπεριλαμβανομένων των πετρελαιοειδών, αυξήθηκαν κατά 16,2% στο τρίμηνο Ιανουαρίου-Μαρτίου 2012 σε σχέση με το αντίστοιχο τρίμηνο του 2011 και η αξία τους διαμορφώθηκε σε 5.550,8 εκ. από 4.777,8 εκ.. Υπενθυμίζεται ότι η αύξηση των εξαγωγών στο αντίστοιχο περσινό πρώτο τρίμηνο, σε σχέση με το α τρίμηνο του 2010, διαμορφωνόταν στα επίπεδα του 31,5%. Χωρίς να συμπεριλαμβάνονται τα πετρελαιοειδή, στο τρίμηνο Ιανουαρίου - Μαρτίου 2012, η αξία των εξαγωγών, ανήλθε στο ποσό των 3.958,1 εκατ. ευρώ έναντι 3.775,5 εκατ. ευρώ (5.181,5 εκατ. δολάρια) κατά το ίδιο διάστημα του έτους 2011, παρουσιάζοντας αύξηση 4,8%. Σύμφωνα με τις τελευταίες εκτιμήσεις για την εξέλιξη των εξαγωγών σε ετήσια βάση, ο Πανελλήνιος Σύνδεσμος Εξαγωγέων προβλέπει αύξηση εξαγωγών (εξαιρουμένων των πετρελαιοειδών) στα επίπεδα του 4-6%. Αντίστοιχα, ο Οργανισμός για την Οικονομική Συνεργασία και Ανάπτυξη (ΟΟΣΑ), προβλέπει αύξηση των ελληνικών εξαγωγών μόλις κατά 3,7% για το 2012. Σημαντική βαρύτητα για τις μετέπειτα εξελίξεις αποκτούν οι προσπάθειες περιορισμού του ελλείμματος εμπιστοσύνης που καταγράφεται σε σημαντικούς εμπορικούς εταίρους της χώρας, κυρίως μεταξύ των κρατών - μελών 12 13

Οι χώρες της Βόρειας Αφρικής μπορούν να αποτελέσουν τα Νέα Βαλκάνια για ελληνικές επενδύσεις και ενισχυμένες εμπορικές σχέσεις, ενώ αλματώδεις αύξηση Εφοδιασμών Πλοίων ενισχύουν την πάγια θέση του ΠΣΕ για διασύνδεση των εξαγωγών με τους διεθνοποιημένους κλάδους της ΕΕ. της ΕΕ, σε συνδυασμό με την τελική έκταση και ένταση των υφεσιακών φαινομένων και την οικονομική κρίση σε σημαντικές οικονομίες-αγορές των ελληνικών προϊόντων, που θέτουν εν αμφιβόλω τη διατήρηση των ισχυρών ρυθμών αύξησης για τις ελληνικές εξαγωγές, τουλάχιστον αντίστοιχων αυτών του 2011. Μεγάλη μεταβλητότητα και διακυμάνσεις καταγράφονται στην ανάλυση της πορείας των ελληνικών εξαγωγών για το α τρίμηνο του 2012 σε επίπεδο γεωγραφικών περιοχών. Παρά το γεγονός ότι εμφανίζεται αξιοσημείωτη μείωση των εξαγωγών προς την ΕΕ (27) κατά -6,8%, οι εξαγωγές της Ελλάδας προς αυτές τις αγορές εξακολουθούν να καταλαμβάνουν τη μερίδα του λέοντος, με ποσοστό 64,7%, εξαιρουμένων των πετρελαιοειδών, ενώ αν συμπεριληφθούν τα πετρελαιοειδή, προκύπτει σχετική ισορροπία μεταξύ των χωρών της ΕΕ (51,5%) και των Τρίτων Χωρών (48,5%). Εκτός των χωρών της ΕΕ, μειωμένες εμφανίζονται οι εξαγωγές και προς την Κοινοπολιτεία Ανεξαρτήτων Κρατών (ΚΑΚ) κατά -8,2%, τη ΝΑ Ασία κατά -20,1% και τη Λατινική Αμερική κατά -56,4%. Συνολικά, σε επίπεδο τριμήνου και κατά γεωγραφικές περιοχές, παρατηρείται σημαντική ανοδική πορεία των εξαγωγών προς τη Μ.Ανατολή & Β.Αφρική (98%), τις χώρες της Β.Αμερικής (47,8%), τις Χώρες Αφρικής (εκτός Β. Αφρικής) (81%), τις Άλλες Αναπτυγμένες Χώρες (Ιαπωνία, Αυστραλία, Ν. Ζηλανδία, 65,9%), τις υπόλοιπες χώρες του ΟΟΣΑ (Ισλανδία, Νορβηγία, Ελβετία, Τουρκία, 36,8%) αλλά και προς την Ινδία (81,9%) και την Κίνα (269,1%). Επιπλέον, παρατηρείται συνέχιση της αυξητικής τάσης - αν και με μειωμένους ρυθμούς - προς τις χώρες των Βαλκανίων κατά 5,6%, ενώ αξίζει να επισημανθεί ότι η μεγάλη αύξηση της κατηγορίας Λοιπές Χώρες (112,7%) οφείλεται κυρίως στην καταγραφή σε αυτή την κατηγορία του Εφοδιασμού Πλοίων με Τρίτες Χώρες, προορισμός για τις ελληνικές εξαγωγές (κυρίως πετρελαιοειδών) που απορροφά υπερδιπλάσια αξία εξαγωγών και που εξελίσσεται στον δεύτερο στη σειρά κατάταξης προορισμό των ελληνικών εξαγωγών για το τρίμηνο Ιανουαρίου - Μαρτίου 2012, ξεπερνώντας τη γερμανική αγορά. Ως προς τη σύνθεση των εξαγωγών κατά μεγάλες κατηγορίες προϊόντων, η αύξηση, προέρχεται σε μεγάλο βαθμό από τη συνέχιση της ανόδου των εξαγωγών των καυσίμων κατά 60,8%, αλλά και τις αυξήσεις των εξαγωγών των πρώτων υλών κατά 44,2% και των βιομηχανικών προϊόντων κατά 3,9%. Στασιμότητα (-0,1%) καταγράφεται για την κατηγορία αγροτικά προϊόντα, λόγω και συνθηκών εποχικότητας, ενώ αντίθετα οι εξαγωγές των χαμηλών σε αξία εξαγωγών της κατηγορίας Είδη & συναλλαγές μη ταξινομημένα κατά κατηγορίες (στις οποίες περιλαμβάνονται και τα εμπιστευτικά προϊόντα) μειώθηκαν κατά -22,8% σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του 2011. Οι κινήσεις αυτές είχαν ως αποτέλεσμα να περιορίζεται ακόμη περισσότερο η συμμετοχή του πρωτογενούς τομέα (από 20,3% το 2011 στο 17,5% το 2012), των βιομηχανικών προϊόντων (από 49,4% σε 44,2% στο σύνολο των ελληνικών εξαγωγών) και των μη ταξινομημένων ειδών (από 4,1% σε 2,7%). Αντίθετα, σημειώνεται αύξηση της συμμετοχής των καυσίμων (από 21,6% το 2011 σε 30% το 2012) και των πρώτων υλών (από 4,6% σε 5,7%). Σειρά κατάταξης α' τρίμηνο 2012 Σειρά κατάταξης α' τρίμηνο 2011 Χώρα Αξία 1 1 Ιταλία 448,4 2 13 Εφοδιασμοί πλοίων με τρίτες χώρες 407,3 3 2 Γερμανία 406,1 4 5 Τουρκία 384,4 5 4 Βουλγαρία 332,9 6 3 Κύπρος 331,2 7 7 Η Π Α 256,1 8 6 Ην. Βασίλειο 186,3 9 27 Σαουδική Αραβία 144,0 10 8 Γαλλία 143,1 11 11 Γιβραλτάρ 130,4 12 10 Ρουμανία 126,3 13 34 Κίνα 115,4 14 16 Λιβύη 114,0 15 38 Ισραήλ 112,8 Πηγή: ΠΣΕ - ΚΕΕΜ 14

ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΑ Πιο αυστηρό πλαίσιο ελέγχων για την προστασία της Φέτας, των καταναλωτών και συνεπώς των ελλήνων κτηνοτρόφων - παραγωγών ζητά ο Σύνδεσμος Ελληνικής Κτηνοτροφίας, ενόψει ειδικά της καλοκαιρινής περιόδου, και του τουριστικού ρεύματος που ήδη υπάρχει στη χώρα. Σύμφωνα με όσα ανέφερε στον «Αγροτικό Συνεργατισμό» ο πρόεδρος του Συνδέσμου Ελληνικής Κτηνοτροφίας, κ. Παναγιώτης Πεβερέτος είναι αναγκαίοι πιο ενδελεχείς έλεγχοι στην αγορά ενόψει της θερινής σαιζόν, με στόχο την προστασία των καταναλωτών αλλά και των δικαιωμάτων των ελλήνων κτηνοτρόφων, που διαθέτουν την παραγωγή τους, για να μπορεί να υφίσταται το αυθεντικό προϊόν ΦΕΤΑ, στο ελληνικό ράφι και γενικότερα στο ελληνικό τραπέζι. Μάλιστα ο κ. Πεβερέτος δεν διστάζει να καταθέσει την απορία του, για το πώς γίνεται να διακινείται στην αγορά και στο λιανικό εμπόριο προϊόν που φέρει την ονομασία ΦΕΤΑ και πωλείται σε ιδιαίτερα χαμηλές τιμές καταναλωτή, της τάξης των 3,5 και 4 ευρώ. Πολυμέτωπος αγώνας για την προστασία της Φέτας Οι κτηνοτρόφοι αναζητούν λύσεις για τα προβλήματα σε εσωτερικό και εξωτερικό Η επιτυχία του εμπορικού ονόματος Φέτα σε συνδυασμό σε συνδυασμό με την ζήτηση του προϊόντος σε παγκόσμιο επίπεδο έχουν αυξήσει ιδιαίτερα πολύ τους κινδύνους σφετερισμού της ονομασίας, που έχει κατοχυρώσει η Ελλάδα εδώ και αρκετά χρόνια. Οι έλληνες κτηνοτρόφοι από την πλευρά τους προσπαθούν να διασφαλίσουν τα συμφέροντά τους με τον καλύτερο δυνατό τρόπο με σύμμαχο και πρωτοστάτη σ αυτή την προσπάθεια τον Σύνδεσμο Ελληνικής Κτηνοτροφίας. Ο Σύνδεσμος Ελληνικής Κτηνοτροφίας, με τον πρόεδρο του κ. Πεβερέτο, συνεχίζει τις προσπάθειες για την κατοχύρωση και προστασία της φέτας σε τρίτες χώρες. Σε συνεργασία με το υπουργείο Εξωτερικών, μετά από αίτημά του, στηρίζει την ελληνική πλευρά τροφοδοτώντας την με επιχειρήματα και στοιχεία απαραίτητα για την κατοχύρωση της φέτας στον Καναδά. Οι ενέργειες αυτές γίνονται στα πλαίσια των διαπραγματεύσεων μεταξύ Ε.Ε. και Καναδά για την κατοχύρωση προϊόντων ΠΟΠ και ΠΓΕ στην εν λόγω χώρα και τη σύναψη Συμφωνίας Ελεύθερου Εμπορίου. Ο ΣΕΚ επίσης έχει προβεί σε όλες τις απαραίτητες νομικές ενέργειες για την αποτελεσματική προστασία της φέτας, για την προάσπιση των συμφερόντων των Ελλήνων παραγωγών και της ποιότητας του προϊόντος σε πολλές περιπτώσεις. Στην Τουρκία για παράδειγμα η εταιρεία YORSAN GIDA MAMULLERI SANAYI VE TICARET ANONIM SIRKETI, μια από τις κορυφαίες γαλακτοβιομηχανίες της Τουρκίας με σοβαρή εξαγωγική δραστηριότητα κατέθεσε αίτηση στον αρμόδιο τουρκικό φορέα (Turkish Patent Institute) προκειμένου να κατοχυρωθεί προϊόν της με το εμπορικό σήμα (trademark) «Anatolion Feta Cheese», ενώ άμεση ήταν η αντίδραση του Συνδέσμου Ελληνικής Κτηνοτροφίας, ο οποίος υπέβαλε ένσταση κατά της αίτησης του εμπορικού σήματος «Anatolion Feta Cheese». Παράλληλα, στην Κίνα, σύμφωνα με πληροφορίες γίνεται προσπάθεια κινεζικής εταιρείας να κατοχυρώσει την ονομασία «Φέτα» ως εμπορικό σήμα στον αρμόδιο κινεζικό οργανισμό. Μάλιστα, προκειμένου να ασκηθεί προσφυγή εναντίον του συζητηθέντος σήματος ο ΣΕΚ, ζήτησε από την Πρεσβεία της Ελλάδος στο Πεκίνο να ληφθούν προσφορές εκ μέρους των αρμοδίων δικηγορικών γραφείων. Αλλά και στις Ινδίες δεν λείπουν τα προβλήματα, ενώ ο ΣΕΚ ανέλαβε ως δικαιούχος της Ονομασίας ΠΟΠ ΦΕΤΑ στη σύναψη συμφωνίας μεταξύ Ε.Ε. και Ινδίας, για την προστασία των Προστατευόμενων Ονομασιών Προέλευσης και Προστατευόμενων Γεωγραφικών Ενδείξεων, στα πλαίσια των διμερών συμφωνιών που συνάπτει η Ε.Ε. με τρίτες χώρες. «Απαιτείται αυστηρός έλεγχος» Και εξηγεί ο κ. Πεβερέτος, «για την παραγωγή ενός κιλού Φέτας απαιτείται γάλα πρόβειο και γίδινο σε αναλογία 70-30% αντίστοιχα. Συνολικά για να παραχθεί ένα κιλό τέτοιου είδους τυρί χρειάζονται 4 κιλά γάλα, εκ των οποίων, σύμφωνα με την προαναφερόμενη αναλογία 3 πρόβειο και 1 γίδινο. Με δεδομένο ότι η τιμή παραγωγού κυμαίνεται περί τα 90 λεπτά / κιλό στο πρόβειο (ενώ δεν λείπουν και τιμές περί το 1 ευρώ ανάλογα με την ποιότητα) και στο γίδινο περί τα 55 λεπτά, «πως είναι δυνατόν να κυκλοφορεί στο εμπόριο Φέτα που πωλείται στο ράφι 3,5-4 ευρώ, όταν μόνον η πρώτη ύλη κοστίζει 2,70 ευρώ (τρία κιλά πρόβειο επί 90 λεπτά = 2,7 ευρώ) + 0,55 ευρώ (ένα κιλό γίδινο επί 55 λεπτά το κιλό), δηλαδή συνολικό κόστος για την πρώτη ύλη 3,25 ευρώ», αναρωτιέται εύλογα ο πρόεδρος του Συνδέσμου Ελληνικής Κτηνοτροφίας, κ. Πεβερέτος, ζητώντας καλύτερη προστασία για το προϊόν. Στοιχεία για την παραγωγή Φέτας Δεδομένου μάλιστα ότι η Φέτα αποτελεί προϊόν ζωτικής σημασίας για την ελληνική κτηνοτροφία και την εθνική οικονομία, με τις εξαγωγές των τυριών κατά 70% - 76% ν αφορούν τη Φέτα, η οποία κατά κύριο λόγο κατευθύνεται σε τρεις χώρες και συγκεκριμένα τη Γερμανία, το Ηνωμένο Βασίλειο και την Ιταλία. Το 2011 συγκεκριμένα εξήχθησαν 34.029 τόνοι Φέτα, αξίας 182.247.261 ευρώ (Αύξηση των εξαγόμενων ποσοτήτων 3% σε σχέση με το 2010). 16

ΘΕΜΑ Καναδάς, ΕΕ, ΗΠΑ, Καζακστάν, Ρωσία, Ουκρανία) εκτιμάται ότι θα μειωθούν περαιτέρω παρουσιάζοντας ελάχιστο τετραετίας, μειωμένα κατά 8,3 εκ. τόνους σε σύγκριση με την προηγούμενη περίοδο. Ολόκληρη η έκθεση της ΠΑΣΕΓΕΣ για τις πρόσφατες εξελίξεις στην αγορά σκληρού και μαλακού σίτου Εκτιμήσεις για την παγκόσμια παραγωγή 2012 Σύμφωνα με το Αμερικανικό ΥΠ. Γεωργίας (Ιούνιος 2012), κατά το 2012 προβλέπεται μείωση της παγκόσμιας παραγωγής σίτου κατά 3,2% καθώς και μείωση των παγκόσμιων αποθεμάτων τέλους κατά 5%. Τα αποθέματα των κύριων εξαγωγικών χωρών (Αργεντινή, Αυστραλία, Καναδάς, ΕΕ, ΗΠΑ, Καζακστάν, Ρωσία, Ουκρανία) εκτιμάται ότι θα μειωθούν περαιτέρω παρουσιάζοντας ελάχιστο τετραετίας, μειωμένα κατά 8,3 εκ. τόνους σε σύγκριση με την προηγούμενη περίοδο. Σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία του Ιταλικού Ινστιτούτου ISMEA (Ιούνιος 2012) η μέση τιμή μαλακού σίτου στην Ιταλική αγορά κατά την εβδομάδα 11-17.6.2012 ανήλθε στα 237,93 /τόνο. Όπως φαίνεται στο παραπάνω διάγραμμα, η μέση τιμή του μαλακού σίτου κατά την τρέχουσα εμπορική περίοδο 2011/12 ακολούθησε ηπιότατη ανοδική πορεία, ευρισκόμενη όμως πάντα σε υστέρηση από την αντίστοιχη τιμή της προηγούμενης περιόδου. Ποιότητες Μαλακού Σιταριού Φίνο 245,38 241,50 +1,61 Καλό εμπορεύσιμο Μέσες εβδομαδιαίες τιμές Μαλακού Σίτου στην Ιταλική αγορά (FOT /τόνο) 24η εβδομάδα (11-17.6.2012) 23η εβδομάδα ( 4-10.6. 2012) Διαφορά % με βάση την 24η εβδομάδα 2012 230,50 226,88 +1,60 Εμπορεύσιμο 223,00 220,25 +1,25 Πηγή: ISMEA Στον «πάγο» οι εισαγωγές μαλακού σιταριού Τι διαπιστώνει η έκθεση των υπηρεσιών της ΠΑΣΕΓΕΣ Ένα αξιοπερίεργο όσο και άξιο προσοχής γεγονός διαπιστώνει έκθεση των υπηρεσιών της ΠΑΣΕΓΕΣ για τις πρόσφατες εξελίξεις στην αγορά μαλακού και σκληρού σίτου. Το στοιχείο αυτό έχει να κάνει με την παντελή απουσία εισαγωγών μαλακού σίτου το τρίμηνο Ιαν. - Μαρτίου 2012, καθώς επίσης και την απουσία εξαγωγών σκληρού σιταριού κατά το ίδιο διάστημα. Όλα αυτά ενώ κατά την αντίστοιχη περίοδο του 2011 είχε εισαχθεί ποσότητα μαλακού σιταριού 230.000 τόνων με μέση τιμή cif 280 /τόνο, με δεδομένη, για την τρέχουσα εμπορική περίοδο 11/12, πτώση της τιμής εισαγωγής μαλακού σίτου που καταγράφεται από τον Ιούλιο 2011. Στο σκληρό στάρι, τώρα, με βάση την έκθεση της ΠΑΣΕΓΕΣ, βασικό χαρακτηριστικό του τριμήνου Ιαν- Μαρτίου 2012 είναι η παντελής απουσία εξαγωγών σκληρού σίτου από την Ελλάδα ενώ κατά την αντίστοιχη περίοδο του 2011 είχε εξαχθεί ποσότητα 107.000 τόνων με μέση τιμή fob 237 /τόνο. Σε παγκόσμιο επίπεδο, σύμφωνα με το Αμερικανικό ΥΠ. Γεωργίας (Ιούνιος 2012), κατά το 2012 προβλέπεται μείωση της παγκόσμιας παραγωγής σίτου κατά 3,2% καθώς και μείωση των παγκόσμιων αποθεμάτων τέλους κατά 5%. Τα αποθέματα των κύριων εξαγωγικών χωρών (Αργεντινή, Αυστραλία, Πίν. 1. Παγκόσμια αγορά σίτου (σε εκατ. τόνους) 2011/12 2012/13* Διαφορά (%) Παραγωγή 694,167 672,064-3,2 Κατανάλωση 695,841 681,869-2,0 Αποθέματα τέλους 195,560 185,755-5,0 Πηγή:FAS/USDA *Πρόβλεψη: Ιούνιος 2012 Οι εξαγωγές των χωρών της Μαύρης Θάλασσας κατά την εμπορική περίοδο 2012/13 προβλέπεται ότι θα καλύψουν το 20% των εισαγωγών σε παγκόσμιο επίπεδο ενώ ταυτόχρονα η παραγωγή τους προβλέπεται μειωμένη κατά 20 εκ τόνους (-20%). Αν υπάρξει μεγαλύτερη μείωση παραγωγής, η Ρωσία και Ουκρανία θα μπορούσαν να περιορίσουν τις εξαγωγές τους, όπως συνέβη δύο φορές στα πέντε τελευταία χρόνια. Τιμές στην Αμερικανική και Ιταλική αγορά Αστάθεια παρουσίασαν κατά την περίοδο 8/5-8/6/12 οι τιμές του κοινού σίτου στην Αμερικανική αγορά. Κατά την περίοδο αυτή η τιμή του HRW παρουσίασε μέγιστο στα 299$/τόνο ενώ στις 8.6.12 είχε υποχωρήσει στα 280$/τόνο. Η μέση τιμή παραγωγού της τρέχουσας εμπορικής περιόδου διαμορφώθηκε στα 206-250$/τόνο (5,6-6,8$/ bushel). (Euro/t) 295 285 275 265 255 245 235 225 215 205 195 185 175 165 155 145 Trend dei prezzi all origine del frumento tenero per campagna di commercializzazione (Luglio-Giugno) sett.27 sett.29 sett.31 sett.33 sett.35 sett.37 sett.39 sett.41 sett.43 sett.45 sett.47 sett.49 sett.51 2010/11 2011/12 sett.1 sett.3 sett.5 sett.7 sett.9 sett.11 sett.13 sett.15 sett.17 sett.19 sett.21 sett.23 sett.25 sett.27 (Euro/t) 300 290 280 270 260 250 240 230 220 210 200 190 180 170 160 150 Σύμφωνα με την ίδια πηγή, η μέση τιμή σκληρού σίτου στην Ιταλική αγορά καθ όλη την τρέχουσα εμπορική περίοδο 11/12 παρουσίασε ήπια πτωτική πορεία και κατά την εβδομάδα 11-17.6.2012 ανήλθε στα 254,46 /τόνο. Όπως φαίνεται στον Πίνακα που ακολουθεί, οι μέσες τιμές σκληρού σίτου όλων των κατηγοριών παρουσίασαν μείωση της τάξεως του 9-13% σε σχέση με την αντίστοιχη εβδομάδα του 2011. Ποιότητες Σκληρού Σιταριού Φίνο 260,50 263,79-1,25-11,93 Καλό εμπορεύσιμο sett.27 sett.29 sett.31 sett.33 sett.35 sett.37 sett.39 sett.41 sett.43 sett.45 sett.47 sett.49 Μέσες εβδομαδιαίες τιμές Σκληρού Σίτου στην Ιταλική αγορά (FOT /τόνο) 24η εβδομάδα (11-17.6.2012) 23η εβδομάδα ( 4-10.6. 2012) Διαφορά % με βάση την 24η εβδομάδα 2012 Διαφορά % με βάση την 24η εβδομάδα 2011 248,58 250,40-0,73-13,41 Εμπορεύσιμο 247,50 - - -8,63 Εξελίξεις στην Ελληνική αγορά Εισαγωγές μαλακού σίτου Trend dei prezzi all origine del frumento duro per campagna di commercializzazione (Luglio-Giugno) sett.51 2010/11 2011/12 sett.1 sett.3 sett.5 sett.7 sett.9 sett.11 sett.13 sett.15 sett.17 sett.19 sett.21 sett.23 sett.25 sett.27 Πηγή: ISMEA Παντελής απουσία εισαγωγών μαλακού σίτου χαρακτηρίζε το τρίμηνο Ιαν. - Μαρτίου 2012 ενώ κατά την αντίστοιχη περίοδο του 2011 είχε εισαχθεί ποσότητα 230.000 τόνων με μέση τιμή cif 280 /τόνο. 18 19

Κατά το 2011 εισήχθησαν περίπου 824.000 τόνοι σκληρού σίτου με μέση τιμή cif 246 ευρώ/τόνο. Η ποσότητα αυτή προήλθε κυρίως από τη Γαλλία (25%), τη Ρωσία (19%) και τη Βουλγαρία (17%). Εξέλιξη μέσης τιμής εισαγωγής Μαλακού Σίτου στην Ελλάδα (μέση τιμή cif σε /τόνο) Χώρες Ιαν-Μάρτ. 2011 2011 Ιαν-Μάρτ. 2012 Γαλλία Ρωσία Βουλγαρία Καζακστάν Ρουμανία 269 263 - (88.340 τ.) (207.596 τ.) - 282 213 - (4.122 τ.) (154.662 τ.) - 251 217 - (29.300 τ.) (142.620 τ.) - 321 301 - (29.890 τ.) (67.536 τ.) - 272 225 - (10.283 τ. (79.510 τ.) - Συνολικά 280 246 - (Όλες οι χώρες) (230.270 τ.) (823.673 τ.) - Πηγή: επεξεργασία στοιχείων ΕΛ.ΣΤΑΤ Χαρακτηριστική για την τρέχουσα εμπορική περίοδο 11/12 είναι η πτώση της τιμής εισαγωγής μαλακού σίτου που καταγράφεται από τον Ιούλιο 2011 όπως φαίνεται στο Διάγραμμα που ακολουθεί. Κατά το 2011 εξήχθησαν περίπου 338.000 τόνοι σκληρού σίτου με μέση τιμή fob 271 ευρώ/τόνο. Ποσοστό 85% της ποσότητας αυτής κατευθύνθηκε στην Ιταλία ενώ κατά το εξάμηνο Οκτ 2011- Μαρτίου 2012 δεν καταγράφονται εξαγωγές προς την Αφρική. Κατά το 2011 εισήχθησαν περίπου 92.000 τόνοι σκληρού σίτου με μέση τιμή cif 278 ευρώ/τόνο, προερχόμενες κυρίως από Βουλγαρία (41%) και Γαλλία (30%). Επίσης, κατά το τρίμηνο Ιαν- Μαρτίου 2012 δεν καταγράφονται εισαγωγές σκληρού σίτου, ενώ αυτές κατά την αντίστοιχη περίοδο του 2011 είχαν ανέλθει στους 13.000 τόνους μέσης τιμής cif 287 /τόνο. Χώρες Ιαν-Μάρτ. 2011 2011 Ιαν-Μάρτ. 2012 Ιταλία Νιγηρία Τυνησία Τουρκία Εξέλιξη μέσης τιμής εξαγωγής Σκληρού Σίτου από την Ελλάδα (μέση τιμή cif σε /τόνο) 236 272 - (86.850 τ.) (286.596 τ.) - - 273 - - (18.470 τ.) - 234 243 - (14.200 τ.) (18.154 τ.) - 262 262 - (6.020 τ.) (6.020 τ.) - Συνολικά 237 271 - (Όλες οι χώρες) (107.160 τ.) (338.336 τ.) - Πηγή: επεξεργασία στοιχείων ΕΛ.ΣΤΑΤ (Eυρώ/τ.) 350 300 250 200 150 100 50 0 Εξέλιξη μέσης τιμής cif και ποσoτήτων εισαγωγής Μαλακού Σίτου 156 151 Aπριλ 10 Μάϊος 10 161 212 169 245 264 248 Ιούνιος 10 Ιούλιος 10 Αύγ. 10 Σεπ. 10 Οκτ. 10 Νοέµ. 10 Δεκ. 10 Iαν. 11 Φεβ. 11 Μάρτ. 11 Aπριλ 11 Μάϊος 11 Εξαγωγές & Εισαγωγές σκληρού σίτου 259 274 277 292 107 109 Ιούνιος 11 Ιούλιος 11 Αύγ. 11 Σεπ. 11 Οκτ. 11 Νοέµ. 11 Χαρακτηριστικό του τριμήνου Ιαν. - Μαρτίου 2012 είναι η παντελής απουσία εξαγωγών σκληρού σίτου από την Ελλάδα ενώ κατά την αντίστοιχη περίοδο του 2011 είχε εξαχθεί ποσότητα 107.000 τόνων με μέση τιμή fob 237 /τόνο. 285 285 300 220 221 216 226 117 111 89 77 54 59 61 56 58 59 64 57 60 65 45 42 40 29 35 Ποσότητα (χιλ. τον.) Μέση τιµή εισαγωγής Μαλακού Σίτου ( /τον.) 218 Δεκ. 11 220 Η μέση μηνιαία τιμή εξαγωγής σκληρού σίτου στην Ελλάδα ήδη από τον Απρίλιο 2011 παρουσίασε διακυμάνσεις και τάσεις ανακοπής της ανοδικής πορείας της όπως φαίνεται στο Διάγραμμα που ακολουθεί. (Eυρώ/τ.) 350 300 250 200 150 100 50 0 Ιούλιος 09 Εξέλιξη μέσης τιμής fob και ποσoτήτων εξαγωγής Σκληρού Σίτου 233 213 220 240 208 207 194 197 215 199 177 170 205 169 159 171 162 168 166 158 40 30 35 35 37 23 29 13 5 12 Σεπ. 09 Νοέµ. 09 62 Iαν. 10 Μάρτ. 10 Μάϊος 10 Ποσότητα (χιλ. τον.) 72 64 46 49 36 28 Ιούλιος 10 Σεπ. 10 Νοέµ. 10 96 Iαν. 11 290 52 45 51 34 37 21 22 27 25 9 4 Μάρτ. 11 273 Μάϊος 11 263 308 307 293 298 273 Ιούλιος 11 Σεπ. 11 Μέση τιµή εξαγωγής Σκληρού Σίτου ( /τον.) 286 286 Νοέµ. 11 13 ΚΑΜΠΥΛΗ Adv. 210 5156820 20

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ Η μείωση της κατανάλωσης και ο φόβος του καταναλωτικού κοινού αφορά κι άλλες χώρες στην Ευρώπη, κι αυτό είναι που μας κάνει επιφυλακτικούς όσον αφορά τις πωλήσεις μας. Ατμομηχανή ανάπτυξης για την τοπική οικονομία η συνεταιριστική Venus Συνέντευξη με τον πρόεδρο του Α.Σ. Βέροιας κ. Θεολόγη Καραϊνδρο Ένα από τα πιο δυνατά «χαρτιά» της τοπικής οικονομίας της Βέροιας αλλά και του συνεταιριστικού οικοδομήματος παραμένει η συνεταιριστική επιχείρηση του Αγροτικού Συνεταιρισμού Βέροιας, με την κωδική επωνυμία «Venus Growers». Ο συνεταιρισμός απορροφά φρούτα, για να τα εμπορευτεί νωπά και μεταποιημένα εδώ και αρκετά χρόνια, ενώ έχει επεκτείνει τη δράση του κάθε σημείο του πλανήτη. Ο πρόεδρος του ΑΣ Βέροιας, Θεολόγης Καραΐνδρος μίλησε στον «Αγροτικό Συνεργατισμό» και στο paseges.gr εφ όλης της ύλης. Θεολόγης Καραΐνδρος Κύριε Καραΐνδρο, η οικονομική κρίση έχει επηρεάσει την δραστηριότητα της Venus, κι αν ναι, σε ποιο βαθμό; Αυτό που αναφέρετε αποτελεί εδώ και δυο χρόνια περίπου τη βασική μας ανησυχία. Η οικονομική κρίση και η γενικότερη δυσπραγία έχει ήδη επηρεάσει την κατανάλωση φρούτων στη χώρα μας, αφού είναι λογικό ο κόσμος και γενικότερα το καταναλωτικό κοινό, να έχει περιορίσει τις αγορές του στα απολύτως απαραίτητα, ακόμη και όσον αφορά τα είδη πρώτης ανάγκης και μέσα σ αυτά τα διατροφικά. Αυτό που μου λέτε έχει να κάνει και στις εμπορικές σας σχέσεις με το εξωτερικό ή αφορά μόνον τους έλληνες καταναλωτές; Πιστεύω πως όλος αυτός ο θόρυβος για την οικονομική κρίση δεν έχει επιπτώσεις μόνο στην Ελλάδα αλλά και στον υπόλοιπο κόσμο, ακόμη και σε χώρες με οικονομίες που μέχρι πρότινος θεωρούνταν ανθηρές και χωρίς κανένα πρόβλημα, ακόμη και καθαρά ευρωπαϊκές. Η μείωση της κατανάλωσης και ο φόβος του καταναλωτικού κοινού αφορά κι άλλες χώρες στην Ευρώπη, κι αυτό είναι που μας κάνει επιφυλακτικούς όσον αφορά τις πωλήσεις μας. Βεβαίως, πρέπει ν αναφέρω ότι εμείς συνεχίζουμε κανονικά τις προωθητικές μας ενέργειες και σε χώρες της ανατολικής Ευρώπης, όπως η Ρωσία, η Ουκρανία, η Πολωνία, η Βουλγαρία, όπου υπάρχουν μεγάλες δυνατότητες για εξαγωγές. Μας είπατε για το γενικότερο εμπορικό περιβάλλον. Ως μεγάλη εξαγωγική επιχείρηση που δραστηριοποιείστε στην Ελλάδα του 2012 ποιο είναι το βασικό σας πρόβλημα; Όπως οι περισσότερες επιχειρήσεις της χώρας με δράση στο εξωτερικό, έτσι και η Venus, αντιμετωπίζει πρόβλημα σε σχέση με τη ρευστότητά της. Πλέον οι προμηθευτές από το εξωτερικό, από τους οποίους παίρνουμε υλικά για τις συσκευασίες, ζάχαρη, πετρέλαιο και άλλες πρώτες ύλες, δουλεύουν με αντικαταβολή, ενώ πριν είχαμε περιθώριο να τους αποπληρώνουμε σε χρονικό διάστημα από έναν έως και έξι μήνες. Αν σκεφτείτε επιπλέον, ότι υπάρχει δυσκολία στην χρηματοδότησή μας από τις τράπεζες, τότε εύκολα μπορείτε να καταλάβετε ότι μια επιχείρηση με τζίρο περίπου 70 εκατ. ευρώ, είναι αυτονόητο να αντιμετωπίζει προβλήματα. Επίσης υπάρχουν δυσχέρειες και αγκυλώσεις που έχουν να κάνουν με τη γραφειοκρατία του ελληνικού δημοσίου. Μπορείτε να μας πείτε ένα παράδειγμα; Βεβαίως, λόγου χάρη δεν μπορεί να μιλάμε για απελευθέρωση των επαγγελμάτων που σχετίζονται με τις φορτοεκφορτώσεις και εμείς ως συνεταιρισμός να μη μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε δικούς μας ανθρώπους, για να κάνουμε τις δουλειές μας, παρά να αναγκαζόμαστε να συμφωνούμε με τα σωματεία φορτοεκφορτωτών της περιοχής, τη στιγμή μάλιστα που έχουμε υποδομές και προσωπικό. Σε όλη την Ευρώπη, τέτοιου είδους εργασίες γίνονται ακόμη κι από γυναίκες. Επίσης, δεν είναι δυνατόν να υφίστανται περιορισμοί για το πότε θα κάνουμε τις εργασίες και τις φορτοεκφορτώσεις μας, όταν οι παραγγελίες «τρέχουν» και υπάρχουν συμφωνίες μας στο εξωτερικό. Συμπαράσταση από την ελληνική πολιτεία έχετε; Πρέπει επιτέλους το κράτος, να μη μας θέτει εμπόδια, αλλά να διευκολύνει τη δουλειά μας. Και το κυριότερο έχει να κάνει με τις χρηματοδοτήσεις μας, όπως σας είπα. Είναι ανάγκη η ελληνική πολιτεία να μας διευκολύνει σε τέτοιου είδους θέματα, καθώς οι τζίροι μας είναι μεγάλοι και απασχολούμε προσωπικό που ξεπερνά τα 1.000 άτομα, μόνιμους και εποχιακούς. Πριν δέκα ημέρες ξεκίνησε η συγκομιδή ροδάκινου. Πως είναι οι τιμές για τον παραγωγό; Η διαδικασία της συγκομιδής ξεκίνησε στις 30 Μαΐου όσον αφορά τα επιτραπέζια ροδάκινα, ενώ γύρω στα μέσα του ερχόμενου Ιουλίου θα ξεκινήσει η συγκομιδή και γι αυτά που προορίζονται για μεταποίηση. Οι τιμές που εισπράττει ο αγρότης είναι μειωμένες σε σχέση με πέρσι, σε ποσοστά 5-10%. Ταυτότητα της Venus Η VENUS ιδρύθηκε το 1964 και ξεκίνησε ως κοινοπραξία παραγωγών. Στην αρχή οι παραγωγοί ήταν 15 από όλο το νομό Ημαθίας. Στη διετία 1966-1968 ολοκληρώθηκαν οι δικές της εγκαταστάσεις ψυγείων διαλογητηρίων με ίδια κεφαλαία. Το 1975 η VENUS ξεφεύγει πλέον από τους αρχικούς της στόχους και γίνεται πρωταγωνίστρια στις εξαγωγές των νωπών, διακινώντας με προμήθεια, σημαντικές ποσότητες και μη μελών της. Το 1983 η VENUS και οι κοινοπραξίες παραγωγών λόγω των κινήτρων που δίνονται στις συνεταιριστικές οργανώσεις και της τροποποίησης του συνεταιριστικού νόμου παίρνουν και τυπικά την μορφή του συνεταιρισμού. Το 1989 εισέρχεται στην μεταποίηση και μετά από συστηματική προσπάθεια τριών ετών λειτουργεί το κονσερβοποιείο. Από την πρώτη κιόλας χρονιά έρχονται οι διακρίσεις για την μοναδική ποιότητα των προϊόντων. Το 1998 αποκτά και το δεύτερο 'παιδί' της. Αγοράζει το εργοστάσιο της Ε. ΒΙ. ΚΟΝ A.E. στην Αλεξάνδρεια και το εκσυγχρονίζει πλήρως. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα οι εγκαταστάσεις της στην Βέροια και την Αλεξάνδρεια να είναι οι μεγαλύτερες στον κλάδο. Οι ποσότητες που διακινούνται σε νωπά είναι περίπου 35.000 τόνους, (Εσωτερικό, εξωτερικό και απόσυρση) και σε κομπόστα 30.000 τόνους περίπου που εξάγονται κυρίως σε Αμερική, Άπω Ανατολή, Ευρώπη και Αυστραλία. Η δυναμικότητα του κονσερβοποιείου είναι 40.000 τόνους. Τα μέλη του συνεταιρισμού σήμερα κυμαίνονται στα 650 φυσικά πρόσωπα και 10 νομικά πρόσωπα (Συνεταιρισμοί). Τα προϊόντα της διαφοροποιούνται σε δυο κύριες κατηγορίες, στα νωπά φρούτα και στα επεξεργασμένα. Και οι δυο αυτές κατηγορίες είναι διαθέσιμες στην αγορά σε διάφορες μορφές δευτερογενούς συσκευασίας. Τα επεξεργασμένα προϊόντα κατηγοριοποιούνται σε τρία διαφορετικά είδη. Κονσέρβες Πλαστικά Κουπάκια Σακούλες. 22 23

ΡΕΠΟΡΤΑΖ εγκατέλειπαν τους αγρούς με το «έτσι θέλω». Δεν δίσταζαν μάλιστα να φτάσουν στο σημείο να ανεβοκατεβάζουν τις αποδόσεις τους, δηλαδή την ποσότητα του εκάστοτε προϊόντος που συγκόμιζαν και να συγκροτούν καρτέλ, καθυστερώντας τη συγκομιδή, για να λαμβάνουν πρόσθετα μεροκάματα. Κι όλα αυτά βέβαια συνέβαιναν με τους έλληνες αγρότες να μη μπορούν να κάνουν διαφορετικά και ν αντιδράσουν, καθώς κινδύνευε να τους μείνει στο χωράφι η σοδειά. «Υπάρχουν κυκλώματα αλλοδαπών που συνεννοούνταν με μια ματιά και ενώ βρίσκονταν πάνω στο δέντρο για να μαζέψουν πορτοκάλια», αναφέρουν αγρότες που θέλοντας και μη και ελλείψει ελλήνων εργατών στην ύπαιθρο κινδύνεψαν ουκ ολίγες φορές να χάσουν την παραγωγή τους εξαιτίας τέτοιων συμπεριφορών. ειδίκευση που ζήτησαν και έλαβαν μεροκάματο μέχρι και 40 ευρώ, «καίγοντας» ουσιαστικά το κέρδος του παραγωγού, που έχει ν αντιμετωπίσει το υψηλό κόστος παραγωγής, λόγω πετρελαίου κ.λπ. αλλά και να καλύψει ακόμη και τις διατροφικές ανάγκες του εργάτη, για το διάστημα που τον απασχολεί. Πλέον το τοπίο, όπως διαμορφώνεται είναι διαφορετικό και ο πρωτογενής τομέας, πρέπει να το εκμεταλλευθεί, περισσότερο τώρα παρά ποτέ. Για τον απλό λόγο ότι ο αγροτικός τομέας, λόγω των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών του και το γεγονός ότι βίωσε την κρίση αρκετά χρόνια πριν, με βάση τα στοιχεία για το αγροτικό εισόδημα και τη συνεχή μείωσή του, εμφανίζει ανθεκτικές τάσεις, προσελκύοντας αρκετούς επαγγελματίες, που θέλουν να εργαστούν στην αγροτική παραγωγή, είτε πρόκειται για δραστηριότητες γεωργίας, είτε κτηνοτροφίας. Αυτές τις ιδιαίτερες συνθήκες, που δημιουργεί η κρίση, ελπίζουν οι παραγωγοί ότι θα καταφέρουν να κεφαλαιοποιήσουν, ώστε να μειώσουν το κόστος και να αυξήσουν το κέρδος τους, κάτι που είναι πιο εύκολο, αν προσδώσουν στην εκμετάλλευσή τους τη μορφή της οικογενειακής επιχείρησης. Πιο έντονη ήταν η δράση των κυκλωμάτων σε καλλιέργειες, όπως αυτή της ελιάς, για παράδειγμα, που τον καιρό της συγκομιδής είναι ευάλωτη στα καιρικά φαινόμενα, του βαμβακιού που απαιτεί πολλές καλλιεργητικές φροντίδες ή της μηδικής που όταν κόβεται, μένει στο χωράφι και δεν πρέπει σε καμιά περίπτωση, να βραχεί, για να συγκομιστεί και να δεθεί σε «μπάλες». Η οικονομική κρίση μείωσε τα αγροτικά μεροκάματα του Αλέξανδρου Μπίκα «Έβλεπα την πρόβλεψη της Εθνικής Μετεωρολογικής Υπηρεσίας όλο το βράδυ με αγωνία για να δω αν θα μπορέσω να μαζέψω ελιές την επομένη, για να βγάλω τα έξοδά μου και να ταΐσω την οικογένειά μου και με εκβίαζαν για το ποσό του μεροκάματου μέχρι την τελευταία ώρα», επισημαίνει έτερος αγρότης, με εκμεταλλεύσεις ελιάς. Οι έλληνες άρχισαν να κάνουν δουλειές που έκαναν αποκλειστικά οι ξένοι Ικανή μείωση στο κόστος παραγωγής, συνεπεία των μειώσεων στις αμοιβές εργατών γης, δηλαδή του μεροκάματου στις αγροτικές εργασίες, φέρνει η οικονομική κρίση. Ομάδες ξένων εργατών προτίμησαν να εγκαταλείψουν τη χώρα, κάτι που μπορούν να εκμεταλλευθούν οι έλληνες, ώστε να ενισχύσουν το εισόδημά τους. Μπροστά στο τερτίπια των εργατών αρκετοί αγρότες, σε μια προσπάθεια άμυνας, αναγκάζονταν να αμείβουν τους εργάτες με μπόνους, σε περίπτωση αυξημένης παραγωγικότητας. Εργάτες με αμοιβές επιστήμονα Το δρόμο της επιστροφής για τις χώρες τους παίρνει το τελευταίο διάστημα μεγάλος αριθμός ξένων αλλοδαπών, που τα προηγούμενα χρόνια διέμενε σε χωριά και κωμοπόλεις της ελληνικής υπαίθρου και ασχολούνταν με την αγροτική παραγωγή, όπως βεβαιώνουν μιλώντας στην ενημερωτική ιστοσελίδα της ΠΑΣΕΓΕΣ - paseges. gr και στον «Αγροτικό Συνεργατισμό» άνθρωποι της υπαίθρου. Η οικονομική κρίση, η ανασφάλεια και η γενικότερη αβεβαιότητα σε συνδυασμό με το γεγονός ότι οι έλληνες επιστρέφουν σταδιακά στο χωράφι ακόμη και για απλές εργασίες, που τα περασμένα χρόνια, δεν διανοούνταν να κάνουν μόνοι τους, ενισχύει το συγκεκριμένο ρεύμα. Κι αν ένα μεγάλο μέρος αυτού του εργατικού δυναμικού που έζησε στην Ελλάδα και μεγαλούργησε βγάζοντας χρήματα που τελικώς δεν κατέληγαν στις τοπικές οικονομίες, αποτελεί φιλήσυχους ανθρώπους που έψαχναν εναγωνίως μεροκάματο για να ενισχύσουν το πενιχρό τους εισόδημα, το υπόλοιπο μέρος αφορά ανθρώπους ή ομάδες ανθρώπων που λειτουργούσαν στην αγορά με όρους κυκλώματος. Τα συγκεκριμένα κυκλώματα έφταναν στο σημείο να καθορίζουν άτυπα το μεροκάματο, αυθαίρετες ώρες εργασίας και όρους δουλειάς σε ξένο μάλιστα χωράφι, να εκβιάζουν για τις τιμές παίζοντας με τα νεύρα και τις αγωνίες των ελλήνων αγροτών, ενώ κάποιες άλλες φορές Κάθε χρόνο σε αρκετές περιοχές της χώρας που καλλιεργείται η ελιά, οι τοπικοί φορείς (συνεταιρισμοί σε συνεργασία με τοπικά συμβούλια) συνέρχονται και αποφασίζουν το ύψος του μεροκάματου που θα ισχύσει την περίοδο που μαζεύεται η ελιά από το δέντρο (Οκτώβριος - Ιανουάριος). Για παράδειγμα στα 30 ευρώ καθόρισαν το μεροκάματο για την συγκομιδή της ελιάς οι κάτοικοι της Σπηλιάς Τριφυλίας, το Τοπικό Συμβούλιο και ο Αγροτικός Συνεταιρισμός, για την ελαιοκομική περίοδο 2011-2012, ήτοι μειωμένες κατά αρκετά ευρώ. Παρ όλα αυτά, σύμφωνα με μαρτυρίες αγροτών, υπήρχαν πέρσι εργάτες γης χωρίς καμιά 24

ΡΕΠΟΡΤΑΖ Ο έλληνας καταναλωτής πληρώνει ακριβά τα αγροτικά προϊόντα, αφού από το χωράφι μέχρι το ράφι μεσολαβούν 3-4 έμποροι, με ποσοστό κέρδους 30% - 50% ο καθένας, ενώ ο παραγωγός υφίσταται αποκλειστικά την πίεση των μεσαζόντων για χαμηλότερες τιμές πώλησης. Κίνδυνος για την ελληνική πατάτα από τις εισαγωγές Οι καταναλωτές πληρώνουν ελληνικά και αγοράζουν Αιγυπτιακά ή Γαλλικά Σε είδος προς εξαφάνιση στο ελληνικό τραπέζι τείνει να εξελιχθεί η πατάτα που παράγεται στη χώρα μας, καθώς το φθηνό εισαγόμενο προϊόν από χώρες όπως η Αίγυπτος κατακλύζουν την αγορά. Ζημιωμένοι απ αυτή την κατάσταση βγαίνουν τόσο οι καταναλωτές που πληρώνουν για ελληνικό, αλλά τρώνε ξένο προϊόν, όσο και οι αγρότες που αντιμετωπίζουν σοβαρό πρόβλημα διάθεσης των προϊόντων τους. Με τα «φώτα» της δημοσιότητας να έχουν πλέον πέσει αισθητά όσον αφορά στις προσπάθειες παραγωγών για απευθείας διάθεση προϊόντων στους καταναλωτές, άκρως ανησυχητική είναι η κατάσταση που διαμορφώνεται στην αγορά της πατάτας. Είναι ενδεικτικό πως σύμφωνα με επίσημα στοιχεία το 2011 σημειώθηκε κατακόρυφη αύξηση στις ποσότητες εισαγόμενης πατάτας στη χώρα μας, της τάξεως του 30,67% σε σύγκριση με ένα χρόνο πριν. Αναλυτικότερα, το 2010 εισήχθησαν στην Ελλάδα 133.429 τόνοι πατάτας κάθε είδους (νωπές ή διατηρημένες με απλή ψύξη), ενώ το 2011 η εισαγόμενη πατάτα έφτασε τους 174.353 τόνους, γεγονός που αποδεικνύει πως η ελληνική αγορά «πλημμύρισε» από τις αθρόες εισαγωγές του εν λόγω προϊόντος. Σύμφωνα με πληροφορίες του «Αγροτικού Συνεργατισμού», εισαγωγές πατάτας γίνονται από χώρες όπως η Γαλλία και κυρίως η Αίγυπτος σε εξευτελιστικές τιμές των 10 και 15 λεπτών το κιλό, ενώ ερωτηματικό παραμένει αν αυτές διατίθενται ως εισαγόμενες ή ελληνικές έπειτα από «βαφτίσια» που έχουν υποστεί, αφού υπάρχουν πολλές τέτοιες καταγγελίες σε διάφορες περιοχές της χώρας. Το πρόβλημα έχει άλλη μια διάσταση, που αφορά τους ίδιους τους αγρότες, οι οποίοι λόγω του αυξημένου κόστους παραγωγής δείχνουν να εγκαταλείπουν την καλλιέργεια, με αποτέλεσμα χρόνο με το χρόνο να εκτοπίζεται το ελληνικό προϊόν από την αγορά, γεγονός που θ αποτυπωθεί σύμφωνα με εκτιμήσεις και στα τελικά καλλιεργηθέντα στρέμματα, τα οποία αναμένονται πολύ λιγότερα το 2012 σε σχέση με το 2011. Μεγάλο κόστος του Αλέξανδρου Μπίκα Στο κρίσιμο αυτό θέμα έχει αναφερθεί εκφράζοντας προβληματισμό και ανησυχία ο πρόεδρος της Ένωσης Αγροτικών Συνεταιρισμών (ΕΑΣ) Λιβαδειάς και γενικός γραμματέας της ΠΑΣΕΓΕΣ, κ. Γιώργος Ανέστης. Να σημειωθεί ότι η περιοχή δραστηριότητας της συγκεκριμένης Ένωσης παράγει πατάτες και οι συνεταιρισμένοι αγρότες διαθέτουν γνώση και εμπειρία γύρω από τη συγκεκριμένη δραστηριότητα. Σύμφωνα με όσα αναφέρει πάντως ο κ. Ανέστης «με τη σημερινή φορά των πραγμάτων η χώρα κινδυνεύει από του χρόνου να μην έχει δική της παραγωγή πατάτας! Κι αυτό επειδή, όπως επισημαίνει, γίνονται εισαγωγές πατάτας από τη Γαλλία, την Αίγυπτο κι άλλες χώρες, με 10-15 λεπτά το κιλό, ενώ το κόστος παραγωγής των Ελλήνων αγροτών είναι σαφώς μεγαλύτερο, με αποτέλεσμα να εκτοπίζεται από την αγορά το ελληνικό προϊόν! Έτσι οι γεωργοί μας, αδυνατώντας να αντέξουν στον ανταγωνισμό, θα σταματήσουν να καλλιεργούν πατάτα, οπότε η Ελλάδα θα πάψει να έχει ντόπια παραγωγή, με ό, τι αυτό συνεπάγεται». Ο Γιώργος Ανέστης τονίζει ότι ο έλληνας καταναλωτής πληρώνει ακριβά τα αγροτικά προϊόντα, αφού από το χωράφι μέχρι το ράφι μεσολαβούν 3-4 έμποροι, με ποσοστό κέρδους 30%-50% ο καθένας, ενώ ο παραγωγός υφίσταται αποκλειστικά την πίεση των μεσαζόντων για χαμηλότερες τιμές πώλησης. Φέρνει μάλιστα το προσωπικό του παράδειγμα: ως παραγωγός κηπευτικών πουλάει το λάχανο 20 λεπτά το κιλό και αυτό δεν βρίσκεται στην αγορά της Αθήνας κάτω από τα 60 λεπτά! Σύμφωνα, τέλος, με το Γιώργο Ανέστη, όλα θα ήταν αλλιώς αν ο αγρότης είχε τη δυνατότητα να συγκεντρώνει την παραγωγή του, να τη συσκευάζει και να τη διαθέτει απευθείας. Ο ίδιος σημειώνει ότι, αν δεν υπάρξει αλλαγή πλεύσης και στρατηγικός σχεδιασμός, «οι αγρότες θα εξακολουθούν να επαιτούν, οι μεσάζοντες θα κερδοσκοπούν και οι καταναλωτές θα πληρώνουν ακριβό προϊόν». Αξίζει να σημειωθεί ότι η Βοιωτία είναι από τους μεγαλύτερους τροφοδότες της Αττικής σε κηπευτικά, που καλλιεργούνται σε 70.000 στρέμματα. 26

ΡΕΠΟΡΤΑΖ Μικρότερο ενδιαφέρον για βαμβάκι από τους έλληνες αγρότες Μικρά προβλήματα στην ανάπτυξη του φυτού Χωρίς ιδιαίτερα προβλήματα για τους παραγωγούς που έχουν σπείρει βαμβάκι κυλά η εφετινή σαιζόν. Οι αγρότες παραμένουν κοντά στις καλλιέργειές του κι αυτό το διάστημα, παρέχοντας τις αναγκαίες καλλιεργητικές φροντίδες. Εν τω μεταξύ ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα στοιχεία του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, για την συνολικά παραγόμενη ποσότητα σύσπορου βάμβακος, η οποία παρουσιάζει μείωση της τάξης του 50%. Ενδιαφέρον παρουσιάζουν επίσημα στοιχεία του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, για την πορεία της καλλιέργειας τα τελευταία χρόνια. Σύμφωνα με τα στοιχεία από το 2005 μέχρι το 2010 η κάμψη της παραγωγής άγγιξε το 50%. Πιο αναλυτικά μόλις επτά χρόνια πριν, το 2005 οι έλληνες αγρότες παρήγαγαν, σύμφωνα με τα στοιχεία, 946.000 τόνους, ενώ πέντε χρόνια μετά, και πιο συγκεκριμένα το 2010, η σοδειά δεν ξεπέρασε τους 500.000 τόνους. Εφέτος, οι παραγωγοί, σύμφωνα με πληροφορίες, έδειξαν «κουμπωμένοι» καθώς δεν ξέχασαν τις ζημιές που υπέστησαν από το πράσινο σκουλήκι τις προηγούμενες χρονιές. Άλλοι πάλι λόγω έλλειψης ρευστότητας προτίμησαν άλλες καλλιέργειες, με λιγότερο κόστος φύτευσης και καλλιεργητικών φροντίδων, όπως για παράδειγμα η μηδική και το καλαμπόκι. Σύμφωνα τώρα με το ρεπορτάζ, δεν έχουν αναφερθεί ιδιαίτερα προβλήματα, εκτός βέβαια των περιοχών που επλήγησαν από τις νεροποντές και το χαλάζι των περασμένων ημερών. Στις υπόλοιπες περιοχές, όσες δεν επλήγησαν δηλαδή, οι παραγωγοί παρακολουθούν τα φυτά να μεγαλώνουν. Στις Σέρρες, για παράδειγμα, όπως αναφέρει ο διευθυντής της τοπικής Ένωσης, κ. Αντώνης Ανεσιάδης, παρατηρείται καθυστέρηση στην ανάπτυξη των φυτών, λόγω των βροχοπτώσεων, οι οποίες σημειώθηκαν το περασμένο διάστημα. Θυμίζουμε ότι λίγες μέρες πίσω πήγε χρονικά η σπορά στις πιο πολλές περιοχές της χώρας εφέτος, λόγω των κακών καιρικών συνθηκών και των έντονων βροχοπτώσεων την περίοδο, πριν και κατά το Πάσχα. 28

ΕΝΕΡΓΕΙΑ Ενδεχόμενη εφαρμογή μέτρων με αναδρομική ισχύ θα αποτελούσε «τιμωρία» όλων αυτών που τόλμησαν να επενδύσουν στον κλάδο, παρά τη δύσκολη οικονομική συγκυρία για τη χώρα. Στο ταμείο οι αγρότες για το φωτοβολταϊκό ρεύμα Ζητούμενο η εξασφάλιση ρευστότητας για επενδύσεις Σύμφωνα με πληροφορίες, μέχρι τα τέλη του μήνα, πενήντα συνολικά αγρότες από την περιοχή του Αγρινίου - περιοχή αρμοδιότητας της τοπικής Ένωσης, θα έχουν εγκαταστήσει τα φωτοβολταϊκά τους πάρκα σε αγροτεμάχια, εκμεταλλευόμενοι τις ευκαιρίες του σχετικού Νόμου για τις ΑΠΕ, πάντοτε υπό την καθοδήγηση της τοπικής Ένωσης Αγροτικών Συνεταιρισμών. «Ήδη υπάρχουν αγρότες - μέλη μας που όχι μόνον έχουν ολοκληρώσει την εγκατάσταση των πάρκων στα χωράφια τους, αλλά ήδη έχουν πληρωθεί για το ρεύμα που παρήγαγαν», αναφέρει στον «Αγροτικό Συνεργατισμό» ο πρόεδρος της Ένωσης και μέλος στο Διοικητικό Συμβούλιο της ΠΑΣΕΓΕΣ, κ. Θωμάς Κουτσουπιάς, ο οποίος προσθέτει πως το αμέσως επόμενο διάστημα, θα έχει ολοκληρωθεί η εγκατάσταση πενήντα πάρκων συνολικά από παραγωγούς, που απευθύνθηκαν και περαίωσαν τη διαδικασία μέσω της τοπικής Ένωσης. Οι εν λόγω αγρότες παρά τις δυσκολίες κατάφεραν να υλοποιήσουν τα επενδύσεις τους, όμως σύμφωνα με πληροφορίες, υπάρχουν αρκετοί που συναντούν δυσκολίες στη χρηματοδότηση των επενδυτικών τους σχεδίων, λόγω της γενικότερης οικονομικής δυσπραγίας που επικρατεί στη χώρα μας κι όχι μόνον. Οι ίδιοι ευελπιστούν σε βελτίωση του οικονομικού κλίματος, ώστε να καταφέρουν να υλοποιήσουν τις επενδύσεις τους και να παράξουν «πράσινη» ενέργεια. «Καμιά συζήτηση για έκτακτα μέτρα» Απορρίπτει κατηγορηματικά ο Σύνδεσμος Παραγωγών Ενέργειας με Φωτοβολταϊκά (ΣΠΕΦ) οποιαδήποτε εφαρμογή έκτακτων μέτρων στα οικονομικά των εν λειτουργία φωτοβολταϊκών έργων, ενώ εμφανίζεται ανοικτός σε συζήτηση αναφορικά με τα νέα συμβόλαια. Όπως αναφέρει ο ΣΠΕΦ σε ανακοίνωσή του, ενδεχόμενη εφαρμογή μέτρων με αναδρομική ισχύ θα αποτελούσε «τιμωρία» όλων αυτών που τόλμησαν να επενδύσουν στον κλάδο, παρά τη δύσκολη οικονομική συγκυρία για τη χώρα, αποτελώντας έτσι το αρνητικότερο παράδειγμα προς αποφυγή κάθε νέας επένδυσης στην Ελλάδα. Αναλυτικά στην ακακοίνωσή του ο ΣΠΕΦ επισημαίνει ότι: «Στην Ελλάδα του Μνημονίου, της ύφεσης και της αποσύνθεσης δεν θα μπορούσε να υπάρξει αρνητικότερο παράδειγμα προς αποφυγή κάθε νέας επένδυσης στην Χώρα από την «τιμωρία» όλων αυτών που τόλμησαν να επενδύσουν σε πείσμα των καιρών «ψηφίζοντας» Ελλάδα και κρατώντας τα χρήματα τους εδώ. Η φημολογία των τελευταίων ημερών περί επιβολής έκτακτων μέτρων κατά των υφιστάμενων μονάδων με τεχνάσματα έκτακτης φορολογίας στις επιχειρήσεις αυτές ή λογιστικού περιορισμού της απορροφούμενης παραγωγής τους, είναι αφενός αντισυνταγματικές και απολύτως παράνομες αντίστοιχα, αφετέρου προκαλούν ακόμη περισσότερη επενδυτική αβεβαιότητα σε μια Ελλάδα που διψάει για κάθε είδους επένδυση. Αναρωτιόμαστε, άραγε τι να προκαλεί αυτήν την κακόπιστη, ανθελληνική και εκδικητική συμπεριφορά κατά πραγματικών επενδύσεων που στήριξαν την χώρα και ποια σκιώδη κέντρα ή τεχνολογίες, οπωσδήποτε άσχετες με τις ΑΠΕ, προσπαθούν να ενορχηστρώνουν την καταστροφή χιλιάδων παραγωγών; Όσον αφορά στα νέα έργα, ο ΣΠΕΦ, όπως έπραξε άλλωστε και κατά το παρελθόν καταθέτοντας σειρά προτάσεων προς την ηγεσία του ΥΠΕΚΑ, είναι διατεθειμένος να καθίσει για μια ακόμη φορά στο τραπέζι ενός οργανωμένου διαλόγου, προκειμένου να εξεταστούν κατά τρόπο τεκμηριωμένο εάν υπάρχουν περιθώρια ορισμένων παρεμβάσεων, λαμβάνοντας βεβαίως υπόψη τις ειδικές συγκυρίες που βιώνει η Χώρα μας. Ο ΣΠΕΦ πρωτίστως ενδιαφέρεται για την υγεία του ηλεκτρικού συστήματος της Χώρας. Υπενθυμίζεται ότι κατά την τελευταία διετία έγιναν αποδεκτές δυο μειώσεις στα Feed-In-Tariffs ενώ με πρόταση του Συνδέσμου εξαιρέθηκαν τα Φ/Β από τον Αναπτυξιακό Νόμο. Επιπλέον υπήρξαν προτάσεις του Συνδέσμου για δραστικότερα μέτρα σε επιμέρους κατηγορίες Φ/Β όπως π.χ. τα οικιακά. Περαιτέρω ο ΣΠΕΦ, διαβλέποντας την περαιτέρω οικονομική κατάρρευση του ΛΑΓΗΕ, αντέδρασε εγκαίρως προσφεύγοντας στο Συμβούλιο της Επικρατείας για το θέμα της αποζημίωσης της ΣΗΘΥΑ (τεχνολογία με χρήση ορυκτών καυσίμων) με Feed-In-Tariff, γεγονός που συνεπάγεται περαιτέρω επιβάρυνση των οικονομικών του λειτουργού κατά τουλάχιστον 5.500.000 μηνιαίως. Δεν μπορεί λοιπόν τα Φωτοβολταϊκά να είναι το εξιλαστήριο θύμα για τα κακώς κείμενα της αγοράς. Σήμερα που η Ελλάδα βάλλεται οικονομικά από παντού η λειτουργία των Φ/Β έχει ήδη απτά θετικά αποτελέσματα στο ενεργειακό ισοζύγιο. Για πρώτη φορά υπό συνθήκες καύσωνα το ηλεκτρικό σύστημα της χώρας δεν βρίσκεται στα όρια του χρυσοπληρώνοντας έτσι πανάκριβες εφεδρείες και εισαγωγές ρεύματος που μέσω του μηχανισμού της Οριακής Τιμής Συστήματος (ΟΤΣ) συμπαρασύρουν στις υψηλές τους αποζημιώσεις το σύνολο της συμμετέχουσας προσφοράς ρεύματος παράγοντας έτσι υπερκέρδη στις υπόλοιπες συμβατικές μονάδες. Ενώ άλλοτε καταγράφονταν απανωτά ιστορικά ρεκόρ ισχύος της τάξης των 10,500 MW, σήμερα τα φορτία αιχμής δεν υπερβαίνουν τα 8,000 MW στο σύστημα. Τούτο πέρα από την κρίση στη ζήτηση οφείλεται και στα Φ/Β που λειτουργούν στην μέση και χαμηλή τάση και τα οποία προσφέρουν αποκεντρωμένα στην αιχμή το σύνολο της εγκατεστημένης ισχύος τους δηλαδή 800 περίπου MW. Αυτό το αποφευγόμενο κόστος πρέπει επιτέλους να πιστωθεί στα φωτοβολταϊκά και στον ειδικό λογαριασμό ΑΠΕ». Τρίτη στην Ευρώπη η Ελλάδα Στην πρώτη τριάδα πανευρωπαϊκά με κριτήριο την εγκατεστημένη ισχύ των νέων φωτοβολταϊκών συστημάτων τη διετία 2010-2011 κατατάσσεται η Ελλάδα, καθώς η χώρα μας έπεται μόνο της πρώτης Γερμανίας και της δεύτερης Αυστρίας. Όπως επισημαίνεται σε σχετική έρευνα του φορέα EurObserver'ER, που υποστηρίζεται από τη γενική διεύθυνση ενέργειας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η ελληνική αγορά φωτοβολταϊκών διατηρεί τη δυναμική της, τη στιγμή που σε Ιταλία, Ισπανία, Γαλλία, Αυστρία και Τσεχία καταγράφονται σημάδια συρρίκνωσης. Έτσι η Ελλάδα είχε στο τέλος του 2011 συνολική εγκατεστημένη ισχύ φωτοβολταϊκών (solar-thermal capacity) της τάξης των 2.862,6 MW (Mwth), ενώ απ' αυτά μόνο πέρσι ξεκίνησαν να λειτουργούν τα 161,3 MW (Mwth).Η περσινή επίδοση τοποθέτησε την Ελλάδα στην πέμπτη θέση για το 2011, όσον αφορά στα περισσότερα τετραγωνικά μέτρα νέων φωτοβολταϊκών, τα οποία τοποθετήθηκαν και προσέγγισαν τα 230.397. Με κριτήριο την ισχύ η χώρα μας πέρσι ήταν έβδομη με τα 161,3 MW, καθώς η Πολωνία και η Αυστρία με λιγότερα τετραγωνικά πέτυχαν να έχουν περισσότερη νέα ισχύ φωτοβολταϊκών. Σε σχέση με το 2010, η Ελλάδα πέρσι έχασε από την «καλπάζουσα» Πολωνία, που υπολειπόταν πρόπερσι, αλλά μέσα σε ένα χρόνο παρουσίασε σημαντική ανάπτυξη στη νέα εγκατεστημένη ισχύ φωτοβολταϊκών. Πάντως, έκπληξη είναι η κατάταξη της Κύπρου, η οποία αναλογικά με τον πληθυσμό της έχει τη μεγαλύτερη ισχύ φωτοβολταϊκών κατά κεφαλήν με το συγκεκριμένο μέγεθος να διαμορφώνεται στα 0,869 τμ ανά κάτοικο, με την Αυστρία στη δεύτερη θέση με 0,567 τ.μ και την Ελλάδα στην τρίτη με 0,362 τ.μ. Σύμφωνα με την έρευνα του EurObserver'ER, η ευρωπαϊκή αγορά φωτοβολταϊκών έπειτα από δύο χρόνια συρρίκνωσης, δείχνει πως έπιασε «πάτο» πέρσι, καθώς η νέα εγκατεστημένη ισχύς ήταν μικρότερη μόλις κατά 1,9%, σε σχέση με το 2010, με αποτέλεσμα τα καινούργια τετραγωνικά μέτρα να φτάσουν το 2011 τα 3.693.476. 30 31

ΑΡΘΡΟ Οι αγροτικοί συνεταιρισμοί στη δίνη της οικονομικής κρίσης Τα χαρακτηριστικά του θεσμού και οι δυνατότητες ανάκαμψης Ο συνεταιριστικός θεσμός είναι έτσι δομημένος ώστε να πλεονεκτεί έναντι των άλλων μορφών οικονομικής δραστηριότητας. Ωστόσο, για να αναδείξει την υπεροχή του στην πράξη οφείλει να αποδειχτεί αποτελεσματικός απέναντι στην πολυλειτουργικότητα του αγροτικού τομέα. Η ελληνική οικονομία βρίσκεται στη δίνη της οικονομικής κρίσης προσπαθώντας να βρει σημεία ισορροπίας και στους τρείς τομείς της παραγωγικής δραστηριότητας (πρωτογενής, δευτερογενής, τριτογενής) διατηρώντας ζωντανή την ύπαρξη της στην παγκόσμια οικονομία. Ο τομέας που επωμίζεται το βάρος εκκίνησης της οικονομικής ανάκαμψης είναι ο αγροτικός τομέας. Η διαδρομή του προϊόντος από το χωράφι μέχρι και τον τελικό καταναλωτή περνάει από διακυμάνσεις. Σ' αυτή την διαδρομή μείζονα ρόλο διαδραματίζουν οι αγροτικοί συνεταιρισμοί. Οι αρχές της συνεργασίας και της αμοιβαιότητας που προσδιορίζουν το συνεταιριστικό κίνημα δεν είχαν πάντα το ίδιο περιεχόμενο. Ήδη από την μεταπολεμική περίοδο και την μετάλλαξη του αγροδιατροφικού μοντέλου, η ύπαρξη του της Παρασκευής Κουφοπούλου συνεταιριστικού κινήματος είναι παρεμβατική αντιμετωπίζοντας την γραφειοκρατία του ελληνικού κράτους. Οι αρχές λειτουργίας των συνεταιρισμών δεν έχουν υποχρεωτικό χαρακτήρα [Μήτσιου Κλ.Μ., 2006: 12-13], αλλά είναι δημιούργημα των συνεταιριστικών οργανώσεων των κρατών - μελών της Διεθνούς Συνεταιριστικής Ένωσης. Πρώτη φορά διατυπώθηκαν από τον πρώτο καταναλωτικό συνεταιρισμό του Ρότσντεϊλ της Αγγλίας το 1844 και η επίσημη διατύπωση τους έγινε το 1937 στο Συνέδριο του Παρισιού, η 2η το 1966 στο Συνέδριο της Βιέννης και η Τρίτη στο Συνέδριο του Μάντσεστερ τον Σεπτέμβριο του 1995. Τότε υιοθετήθηκε για πρώτη φορά ένας ορισμός του συνεταιρισμού σύμφωνα με τον οποίο «Συνεταιρισμός είναι μια αυτόνομη ένωση προσώπων, που συγκροτείται εθελοντικά για την αντιμετώπιση των κοινών, οικονομικών, κοινωνικών και πολιτιστικών αναγκών και επιδιώξεων τους δια μέσου μιας συνιδιόκτητης και δημοκρατικά διοικούμενης επιχείρησης» [Ν. 2810/2000, αρ. 1]. Οι συνεταιρισμοί, σύμφωνα με την διατύπωση του Μάντσεστερ εστιάζουν στις αξίες της αυτοβοήθειας, της αυτευθύνης, της δημοκρατίας, της ισότητας, της ισοτιμίας και της αλληλεγγύης. Τα μέλη των συνεταιρισμών στηρίζονται στις ηθικές αξίες της εντιμότητας, της διαφάνειας, της κοινωνικής υπευθυνότητας και της φροντίδας για τους άλλους [Mac Pherson, Δεκέμβριος 1995: 16-30]. Η κοινωνία αλλάζει και μαζί της αλλάζει ο τρόπος λειτουργίας της αγοράς. Μέχρι πρότινος οι δραστηριότητες των συνεταιρισμών εστίαζαν 1 στην αποδυνάμωση των επιχειρηματικών προσπαθειών με αποτέλεσμα να κυριαρχούν οι έμποροι στην αγορά αγροτικών προϊόντων, με αποτέλεσμα την ανάπτυξη, πρακτικών συντονισμένης λειτουργίας, τη νόθευση του ανταγωνισμού και την δημιουργία συνθηκών καρτέλ στη διακίνηση. Επιπρόσθετα, αποτέλεσμα της προβληματικής λειτουργία του συστήματος διακίνησης των αγροτικών προϊόντων είναι και οι συχνές «ελληνοποιήσεις» εισαγόμενων προϊόντων, τα οποία πωλούνται στην ίδια τιμή με τα ελληνικά, αυξάνοντας ακόμη περισσότερο τα κέρδη των μεσαζόντων και μη ρισκάροντας την υγιεινή και ασφάλεια του καταναλωτή. Η επιχειρηματικότητα είναι η κυρίαρχη αντίληψη υπό το πρίσμα της οποίας καλούνται πλέον να λειτουργήσουν οι αγροτικοί συνεταιρισμοί, συνήθως με δυσκολίες. Το ίδιο θεωρητικό μοντέλο διακατέχει και τα στοιχεία του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών (Ο.Η.Ε.). Χαρακτηριστικά, ο Ο.Η.Ε. χαρακτήρισε το τρέχον έτος 2012 ως Διεθνές Έτος Συνεταιρισμών υπό το σύνθημα «Οι συνεταιριστικές επιχειρήσεις χτίζουν ένα καλύτερο κόσμο». Στόχοι του Διεθνούς Έτους είναι [Δίκτυο ΚΑΠΑ, Δεκέμβριος 2010: 12]: Η αύξηση της ευαισθητοποίησης του κοινού για τα οφέλη των συνεταιριστικών επιχειρήσεων. Η προώθηση σχηματισμού και ανάπτυξης συνεταιριστικών επιχειρήσεων (συνεταιριστική εκπαίδευση, κέντρα υποστήριξης συνεταιριστικής επιχειρηματικότητας). Ο καθορισμός των κατάλληλων πολιτικών (εφαρμογή κατάλληλου νομικού πλαισίου, κέντρα υποστήριξης συνεταιριστικής επιχειρηματικότητας). 1 Βλ. Ο.Κ.Ε. (Δεκέμβριος 2008): Αφιέρωμα στον Αγροτικό Τομέα, ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΤΗΣ ΛΙΣΣΑΒΟΝΑΣ. Αποτίμηση Εξελίξεων, Παρατηρητήριο Πολιτικών για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη, Ο.Κ.Ε., Αθήνα, σ. 4. Ο συνεταιριστικός θεσμός είναι έτσι δομημένος ώστε να πλεονεκτεί έναντι των άλλων μορφών οικονομικής δραστηριότητας. Ωστόσο, για να αναδείξει όμως την υπεροχή του στην πράξη ο συνεταιρισμός οφείλει να αποδειχτεί αποτελεσματικός απέναντι στην πολυλειτουργικότητα του αγροτικού τομέα. Κατά κύριο λόγο επιτυγχάνεται με την ετοιμότητα του (συνεταιρισμού) λειτουργώντας με την επιχειρηματική λογική και διατηρώντας τον συνεκτικό του χαρακτήρα. Παράλληλα, κρίνεται αναγκαίο να προσαρμόζεται στις οικονομικές, κοινωνικές,πολιτικές και τεχνολογικές εξελίξεις, όπως κάθε σύγχρονη επιχείρηση αν θέλει να συνεχίσει να είναι βιώσιμη. Κατά γενική ομολογία η σύγχρονη χρηματοπιστωτική, επισιτιστική, περιβαλλοντική και ενεργειακή κρίση θέτει την Κοινή Αγροτική Πολιτική (Κ.Α.Π.) στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος και των αμφιλεγόμενων συζητήσεων. Αν και η Κ.Α.Π. μεταρρυθμίστηκε σχετικά πρόσφατα πλήθος παραγόντων όπως η κλιματική αλλαγή, οι περιβαλλοντικοί κίνδυνοι, η άνοδος της τιμής του πετρελαίου, των πρώτων υλών και των τροφίμων κρίνεται αναγκαίος η επαναστοχοποίηση των επιμέρους πτυχών της. Εδώ ακριβώς είναι το σημείο όπου παρεμβαίνουν οι αγροτικοί συνεταιρισμοί. Βάσει των παραγωγικών και αναπτυξιακών δυνατοτήτων της ελληνικής (και της παγκόσμιας) οικονομίας οι αγροτικοί συνεταιρισμοί αντιμετωπίζουν νέα δεδομένα, όπως είναι ο περιορισμός των οικονομικών πόρων αλλά και η συγχώνευση ή και κατάργηση μερικών από αυτούς. Αυτή ακριβώς την πρόκληση πρέπει να διαχειριστούν οι αγροτικοί συνεταιρισμοί ανακαλύπτωντας ένα σημείο τομής ανάμεσα στην επίτευξη κέρδους για την βιωσιμότητα τους και στον ρόλο τους ως μορφή κοινωνικής οργάνωσης ικανής να αναδείξει τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της κάθε περιοχής αλλά και να αναβαθμίσει τις επιμέρους εκφάνσεις του αγροτικού τομέα. Με τον τρόπο αυτό θα ενισχύσουν ακόμη περισσότερο την εθνική οικονομία και θα δημιουργήσουν τις προϋποθέσεις για την επιστροφή στη γη 2. Οφείλουμε να είμαστε αισιόδοξοι για τον παρόν και κυρίως για το μέλλον του αγροτικού τομέα ο οποίος αποτελεί και πηγή για την υπέρβαση της κρίσης (Ι.Ο.Β.Ε.). Γι' αυτό και με κάθε ευκαιρία πρέπει να ενδυναμωθούν οι αγροτικοί συνεταιρσμοί όχι μόνο από το κράτος αλλά και από όσους ενδιαφερόμαστε πραγματικά για τον χώρο αυτό, βλέποντας τον εαυτό μας στο πρόσωπο του κάθε αγρότη και πώς θα θέλαμε να εξελιχθεί ο χώρος αυτός για την διατροφική μας ασφάλεια και την κοινωνική ισορροπία. 2 Το σύνθημα επιστροφή στη γη περιελαμβανόταν μεταξύ άλλων στα λεγόμενα του Υπηρεσιακού Υπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων Καθηγητή κ. Ναπολέοντα Μαραβέγια [Βλ. www. paseges.gr;17/5/2012] κατά την τελετή παραλαβής των καθηκόντων του από τον τ. Υπουργό κ. Κώστα Σκανδαλίδη. Η διαδρομή του προϊόντος από το χωράφι μέχρι και τον τελικό καταναλωτή περνάει από διακυμάνσεις. Σ' αυτή την διαδρομή μείζονα ρόλο διαδραματίζουν οι αγροτικοί συνεταιρισμοί. Οι αρχές της συνεργασίας και της αμοιβαιότητας που προσδιορίζουν το συνεταιριστικό κίνημα δεν είχαν πάντα το ίδιο περιεχόμενο. ΠΗΓΗ Mac Pherson I. (Δεκέμβριος 1995): Συνεταιριστικές αρχές για τον 21ο αιώνα, Ι.Σ.Ε.Μ., Αθήνα. Δίκτυο ΚΑΠΑ (Δεκέμβριος 2010): 2012. Διεθνές Έτος Συνεταιρισμών από τον Ο.Η.Ε., Αθήνα. Μήτσιου Κλ. Μ. (2006): Το νομικό καθεστώς των αγροτικών συνεταιρισμών στην Ελλάδα και την Ευρωπαϊκή Ένωση ιδίως όσον αφορά τη διοίκηση και τη συμμετοχή των εργαζομένων στη διαδικασία λήψης των αποφάσεων, Π.Μ.Σ. Κράτος Δικαίου & Ευρωπαϊκή Ενοποίηση, Γενικό Τμήμα Δικαίου, Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών & Πολιτικών Επιστημών, Αθήνα. Μπατζελή Κ. (2011): Η Νέα Διακυβέρνηση & Ανάπτυξη της Ε.Ε. Η διατροφική ασφάλεια ως αναπτυξιακή πολιτική, ΠΑΠΑΖΗΣΗ, Αθήνα. Ν. 2810: Αγροτικές Συνεταιριστικές Οργανώσεις, Φ.Ε.Κ. 61/9.3.2000, τ. Α. Ο.Κ.Ε. (Δεκέμβριος 2008): Αφιέρωμα στον Αγροτικό Τομέα, ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΤΗΣ ΛΙΣΣΑΒΟΝΑΣ. Αποτίμηση Εξελίξεων, Παρατηρητήριο Πολιτικών για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη, Ο.Κ.Ε., Αθήνα. Ιστοσελίδες www.iobe.gr. www.paseges.gr. www.google.gr. www.et.gr. www.oke.gr. Η κ. Παρασκευή Κουφοπούλου είναι: τ. Πρόεδρος Δ.Σ. Κ.Ε.Κ.Υ.Κ.Α.ΜΕΑ. Κυκλάδων - BSc. Κοινωνικής Πολιτικής - MSc. Κράτος & Δημόσια Πολιτική (Κατεύθυνση: Διοικητικής Επιστήμης) 32 33

ΘΕΜΑ Το κινέζικο μέλι απειλή για το ευρωπαϊκό προϊόν Έβδομη η Ελλάδα σε παραγωγή μελιού πανευρωπαϊκά νέα πρόταση που συνέταξε η γραμματεία, ως αποτέλεσμα συμβιβασμού, της οποίας τα βασικά σημεία είναι: Ανάλυση γενετικά τροποποιημένης γύρης: Oι μέθοδοι ανάλυσης πρέπει να είναι αξιόπιστες και θα πρέπει να καλύπτουν όλα τα μελισσοκομικά προϊόντα. Μόνο αναλύσεις από διαπιστευμένα εργαστήρια θα πρέπει να αναγνωρίζονται. Καθιέρωση ενός ορίου τυχαίας παρουσίας κάτω από το οποίο δεν γίνεται καμία ενέργεια. Σύσταση ενός ευρωπαϊκού συστήματος επιτήρησης: προκειμένου να αξιολογήσει την τυχαία παρουσία γενετικά τροποποιημένης γύρης στο περιβάλλον. Περιοχές που υπόκεινται σε συστηματική ανάλυση: Στις περιοχές αυτές οι αναλύσεις θα είναι αναγκαίες, αλλά δεν πρέπει να είναι εις βάρος του μελισσοκόμου. Υπενθυμίζεται ότι σύμφωνα με την απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου προϊόντα όπως το μέλι και τα συμπληρώματα διατροφής που περιέχουν γύρη με γενετικά τροποποιημένο DNA και γενετικώς τροποποιημένες πρωτεΐνες αποτελούν τρόφιμα που περιέχουν συστατικά παραγόμενα από ΓΤΟ και πρέπει να επισημαίνονται ως τέτοια. Ο χαρακτηρισμός αυτός ισχύει ανεξάρτητα από το αν η πρόσμειξη ήταν ηθελημένη ή τυχαία. Σημειώνεται ότι η Ελλάδα συνεχίζει την πολιτική της απαγόρευσης της καλλιέργειας τροποποιημένων φυτών. Στα πλαίσια αυτής της πολιτικής κάθε υβρίδιο αραβοσίτου με την τροποποίηση ΜΟΝ810, τίθεται αυτόματα εκτός καλλιέργειας. Κοινή Αγροτική Πολιτική - πρόταση της Ομάδας για απογραφή κυψελών Κατά τη συνάντηση έγινε ενημέρωση στα μέλη σχετικά με την πρόταση που θα υποβληθεί στην Επιτροπή για την καταγραφή των κυψελών στα κράτη - μέλη, ενώ τονίστηκε ότι τα στατιστικά στοιχεία σε ό,τι αφορά την απογραφή ποικίλλουν σημαντικά μεταξύ των χωρών και μερικές φορές ακόμη και σε περιοχές της ίδιας χώρας. Σε ορισμένες περιπτώσεις, τα στατιστικά στοιχεία φαίνεται να είναι πολύ λεπτομερή και σε άλλες βασίζονται σε εκτιμήσεις. Στη συνέχεια παρουσιάστηκε η πρόταση για ετήσια απογραφή των κυψελών η οποία μεταξύ άλλων περιλαμβάνει τον τρόπο δήλωσης των μελισσιών ο οποίος μπορεί να γίνει: Από το μελισσοκόμο στην αρχή που είναι υπεύθυνη για το πρόγραμμα στήριξης της μελισσοκομίας ή σε άλλη αρχή που ορίζεται από το κράτος μέλος. Η δήλωση θα περιλαμβάνει τον αριθμό των κυψελών και τη θέση τους κατά τη διάρκεια της διαχείμασης. Από την τοπική οργάνωση μελισσοκομίας στην οποία οι μελισσοκόμοι είναι μέλη. Η δήλωση θα περιλαμβάνει τον αριθμό των μελισσοκόμων, τον συνολικό αριθμό των κυψελών και τη θέση τους. Οι παρατηρήσεις της ομάδας, όπως ενημερώνει η κα Γκουλιαδίτη, εστιάστηκαν κατά κύριο λόγο στην ανάγκη ύπαρξης ενός συστήματος καταγραφής σε επίπεδο Ε.Ε., στο γεγονός ότι οι μελισσοκόμοι δεν είναι όλοι μέλη συνεταιρισμών και στο βέλτιστο χρόνο καταγραφής. Ιδιαίτερη απειλή για την ευρωπαϊκή παραγωγή μελιού και κατ επέκταση τους μελισσοκόμους συνιστά η Κίνα, καθώς οι εισαγωγές σε επίπεδο ΕΕ είναι αθρόες και οι τιμές εξαιρετικά χαμηλές. Πάντως, η παγκόσμια παραγωγή μελιού, παρουσιάζει αυξητική τάση, σύμφωνα με τα στοιχεία του FAO, το 2010 αγγίζει τους 1.545 χιλ. τόνους. Όπως αναφέρει στο paseges.gr και στον «Αγροτικό Συνεργατισμό» η κα Φρειδερίκη Γκουλιαδίτη, από την πρόσφατη συνάντηση για το μέλι στις Βρυξέλλες, όπου συνεδρίασε η Ομάδα Εργασίας του τομέα της μελισσοκομίας, προέκυψαν σημαντικά στοιχεία αναφορικά με την κατάσταση και διαχείριση της αγοράς μελιού. Σύμφωνα με τα όσα ειπώθηκαν, στην παγκόσμια παραγωγή μελιού σταθερά πρώτη δύναμη αποτελεί η Κίνα (398.000 τόνοι) δεύτερη η Ε.Ε. (204.000 τόνοι) και τρίτη η Τουρκία (81.000 τόνοι), ενώ μεγάλες εισαγωγές μελιού στην Ε.Ε. πραγματοποιούνται από την Κίνα 57.000 τόνοι περίπου το 2011, σε χαμηλές τιμές (1,34 /κιλό). Ένα άλλο στοιχείο είναι και η μείωση των εισαγόμενων ποσοτήτων μελιού από την Αργεντινή, η οποία τα τελευταία χρόνια αποτελούσε την σημαντικότερη χώρα εισαγωγής για την Ε.Ε. Το θέμα αυτό αναλύθηκε εκτενώς στη Συμβουλευτική Επιτροπή. Σχετικά με την απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου για την παρουσία στο μέλι γύρης από ΓΤΟ, ο Πρόεδρος της Ομάδας εργασίας παρουσίασε τη 34

Σε ό,τι αφορά τα προγράμματα μελισσοκομίας ο Πρόεδρος τόνισε την ανάγκη να συμπεριλαμβάνονται τα επιλέξιμα μέτρα στο νέο κανονισμό. Σύμφωνα με την πρόταση κανονισμού η Επιτροπή μπορεί, με εκτελεστικές πράξεις να εγκρίνει τα μελισσοκομικά προγράμματα που υποβάλλονται από τα κράτη μέλη, συμπεριλαμβανομένης της κατανομής της χρηματοδοτικής συνεισφοράς. Η ευζωία των ζώων Εκπρόσωπος από την Επιτροπή παρουσίασε την πρόταση για το Νόμο για την υγεία των ζώων, σχετικά, το εμπόριο, τις εισαγωγές ζώντων ζώων και προϊόντων τους, τον έλεγχο των ασθενειών κ.α. Η τελική πρόταση αναμένεται να εγκριθεί το τρίτο Τρίμηνο του 2012. Στόχος είναι η απλούστευση της υπάρχουσας νομοθεσίας και η υιοθέτηση μιας περισσότερο προληπτικής προσέγγισης για τον έλεγχο των ασθενειών. Η κατάσταση στην αγορά Ο εκπρόσωπος της Συμβουλευτικής Επιτροπής παρουσίασε την κατάσταση στην αγορά μελιού. Όπως έκανε γνωστό, η παγκόσμια παραγωγή μελιού, παρουσιάζει αυξητική τάση, σύμφωνα με τα στοιχεία του FAO, το 2010 αγγίζει τους 1.545 χιλ. τόνους. Σχετικά με την παραγωγή μελιού στα κράτη - μέλη της Ε.Ε. για το έτος Εθνικά προγράμματα μελισσοκομίας Ο Πρόεδρος της Ομάδας εργασίας ενημέρωσε την επιτροπή για την πρόταση της ομάδας σχετικά με την απογραφή του τομέα της μελισσοκομίας Ο εκπρόσωπος της Επιτροπής αναφέρθηκε στη μελέτη αξιολόγησης των μελισσοκομικών προγραμμάτων η οποία θα ολοκληρωθεί μέχρι το τέλος του έτους. Από την ομάδα των COPA - COGECA έγινε αναφορά στην πρόταση της Επιτροπής για τον Κανονισμό της ενιαίας ΚΟΑ και στην αφαίρεση των 6 επιλέξιμων μέτρων, στη χρηματοδότηση και στο πρασίνισμα της ΚΑΠ, για το οποίο τονίστηκε ότι θα κατατεθεί από την ομάδα κατάλογος σημείων για διαβούλευση. Η εκπρόσωπος της ΠΑΣΕΓΕΣ ανέφερε ότι θα πρέπει να διατηρηθούν στον κανονισμό τα 6 επιλέξιμα μέτρα, καθότι αποτελούν ένα σταθερό πλαίσιο για την κατάρτιση των εθνικών προγραμμάτων. Επίσης τονίστηκε ότι είναι απαραίτητο να αναφέρεται σαφώς ότι το πρόγραμμα εκπονείται σε στενή συνεργασία με τις αντιπροσωπευτικές οργανώσεις και τους συνεταιρισμούς του μελισσοκομικού κλάδου. Σύμφωνα με την απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου προϊόντα όπως το μέλι και τα συμπληρώματα διατροφής που περιέχουν γύρη με γενετικά τροποποιημένο DNA και γενετικώς τροποποιημένες πρωτεΐνες αποτελούν τρόφιμα που περιέχουν συστατικά παραγόμενα από ΓΤΟ και πρέπει να επισημαίνονται ως τέτοια. 2010 η Ισπανία, μακράν των άλλων χωρών έρχεται πρώτη (33.000 τόνοι) δεύτερη είναι η Ιταλία με (22.800 τόνοι), τρίτη η Ουγγαρία με (22.000 τόνοι) τέταρτη η Ρουμανία (21.500 τόνοι), πέμπτη η Γαλλία (20.000 τόνοι), έκτη η Γερμανία (17.900 τόνοι) και έβδομη Ελλάδα (15.600 τόνοι). Οι εξαγωγές μελιού από την Ε.Ε. είναι πολύ μικρές αποτελούν το έτος 2010 μόλις το 3,3% των εξαγωγών σε παγκόσμιο επίπεδο. Πρώτες έρχονται οι Ασιατικές χώρες με μερίδιο 43,6% περίπου και ακολουθεί η Νότια Αμερική με 25.5% Κύριες χώρες εισαγωγής μελιού στην Ε.Ε είναι η Κίνα και η Αργεντινή. Οι εισαγωγές από την Αργεντινή παρουσιάζονται μειωμένες τα τελευταία χρόνια ενώ αυξάνονται οι εισαγόμενες ποσότητες από την Κίνα. Τον Δεκέμβριο του 2011 σε σύγκριση με τον αντίστοιχο μήνα του 2010 οι εισαγωγές μελιού στην Ε.Ε. από την Αργεντινή μειώθηκαν κατά 10 % περίπου ενώ από την Κίνα αυξήθηκαν κατά 16%. Γενικά το 2011 οι εισαγωγές μειώθηκαν (146.548 τόνοι) σε σχέση με το 2010 (148.780 τόνοι). Η μέση τιμή εισαγωγής μελιού στην Ε.Ε. για το 2011 ήταν 2,08 /κιλό. Η χαμηλότερη μέση τιμή (1,34 /κιλό) σημειώνεται στις εισαγωγές από την Κίνα και η υψηλότερη στις εισαγωγές από τη Νέα Ζηλανδία ( 7,55 /κιλό). Η μέση τιμή εξαγωγής του μελιού από την Ε.Ε. το 2011 ήταν 5,04 /κιλό. Γενικότερα οι εξαγωγές αυξήθηκαν το 2011 σε σχέση με το 2010 κατά 10 % περίπου, ωστόσο υπάρχει έλλειμμα στο ισοζύγιο με το ποσοστό των εξαγωγών να παραμένει χαμηλό. 36