ΦΑΡΜΑΚΕΤΣΙΚΗ ΔΑΠΑΝΗ ΕΠΕΝΔΤΗ ΣΗΝ ΤΓΕΙΑ ΕΠΕΝΔΤΗ ΣΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ Κων/νος Παναγούλιας 14/11/2015
Η Κρίςθ ςτθν Ελλάδα Οικονομία/Κοινωνία Μείωςθ του ΑΕΠ Αφξθςθ τθσ ανεργίασ από 9.6% το 2009 ςε 25.6% το 2015 Αφξθςθ των ατόμων κάτω από τα όρια τθσ φτϊχειασ (34.6% του γενικοφ πλθκυςμοφ, ςτοιχεία ΕΟΠΥΥ) Μεγάλοσ αρικμόσ αναςφάλιςτων Υποχρθματοδότθςθ ΕΟΠΥΥ, Νος/μείων κ.ο.κ Δραματικι μείωςθ των αςφαλιςτικϊν ειςφορϊν και τθσ αγοραςτικισ δφναμθσ των νοικοκυριϊν Τγεία Εφαρμόςτθκαν αποςπαςματικά μζτρα δθμοςιονομικοφ κυρίωσ χαρακτιρα που δθμιουργοφν ςοβαρζσ παρενζργειεσ. Η δαπάνθ ναι μεν μειϊκθκε, αλλά κατζλθξε ςε ανζφικτουσ προχπολογιςμοφσ που οδθγοφν ςε ελλείψεισ φαρμάκων και δυςβάςτακτα χαράτςια για τθ φαρμακοβιομθχανία. Η μείωςθ τθσ δαπάνθσ ιρκε κατά κφριο λόγο από μειϊςεισ τιμϊν (πολλζσ φορζσ οριηόντιεσ) και λιγότερο από διαρκρωτικά μζτρα μόνιμου χαρακτιρα που αφοροφν τθν προςφορά και τθ ηιτθςθ. Αντίςτοιχα ςτθν Ευρωπαϊκι Ζνωςθ οι παρεμβάςεισ ςτο φάρμακο γίνονται περίπου 50% μζςω τιμϊν και 50% μζςω διαρκρωτικϊν μζτρων.
Σο ΑΕΠ ςθμείωςε πολφ μεγαλφτερθ πτώςθ απ ότι είχε προβλεφκεί ςτα Προγράμματα Δθμοςιονομικισ Προςαρμογισ Source: Programme documents, AMECO database May 2015, Bruegel, 2009 GR GDP at 239.2bil, 2014 GR GDP 186.5bil
1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Ανεργία Η εξζλιξθ του ΑΕΠ και τθσ Ανεργίασ, Ελλάδα 1995-2014 250,00 200,00 150,00 100,00 50,00 0,00 30 25 20 15 10 5 0 ΑΕΠ (ςε δισ Ανεργία (%) Πθγι:, EUSROSTAT http://epp.eurostat.ec.europa.eu/portal/page/portal/statistics/search_database
Φαρμακευτικι Δαπάνθ Επζνδυςθ ςτθν Τγεία Επζνδυςθ ςτθν Οικονομία
Δαπάνθ υγείασ ωσ ποςοςτό του ΑΕΠ ςε χώρεσ του ΟΟΑ (2013) Πθγι: OECD (Ιοφλιοσ 2015) Ιςπανία : 2012 Λουξεμβοφργο : εκτίμηςη 2012 Ιςραήλ, Νορβηγία : εκτίμηςη 2013 6
Μζςο ετιςιοσ ρυκμόσ αφξθςθσ των κατά κεφαλιν δαπανών υγείασ, Χώρεσ ΟΟΑ, 2005-2013 Η Ελλάδα παρουςιάηει τθ μεγαλφτερθ πτϊςθ Source: OECD Health Statistics 2015
Εξζλιξθ τθσ δαπάνθσ υγείασ ςτθν Ελλάδα (2003-2015, δις. ευρώ) Αφξθςθ τθσ ιδιωτικισ δαπάνθσ ςε ςυνδυαςμό με τθ μείωςθ του διακζςιμου ειςοδιματοσ και τθσ αγοραςτικισ δφναμθσ απειλι για τθν πρόςβαςθ αςκενών???
Δθμόςια Κατά Κεφαλιν Φαρμακευτικι Δαπάνθ ςτθν Ελλάδα 2008-2014 Πηγή: Σύζηημα Λογαριαζμών Υγείας 2009-2011, ΕΟΠΥΥ 2012, Ειζηγηηική Έκθεζη Προϋπολογιζμού 2014 για ηα έηη 2013-2014 (καη εκηίμηζη). 9
Mil. 6.000 Εξζλιξθ τθσ φαρμακευτικισ δαπάνθσ 2009-2015 υνεχισ θ μείωςθ του προχπολογιςμοφ για το φάρμακο, ενώ οι ανάγκεσ του πλθκυςμοφ ςυνεχώσ αυξάνονται 4.000 2.000 5.108 4.522 3.750 79 193 152 202 *300 177 226 310 2.880 2.371 2.000 2.000 0 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015-2.000-4.000-60% -6.000 23/11/2015 Κακαρι Δθμόςια Φαρμακευτικι δαπάνθ Rebates Clawback *Estimates
Φαρμακευτικι Δαπάνθ Επζνδυςθ ςτθν Τγεία Επζνδυςθ ςτθν Οικονομία
Επενδφοντασ ςτθν Τγεία (Ευρώπθ 2020) Επζνδυςθ ςε ζνα Βιώςιμο, Καινοτόμο και μεταρρυκμιςμζνο φςτθμα Τγείασ, το οποίο κα μειϊνει τισ κοινωνικζσ ανιςότθτεσ Οι δομικζσ μεταρρυκμίςεισ πρζπει να επιτρζπουν τθν προϊκθςθ μιασ οικονομικά αποδοτικισ καινοτομίασ, βελτιϊνοντασ τθν πρόςβαςθ των αςκενϊν ςε καινοτόμεσ κεραπείεσ. Η Δθμοςιονομικι εξυγίανςθ και οι Δομικζσ Μεταρρυκμίςεισ ενόσ ςυςτιματοσ Υγείασ πρζπει να πραγματοποιοφνται ςυγχρόνωσ προκειμζνου να διαςφαλίηουν τθν αποτελεςματικότθτα, τθν κακολικι πρόςβαςθ και τθν ποιότθτα των υπθρεςιϊν υγείασ.
Η προςτικζμενθ αξία τθσ καινοτομίασ ςτισ επιδθμιολογικζσ αλλαγζσ Ζνασ από τουσ ςτόχουσ του «Health 2020» είναι θ μείωςθ των ποςοςτϊν πρόωρθσ κνθςιμότθτασ από καρδιαγγειακζσ αςκζνειεσ, καρκίνο και πακιςεισ του αναπνευςτικοφ κατά 1.5% ετθςίωσ μζχρι το 2020 (WHO, The European health report 2015, Targets and beyond reaching new frontiers in evidence) Ο κάνατοσ από καρδιαγγειακά νοςιματα αποτελεί τθν βαςικι αιτία κανάτου ςτθν Ευρϊπθ (πάνω από 4εκατ. κάνατοι ετθςίωσ) (Nicols M. et al., Cardiovascular disease in Europe 2014: epidemiological update, European Heart Journal 2014) Οι χρόνιεσ πακιςεισ ευκφνονται για το 86% των κανάτων, ενϊ δαπανοφν το 70-80% των ετιςιων προχπολογιςμϊν για τθν υγεία (~ 700 δισ) (The 2012 Ageing Report: Economic and budgetary projections for the 27EU Member States (2010-2060 Τα τελευταία χρόνια χάρθ ςτα καινοτόμα φάρμακα ζχει ςθμειωκεί τεράςτια πρόοδοσ: Πχ τα τελευταία χρόνια το ποςοςτό κανάτου από HIV/AIDS ζχει μειωκεί κατά 83%, ενϊ θ επιτυχία των νζων κεραπειϊν για τθν Ηπατίτιδα C αγγίηει το 90% Η φπαρξθ τθσ φαρμακευτικισ καινοτομίασ ςυμβάλει ςτθν: αφξθςθ του προςδόκιμου επιβίωςθσ βελτίωςθ τθσ ποιότθτασ ηωισ των αςκενϊν παραγωγικότθτα τθσ εργαςίασ
Η αφξθςθ του προςδόκιμου ηωισ λόγω τθσ ανάπτυξθσ νζων φαρμάκων, ΗΠΑ, 1950-2007 Source: Centers for disease Control and Prevention//www.cdc.gov Τα νζα φάρμακα διατθροφν τον αςκενι περιςςότερο υγιι, το υγιζσ εργατικό δυναμικό ςυμβάλλει ςτθν Οικονομία, το κόςτοσ για τθν υγεία μπορεί να μειωκεί και θ πρόςβαςθ βελτιϊνεται
Φαρμακευτικι Δαπάνθ Επζνδυςθ ςτθν Τγεία Επζνδυςθ ςτθν Οικονομία
Η επίδραζη ηης παραγωγής και διάθεζης θαρμακεσηικών προϊόνηων ζηην εγτώρια οικονομία σποτώρηζε ηην περίοδο 2010-2014 εκατ. 9000 8000 2010 2011 2012 2013 2014 Επίδραςθ ςτθν Ακακάριςτθ Προςτικζμενθ Αξία, 2010-2014 8202 7000 6889 6578 6000 6096 5794 5000 4319 4000 3000 2647 3625 3471 3226 3069 2000 2205 2110 1899 1798 1000 1237 1059 997 971 928 0 Άμεςθ Ζμμεςθ Προκαλοφμενθ υνολικι Η κάμψθ τθσ δραςτθριότθτασ ςτον κλάδο παραγωγισ φαρμάκου και θ μείωςθ των πωλιςεων από φαρμακαποκικεσ και φαρμακεία είχε ωσ ςυνζπεια τθ μείωςθ τθσ ςυνειςφοράσ του κλάδου (ςε απόλυτουσ όρουσ) ςτθν εγχϊρια οικονομία για τθν χρονικι περίοδο 2010-2014. 16
Η μείωζη ηης άμεζης επίδραζης επηρεάζει αρνηηικά ηις έμμεζες και προκαλούμενες επιδράζεις 10000 Άμεςθ και προκαλοφμενθ επίδραςθ ςτο ΑΕΠ, (εκατ. ) 1600 9000 8000 7000 6000 5000 4000 1400 1200 1000 800 600 Σε όρουσ ΑΕΠ, θ άμεςθ επίδραςθ το 2014 εκτιμάται ςε 1,1 διςεκ., ζχοντασ υποχωριςει κατά 371 εκατ. ςε ςχζςθ με το αντίςτοιχο επίπεδο του 2010. 3000 400 2000 2010 2011 2012 2013 2014 υνολικι επίδραςθ (αριςτερι κλίμακα) Άμεςθ επίδραςθ (δεξία κλίμακα) Λαμβάνοντασ υπόψθ τισ ζμμεςεσ και προκαλοφμενεσ επιδράςεισ θ ςυνολικι επίδραςθ του κλάδου εκτιμάται ςτα 6,2 διςεκ. το 2014 από 8,7 διςεκ. το 2010. Ωσ ποςοςτό, ωςτόςο, του ςυνολικοφ ΑΕΠ τθσ χϊρασ, θ επίδραςθ του κλάδου εμφανίηει μικρι διαφοροποίθςθ (3,5% το 2014 από 3,9% για το 2010). 200 4,0% 3,8% 3,6% 3,4% 3,2% 3,0% Επίδραςθ ςτο ΑΕΠ ωσ % του ςυνόλου τθσ χώρασ 3,9% 3,7% 3,5% 3,6% 3,5% 2010 2011 2012 2013 2014 17
χιλ. απαςχολοφμενοι Η απαςχόλθςθ ςτον κλάδο εμφανίηει ςτακεροποιθτικζσ τάςεισ 32 Απαςχόλθςθ ςτον κλάδο παραγωγισ και εμπορίασ φαρμακευτικών προϊόντων, 2010-2014 30 29,3 28 26 26,1 26,3 25,7 26,1 24 22 20 2010 2011 2012 2013 2014 Η (άμεςθ) απαςχόλθςθ ςτον κλάδο παραγωγισ και εμπορίασ φαρμάκου ςτθν Ελλάδα το 2014 διαμορφϊκθκε ςτισ 26,1 χιλ. κζςεισ εργαςίασ, o Το επίπεδο αυτό απαςχόλθςθσ είναι μικρότερο κατά 3,2 χιλ. ι -11% ςε ςχζςθ με το αντίςτοιχο του 2010. o Εμφανίηει όμωσ μικρι διαφοροποίθςθ από το 2011 και ζπειτα. 18
χιλ. απαςχολοφμενοι Η μείωζη ζηην απαζτόληζη είναι ένηονη εάν ζσμπεριληθθούν οι έμμεζες και οι προκαλούμενες επιδράζεις 160 140 120 100 80 60 40 20 148,3 υνολικι επίδραςθ ςτθν απαςχόλθςθ 115,8 101,8 Στο ςφνολο των απαςχολοφμενων τθσ χϊρασ θ ςυνολικι επίδραςθ από τθν παραγωγι και τθν εμπορία φαρμακευτικϊν προϊόντων υποχϊρθςε ςτο 2,5% το 2014 από 3,4% το 2010. 90,0 87,4 2010 2011 2012 2013 2014 Η ςυνολικι επίδραςθ του κλάδου ςτθν απαςχόλθςθ υποχϊρθςε το 2014 ςτισ 87 περίπου χιλ. κζςεισ εργαςίασ από 148 χιλ. το 2010 (μείωςθ κατά 60,9 χιλ. απαςχολοφμενουσ ι -41%). Ζτςι, αν και ο κλάδοσ του φαρμάκου καταφζρνει να διατθριςει τισ κζςεισ εργαςίασ που προςφζρει, θ μειωμζνθ δραςτθριότθτα επθρεάηει τθν εργαςία ςτουσ κλάδουσ-προμθκευτζσ και ςε εκείνουσ που επθρεάηονται ευρφτερα από τθν κατανάλωςθ. 3,6% 3,4% 3,2% 3,0% 2,8% 2,6% 2,4% 2,2% Επίδραςθ ςτθν απαςχόλθςθ ωσ ποςοςτό ςτο ςφνολο των απαςχολοφμενων τθσ χώρασ 3,4% 2,9% 2,8% 2,6% 2,5% 2,0% 2010 2011 2012 2013 2014 19
Αρνηηικά επηρεάζηηκαν και ηα θορολογικά έζοδα για ηο δημόζιο εκατ. 600 Επίδραςθ ςτα φορολογικά ζςοδα 550 500 480,3 450 400 350 402,3 385,5 356,0 338,3 300 250 200 2010 2011 2012 2013 2014 Τα ςυνολικά φορολογικά ζςοδα, λαμβάνοντασ υπόψθ τθ διάχυςθ τθσ ηιτθςθσ για τα προϊόντα του κλάδου ςτο ςφνολο τθσ εγχϊριασ οικονομίασ, ιταν το 2014 χαμθλότερα κατά 142 εκατ. ςε ςχζςθ με το αντίςτοιχο επίπεδο του 2010. 20
Σε όροσς πολλαπλαζιαζηών Μερικόσ πολλαπλαςιαςτισ 2010 2011 2012 2013 2014 Προςτικζμενθ Αξία 3,14 3,08 3,12 2,95 2,94 ΑΕΠ 2,90 2,86 2,88 2,75 2,74 Απαςχόλθςθ 2,05 1,80 1,59 1,85 1,95 Φορολογικά ζςοδα 1,60 1,60 1,60 1,58 1,58 υνολικόσ πολλαπλαςιαςτισ 2010 2011 2012 2013 2014 Προςτικζμενθ Αξία 6,63 6,50 6,60 6,28 6,25 ΑΕΠ 6,01 5,90 5,98 5,72 5,70 Απαςχόλθςθ 5,06 4,44 3,87 3,50 3,35 Φορολογικά ζςοδα 2,22 2,21 2,21 2,19 2,19 Οι μερικοί πολλαπλαςιαςτζσ (που ενςωματϊνουν μόνο τισ ζμμεςεσ επιδράςεισ) εμφανίηουν μικρι διαφοροποίθςθ κατά τθν περίοδο 2010-2014 ςτα εξεταηόμενα μεγζκθ o Για παράδειγμα, κάκε αφξθςθ τθσ προςτικζμενθσ αξίασ ςτον κλάδο οδιγθςε ςε αφξθςθ τθσ ςυνολικισ προςτικζμενθσ αξίασ ςτθν ελλθνικι οικονομία κατά περίπου 3 ευρϊ τθν περίοδο 2010-2014. Στουσ ςυνολικοφσ πολλαπλαςιαςτζσ (οι οποίοι αποτυπϊνουν το αποτζλεςμα από τον ςυνδυαςμό ζμμεςων και προκαλοφμενων επιδράςεων) πιο χαρακτθριςτικι είναι θ μείωςθ ςε όρουσ απαςχόλθςθσ o Στθν περίπτωςθ αυτι από πενταπλάςιοσ τθσ άμεςθσ επίδραςθσ το 2010, ο ςχετικόσ πολλαπλαςιαςτισ υποχϊρθςε ςτο 3,3 το 2014, γεγονόσ που υποδεικνφει τθν υποχϊρθςθ τθσ επίδραςθσ του κλάδου ςτθν αγορά εργαςίασ. 21