Α. ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ Διαβάζουμε το κείμενο. Το αληθινό παραμύθι της βίας Από τον Ευγένιο Τριβιζά* Η εκφοβιστική και επιθετική συμπεριφορά παιδιών εναντίον συμμαθητών τους είναι ένα πολύμορφο και πολυδιάστατο φαινόμενο, η έκταση και η σοβαρότητα του οποίου δύσκολα αναγνωρίζονται. Κυρίως, επειδή τα θύματα φοβούνται να το εξομολογηθούν, οι δάσκαλοι δυσκολεύονται να το χειριστούν και τα σχολεία διστάζουν να το παραδεχτούν, λόγω του αρνητικού αντίκτυπου που θα έχει στην εικόνα και στη φήμη τους. Η σχολική βία ξεκινάει από κοροϊδευτικές παρατηρήσεις, προσβλητικές εκφράσεις, διασπορά ψιθύρων με στόχο τον στιγματισμό και αποκλεισμό του θύματος από σχολικές παρέες, κλιμακώνεται με την καταστροφή ή κλοπή αντικειμένων ιδιοκτησίας του και, συχνά, εκτρέπεται σε σωματική βία. Η τελευταία εκδηλώνεται στην αρχή με απλά σπρωξίματα και στη συνέχεια με ακραίες μορφές επιθετικότητας. Επιπλέον, η σύγχρονη τεχνολογία επιτρέπει να γίνεται ο εκφοβισμός διαδικτυακά ή με μηνύματα σε κινητά τηλέφωνα. Σκηνές βίας βιντεοσκοπούνται και διανέμονται ευρύτατα, καθιστώντας την εμπειρία ακόμη πιο επώδυνη για τα θύματα και οδηγώντας τα ακόμη και στην αυτοκτονία. Ωστόσο, είναι σφάλμα να πιστεύουμε ότι οι εκδηλώσεις αυτές ξεκινούν και σταματούν στα σχολεία. Το φαινόμενο έχει βαθιές ρίζες και μακροπρόθεσμα καταστρεπτικές για την κοινωνία συνέπειες. Οι συμπεριφορές παγιώνονται και επαναλαμβάνονται στην οικογένεια, στον στρατό, στον εργασιακό χώρο. Εγκληματολογικές έρευνες δείχνουν ότι το επιθετικό παιδί στο σχολείο είναι ο αυριανός άντρας που θα κακοποιεί τη σύζυγό του. Αλλά και οι θύτες, σύμφωνα με έρευνες του Αμερικανικού Ιατρικού Συλλόγου, είναι πολλές φορές θύματα σωματικής τιμωρίας, οικογενειακής βίας και βλαπτικών επιρροών της τηλεόρασης. Κατά συνέπεια, τα σχολεία πρέπει να ξεκινάνε όχι με την υπόθεση ότι είναι απίθανο να συμβαίνουν τέτοια περιστατικά στους χώρους τους, αλλά αντίθετα ότι είναι πολύ πιθανόν και να καταστρώνουν ολοκληρωμένα σχέδια πρόληψης και αντιμετώπισης του προβλήματος. Το θέμα πρέπει να αποτελεί αντικείμενο συζητήσεων στην τάξη, οι σχολικές βιβλιοθήκες να εφοδιάζονται με παιδικά βιβλία σχετικού περιεχομένου, οι διάδρομοι, οι αυλές και οι δυσπρόσιτοι χώροι να επιτηρούνται τακτικά και οι μαθητές να ενθαρρύνονται να εκμυστηρεύονται στους διδάσκοντες τα παράπονά τους, πράγμα το οποίο βέβαια προϋποθέτει σχέση εμπιστοσύνης μεταξύ τους. Μια τηλεφωνική γραμμή υποστήριξης και η δημοσιοποίησή της θα βοηθούσε αρκετά. Εξαιρετικά σημαντική, επίσης, για την αντιμετώπιση του προβλήματος είναι η συνεργασία του σχολείου με τους γονείς των μαθητών. Ο γονιός θα πρέπει να ρωτάει το παιδί του πώς του φέρονται οι συμμαθητές του, ιδίως αν το παιδί βρίσκει δικαιολογίες για να μην πηγαίνει στο σχολείο, παραπονιέται συχνά ότι είναι άρρωστο τα πρωινά, κάνει σκασιαρχείο, δυσκολεύεται να συγκεντρωθεί στη μελέτη, επιστρέφει από το σχολείο με γρατσουνιές, μελανιές, ρούχα σκισμένα ή βιβλία κατεστραμμένα, κλείνεται στον εαυτό του, αρχίζει να ψευδίζει, δεν έχει όρεξη για φαγητό, ζητάει παραπάνω χαρτζιλίκι, αρχίζει να κλέβει, φέρεται με επιθετικό τρόπο στα μικρότερα αδέλφια του, κλαίει τα βράδια στο κρεβάτι ή τυραννιέται από εφιάλτες, ή προτιμάει να κάνει παρέα με ενηλίκους παρά με παιδιά. Όλα αυτά μπορεί να οφείλονται σε πολλούς και διάφορους λόγους, αλλά καλό θα είναι ο γονιός να ερευνά το θέμα διακριτικά και να επικοινωνεί με το σχολείο, ούτως ώστε να ενημερώνονται οι γονείς των παιδιών που ασκούν βία και να παραπέμπονται ενδεχομένως στις κατάλληλες υπηρεσίες. Ας μην ξεχνάμε ότι συχνά χρήζουν βοηθείας όχι μόνο τα παιδιά τα οποία υφίστανται, αλλά και τα παιδιά τα οποία ασκούν βία, καθώς και οι οικογένειές τους. Επίσης, δεν αποκλείεται οι ιδιότητες του θύτη και του θύματος να συμπίπτουν στο ίδιο παιδί. Εφημερίδα Το Βήμα, με αλλαγές 11/4/2012 * Ο Ευγένιος Τριβιζάς είναι νομικός, καθηγητής Εγκληματολογίας στο Πανεπιστήμιο του Ρέντινγκ και συγγραφέας παιδικών βιβλίων. Πρότυπο Πειραματικό Γυμνάσιο Πανεπιστημίου Κρήτης. Νεοελληνική Γλώσσα Α Τάξης. Διδάσκουσα: Πολυτίμη Παπαδοπούλου Σελίδα 1
Από τους ενδεικτικούς τύπους κειμένων που αναφέρονται παρακάτω επιλέγουμε εκείνον στον οποίο πιστεύουμε ότι ανήκει το δικό μας κείμενο και το σημειώνουμε. Είδηση, παραμύθι, ρεπορτάζ, επιστολή, συνέντευξη, άρθρο, διήγημα, βιογραφία, ημερολόγιο. Τύπος κειμένου: Σημειώνουμε για ποιους λόγους καταλήξαμε στο συμπέρασμα αυτό: Συζητούμε για τον τίτλο του κειμένου. Μας φαίνεται σχετικός ή άσχετος με το περιεχόμενο του κειμένου; Γιατί τον επέλεξε ο συντάκτης του; Καταγράφουμε τις απόψεις μας. Ποιες λέξεις ή φράσεις του κειμένου μας δυσκολεύουν στην κατανόησή του; Τις σημειώνουμε και προσπαθούμε να μαντέψουμε τη σημασία τους. Δύσκολες λέξεις/φράσεις Μάντεμα σημασίας Πρότυπο Πειραματικό Γυμνάσιο Πανεπιστημίου Κρήτης. Νεοελληνική Γλώσσα Α Τάξης. Διδάσκουσα: Πολυτίμη Παπαδοπούλου Σελίδα 2
Σύμφωνα με το συντάκτη του κειμένου η σχολική βία είναι ένα φαινόμενο του οποίου η έκταση και η σοβαρότητα δύσκολα αναγνωρίζονται, γιατί : α. β. γ. Στην 3 η παράγραφο του κειμένου ο συντάκτης αναφέρεται σε εγκληματολογικές έρευνες και σε έρευνες του Αμερικανικού Ιατρικού Συλλόγου. Ποιον ισχυρισμό του στηρίζει με τις αναφορές αυτές; Τον καταγράφουμε. Στην 4 η παράγραφο του κειμένου ο συντάκτης προτείνει μέτρα που πρέπει να ληφθούν από τα σχολεία για την πρόληψη του φαινομένου. Φτιάχνουμε ένα κατάλογο με τα μέτρα αυτά, χρησιμοποιώντας το ρήμα πρέπει: α. πρέπει (ποιος, τι;) β. πρέπει (ποιος, τι;) γ. πρέπει (ποιος, τι;) δ. πρέπει (ποιος, τι;) Αν στη θέση του ρήματος πρέπει, χρησιμοποιούσαμε τη φράση καλό θα ήταν, θα άλλαζε κάτι στο κείμενό μας; Ποια από τις δύο εκδοχές θα χρησιμοποιούσαμε για να προτείνουμε αυτά τα μέτρα στο Σύλλογο Διδασκόντων του σχολείου μας: α. για την πρόληψη του φαινομένου στο σχολείο μας: β. για να αντιμετωπίσουμε τα φαινόμενα βίας στο σχολείο μας: Πρότυπο Πειραματικό Γυμνάσιο Πανεπιστημίου Κρήτης. Νεοελληνική Γλώσσα Α Τάξης. Διδάσκουσα: Πολυτίμη Παπαδοπούλου Σελίδα 3
Το κείμενό μας είναι περιγραφικό, αφηγηματικό ή επιχειρηματολογικό; Συμβουλευόμαστε τη σχολική μας γραμματική (σελ. 177). Καταγράφουμε τα χαρακτηριστικά του και αποφασίζουμε. Ο συντάκτης του κειμένου έχει στόχο να: Γλωσσικά στοιχεία του κειμένου: Κειμενικό είδος Σημειώνουμε τους συνδέσμους, τα επιρρήματα και τις φράσεις του κειμένου που βοηθούν στη σύνδεση του νοήματος. Σύνδεσμοι: Επιρρήματα: Φράσεις: Αξιοποιούμε τις θεματικές περιόδους των παραγράφων και φτιάχνουμε πλαγιότιτλους: Πλαγιότιτλος 1 Πλαγιότιτλος 2 Πλαγιότιτλος 3 Πλαγιότιτλος 4 Πλαγιότιτλος 5 Πρότυπο Πειραματικό Γυμνάσιο Πανεπιστημίου Κρήτης. Νεοελληνική Γλώσσα Α Τάξης. Διδάσκουσα: Πολυτίμη Παπαδοπούλου Σελίδα 4
Β. ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ Ανακοίνωση -Κάλεσμα Παρακαλούμε τις μαθητικές κοινότητες να καταθέσουν προτάσεις για τη διοργάνωση ενημερωτικών εκδηλώσεων με θέματα που απασχολούν τη σχολική κοινότητα. Οι προτάσεις θα πρέπει να είναι ολοκληρωμένες και να απαντούν στα εξής ερωτήματα: 1. Ποιο θέμα προτείνουμε; Γιατί θεωρούμε απαραίτητη την ενημέρωση για το ζήτημα αυτό; 2. Ποιο τμήμα της σχολικής κοινότητας (μαθητές, γονείς, εκπαιδευτικούς) θέλουμε να ενημερώσουμε; Γιατί επιλέγουμε τους συγκεκριμένους; 3. Ποιους θα μπορούσαμε να καλέσουμε ως ομιλητές; Ποια πτυχή του προβλήματος θα θέλαμε να αναλύσει ο καθένας και γιατί; 4. Εκτός από την ενημέρωση, τι άλλο θα μπορούσε να περιλαμβάνει η εκδήλωση που προτείνουμε; Με ποιους τρόπους θα μπορούσαμε να τη γνωστοποιήσουμε πιο αποτελεσματικά στη σχολική κοινότητα; 5. Ποια οφέλη θα προκύψουν για τη σχολική μας κοινότητα από τη διοργάνωση μιας τέτοιας εκδήλωσης; Το 15μελές του Π.Π.Γ.Π.Κ *Τις προτάσεις θα συγκεντρώνει μέχρι τις 25 Νοεμβρίου, ο Γραμματέας Νίκος Χ. Γ 5 Πρότυπο Πειραματικό Γυμνάσιο Πανεπιστημίου Κρήτης. Νεοελληνική Γλώσσα Α Τάξης. Διδάσκουσα: Πολυτίμη Παπαδοπούλου Σελίδα 5
Διαβάσαμε την ανακοίνωση του 15μελούς και το τμήμα μας αποφασίζει να προτείνει για ενημέρωση της σχολικής κοινότητας εκδήλωση με το θέμα: Ενδοσχολική Βία και Εκφοβισμός. Κάθε ομάδα αναλαμβάνει να συντάξει μια παράγραφο με βάση τα ερωτήματα που έθεσε το 15μελές. ΑΤΟΜΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ για το Σπίτι (ΣΤΟ ΤΕΤΡΑΔΙΟ) Μελετώντας την 5 η παράγραφο του κειμένου, σκεφτόμαστε ότι πιθανόν πολλοί από τους γονείς δεν γνωρίζουν τι πρέπει να προσέχουν, ώστε σε συνεργασία με το σχολείο να αντιμετωπίσουν έγκαιρα και αποτελεσματικά το φαινόμενο της σχολικής βίας. Δημιουργούμε ένα κατάλογο με τα συμπτώματα αλλαγής συμπεριφοράς των παιδιών, που δεν πρέπει να περνούν απαρατήρητα από τους γονείς, και παρακαλούμε το Σύλλογο Γονέων και Κηδεμόνων να τον μοιράσει στα μέλη του. (Δίνουμε όποιον τίτλο θέλουμε στον κατάλογο αυτό)....... κλπ Πρότυπο Πειραματικό Γυμνάσιο Πανεπιστημίου Κρήτης. Νεοελληνική Γλώσσα Α Τάξης. Διδάσκουσα: Πολυτίμη Παπαδοπούλου Σελίδα 6