Η ονοµασία των περισσότερων ανόργανων ενώσεων προκύπτει από το συνδυασµό των ονοµάτων του «αρνητικού» και του «θετικού» µέρους του µορίου. Σχεδόν πάντοτε κατά την γραφή του µοριακού τύπου το µέρος της ένωσης µε τον θετικό αριθµό οξείδωσης µπαίνει µπροστά και το µέρος µε τον αρνητικό αριθµό οξείδωσης ακολουθεί. Οι ενώσεις που αποτελούνται από δύο στοιχεία (π.χ. µέταλλο - αµέταλλο) ονοµάζονται µε το όνοµα του αµέταλλου µε την κατάληξη -ουχο και ακολουθεί το όνοµα του µετάλλου. Με τον ίδιο τρόπο ονοµάζονται και οι ενώσεις που αποτελούνται από µέταλλο και από ανιόν χωρίς οξυγόνο. Αν το µέταλλο έχει πολλά σθένη τότε ή βάζουµε πρόθεµα δι-, τρι-,.. κ.λ.π. µπροστά από το όνοµα του αµέταλλου ή βάζουµε ένα λατινικό αριθµόι, ΙΙ, ΙΙΙ,.. κ.λ.π. στο τέλος του ονόµατος του µετάλλου. Αντο θετικό µέρος του µορίου είναι το υδρογόνο και το αρνητικό αλογόνο, θείο ή το ανιόν κυάνιο τότε η ένωση ονοµάζεται υδρο- και ακολουθεί το όνοµα του αρνητικού µέρους (π.χ υδροχλώριο, υδροκυάνιο). Αν το αρνητικό µέρος του µορίου είναι H, S, N, P ή C τότε µπορεί να έχουµε τους όρους υδρίδιο, σουλφίδιο, νιτρίδιο, φωσφίδιο ή καρβίδιο. Οιενώσεις που το αρνητικό τους µέρος είναι οξυγόνο ονοµάζονται οξείδια. Αν το στοιχείο που ενώνεται µε το οξυγόνο έχει πολλούς αριθµούς οξείδωσης τότε µπροστά από την λέξη οξείδιο βάζουµε τα προθέµατα µονο-, δι-, τρι-, κ.λ.π. που δείχνουν πόσα οξυγόνα συµµετέχουν στην ένωση. Τα υπεροξείδια είναι ενώσεις που έχουν δύο οξυγόνα ενωµένα µεταξύ τους. Τα επιτεταρτοξείδια είναι µικτά οξείδια δηλ. αποτελούνται από δύο ή περισσότερα µόρια απλών οξειδίων. Οι ενώσεις που αποτελούνται από τρία στοιχεία έχουν σαν θετικό µέρος µέταλλο ή αµµώνιο ή υδρογόνο ενώ το αρνητικό τους µέρος µπορεί να είναι ένα πολυατοµικό οξυγονούχο ανιόν. Αυτές οι ενώσεις ονοµάζονται βάζοντας και πάλι πρώτο το όνοµα του ανιόντος και στην συνέχεια το όνοµα του µετάλλου. 1
Αν το θετικό µέρος της ένωσης είναι το υδρογόνο τότε τα σώµατα που προκύπτουν ονοµάζονται οξέα. Στην λέξη οξύ προτάσσεται το όνοµα της οξυγονούχου πολυατοµικού ιόντος που συµµετέχει στην ένωση. (Η κατάληξη της ρίζας δηλ. -ικό, -ώδες κ.λ.π. εξαρτάται από τον αριθµό οξείδωσης του αµέταλλου που περιέχει). Αν το αρνητικό µέρος της ένωσης είναι το υδροξείδιο τότε οι ενώσεις ονοµάζονται υδροξείδια µετάλλων. Την λέξη υδροξείδιο ακολουθεί το όνοµα του µετάλλου που συµµετέχει στην χηµική ένωση. Τα σώµατα αυτά είναι οι γνωστές µας βάσεις. Αν το θετικό µέρος δεν είναι το υδρογόνο και το αρνητικό δεν είναι το οξυγόνο ή το υδροξείδιο τότε οι χηµικές ενώσεις ανήκουν στην πολυπληθέστερη οµάδα χηµικών ενώσεων στα άλατα. ΠΑΡΑ ΕΙΓΜΑ 1 Χλωριούχο νάτριο Na +1 Cl -1 Όταν στην πρώτη λέξη υπάρχει η κατάληξη ούχος (ή -ούχο) τότε, στον τύπο, γράφουµε σαν δεύτερο µέρος µόνο το στοιχείο το όνοµα του οποίου προηγείται από την κατάληξη ούχος. µηδέν ή όχι. Όταν είναι µηδέν, όπως στο παράδειγµα τότε απλώς γράφουµε τα στοιχεία το ένα δίπλα στο άλλο και έχουµε τον τύπο: NaCl 2
ΠΑΡΑ ΕΙΓΜΑ 2 Βρωµιούχοασβέστιο Ca +2 Br -1 Όταν στην πρώτη λέξη υπάρχει η κατάληξη ούχος (ή -ούχο) τότε, στον χηµικό τύπο, γράφουµε σαν δεύτερο µέρος µόνο το στοιχείο το όνοµα του οποίου προηγείται από την κατάληξη ούχος. CaBr 2 ΠΑΡΑ ΕΙΓΜΑ 3 Ανθρακικό κάλιο K +1 CO 3-2 Όταν στην πρώτη λέξη υπάρχει η κατάληξη ικος (ή -ικο) τότε, στον χηµικό τύπο, γράφουµε σαν δεύτερο µέρος το στοιχείο το όνοµα τουοποίου προηγείται από την κατάληξη ικος µαζί µε οξυγόνο. K 2 CO 3 3
ΠΑΡΑ ΕΙΓΜΑ 4 Νιτρικό µαγνήσιο Mg +2 NO 3-1 Όταν στην πρώτη λέξη υπάρχει η κατάληξη ικος (ή -ικο) τότε, στον χηµικό τύπο, γράφουµε σαν δεύτερο µέρος το στοιχείο το όνοµα τουοποίου προηγείται από την κατάληξη ικοςµαζί µε οξυγόνο. Στην συγκεκριµένη περίπτωση νιτρικό = άζωτο + οξυγόνο Mg(NO 3 ) 2 ΠΑΡΑ ΕΙΓΜΑ 5 Θειώδες αργίλιο Al +3 SO 3-2 Όταν στην πρώτη λέξη υπάρχει η κατάληξη ωδης (ή -ωδες) τότε, στον τύπο, γράφουµε σαν δεύτερο µέρος το στοιχείο το όνοµα του οποίου προηγείται από την κατάληξη ωδηςµαζί µε οξυγόνο. Al 2 (SO 3 ) 3 4
ΠΑΡΑ ΕΙΓΜΑ 6 Θειϊκό οξύ H +1 SO 4-2. Η λέξη ΟΞΥ δηλώνει σαν θετικό µέρος το υδρογόνο. Όταν στην πρώτη λέξη υπάρχει η κατάληξη ικος (ή -ικο) τότε, στον χηµικό τύπο, γράφουµε σαν δεύτερο µέρος το στοιχείο το όνοµα τουοποίου προηγείται από την κατάληξη ικό µαζί µε οξυγόνο. H 2 SO 4 Ανήκει στα ΟΞΕΑ ΠΑΡΑ ΕΙΓΜΑ 7 Νιτρώδες οξύ H +1 NO 2-1. Η λέξη ΟΞΥ δηλώνει σαν θετικό µέρος το υδρογόνο. Όταν στην πρώτη λέξη υπάρχει η κατάληξη ωδης (ή -ωδες) τότε, στον χηµικό τύπο, γράφουµε σαν δεύτερο µέρος το στοιχείο το όνοµα τουοποίου προηγείται από την κατάληξη ωδης µαζί µε οξυγόνο. µηδέν ή όχι. Όταν είναι µηδέν, όπως στο παράδειγµα τότε απλώς γράφουµε τα στοιχεία (ή τα πολυατοµικά ιόντα) το ένα δίπλα στο άλλο και έχουµε τον τύπο: HNO 2 Ανήκει στα ΟΞΕΑ 5
ΠΑΡΑ ΕΙΓΜΑ 8 Υδροξείδιο καλίου K +1 OH -1.. Η λέξη Υ ΡΟΞΕΙ ΙΟ δηλώνει σαν αρνητικό µέρος το ανιόν OH -1 µηδέν ή όχι. Όταν είναι µηδέν, όπως στο παράδειγµα τότε απλώς γράφουµε τα στοιχεία (ή τα πολυατοµικά ιόντα) το ένα δίπλα στο άλλο και έχουµε τον τύπο: KOH Ανήκει στις ΒΑΣΕΙΣ ΠΑΡΑ ΕΙΓΜΑ 9 Υδροξείδιοασβεστίου Ca +2 OH -1.. Η λέξη Υ ΡΟΞΕΙ ΙΟ δηλώνει σαν αρνητικό µέρος το ανιόν OH -1 απόλυτη τιµή του Α.Ο. τουάλλου (το ένα µπορούµε και να µη το βάλουµε): Ανήκει στις ΒΑΣΕΙΣ Ca(OH) 2 6
ΠΑΡΑ ΕΙΓΜΑ 10 Οξείδιο αργιλίου Al +3 O -2.. Η λέξη ΟΞΕΙ ΙΟδηλώνει σαν αρνητικό µέρος το ανιόν O -2. απόλυτη τιµή του Α.Ο. τουάλλου (το ένα µπορούµε και να µη το βάλουµε): Ανήκει στα ΟΞΕΙ ΙΑ Al 2 O 3 ΠΑΡΑ ΕΙΓΜΑ 11 Πεντοξείδιο φωσφόρου. P +5 O -2. Η λέξη ΟΞΕΙ ΙΟδηλώνει σαν αρνητικό µέρος το ανιόν O -2. Η λέξη πεντ(ε) δείχνει το πλήθος των ατόµων οξυγόνου. απόλυτη τιµή του Α.Ο. τουάλλου (το ένα µπορούµε και να µη το βάλουµε): Ανήκει στα ΟΞΕΙ ΙΑ P 2 O 5 7
Υ ΡΑΛΟΓΟΝΑ Υδροφθόριο Υδροχλώριο Υδροβρώµιο Υδροϊώδιο Υδρόθειο Υδροκυάνιο HF HCl HBr HI H 2 S HCN Αν το θετικό µέρος του µορίου είναι το υδρογόνο και το αρνητικό αλογόνο, θείο ή το ανιόν κυάνιο (που χαρακτηρίζεται ψευδαλογόνο λόγω της παρόµοιας χηµικής του συµπεριφοράς µε τα αλογόνα) τότε η ένωση ονοµάζεται υδρο-και ακολουθεί το όνοµα του αρνητικού µέρους (π.χ υδροχλώριο, υδρόθειο, υδροκυάνιο). Ανήκουν στα ΟΞΕΑ 8