Έκθεση σε ακραίες θερμοκρασίες (Ηλιακό έγκαυμα. Ηλίαση. Θερμοπληξία. Υποθερμία. Κρυοπληξία. Πρόληψη. Θεραπεία). Κασμάς Κων/νος MD, DAvMed Χειρουργός Οφθαλμίατρος Ιπτάμενος Ιατρός Αεροπορικής Ιατρικής Επιμελητής Οφθαλμολογικής Κλινικής 251 ΓΝΑ
Εισαγωγή Τα ακραία θερμοκρασιακά περιβάλλοντα είναι ένας σοβαρός επαγγελματικός κίνδυνος τόσο για τα πληρώματα Α/Φ, όσο και για το προσωπικό εδάφους υποστήριξης πτήσεων ενώ, σε μικρότερο βαθμό επηρεάζουν την άνεση των ταξιδιωτών κατά τη διάρκεια ενός αεροπορικού ταξιδιού. Επιβίωση?????
Θερμοδυναμική-Θερμορύθμιση Η θερμότητα είναι μια μορφή ενέργειας η οποία μεταφέρεται από το ένα σώμα στο άλλο. Η αυθόρμητη μεταφορά γινεται πάντα από το σώμα με την υψηλότερη προς το σώμα με τη χαμηλότερη θερμοκρασία, εως ότου εξισωθούν οι θερμοκρασίες των δύο σωμάτων. Η ενέργεια δεν μπορεί να καταστραφεί ούτε και να παραχθεί, απλά μετατρέπεται από τη μία μορφή στην άλλη. S = M - (+W) - + - R + - C + - K - E S=Ποσό θερμότητας αποθηκευμένο στο σώμα Μ=Μεταβολική κατανάλωση ενέργειας W=Παραγώμενο έργο από το άτομο(+) ή στο άτομο (-) Κ=Αγωγή C=Μεταφορά R=Ακτινοβολία Ε=Εξάτμιση
Διάγραμμα ομοιοστατικού μηχανισμού Πρόσθιος υποθάλαμος Θερμουποδοχείς ψυχρού και θερμού, δέρματος Αγγεία και μυς Μέση θερμοκρασία σώματος
Αγγειοδιαστολή Εφίδρωση Αγγειοσύσπαση Ρίγος Η ικανότητα του οργανισμού να διατηρεί σταθερή τη θερμοκρασία του πυρήνα παρά τις μεγάλες διακυμάνσεις της θερμοκρασίας του περιβάλλοντος ονομάζεται ομοιοθερμία
Εγκλιματισμός στο ψύχος Εγκλιματισμός στη ζέστη Αντίδραση τύπου ταλάντωσης κατά Lewis Εμβύθιση άκρου σε παγωμένο νερό Cold indused vasodilatation-civd Αυξημένη μεταβολική απόκριση στη νοραδρεναλίνη Απαιτεί πολλές εβδομάδες Το άτομο ιδρώνει: περισσότερο σε χαμηλότερη θερμοκρασία με λιγότερη απώλεια Να Αύξηση Τ πυρήνα 1 βαθμό Κελσίου 10-14 ημέρες
Θερμική αλληλεπίδραση ανθρώπου με το περιβάλλον Θερμοκρασία αέρα Κίνηση (ταχύτητα αέρα) Θερμοκρασία από ακτινοβολία Υγρασία περιβάλλοντος Θερμότητα από μεταβολισμό Μόνωση σώματος Ιστών Ιματισμού Θερμορύθμιση μέσω συμπεριφοράς Δείκτες
Ηλιακό έγκαυμα Το ηλιακό έγκαυμα αποτελεί οξεία βλάβη του δέρματος από την επίδραση της ηλιακής ακτινοβολίας. Οφείλεται στην υπεριώδη ακτινοβολία ( UV- B) η οποία διαπερνά την επιδερμίδα. Η έκταση του ηλιακού εγκαύματος εξαρτάται από τον τύπο του δέρματος, τη διάρκεια έκθεσης στον ήλιο και την ένταση της ηλιακής ακτινοβολίας. Τα ηλιακά εγκαύματα προκαλούνται από την υπεριώδη ακτινοβολία και όχι από την θερμότητα (ηλιακά εγκαύματα παθαίνουμε και στο κρύο, στα χιόνια).
Τα συμπτώματα ενός ηλιακού εγκαύματος Σε ήπιες και απλές περιπτώσεις το ηλιακό έγκαυμα θα εκδηλωθεί με ελαφρύ κοκκίνισμα του δέρματος, και πόνο. Το δέρμα γίνεται κόκκινο περίπου 2-6 ώρες μετά την έκθεση στον ήλιο και υπάρχει ενόχληση. Οι μέγιστες επιδράσεις παρατηρούνται σε 12-24 ώρες. Σε πιο σοβαρές περιπτώσεις παρουσιάζονται σοβαρά δερματικά προβλήματα όπως κάψιμο και φουσκάλες, μαζική απώλεια υγρών (αφυδάτωση ), ηλεκτρολυτικές διαταραχές και ενδεχομένως λοίμωξη. Σε παραμελημένα σοβαρά ηλιακά εγκαύματα και μετά από αρκετή έκθεση, ένα άτομο μπορεί να πάθει σοκ (κακή κυκλοφορία του αίματος σε ζωτικά όργανα), ακόμα και να επέλθει θάνατος.
Πρώτες βοήθειες στο ηλιακό έγκαυμα Απομακρυνθείτε αμέσως απ τον ήλιο πηγαίνοντας στη σκιά. Καθαρίστε και δροσίστε την περιοχή με άφθονο καθαρό νερό. Βάλτε στο σημείο μια υγρή κομπρέσα και κάντε συχνά ντους. Στεγνώστε προσεκτικά με μία γάζα ή απαλή πετσέτα. Μην Τρίβετε. Εφαρμόστε ένα προϊόν (3-4 φορές την ημέρα) που να βοηθάει την επούλωση, ενυδατώνοντας το δέρμα, ενώ παράλληλα προστατεύει από μικρόβια και βακτηρίδια. Αποφύγετε εντελώς την περαιτέρω έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία. Να μη χρησιμοποιείται οξυζενέ ή οινόπνευμα πάνω στην πληγή. Μη σπάτε τις φλύκταινες, μη χρησιμοποιείτε λευκοπλάστη.
Θερμική νόσος Η θερμική νόσος ( Heat illness) είναι ένας γενικός όρος που περιλαμβάνει όλες εκείνες τις διαταραχές - παθοφυσιολογικές μεταβολές που προκαλούνται στον ανθρώπινο οργανισμό συνεπεία της έκθεσης στο θερμό περιβάλλον.
Παθοφυσιολογικοί προγνωστικοί παράγοντες Υψηλός πυρετός Κυκλοφορική ανεπάρκεια Σύνδρομο συστηματικής φλεγμονώδους αντίδρασης (SIRS) Διάχυτη ενδοαγγειακή πήξη (DIC) Πολυοργανική ανεπάρκεια
Παθοφυσιολογία Υψηλός πυρετός 41.6 42.0 C (45min) Κυτταροτοξικότητα Αγγειοδιαστολή δέρματος Αγγειοσύσπαση σπλαχνικών αγγείων ισχαιμία Βλάβη εντερικού βλενογόννου Απελευθέρωση ενδοτοξινών στο αίμα SIRS Ενεργοποίηση παραγόντων πήξης (DIC) θρομβώσεις ισχαιμία Πολυοργανική ανεπάρκεια
Διάγνωση Όταν ένας ασθενής εκτεθεί σε θερμικό stress, η πιθανότητα άλλης νόσου έχει αποκλειστεί (π.χ. τραύμα κεφαλής) και η θερμοκρασία σώματος μετρούμενη από το ορθό είναι >39 C (>38 C μετρούμενη στη μασχάλη) τότε μπαίνει η διάγνωση της θερμικής νόσου.
Παλαιά κατάταξη θερμικής νόσου (Ηλίαση) Heat exhaustion (Ραβδομυόλυση και κράμπες) Rhabdomyolysis and cramps (Θερμοπληξία) Heat Stroke 4. DISTURBANCE OF CONSCIOUSNESS
Κατάταξη Grade I: θερμικές κράμπές ή συγκοπή Grade II: Βλάβες μη κύριων οργάνων αφού έχει αποκλειστεί το Grade III Grade III: α) Διαταραχές ΚΝΣ (απώλεια συνείδησης, σπασμοί, διέγερση, αταξία μεγαλύτερη του 1-2 λεπτών) β) Διαταραχές λειτουργίας ήπατος και νεφρών γ) DIC Εξετάσεις αίματος ΓΑ, ΤΚΕ,AST, ALT, BUN, Creatinine, Myoglobin, CPK, Na, Κ, Αέρια αίματος, D-dimer, FDP, prothrombin, fibrinogen Εξετάσεις Ούρων Myoglobinuria Πλήρες
Διαφορική διάγνωση Τραύμα κεφαλής/αεε Υπεραερισμός Επιληψία Κακοήθεια Θυρεοτοξική κρίση Διαβητικό κώμα Φάρμακα Μηνιγγίτιδα ή σήψη Delirium
Πορεία Νόσου Heinrich' s Law
Πρόγνωση 30% θνητότητα Το καλοκαίρι του 2003, όταν η μέση θερμοκρασία αναίβηκε στην Ευρώπη κατά 3,5 C πάνω από το φυσιολογικό για 2 εβδομάδες, είχαμε τουλάχιστον 22.000 θανάτους συσχετιζόμενους με τη θερμική νόσο.
Πρόληψη-Θεραπεία
Κακώσεις λόγω ψύχους Υποθερμία ονομάζεται η πτώση της θερμοκρασίας του σώματος κάτω από 35ºC. Αν η πτώση αυτή οφείλεται σε έκθεση στο ψύχος, η κατάσταση χαρακτηρίζεται ως κρυοπληξία. (Υπάρχουν και άλλες καταστάσεις που μπορούν να επιφέρουν μείωση της θερμοκρασίας του σώματος. Μερικές από αυτές είναι ο υποθυρεοειδισμός, η υπογλυκαιμία, η κατανάλωση αλκοόλ κλπ.). Επιφανειακό κρυοπάγημα είναι η πήξη επιφανειακών ιστών Εν τω βάθει κρυοπάγημα είναι η πήξη των εν τω βάθει ιστών λόγω δημιουργίας κρυστάλλων στο μεσοκυττάριο υγρό και πήξης τριχοειδικού αίματος (-1ºC θερμοκρασία δέρματος). Non freezing cold injury-nfci
Υποθερμία Μείωση καρδιακής και αναπνευστικής λειτουργίας, μείωση κατανάλωσης Ο2 από εγκέφαλο λόγω διαταραχής συγκέντρωσης ιόντων κυτταρικής μεμβράνης στ α αντίστοιχα όργανα. Παύση ρίγους Εφνίδια κοιλιακή μαρμαρυγή
Θεραπεία υποθερμίας Σταδιακή επαναθέρμανση Παθητική Ενεργητική Κανείς δεν είναι νεκρός αν δεν είναι ζεστός και νεκρός
Θεραπεία κρυοπαγήματος Αιμωδίες, σταδιακή υποχώρηση πόνου, αρχικά λευκωπή τελικά κηρώδης όψη δέρματος. Σταδιακή επαναθέρμανση άκρου και σώματος. Όχι χρήση φωτιάς σε κοντινή απόσταση. Όχι επαναθέρμασνη σε περίπτωση επανέκθεσης. Αντιβιωτικά, αναλγητικά, θρομβολυτικά???
NFCI 12 ºC θερμοκρασία δέρματος για 6-24 h Απομυελίνωση περιφερικών νεύρων. Οξεία φάση (οίδημα, ωχρότητα, υπαισθησία). Υπεραιμική φάση (ερυθρότητα, πόνος)-ημέρες έως εβδομάδες. Φάση μόνιμης αγγειοκινητικής παράλυσης, παραισθησίας και μόνιμης υπερευαισθησίας στο ψύχος. Η μόνη θεραπεία είναι η πρόλήψη.
Φυσιολογία εμβύθισης Σοκ εκ ψύχους Υπεραερισμός -> τετανία -> πνιγμός Ταχυκαρδία Αύξηση πίεσης Αντανακλαστικό δύτη (απότομη έκθεση του προσώπου σε ψύχος) -> Βραδυκαρδία -> Ασυστολία Υποθερμία (25 φορές > θερμική αγωγιμότητα ύδατος από αέρα, 100 φορές > απώλεια θερμότητας στο νερό από τον αέρα ίδιας θερμοκρασίας) Διούρηση
Επιβίωση Εκπαίδευση Προτεραιότητα Χρήση εξοπλισμού Συμπεριφορά Ψυχολογία Ταχύτητα εντοπισμού από SAR
Ευχαριστώ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ kasmasconstantinos@gmail.com ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1.Severity Classification of Heat Illness Based on Pathophysiology Shozo YASUOKA JMAJ 56(3): 155 161, 2013 2.Aviation Medicine John Ernisting 3.Ernisting' s Aviiation Medicine Reinford & Gradwell