ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΣ ΡΑΤΣΙΣΜΟΣ Εργασία των μαθητών της Α3 τάξης του 2 ου Γυμνασίου Ελευσίνας ΑΓΓΕΛΟΥ ΠΑΠΠΑ ΜΕΡΑΜΠΙ ΤΣΑΝΑΒΑ
Ελευσίνα, Μάιος 2012 ΟΡΙΣΜΟΣ Κοινωνικός ρατσισμός ή κοινωνικός αποκλεισμός είναι ο υποτιμητικός και περιφρονητικός τρόπος αντιμετώπισης της διαφορετικότητας των ανθρώπων. Αυτό υπήρχε από παλιά. Οι κοινωνίες πάντα συμπεριφέρονταν μειωτικά στους φτωχούς, τους ανάπηρους, τους ψυχικά άρρωστους, τους ξένους, τις γυναίκες, γενικά σε οποιονδήποτε άνθρωπο ήταν διαφορετικός από την ομάδα των ανθρώπων που τον κρίνει ή τον αντιμετωπίζει, ή που είναι κυρίαρχη. Από πολύ παλιά υπήρχαν οι κοινωνικά αδύναμες ομάδες, με κυρίαρχο χαρακτηριστικό τους την διαφορετική «ράτσα». Η λέξη προέρχεται από την αραβική ras και σημαίνει κεφάλι. Οι Αραβες, επειδή αποτελούνταν από πολλές φυλές και ζούσαν με νομαδικό τρόπο ζωής είχαν καθιερώσει ένα όνομα για κάθε μια από αυτές. Κάθε μέλος έπρεπε να θυμάται την ονομασία της φυλής που ανήκε, «να την κρατά δηλαδή μέσα στο κεφάλι
του». Μόνο έτσι ένιωθε ξεχωριστός αυτός και η φυλή του, σε σχέση με τις υπόλοιπες. Με άλλα λόγια, το διαφορετικό οι κοινωνίες το αντιμετωπίζουν με προκατάληψη, ενώ αντίθετα δέχονται τους όμοιους τους. ΑΙΤΙΕΣ Ο κοινωνικός αποκλεισμός είναι η περιθωριοποίηση κοινωνικών ομάδων με βάση: - την κοινωνική θέση, - την οικονομική κατάσταση - το επίπεδο μόρφωσης - το επάγγελμα - το φύλο - την φυλή του ατόμου - την ηλικία και άλλα χαρακτηριστικά. Τον μεγαλύτερο ρόλο στον τρόπο αντιμετώπισης των ανθρώπων οικονομική κατάσταση και η κοινωνική θέση. παίζει η Έτσι ένας πλούσιος άνθρωπος, ακόμα κι αν κάνει κάτι κακό πολλές φορές αντιμετωπίζεται με μεγαλύτερη επιείκεια απ ότι ένας φτωχός. Ένας άνθρωπος με υψηλή κοινωνική θέση (π.χ., ένας δήμαρχος, ένας τραπεζίτης, ένας δικαστής
και άλλοι), αντιμετωπίζεται πάντα με μεγαλύτερο σεβασμό σε σύγκριση με έναν απλό άνθρωπο. Σημασία όμως έχουν και τα άλλα χαρακτηριστικά: Για παράδειγμα ένας άνδρας θεωρείται πολλές φορές πιο ικανός οδηγός από μια γυναίκα ακόμη κι αν δεν είναι. Ή ακόμη, πιο πολλοί είναι οι άνδρες διευθυντές παρά οι γυναίκες. Αν σε κάποιο εστιατόριο ζητείται σερβιτόρος, είναι πιο εύκολο να προσληφθεί κάποιος 25 ετών, παρά ένας σαράντα ετών. Τα πιο γνωστά παραδείγματα κοινωνικών διακρίσεων τα βλέπουμε μέσα από τον παλιό ελληνικό κινηματογράφος: Ας θυμηθούμε την Αλίκη Βουγιουκλάκη μαθήτρια, που όταν κορόϊδευε τους καθηγητές της δεν τιμωρήθηκε, μόνο και μόνο επειδή ο πατέρας της είχε υψηλή κοινωνική θέση και μεγάλη οικονομική επιφάνεια. Όταν ο φτωχός καθηγητής την τιμώρησε για την συμπεριφορά της, το αποτέλεσμα ήταν να χάσει την δουλειά του και να τον προσβάλλουν οι άλλοι καθηγητές γιατί τόλμησε να στραφεί κατά της κόρης του πλουσίου. Σε πολλές ελληνικές ταινίες βλέπουμε, ότι η φτωχή κοπέλα ή ο φτωχός νέος δεν γίνεται δεκτός από την οικογένεια του πλούσιου νέου ή της πλούσιας νέας με την δικαιολογία «δεν είναι της σειράς μας». Ακόμη κι αν ο φτωχός νέος είναι
μορφωμένος και επιστήμονας, αυτό δεν είναι αρκετό για να τον αντιμετωπίσουν σαν ίσο. Ένα άλλο παράδειγμα είναι αυτό που μας λέει μια ιστορία του Ναζρεντίν Χότζα: Ο Χότζας μια φορά πήγε σε μια ταβέρνα να φάει με βρώμικα και παλιά ρούχα. Μόλις τον είδε ο ταβερνιάρης τον έδιωξε, χωρίς να του δώσει να φάει και χωρίς να ρωτήσει αν είχε χρήματα. Ο Χότζας τότε έφυγε και ξαναγύρισε ντυμένος με πλούσια ρούχα. Ο ταβερνιάρης ούτε καν πρόσεξε το πρόσωπό του, γιατί το μόνο που είχε δει ήταν τα παλιά του ρούχα. Όταν όμως είδε κάποιον ντυμένο πλούσια, τον δέχτηκε με υποκλίσεις και του έφερε τα καλύτερα φαγητά. Ο Χότζας τότε πήρε τα φαγητά και άρχισε να τα ρίχνει πάνω στα ρούχα του. Όταν ο ταβερνιάρης τον ρώτησε γιατί το κάνει αυτό, ο Χότζας του απάντησε ότι τα ρούχα του ήταν αυτά που έκαναν την διαφορά και αξίζουν να φάνε. ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ Οι άνθρωποι που αντιμετωπίζονται ρατσιστικά νοιώθουν μειωμένοι, αποκλεισμένοι, φοβισμένοι, πολλές φορές πιστεύουν ότι δεν αξίζουν, ότι είναι χειρότεροι από τους άλλους και πολλές φορές ζητούν να εκδικηθούν για τον τρόπο που τους αντιμετωπίζουν. Ετσι μια φορά τους αποκλείει η κοινωνία και μια φορά αποκλείουν οι ίδιοι τον εαυτό τους. Επίσης οι άνθρωποι αυτοί στερούνται πολλά από τα δικαιώματά τους ή εμποδίζονται να δημιουργήσουν αυτό που θέλουν.
Πολλές φορές έχει συμβεί, ένας φτωχός, ή ένας αγράμματος, ή κάποιος που ανήκει σε μια συγκεκριμένη κοινωνική ομάδα, να αποκτήσει χρήματα και τότε προσπαθεί να ξεφύγει και να αποκτήσει ανώτερη κοινωνική θέση. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι θα γίνει πραγματικά αποδεκτός. ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ: Επειδή η διαφορετική αντιμετώπιση του άλλου προέρχεται από τον τρόπο που μαθαίνουμε να σκεφτόμαστε και να αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο γύρω μας, το πιο σημαντικό που θα μπορούσε να γίνει για να μην υπάρχει το φαινόμενο του κοινωνικού ρατσισμού είναι να υπάρχει παιδεία, μόρφωση, ίσες ευκαιρίες για δουλειά και προκοπή. Αυτό μπορεί και πρέπει να το κάνει το κράτος, εξασφαλίζοντας ίσα δικαιώματα σε όλους (στην μόρφωση, στην υγεία, στην δουλειά), ανεξάρτητα από το πού ζουν, σε πόλη ή χωριό. Ο καθένας μας πρέπει να μάθει να αντιμετωπίζει τον άλλο σαν άνθρωπο, ανεξάρτητα από το χρώμα του δέρματός του, την καταγωγή του, το αν είναι φτωχός ή πλούσιος.
ΟΛΟΙ ΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΙΔΙΟΙ, ΑΛΛΑ ΟΛΟΙ ΕΙΝΑΙ ΙΣΟΙ ΜΑΘΕ ΝΑ ΣΕΒΕΣΑΙ ΤΟΝ ΑΛΛΟ ΓΙ ΑΥΤΟ ΠΟΥ ΕΙΝΑΙ ΟΛΟΙ ΕΙΜΑΣΤΕ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥ ΙΔΙΟΥ ΘΕΟΥ ΤΟ ΚΑΛΟ ΚΑΙ ΤΟ ΚΑΚΟ ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΕΘΝΙΚΟΤΗΤΑ, ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΦΥΛΟ, ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΗΛΙΚΙΑ, ΔΕΝ ΚΑΝΕΙ ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ Φωτογραφικό υλικό
Παιδί με ποδήλατο σε φτωχική αυλή χωρίς καμιά προστασία Εδώ το ποδήλατο είναι διασκέδαση για όλη την οικογένεια που έχει χρήματα να το αγοράσει.
Σπίτι χωρίς νερό μέσα στο σπίτι, σε υποβαθμισμένη περιοχή. Αυτή η κατάσταση και αυτές οι συνθήκες εμποδίζουν τους ανθρώπους να προχωρήσουν στην ζωή τους και να πετύχουν κάτι καλύτερο. Και μόνο ο τόπος και ο τρόπος που ζουν οδηγεί σε κοινωνικές διακρίσεις εναντίον τους. Σπίτι με νερό μέσα στο σπίτι, πολύ νερό που σπαταλιέται για την πισίνα. Οι άνθρωποι που μένουν σε αυτό το σπίτι είναι πιο αποδεκτοί κοινωνικά, δεν συναντούν εύκολα εμπόδια, έχουν περισσότερες ευκαιρίες για να αποκτήσουν και να ασκήσουν τα δικαιώματά τους.
Παιδί στην Ασία, σκελετωμένο και άρρωστο από την έλλειψη φαγητού Παιδί στην Ευρώπη
όχι στην βία κατά των γυναικών