Αξιολόγηση της πολιτικής για τις προστατευόµενες ονοµασίες προέλευσης (ΠΟΠ) και τις προστατευόµενες γεωγραφικές ενδείξεις (ΠΓΕ) στο πλαίσιο της ΚΓΠ Σύντοµη περίληψη Η παρούσα µελέτη, που χρηµατοδοτήθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, εκπονήθηκε από την London Economics σε συνεργασία µε την ADAS και την Ecologic Τα συµπεράσµατα, οι συστάσεις και οι γνώµες που περιέχονται στη µελέτη εκφράζουν την άποψη του συµβούλου και όχι απαραιτήτως τις απόψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Νοέµβριος 2008
1. Εισαγωγή Με την παρούσα αξιολόγηση του συστήµατος προστατευόµενων ονοµασιών προέλευσης (ΠΟΠ) και προστατευόµενων γεωγραφικών ενδείξεων (ΠΓΕ) περιγράφονται λεπτοµερώς η εφαρµογή και χρήση του συστήµατος των ΠΟΠ/ΠΓΕ κατά την περίοδο αξιολόγησης 1992-2006 και διατυπώνονται εκτιµήσεις σχετικά µε την αποτελεσµατικότητα του συστήµατος των ΠΟΠ/ΠΓΕ. 1.2 Το σύστηµα ΠΟΠ/ΠΓΕ Το κανονιστικό πλαίσιο της ΕΕ για τις ΠΟΠ/ΠΓΕ (κανονισµός 510/2006 και ο προγενέστερος αυτού, κανονισµός 2081/92) παρέχει προστασία σε επίπεδο ΕΕ των ονοµασιών όσων γεωργικών προϊόντων και τροφίµων συνδέονται στενά µε τη γεωγραφική περιοχή παραγωγής τους. Τα προϊόντα αυτά πρέπει να παράγονται σε καθορισµένη εδαφική περιοχή και σύµφωνα µε συγκεκριµένες προδιαγραφές παραγωγής. Κάθε αίτηση για ΠΟΠ ή ΠΓΕ πρέπει να συνοδεύεται από προδιαγραφές του προϊόντος, οι οποίες περιλαµβάνουν τουλάχιστον περιγραφή του προϊόντος, µέθοδο παραγωγής και τη γεωγραφική περιοχή στην οποία παράγεται το προϊόν. Επιπλέον, µε την αίτηση πρέπει να τεκµηριώνεται ότι κάποια ιδιότητα, η φήµη ή κάποιο άλλο χαρακτηριστικό του προϊόντος συνδέεται µε την περιοχή παραγωγής. Μετά την καταχώριση της ονοµασίας, κάθε παραγωγός που τηρεί τις προδιαγραφές του προϊόντος και ελέγχεται από οργανισµό ελέγχου ή εθνική αρχή µπορεί να χρησιµοποιήσει την ονοµασία. Στην περίπτωση των ΠΟΠ, πρέπει να υφίσταται αντικειµενικός και αποκλειστικός δεσµός µεταξύ των χαρακτηριστικών του προϊόντος και της γεωγραφικής του προέλευσης. Επιπλέον, όλα τα στάδια της παραγωγικής διαδικασίας πρέπει να εκτελούνται εντός της οριοθετηµένης γεωγραφικής περιοχής. Για τα προϊόντα µε ΠΓΕ, ο δεσµός µε τη γεωγραφική περιοχή δεν πρέπει οπωσδήποτε να είναι «ουσιώδης ή αποκλειστικός» αλλά πρέπει να είναι αιτιώδης αρκεί τα χαρακτηριστικά ή η φήµη του προϊόντος να «µπορούν να αποδοθούν» στη γεωγραφική του προέλευση και τουλάχιστον ένα στάδιο της παραγωγής να εκτελείται εντός της οριοθετηµένης περιοχής. ιοικητικοί φορείς των κρατών µελών εφαρµόζουν τους κανονισµούς ΠΟΠ/ΠΓΕ στα κράτη µέλη και παρέχουν προστασία, όσον αφορά την ονοµασία και τα αποκλειστικά δικαιώµατα χρήσης της, σε παραγωγούς που τηρούν τις προδιαγραφές του προϊόντος. 2
2. Μεθοδολογία Αξιολόγησης 2.1 Η µεθοδολογία Λόγω έλλειψης διοικητικών και στατιστικών στοιχείων στα περισσότερα κράτη µέλη σχετικά µε διάφορες πτυχές του συστήµατος, η παρούσα αξιολόγηση στηρίζεται σε µεγάλο βαθµό σε περιπτωσιολογικές µελέτες που αφορούν το Βέλγιο, τη ανία, τη Γερµανία, την Ελλάδα, τη Γαλλία, την Ουγγαρία, την Ιταλία, την Ισπανία, τη Σουηδία και το Ηνωµένο Βασίλειο. Κάθε περιπτωσιολογική µελέτη καλύπτει δύο προϊόντα µε ΠΟΠ/ΠΓΕ και δύο προϊόντα χωρίς ΠΟΠ/ΠΓΕ, τα οποία χρησιµοποιήθηκαν για σκοπούς σύγκρισης, εκτός από τις µελέτες που αφορούν τη ανία και τη Σουηδία, οι οποίες καλύπτουν µία µόνο ΠΟΠ/ΠΓΕ η κάθε µία (βλέπε πίνακα στην επόµενη σελίδα). Η επιλογή των προϊόντων ΠΟΠ/ΠΓΕ έγινε µε τρόπο ώστε να αντανακλά την κατανοµή του συνολικού πληθυσµού των ΠΟΠ/ΠΓΕ ανά κατηγορία προϊόντος (τυριά, νωπό κρέας, κλπ.). 2.2 Πηγές πληροφοριών Οι κύριες πηγές πληροφοριών στις περιπτωσιολογικές µελέτες ήταν έρευνες µεταξύ: παραγωγών προϊόντων ΠΟΠ/ΠΓΕ και παραγωγών προϊόντων χρησιµοποιούµενων για σκοπούς σύγκρισης άλλων συµµετεχόντων στην αλυσίδα αξίας των ΠΟΠ/ΠΓΕ (κάτοχοι γεωργικών εκµεταλλεύσεων, µεταποιητές, οµάδες παραγωγών, έµποροι χονδρικής και λιανικής) ενώσεων καταναλωτών δηµοσίων αρχών οµάδας παραγωγών προϊόντων ΠΟΠ/ΠΓΕ και παραγωγών προϊόντων χρησιµοποιούµενων για σκοπούς σύγκρισης, των οποίων τα προϊόντα αντιµετώπισαν δυσκολίες συνδεόµενες µε την εφαρµογή του συστήµατος. Επιπλέον, πραγµατοποιήθηκε έρευνα που εστίαζε στην εφαρµογή του συστήµατος και απευθυνόταν σε υπαλλήλους των δηµοσίων αρχών των κρατών µελών που είναι αρµόδιες για την εφαρµογή του συστήµατος, καθώς και πανευρωπαϊκή έρευνα καταναλωτών. Η αξιολόγηση λαµβάνει επίσης υπόψη προγενέστερα στοιχεία από τη βιβλιογραφία για τις ΠΟΠ/ΠΓΕ και χρησιµοποιεί όλα τα διαθέσιµα στο κοινό στοιχεία. 3
2.3 Περιορισµοί της αξιολόγησης Ο περιορισµένος αριθµός των περιπτωσιολογικών µελετών δεν επιτρέπει την εξαγωγή ακλόνητων συµπερασµάτων που θα µπορούσαν να ισχύουν για το σύνολο των ΠΟΠ και ΠΓΕ. Ωστόσο, τα ευρήµατα που είναι κοινά µεταξύ των περιπτωσιολογικών µελετών επιτρέπουν να θεωρηθεί ότι πρόκειται για ευρήµατα τα οποία πιθανώς ισχύουν για όλες τις ΠΟΠ και ΠΓΕ γενικότερα. Η ανάλυση της υιοθέτησης του συστήµατος και η έρευνα µεταξύ των καταναλωτών δεν αντιµετωπίζουν αυτούς τους περιορισµούς, καθώς αφορούν είτε το σύνολο των προϊόντων ΠΟΠ/ΠΓΕ ή ένα αντιπροσωπευτικό δείγµα καταναλωτών. 4
Πίνακας: Κατάλογος προϊόντων ΠΟΠ/ΠΓΕ που εξετάζονται στις περιπτωσιολογικές µελέτες Χώρα Προϊόν Τύπος* BE Προϊόν χρησιµοποιούµενο για σκοπούς σύγκρισης Fromage de Herve ΠΟΠ CH Wynendale (εµπορική επωνυµία) Jambon d Ardenne ΠΓΕ MB Jambon d'aoste TM DE Lübecker Marzipan ΠΓΕ BP Zentis Spreewälder Gurken ΠΓΕ FV Kühne TM EL ES FR Φέτα (Feta) ΠΟΠ CH Λευκό τυρί τεµαχιζόµενο σε κύβους προερχόµενο από την Ελλάδα και εκτός Ελλάδος Σητεία Λασήθι Κρήτης (Sitia Lasithi Kritis) ΠΟΠ OO Εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο που δεν έχει χαρακτηριστεί ως ΠΟΠ (χωρίς εµπορική επωνυµία) Jamón de Teruel ΠΟΠ MB Ζαµπόν χωρίς πιστοποίηση Turrón de Alicante/ Jijona PGI Riz de Camargue ΠΓΕ FV Taureau Ailé TM BP Σκληρό νουγκά µε γενική ονοµασία (για το Turrón de Alicante) και µαλακό νουγκά µε γενική ονοµασία (για το Turrón de Jijona) Volaille de Bresse ΠΟΠ FM Le Gaulois TM HU Szegedi Szalámi ΠΟΠ MB Herz Teli.szalami (Hertz Salami) TM Szegedi Fűszerpaprika ΠΟΠ 1 S Chili-Trade Grounded Paprika TM IT Toscano ΠΓΕ OO Εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο προερχόµενο από την Τοσκάνη και εκτός Τοσκάνης Mela Val di Non ΠΟΠ FV Consortio la Trentina TM SE Svecia ΠΓΕ CH Vasterbotten TM DK Esrom ΠΓΕ CH Havarti (πολλές εµπορικές ονοµασίες) UK Jersey Royal Potatoes ΠΟΠ FV Cornish Earlies (πολλές εµπορικές ονοµασίες) Whitstable Oysters ΠΓΕ FF Lindisfarne Oysters (πολλές εµπορικές ονοµασίες) Παρατηρήσεις: (1) Το Szegedi Fűszerpaprika δεν είναι προς το παρόν προϊόν ΠΟΠ αλλά αναµένεται να γίνει σύντοµα. Υπόµνηµα: Τυριά (CH) Προϊόντα µε βάση το κρέας (MB) Νωπό κρέας (και εντόσθια) (FM) Φρούτα, λαχανικά και δηµητριακά (FV) Έλαια και άλλες λιπαρές ουσίες / Ελαιόλαδο (OO) Προϊόντα αρτοποιίας, ζαχαροπλαστικής και µπισκοτοποιίας (BP) Νωπά ψάρια, µαλάκια και µαλακόστρακα και προϊόντα αυτών (FF) Άλλα προϊόντα του Παραρτήµατος Ι (µπαχαρικά, ) (S). 5
2.4 Κύρια χαρακτηριστικά των προϊόντων ΠΟΠ/ΠΓΕ που καλύπτονται από την αξιολόγηση Το σύστηµα ΠΟΠ/ΠΓΕ καλύπτει ευρύ φάσµα προϊόντων µε διαφορετικά χαρακτηριστικά όσον αφορά: την έκταση του κυκλώµατος διανοµής τον βαθµό ωρίµασης του προϊόντος τον τόπο παραγωγής (αποµακρυσµένες ή µη αποµακρυσµένες περιοχές) το επίπεδο συγκέντρωσης της παραγωγής την κλίµακα της παραγωγής και την παρουσία ή µη οµάδας παραγωγών στην αλυσίδα αξίας. Το τυπικό προϊόν ΠΟΠ/ΠΓΕ στις περιπτωσιολογικές µελέτες είναι ένα ώριµο προϊόν, του οποίου η παραγωγή είναι συγκεντρωµένη και εκτελείται σε µεγάλη κλίµακα, σε µη αποµακρυσµένη περιοχή, και για το οποίο υφίσταται οµάδα παραγωγών που δραστηριοποιείται στην αλυσίδα αξίας του προϊόντος ΠΟΠ/ΠΓΕ. 3. Αποτελέσµατα της αξιολόγησης: 3.1 Εφαρµογή του συστήµατος Σήµερα, παρατηρούνται σοβαρές αποκλίσεις µεταξύ κρατών µελών όσον αφορά: τον αρµόδιο για την προώθηση και τη διαχείριση του συστήµατος οργανισµό το επίπεδο στήριξης και καθοδήγησης που παρέχονται κατά τη διαδικασία υποβολής αίτησης το χρονικό περιθώριο υποβολής ενστάσεων σε εθνικό επίπεδο και τον έλεγχο συµµόρφωσης και επιβολής. Τα ανωτέρω υποδηλώνουν ότι το προσδοκώµενο αποτέλεσµα του προγράµµατος «Σύστηµα εναρµονισµένης εφαρµογής σε όλες τις χώρες της ΕΕ» δεν έχει επιτευχθεί πλήρως. 6
3.2 Χρήση του συστήµατος Έως τον Ιούνιο 2008, 779 ονοµασίες είχαν καταχωρισθεί ως ΠΟΠ ή ΠΓΕ (446 ΠΟΠ και 333 ΠΓΕ). Η Γαλλία και η Ιταλία καλύπτουν το 40% όλων των καταχωρίσεων, ενώ οι δύο αυτές χώρες, µαζί µε την Γερµανία, την Ελλάδα, την Πορτογαλία και την Ισπανία, καλύπτουν σχεδόν το 90% όλων των προστατευόµενων ονοµασιών. Από τη στατιστική ανάλυση των αιτιών των διαφορών στον αριθµό καταχωρίσεων ΠΟΠ/ΠΓΕ µεταξύ κρατών µελών προκύπτει ότι, εκτός από το µέγεθος του γεωργικού κλάδου, άλλοι παράγοντες που εξηγούν τις διαφορές αυτές είναι το επίπεδο ενθάρρυνσης και στήριξης των αιτούντων, οι διαφορές στις διατροφικές συνήθειες και ο χρόνος προσχώρησης στην ΕΕ. Στοιχεία σχετικά µε τη συµβολή των προϊόντων ΠΟΠ και ΠΓΕ στο συνολικό κύκλο εργασιών του κλάδου των γεωργικών προϊόντων διατροφής υπάρχουν διαθέσιµα µόνο για τη Γαλλία, τη Γερµανία και την Ισπανία. Από αυτά προκύπτει ότι η συµβολή των ΠΟΠ/ΠΓΕ είναι µικρή, πλην όµως οικονοµικά σηµαντική, ανερχόµενη σε 1% έως 5% του κύκλου εργασιών του κλάδου των γεωργικών προϊόντων διατροφής. 3.3 Χρήση των προϊόντων ΠΟΠ/ΠΓΕ ως συστατικών Η χρήση συστατικών σε µεταποιηµένα προϊόντα και η ένδειξή τους στην επισήµανση δεν φαίνεται να προκαλεί προβλήµατα στους παραγωγούς και από ορισµένες περιπτωσιολογικές µελέτες προκύπτει ότι ο κλάδος µπορεί να διαχειριστεί αυτό το ζήτηµα βάσει συµφωνιών µεταξύ παραγωγών ΠΟΠ/ΠΓΕ και µεταποιητών. 3.4 Λόγοι συµµετοχής σε σύστηµα ΠΟΠ/ΠΓΕ Οι κύριοι λόγοι που αναφέρουν οι παραγωγοί ότι τους ωθούν να ενταχθούν στο σύστηµα είναι οικονοµικοί και αφορούν την προώθηση των προϊόντων τους στην αγορά, καθώς τους δίνεται η δυνατότητα να αποκτήσουν ή να διασφαλίσουν µερίδιο αγοράς, ώστε οι επιχειρήσεις τους να καταστούν βιώσιµες ή κερδοφόρες µέσω της προστασίας της χρήσης των ονοµασιών, ή να προσφέρουν στους καταναλωτές εγγυήσεις όσον αφορά την ποιότητα. 3.5 Αντίκτυπος στις τιµές παραγωγού και στο κόστος Το σύστηµα ΠΟΠ/ΠΓΕ έχει ως αποτέλεσµα υψηλότερες τιµές για 14 από τα 18 προϊόντα ΠΟΠ/ΠΓΕ που εξετάστηκαν στις περιπτωσιολογικές µελέτες, η δε υπερτίµηση κυµαίνεται από 5% έως 300%. Ωστόσο, η παραγωγή των 10 από τα 18 προϊόντα ΠΟΠ/ΠΓΕ είναι επίσης πιο δαπανηρή έναντι των προϊόντων που χρησιµοποιούνται για σκοπούς σύγκρισης, το δε πρόσθετο κόστος κυµαίνεται από 3% έως 150%. Στις 7
υπόλοιπες 8 περιπτώσεις, το κόστος είναι ίσο ή µόνο οριακά υψηλότερο. Το υψηλότερο κόστος αντανακλά υψηλότερες δαπάνες παραγωγής και πιστοποίησης, καθώς και δαπάνες για την οµάδα παραγωγών. Λόγω του υψηλότερου κόστους, η υψηλότερη τιµή του προϊόντος ΠΟΠ/ΠΓΕ δεν µεταφράζεται απαραιτήτως και σε υψηλότερο περιθώριο κέρδους. Ωστόσο, σε 12 περιπτώσεις, το περιθώριο είναι υψηλότερο από αυτό των προϊόντων που χρησιµοποιούνται για σκοπούς σύγκρισης και κυµαίνεται µεταξύ 2% και 150%. Σε 4 περιπτώσεις, το περιθώριο κέρδους είναι το ίδιο. 3.6 Έµποροι χονδρικής/λιανικής και ΠΟΠ/ΠΓΕ Στις περιπτωσιολογικές µελέτες, οι περισσότεροι έµποροι χονδρικής και λιανικής ανέφεραν ότι τα προϊόντα ΠΟΠ/ΠΓΕ καλύπτουν πολύ µικρό τµήµα της συνολικής επιχειρηµατικής τους δραστηριότητας και τα θεωρούν άνευ σηµασίας. Το σηµαντικότερο όφελος, ιδίως για τους µικρότερους ή τους εξειδικευµένους λιανοπωλητές, είναι ότι αποκτούν φήµη που συνδέεται µε την πώληση προϊόντων υψηλής ποιότητας. 3.7 Άλλα οφέλη από τις ΠΟΠ/ΠΓΕ Οι περιπτωσιολογικές µελέτες δείχνουν ότι: οι παραγωγοί ΠΟΠ/ΠΓΕ που βρίσκονται σε αποµακρυσµένες περιοχές θεωρούν ότι τα µεγαλύτερα οφέλη από το σύστηµα αφορούν την κερδοφορία και τη φήµη των επιχειρήσεών τους οι παραγωγοί προϊόντων ΠΟΠ/ΠΓΕ τα οποία παράγονται σε µικρή κλίµακα θεωρούν ότι ο µεγαλύτερος αντίκτυπος του συστήµατος αφορά τη σταθερότητα της επιχείρησής τους οι παραγωγοί προϊόντων ΠΟΠ/ΠΓΕ τα οποία παράγονται σε µεγάλη κλίµακα θεωρούν ότι ο µεγαλύτερος αντίκτυπος του συστήµατος αφορά τη φήµη της επιχείρησής τους. 3.8 Καταναλωτές και ΠΟΠ/ΠΓΕ Το επίπεδο αναγνώρισης των συµβόλων της ΠΟΠ και της ΠΓΕ είναι χαµηλό στην ΕΕ, ακόµη και στα κράτη µέλη µε µεγάλο αριθµό ΠΟΠ/ΠΓΕ. Σε όλη την ΕΕ, µόνο το 8% των αγοραστών αναγνώρισαν κάποιο από τα σύµβολα των ΠΟΠ και ΠΓΕ. Επιπλέον, υπάρχει σύγχυση σε σχέση µε την έννοια των συµβόλων αυτών. Για παράδειγµα, µόνο το 51% των καταναλωτών που αναγνώρισαν τα σύµβολα ΠΟΠ/ΠΓΕ ανέφεραν σωστά ότι τα σύµβολα σηµαίνουν ότι ένα προϊόν παράγεται σε συγκεκριµένη περιοχή. 8
Επιπλέον, περίπου 25% των ερωτηθέντων στο πλαίσιο της έρευνας εσφαλµένα θεωρούσαν ότι το σύµβολο ΠΟΠ/ΠΓΕ αφορά το γεγονός ότι το προϊόν έχει παραχθεί µε φιλικό προς το περιβάλλον τρόπο ή µε παραδοσιακή συνταγή και διαθέτει διακριτικά χαρακτηριστικά. Πρέπει να σηµειωθεί ότι µόνο µετά τον Μάιο 2009 οι όροι «προστατευόµενη ονοµασία προέλευσης» και «προστατευόµενη γεωγραφική ένδειξη» ή τα σχετικά σύµβολα της ΕΕ πρέπει να περιλαµβάνονται στην επισήµανση των προϊόντων που προέρχονται από την ΕΕ και διατίθενται στην αγορά µε καταχωρισµένη ονοµασία. 3.9 Έλλειψη ενηµέρωσης για την προέλευση των πρώτων υλών Η έλλειψη ενηµέρωσης για την προέλευση των πρώτων υλών που χρησιµοποιούνται σε προϊόντα ΠΓΕ αποτελεί πηγή ανησυχίας µόνο στη Γερµανία και την Ιταλία, όπου οι ενώσεις καταναλωτών εξέφρασαν τη γνώµη ότι οι καταναλωτές ενδέχεται να παραπλανηθούν εάν δεν σηµειώνεται σαφώς στη συσκευασία του προϊόντος ΠΓΕ ότι ορισµένα συστατικά του δεν προέρχονται από την περιοχή της ΠΓΕ. 3.10 Προστασία των ονοµασιών Η κυριότερη διαφορά µεταξύ ΠΟΠ/ΠΓΕ και εµπορικών σηµάτων είναι ότι η καταχώριση της ΠΟΠ/ΠΓΕ υπόκειται σε αυστηρότερες προϋποθέσεις (που σχετίζονται µε τα ειδικά χαρακτηριστικά της περιοχής). Από τις περιπτωσιολογικές µελέτες διαπιστώθηκε ότι ένα εµπορικό σήµα γενικά δεν θεωρείται εξίσου αποτελεσµατικό µε το σύστηµα των ΠΟΠ/ΠΓΕ για την προστασία µιας ονοµασίας, αλλά συχνά χρησιµοποιείται µαζί µε την ένδειξη ή το σύµβολο της ΠΟΠ/ΠΓΕ για σκοπούς µάρκετινγκ. Το πρώτο αποτελεί µέσο κατακερµατισµού της αγοράς και δηµιουργίας αξίας που συνδέεται µε την επωνυµία του συγκεκριµένου παραγωγού ενώ το δεύτερο θεωρείται ότι στέλνει ένα ισχυρό µήνυµα ποιότητας στους καταναλωτές και δηµιουργεί συνειρµούς µε την «αγνή» τοπική παραγωγή. Γενικότερα, τα εµπορικά σήµατα και οι ΠΟΠ/ΠΓΕ φαίνεται πως µάλλον συµπληρώνονται παρά πως υποκαθιστούν το ένα το άλλο. 3.11 Εξασφάλιση προϊόντων ποιότητας Στις περισσότερες περιπτώσεις που µελετήθηκαν, οι παραγωγοί προϊόντων ΠΟΠ/ΠΓΕ πιστεύουν ότι τα προϊόντα είναι ανώτερης ποιότητας. Οι ενώσεις καταναλωτών, στις περισσότερες χώρες που καλύφθηκαν από τις περιπτωσιολογικές µελέτες, επίσης επισήµαναν πως τα προϊόντα ΠΟΠ και ΠΓΕ έχουν καλή σχέση ποιότητα - τιµής. 3.12 Βελτίωση του γεωργικού εισοδήµατος 9
Από τις περιπτωσιολογικές µελέτες προκύπτει ότι η καταχώριση µιας ονοµασίας βάσει του συστήµατος ΠΟΠ/ΠΓΕ δεν εξασφαλίζει από µόνη της αύξηση του µεριδίου αγοράς, είτε στο εσωτερικό ή στο εξωτερικό. Το µερίδιο αγοράς αυξάνεται µόνο εάν συντρέχουν ορισµένοι πρόσθετοι παράγοντες, όπως η ενεργός προσέγγιση της επέκτασης της αγοράς, η οποία επιδιώκεται ατοµικά και συλλογικά από τους παραγωγούς, το ενδιαφέρον των καταναλωτών, η συνδυασµένη χρήση µε εµπορικό σήµα και η ύπαρξη εξειδικευµένων αγορών. Οι περιπτωσιολογικές µελέτες αποδεικνύουν επίσης ότι ο τύπος κατανοµής, στην αλυσίδα εφοδιασµού, των τυχόν πρόσθετων κερδών και εισοδηµάτων που αυξάνονται ως αποτέλεσµα της συµµετοχής στο πρόγραµµα ΠΟΠ/ΠΓΕ ποικίλλει αναλόγως του προϊόντος. Σε ορισµένες περιπτώσεις οι παραγωγοί ανέφεραν σηµαντικό αντίκτυπο στα κέρδη. Γενικότερα, το σύστηµα θεωρείται από τους παραγωγούς ΠΟΠ/ΠΓΕ ότι αποφέρει σηµαντικά οφέλη σε επίπεδο φήµης. 3.13 Πρόληψη των επιπτώσεων στις κανονικές λειτουργίες της αγοράς των προϊόντων χωρίς ΠΟΠ/ΠΓΕ, ιδίως ελλείψει καταλόγου προϊόντων µε γενική ονοµασία Στις περιπτωσιολογικές µελέτες δεν αναφέρθηκε αντίκτυπος του συστήµατος στις κανονικές λειτουργίες της αγοράς των προϊόντων που δεν φέρουν ΠΟΠ/ΠΓΕ. Όσον αφορά την απουσία καταλόγου προϊόντων µε γενική ονοµασία, η πάγια νοµολογία τονίζει το γεγονός ότι εξακολουθεί να χρειάζεται απόφαση εθνικού δικαστή, κατά περίπτωση, σχετικά µε τον γενικό χαρακτήρα µιας δεδοµένης ονοµασίας, σε περίπτωση διαφοράς που αφορά µια ονοµασία. Επιπλέον, η εγκυρότητα οποιουδήποτε παρόµοιου καταλόγου θα µπορούσε να αµφισβητηθεί οποιαδήποτε στιγµή, δυνάµει του άρθρου 234 της Συνθήκης από ένα κράτος µέλος ή από ένα νοµικό ή φυσικό πρόσωπο θιγόµενο άµεσα και ατοµικά. Εποµένως, η ύπαρξη καταλόγου δεν θα µείωνε την αβεβαιότητα. 3.14 Εξασφάλιση αυξηµένης ποικιλίας προϊόντων Ενώ το σύστηµα των ΠΟΠ/ΠΓΕ βοήθησε στη διατήρηση της παραγωγής προϊόντων, ελάχιστα συνέβαλε στην εισαγωγή νέων προϊόντων και στην καινοτοµία. Επιπλέον, µόνο λίγοι παραγωγοί στις περιπτωσιολογικές µελέτες διαφοροποίησαν την παραγωγή τους ως αποτέλεσµα της συµµετοχής στο σύστηµα. 10
3.15 Αύξηση ή διατήρηση οικονοµικών δραστηριοτήτων στις αγροτικές περιοχές Από τα περιορισµένα στοιχεία που προήλθαν από τις περιπτωσιολογικές µελέτες προκύπτει ότι οι ΠΟΠ/ΠΓΕ έχουν περιορισµένο θετικό και ποικίλο αντίκτυπο. Αυτό συνάδει µε το γεγονός ότι το σύστηµα αποτελεί απλώς έναν από τους πολλούς, και συχνά πιο σηµαντικούς, µοχλούς της οικονοµικής ανάπτυξης των αγροτικών περιοχών. 3.16 ηµιουργία πολιτιστικής αξίας στις αγροτικές περιοχές Συνολικά, από τις περιπτωσιολογικές µελέτες προκύπτει ότι, ως φαίνεται, η ύπαρξη των ΠΟΠ/ΠΓΕ, αν µη τι άλλο, ενδυναµώνει την πολιτιστική κληρονοµιά και αξία της περιοχής παραγωγής των προϊόντων ΠΟΠ/ΠΓΕ. 4. Συστάσεις ιατυπώνονται οι ακόλουθες συστάσεις βάσει των ευρηµάτων που προαναφέρθηκαν. Η έλλειψη διοικητικών και στατιστικών στοιχείων για το σύστηµα και τα προϊόντα ΠΟΠ/ΠΓΕ είναι ένα κενό το οποίο πρέπει να αντιµετωπιστεί ώστε να καταστεί δυνατή η σωστή παρακολούθηση του συστήµατος και της εφαρµογής του και να οικοδοµηθεί µια ευρεία βάση στοιχείων, στα οποία να µπορούν να στηριχθούν οι µελλοντικές πολιτικές για το σύστηµα. Σύσταση 1: Να αυξηθεί η διαθεσιµότητα διοικητικών στοιχείων (όπως, για παράδειγµα, ο αριθµός ελέγχων) και στατιστικών στοιχείων (όπως, για παράδειγµα, το µέγεθος των γεωργικών περιοχών όπου παράγονται προϊόντα ΠΟΠ/ΠΓΕ, η αξία και ο όγκος της παραγωγής και των πωλήσεων). Η σύσταση αυτή απευθύνεται στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή και στα κράτη µέλη. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρέπει να εξετάσει τη δυνατότητα να αναπτυχθεί, σε συνεργασία µε τα κράτη µέλη, σύστηµα συγκέντρωσης διοικητικών και οικονοµικών στοιχείων για τις ΠΟΠ/ΠΓΕ. Τα εθνικά ιδρύµατα που είναι αρµόδια για τις γεωργικές στατιστικές είναι τα καταλληλότερα για την εκτέλεση αυτού του καθήκοντος. Υπάρχουν µεγάλες ανισότητες όσον αφορά τον αριθµό ΠΟΠ/ΠΓΕ στην ΕΕ των 27 κρατών µελών. Από την αξιολόγηση προκύπτει ότι το υψηλότερο επίπεδο πληροφόρησης και στήριξης έχει ως αποτέλεσµα την αύξηση του αριθµού καταχωρίσεων. Στο βαθµό που οι παραγωγοί των ΠΟΠ/ΠΓΕ ευνοούνται από το σύστηµα, θα άξιζε να επενδυθούν πόροι για την ευαισθητοποίηση των παραγωγών σχετικά µε το σύστηµα και τα οφέλη από αυτό, ιδίως στα κράτη µέλη στα οποία το σηµερινό ποσοστό υιοθέτησης του συστήµατος εµφανίζεται χαµηλό. 11
Σύσταση 2: Να προαχθεί ενεργά το σύστηµα και να παρασχεθεί ισχυρότερη στήριξη στους αιτούντες. Η σύσταση αυτή αρχικά απευθύνεται στα κράτη µέλη αλλά υπάρχουν επίσης περιθώρια να αναλάβει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σχετικές δραστηριότητες προώθησης. Από τα αποτελέσµατα της πανευρωπαϊκής έρευνας µεταξύ των καταναλωτών προκύπτει ότι το επίπεδο αναγνώρισης και κατανόησης των συµβόλων των ΠΟΠ και ΠΓΕ είναι πολύ χαµηλό στην ΕΕ. Σύσταση 3: Να αναληφθεί ενεργός επικοινωνιακή εκστρατεία για να γνωρίσουν καλύτερα οι καταναλωτές το σύστηµα και τα σύµβολα των ΠΟΠ/ΠΓΕ. Η σύσταση αυτή απευθύνεται στα κράτη µέλη και στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Αυτή η εκστρατεία θα µπορούσε να αναληφθεί από τα κράτη µέλη ή από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Η έλλειψη ενηµέρωσης για την προέλευση των πρώτων υλών στην περίπτωση των ΠΓΕ µπορεί να προκαλέσει, ορισµένες φορές, σύγχυση στους καταναλωτές σχετικά µε την πραγµατική προέλευση των συστατικών που χρησιµοποιούνται σε ορισµένες ΠΓΕ. Σύσταση 4: Να εξεταστούν τρόποι πληρέστερης ενηµέρωσης σχετικά µε τις πρώτες ύλες που αποτελούν συστατικά των ΠΓΕ, για παράδειγµα, µε την αναγραφή λεπτοµερών στοιχείων για την προέλευση τουλάχιστον των βασικών συστατικών πάνω στη συσκευασία της ΠΓΕ. Η σύσταση αυτή απευθύνεται στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Με τον τρόπο αυτό θα αντιµετωπιστούν οι ανησυχίες των καταναλωτών σε σχέση µε την ιχνηλασιµότητα και τις πηγές προµήθειας των συστατικών και θα αποφευχθεί πιθανή σύγχυση σχετικά µε τη γεωγραφική προέλευση των συστατικών των ΠΓΕ. 12