1 ο ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΜΑΝΔΡΑΣ Σχολ. Έτος 2009 2010 Πολιτιστικό Πρόγραμμα Μια ημέρα από τη ζωή στην Αρχαία Αθήνα Συμμετέχοντες μαθητές Διαμάντης Ναπολέων Κόλλιας Νίκος Κουτσοδήμας Θοδωρής Μαυρομήτρος Χρήστος Πέππας Χρήστος Ρόζη Ειρήνη Στασινόπουλος Κώστας Υπεύθυνοι Καθηγητές Παύλου Σοφία Πουλής Σπύρος Η καθημερινή ζωή και τα παραλειπόμενά της αποτελούν για τον καθηγητή που διδάσκει Ιστορία και συναφή μαθήματα ένα αντικείμενο που πάντα προσελκύει την προσοχή. Ακόμη περισσότερο, όμως, ενδιαφέρει τους μαθητές οτιδήποτε σχετίζεται με την καθημερινότητα, τη διασκέδαση, το ντύσιμο, τις σχέσεις των φύλων, το σχολείο. Αυτό το αμφίπλευρο ενδιαφέρον υπήρξε και η αφόρμηση για την έναρξη του συγκεκριμένου πολιτιστικού προγράμματος. Η συμμετοχή των μαθητών στο πρώτο στάδιο ήταν αρκετά μεγάλη. Στην πορεία, όπως είναι πάντα αναμενόμενο σε τέτοιου είδους πολιτιστικά προγράμματα, υπήρξαν αρκετές διαρροές. Αυτές όμως άφησαν πίσω τους έναν πυρήνα σαφώς μικρότερο, αλλά πολύ πιο δεμένο και οργανωμένο.
Οι πρώτες συναντήσεις με τα παιδιά περιλάμβαναν τη στοχοθεσία και την οργάνωση της ομάδας. Εκεί είναι που έπρεπε τα παιδιά να «ξαναγνωριστούν» μεταξύ τους, όχι πλέον ως συμμαθητές αλλά ως ομάδα εργασίας. Συγκεντρώθηκε το πρωτογενές υλικό, ακολούθησαν συζητήσεις με παρουσίαση του υλικού, κουβέντα και συγκρίσεις ανάμεσα στο τότε και το σήμερα και πολύ αρχαιοελληνικό κουτσομπολιό! Σε αυτό το στάδιο πραγματοποιήσαμε και έναν περίπατο στον αρχαιολογικό χώρο του Κεραμεικού και της Αρχαίας Αγοράς της Αθήνας. Επιδίωξή μας ήταν να δουν σε αυτούς τους χώρους οι μαθητές όχι μόνο το κέντρο της πολιτικής ζωής της Αθήνας ή ένα δημόσιο νεκροταφείο με σημαντικά γλυπτά, αλλά με άλλη οπτική ένα χώρο που έσφυζε από ζωή και δραστηριότητα, εμπόρους και κουρείς, σημαντικούς και ασήμαντους φιλοσόφους, απλούς ανθρώπους που πολύ απλά έκαναν ό,τι και ένας απλός σημερινός άνθρωπος σήμερα. Να δουν τον Κεραμεικό όχι υπολείμματα τειχών και τάφων, αλλά «εικόνες» από ρούχα και χτενίσματα, αντικείμενα καθημερινής χρήσης που μας μιλούν για τους ανθρώπους πίσω από τα σπουδαία πολιτικά ή στρατιωτικά δρώμενα. Κατά την πορεία των συναντήσεων διαπιστώσαμε την αναμενόμενη πτώση του ενδιαφέροντος από τους μαθητές. Ήταν το στάδιο στο οποίο επιμέναμε σε αυτό που είχαμε τονίσει εξ αρχής: ότι θέλουμε να δούμε τις δικές τους πρωτοβουλίες και όχι απλά την ανοχή και την υπομονή τους σε ένα ακόμα «μάθημα μετά το μάθημα». Εκεί είναι που ανατράπηκε η ροή του προγράμματος με τρόπο ευχάριστο και δημιουργικό. Και μπορούμε κι εδώ να πούμε πως «επιτυχημένο πρόγραμμα είναι το πρόγραμμα που ο καθηγητής δεν ξέρει από πριν πού θα τον οδηγήσει».
Κάποια μέρα ο μαθητής Νίκος Κόλλιας μας έφερε ένα μικρό δρώμενο το οποίο είχε συνθέσει μόνος του. Ένα σκετσάκι στο οποίο παρουσίαζε έναν αρχαίο Αθηναίο δάσκαλο να ωρύεται μπροστά στα πειραχτήρια μαθητές του. Μέσα σε αυτό είχε ενσωματώσει με τρόπο χιουμοριστικό όλα όσα είχε ο ίδιος συγκρατήσει για τη διδασκαλία και τη ζωή των νέων στην αρχαία Αθήνα και για τις ομοιότητες και διαφορές με το σήμερα. Φυσικά τον παρακινήσαμε να γράψει τουλάχιστον ένα δρώμενο ακόμη. Προέκυψε τότε ένα δεύτερο με θέμα ένα ζευγάρι πλουσίων Αθηναίων, το οποίο κάνει τους αθάνατους και διαχρονικούς συζυγικούς καυγάδες με φόντο τα χωράφια, τον καλομαθημένο γιο και την προίκα της γυναίκας. Αμέσως οι συζητήσεις στράφηκαν γύρω από αυτά τα δύο θεατρικά. Αρχίσαμε τις πρόβες για την παρουσίασή τους στο μαθητικό φεστιβάλ της Ελευσίνας αλλά και στο σχολείο και τους γονείς στο τέλος της χρονιάς. Μέσα από τις πρόβες και την προετοιμασία και με κέντρο πάντα τη δουλειά των ίδιων των παιδιών, μας δόθηκε η ευκαιρία να ανακαλύψουμε ακόμα περισσότερα γύρω από αυτό που εξ αρχής αποτέλεσε το θέμα μας, την καθημερινή ζωή στην αρχαιότητα.
Η «ανατροπή» αυτή δικαίωσε απόλυτα όλους όσοι συμμετείχαμε στο πρόγραμμα. Η χρονιά έκλεισε με τρόπο εξαιρετικά ευχάριστο για τους μαθητές του προγράμματος. Τη δραματοποιημένη παρουσίαση όσων έμαθαν και αντιλήφθηκαν την αγκάλιασαν με ενθουσιασμό τα ίδια τα παιδιά. Ακόμα περισσότερο τους ενθουσίασε, όμως, η αποδοχή της δουλειάς τους από όσους το παρακολούθησαν στην Ελευσίνα και, φυσικά, από τους συμμαθητές και τους γονείς τους στην παρουσίαση στη Μάνδρα.
Αν έπρεπε, κατά το ειωθός, να κάνουμε και μια αποτίμηση των όσων μάθαμε μέσα στο χρονιά που πέρασε μέσα από το πρόγραμμα αυτό θα λέγαμε ότι από τη μια μεριά τα παιδιά έδειξαν ότι όταν έχουν την ευκαιρία της επιλογής, εργάζονται, φιλτράρουν, διακωμωδούν ίσως, συγκρατούν και μαθαίνουν ό,τι βρίσκεται μέσα στο πεδίο των ενδιαφερόντων τους μια συγκεκριμένη χρονική περίοδο. Κυρίως, όμως, συνδέουν τη μάθηση με μια ευχάριστη δραστηριότητα. Από την άλλη πλευρά όμως και εμείς ως υπεύθυνοι καθηγητές ΞΑΝΑμάθαμε πως σε επιλεγμένες δραστηριότητες οφείλουμε να εμπιστευόμαστε πλήρως τη δημιουργικότητα και την εφευρετικότητα των μαθητών και να αφήνουμε αυτά τα στοιχεία να μας κατευθύνουν.