Τόμος 7 Τεύχος 3 Ιούλιος Σεπτέμβριος 2008 ΜΗΧΑΝΙΚΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ & ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΡΙΜΗΝΗ ΕΚΔΟΣΗ ΚΩΔΙΚΟΣ: 6443 EΚΔΟΤΗΣ: ΣΠΑΝΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΙΔΙΟΚΤΗΤΗΣ: ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ McKENZIE ΕΔΡΑ: ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ 35, ΑΝΩ ΠΑΤΗΣΙΑ Τηλ/Φαξ: +30 210 2289654 Web Site: www.mckenziehellas.gr E-mail: secr@mckenziehellas.gr Σημείωμα του Εκδότη 3 Συνεντεύξεις Συνέντευξη με τον Grant Watson 4 1 ο Πανελληνιο Συνέδριο Μηχανικής Διάγνωσης & Θεραπείας Αναλυτικό Επιστημονικό Πρόγραμμα 7 Ανασκοπήσεις Έρευνες Άρθρα Πλειομετρική Προπόνηση στην Τεντοπάθεια του Αχίλλειου. Είναι Βλαβερή για τη Μικροκυκλοφορία του Τένοντα; 20 Ανθρωπομετρικοί Παράγοντες Κινδύνου, για Τραυματισμό του Επιγονατιδικού Τένοντα Μεταξύ των Αθλητών του Βολεϊ 26 Πόνος του Αυχένα και των Ώμων σε σχέση με τη Φυσική Δραστηριότητα και τις Καθιστικές Δραστηριότητες κατά την Εφηβεία 27 Κλινικά Περιστατικά Μηχανική Διάγνωση & Θεραπεία σε Ασθενή με θετικά 4/5 κριτήρια που απαιτούνται από τον Κλινικό Προγνωστικό Κανόνα για Θεραπεία με Χειρισμούς 29 Διπλωματούχοι Πτυχιούχοι 34 ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Γεώργιος Π. Σπανός Κατερίνα Δαμανάκη ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ ΣΤΗ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ Αυλωνίτη Σπυριδούλα Βασιλείου Κων/νος Γκουβίνας Θωμάς Δαμανάκη Κατερίνα Δρίβα Βίκυ Ζούνης Μιχάλης Καρακουλμεζίδου Αγγελική Κορακάκης Βασίλειος Κλείτου Κρίστια Μαρκοπούλου Άννα Μιχάλη Μαριάννα Ναχνάς Χάρις Νίκα Ελένη Οικονομόπουλος Στέλιος Πουλής Κων/νος Χαντζή Ειρήνη Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα 36 ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΚΑΙ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ Κατερίνα Δαμανάκη Τιμή Τεύχους: 7.5
Μέρες από το Παγκόσμιο Συνέδριο του 2005, στην Κρήτη, υπό κλίμακα βεβαίως, επαναλήφθηκαν πάλι τον Μάιο του 2008. Το Ελληνικό Ινστιτούτο McKenzie αγγιξε και πάλι την πεμπτουσία μιας επιστημονικής συνάντησης, με την οργάνωση του 1 ου Πανελληνίου Συνεδρίου Μηχανικής Διάγνωσης και Θεραπείας. Ήταν ένα Συνέδριο που καθήλωσε, κυριολεκτικά, το ακροατήριο σε ένα αστείρευτο διάλογο και ανταλλαγή α- πόψεων, μεταξύ των εκλεκτών προσκεκλημμένων ομιλητών και των λοιπών συνέδρων. Όσοι παρακολούθησαν τις εργασίες του βίωσαν για μία ακόμη φορά το χαρακτηριστικό γνώρισμα των συνεδρίων που πραγματοποιεί ο χώρος μας. Δηλαδή, παροχή όσου χρόνου χρειάστηκε αλλά και ελευθερία και άνεση στους συνέδρους και στα εκάστοτε panels των ομιλητών, για να αναπτύξουν τις θέσεις τους, να τοποθετηθούν και να... αντιπαρατεθούν! Θέματα που μέχρι σήμερα δεν τολμούσε να θέσει ο χώρος της Φυσικοθεραπείας, τέθηκαν στο Συνέδριο! Με έκδηλη ικανοποίηση οι συνάδελφοι φυσικοθεραπευτές διαπιστωναν την αποδοχή της διαφορετικότητας αλλά και της αποτελεσματικότητας της Μηχανικής Διάγνωσης Και Θεραπείας στα μυοσκελετικά προβλήματα, εκ μέρους των ομιλητών ιατρών, διαφόρων ειδικοτήτων. Διαπίστωσαν, επίσης, οι σύνεδροι, ότι μέσω της ΜΔΘ απέκτησαν, επιτέλους, επιστημονική υπόσταση και λόγο, στηριζόμενοι σε γερά θεμέλια, που προέρχονται από την διεθνή έρευνα και τεκμηρίωση. Δεν έχουν παρά να θυμηθούν, όσοι παρευρέθηκαν στο συνέδριο, την διεξοδική θεμελίωση και τεκμηρίωση όλων των ομιλητών και κυρίως, του R. Donelson και G. Watson. Το νερό, λοιπόν, «μπήκε στο αυλάκι», και όσον αφορά στα Συνέδρια που οργανώνει το Ελληνικό Ινστιτούτο Mckenzie, είτε παγκόσμια, είτε πανελλήνια. Και το νερό αυτό ρέει σε γόνιμο έδαφος που θα δώσει άνθιση και καρπούς στο πεδίο της εξέλιξης της Μηχανικής Διάγνωσης και Θεραπείας (ΜΔΘ) και στην ελληνική πραγματικότητα, όπως έχει γίνει και σε τόσες άλλες χώρες ανά τον κόσμο. Είναι καιρός, τώρα, για επανεκτίμηση των στόχων και ακόμη καλύτερο σχεδιασμό τους δρόμου μας που οδηγεί μόνο σε επόμενα μεγάλα στοιχήματα που πρέπει να κερδίσουμε. Πρώτα, όμως, ας ευχαριστηθούμε και ας απολαύσουμε όσα μέχρι σήμερα πετύχαμε. Για μία ακόμη φορά, ένα μεγάλο ευχαριστώ, σε όσους βοήθησαν, έστω και λίγο! Καλό Φθινόπωρο! Γιώργος Σπανός Τόμος 7 ος Τεύχος 3 2008 3 Ελληνικό Ινστιτούτο Mckenzie
. Ο Grant Watson σπούδασε Φυσικοθεραπεία στο Πανεπιστήμιο του Auckland, στη Ν. Ζηλανδία, από όπου αποφοίτησε το 1975. Το 1984, ολοκληρώνει το Μεταπτυχιακό του στο Πανεπιστήμιο του Auckland. Την ίδια χρονιά παίρνει δίπλωμα στη Θεραπεία δια των Χειρών (Manual Therapy) και γίνεται μέλος του Συλλόγου «New Zealand Manipulative Physiotherapists Association», όπου είναι εξεταστής και μέλος της επιτροπής εξετάσεων από το 1987 έως το 1991. Το 1991 γνωρίζει τη μέθοδο Μηχανικής Διάγνωσης και Θεραπείας Mckenzie, παρακολουθεί τον εκπαιδευτικό κύκλων μαθημάτων και το 1993 παίρνει Δίπλωμά στη Μηχανική Διάγνωση και Θεραπεία. Από τότε έχει συνεχή εμπλοκή με τη Μέθοδο και το Διεθνές Ινστιτούτο Mckenzie. Είναι ένας από τους συγγραφείς του βιβλίου Treat Your Own Strains, Sprains and Bruises, που εκδόθηκε το 1994. Tο 1995 γίνεται λέκτορας της μεθόδου Mckenzie, και από το 1997 είναι Senior Instructor του Διεθνούς Ινστιτούτου. Υπό την ιδιότητά του αυτή έχει ταξιδέψει σε όλο τον κόσμο, διδάσκοντας τα μετεκπαιδευτικά σεμινάρια Μηχανικής Διάγνωσης και Θεραπείας-Mckenzie. Πολλές εργασίες του, έχουν δημοσιευθεί σε έγκριτα επιστημονικά περιοδικά, όπως Spine, Manual Therapy κ.λπ. Έχει ακόμη δημοσιεύσει ερευνητικές εργασίες, γύρω από τη Μηχανική Διάγνωση και Θεραπεία της Σ.Σ. και των Άκρων. Από το 1999 είναι Διευθυντικό Στέλεχος του Προγράμματος Εκπαίδευσης του Διεθνούς Ινστιτούτου. Δεν υπάρχουν λέξεις για να εκφράσω τα συναισθήματα και τη χαρά μου που σε έχουμε εδώ και πιστεύω ότι εκφράζω και τα συναισθήματα όλων όσων ήρθαν στο συνέδριο. Θα ήθελες να ξεκινήσουμε τη συζήτησή μας σχολιάζοντας το 1 ο Πανελλήνιο Συνέδριο, του οποίου οι εργασίες μόλις ολοκληρώθηκαν, από όλες τις απόψεις, ξεκινώντας από την οργάνωση; Ευχαριστώ. Είναι τιμή μου να βρίσκομαι ξανά προσκεκλημένος στην Ελλάδα. Είναι πάντα υπέροχο να βρίσκομαι εδώ, ανάμεσα σε κάποια από τα πιο λαμπρά πνεύματα του κόσμου και αισθάνομαι πάντοτε εδώ σαν στο σπίτι μου και για αυτό θέλω να ευχαριστήσω ξανα εσένα, την Κατερίνα και όλο το Ελληνικό Ινστιτούτο, καθώς και την οργανωτική επιτροπή του Συνεδρίου που με προσκάλεσε ως έ- ναν από τους βασικούς ομιλητές. Η συνολική μου εντύπωση για το Συνέδριο είναι ότι ήταν συναρπαστικό που είδα την εξέλιξη της ΜΔΘ στην Ελλάδα και αναγνωρίζω ότι ήταν το πρώτο Συνέδριο που προέβαλε την ΜΔΘ, τόσο με φυσικοθεραπευτές, όσο και με άλλους ιατρούς και άλλες ειδικότητες που μπορεί να εμπλέκονται. Έτσι είναι, ήταν το πρώτο συνέδριο του χώρου μας. Στην πραγματικότητα υπήρξε μια μεγάλη προσπάθεια, το 2005, άλλα τότε το συνέδριο ήταν παγκόσμιο. Πάρομοια προσπάθεια όμως έγινε και τώρα, όπως και τότε, αλλά για το 1 ο Πανελλήνιο. Και όλο αυτό οφείλεται σε έσενα, την Κατερίνα και το Ελληνικό Ινστιτούτο που έχει κερδίσει την στήριξη τα τελευταία 15 χρόνια που εξελίσσει τη ΜΔΘ και έτσι καταφέρατε να οργανώσετε το 1 ο Πανελλήνιο Συνέδριο ΜΔΘ. Σε ευχαριστώ πάρα πάρα πολύ. Θα ήθελες να σχολιάσεις το επιστημονικό πρόγραμμα; Πιστεύω ότι ήταν ένα καταπληκτικό πρόγραμμα το οποίο ανέδειξε πολλά από τα σημαντικά θέματα που έχουν σχέση με την τρέχουσα περίθαλψη των μυσοκελετικών παθήσεων και από το οποίο προέκυψαν πολλά ερωτήματα, τόσο από φυσικοθεραπευτικής άποψης, για την καλύτερη καθημερινή φυσικοθεραπυτική παρακτική στην αντιμετώπιση των μυοσκελετικών παθήσεων, αλλά και ερωτήματα προς τους γιατρούς, όπως π.χ. για το ρόλο των απεικονιστικών εξετάσεων και τον ρόλο των φαρμάκων. Σωστά. Προσπαθήσαμε να προβάλουμε όσα περισσότερα θέματα μπορούσαμε σχετικά με τις μυοσκελετικές παθήσεις, τόσο της Σ.Σ όσο και των Περιφερειακών Αρθρώσεων και όπως ανέφερες, είχαμε ενότητες για την επιδημιολογία, τη διάγνωση, της οποίας την ενότητα είχαμε χωρίσει σε δύο μέρη Α και Β, έτσι ώ- στε να μπορέσουμε να φωτίσουμε τόσο τη Σ.Σ όσο και τις Π.Α. Και πιστεύω ότι ήταν πολύ καλή και εμπνευσμένη κίνηση να καλέσετε τον Ron Donelson, γιατί συνέβαλε πολύ στη συζήτηση, κυρίως σε σχέση με το φαινόμενο της επικέντρωσης και το ρόλο της χρήσης ενός συστήματος κατάταξης στην αντιμετώπιση των ασθενών μας. Και θεωρώ ότι ήταν η κατάλληλη χρονική στιγμή να τον καλέσετε, ειδικά και με την έκδοση του καταπληκτικού του βιβλίου Rapidly Reversible Low Back Pain το οποίο διαβάζεται εύκολα, από φυσικοθεραπευτές και γιατρούς αλλά και από ασφαλιστές και άλλους. Δυστυχώς, δεν είναι μεταφρασμένο ακόμα στα ελληνικά, αλλά οι πληροφορίες που περιέχει είναι σημαντικές για όλους εμάς που ασχολούμαστε με αυτό το χώρο. Ελληνικό Ινστιτούτο Mckenzie 4 Τόμος 7 ος Τεύχος 3 2008
Όντως, είναι έτσι όπως το έθεσες και είναι σαν να διάβασες τη σκέψη μας. Βασίσαμε πολλά στο έργο του και κυρίως στο βιβλίο του και είχαμε αισθανθεί ότι θα έπαιζε ουσιαστικό ρόλο στη συζήτηση για την επικέντρωση και την κατάταξη σε υπο-ομάδες, δίνοντας μια άλλη προοπτική στη ΜΔΘ γενικώς και ειδικώς. Πιστεύω ότι ως ορθοπεδικός χειρουργός δίνει μια ιδιαίτερη βαρύτητα και αποδοχή στα μηνυματά του. Επίσης πιστεύω, ότι ήταν πολύ σχετική η παρουσία σε αυτό συνέδριο των ιατρών π.χ. ακτινολόγων ή γιατρών που ασχολούνται με το χρόνιο πόνο με τους φυσικοθεραπευτές και από όσο έχω καταλάβει, στην Ελλάδα είναι σχετικά σπάνια η συνύπαρξη πολλών ειδικοτητων στο ίδιο συνέδριο. Είναι λοιπόν πολύ σημαντικό που ένα από τα μυνήματα που ακούστηκε ξεκάθαρα από τους εκπροσώπους όλων των ειδικοτήτων που παρευρέθηκαν, ήταν η ανάγκη για περισσότερη επικοινωνία μεταξύ των διαφόρων ειδικοτήτων. Χαίρομαι πολύ που το ακούω αυτό. Επίσης χαίρομαι γιατί συνειδητοποιώ ότι προσπαθήσαμε να έχουμε μια ισορροπία μεταξύ των διαφόρων ειδικοτήτων και το πετύχαμε. Θα ήθελα να σε ρωτήσω αν πιστεύεις ότι τελικά οι περισσότεροι από αυτούς τους γιατρούς ή ένας μεγάλος αριθμός εξ αυτών, φάνηκε να αντιλαμβάνονται το μήνημα της ΜΔΘ; Σίγουρα οι γιατροί οι οποίοι παρευρέθησαν ήταν κατά κάποιο τρόπο σε ένα σταυροδρόμι. Κάποιοι, μέχρι τη στιγμή του συνεδρίου, δεν είχαν καμία κατανόηση για τη ΜΔΘ και ήταν χρήσιμες αναφορές για αυτούς οι ενότητες της κατάταξης, της επικέντρωσης και όλων αυτών των θεμάτων. Ήταν φανερό ότι, για ορισμένους ήταν η πρώτη τους ε- παφή με τη ΜΔΘ, που εξελίχθηκε σε μια χρήσιμη εισαγωγή στη φιλοσοφία της ΜΔΘ, επειδή καλύφθηκαν τα θέματα της διάγνωσης, της κατάταξης, της επικέντρωσης και της έννοιας της φόρτισης των ιστών. Από την άλλη πλευρά, κάποιοι από τους γιατρούς που παρευρέθησαν είχαν μια καλή και λογική γνώση της ΜΔΘ, όπως ο κος Σάπκας, ο οποίος υποστήριξε δημοσίως εσένα και το νόημα της ΜΔΘ. Προφανώς, και κάποιοι άλλοι από τους γιατρούς παραπέμπουν τους ασθενείς σε φυσικοθεραπευτές που εφαρμόζουν ΜΔΘ. Αυτό είναι πολύ σωστό. Αφού ήταν η πρώτη προσπάθεια σε πανελλαδικό επίπεδο, πιστεύεις ότι αξίζει να συνεχίσουμε να προσφέρουμε στους συναδέλφους μας και στους γιατρούς τέτοια συνέδρα; Ναι, πιστεύω ότι ήταν ένα πολύ καλό συνόλο για την προώθηση της ΜΔΘ. Άλλωστε, όλοι μας προσπαθούμε να ενθαρρύνουμε φυσικοθεραπευτές και ε- παγγελματίες υγείας σε διάφορες χώρες με διαφορετικές κουλτούρες και αντιλήψεις, να προχωρούν σε τέτοιου είδους συνέδρια, διότι πολύς κόσμος έ- χει ελλειπή κατανόηση της ΜΔΘ. Είναι πάντα μία πρόκληση η ενθάρρυνση άλλων επαγγελματιών υγείας να μας ακολουθήσουν. Δεν θέλω όμως να παραλείψω να αναφέρω ένα άλλο δυνατό σημείο του 1 ο Πανελληνίου Συνεδρίου, που ήταν ο χρόνος που αφιερώθηκε στις ερωτήσεις. Μίλησέ μου για αυτό Ήταν μια πολύ καλή ευκαιρία για διάλογο μεταξύ των διαφόρων ειδικοτήτων. Υπήξε δυνατότητα για συζήτηση πολλών θεμμάτων στις στρογγυλές τράπεζες και τα debates και δόθηκε, επίσης, η δυνατότητα στο κοινό να θέσει ερωτήσεις. Επειδή στα συνέδρια ο χρόνος της συζήτησης είναι, συνήθως, περιορισμένος, αυτό ήταν ένα δυνατό σημείο του συνεδρίου σας. Και γενικά αυτό που εισέπραξα συζητώντας με φίλους αλλά και με τον κόσμο γενικότερα, είναι το γεγονός ότι όλοι τους ήταν πολύ θετικοί για το συνέδριο γενικότερα και ιδιαίτερα για το κομμάτι των συζητήσεων. Σε αυτό το σημείο θέλω να προσθέσω ότι δεν ήταν μόνο ο Ron Donelson ο οποίος έπαιξε σημαντικό ρόλο σε όλο το συνέδριο, ως βασικός ομιλητής, αλλά και εσύ και σε ευχαριστώ από την καρδιά μου γιατί συμμετείχες σε όλες τις ενότητες που είχαμε προγραματίσει και είχες καταπληκτικές παρουσιάσεις, πολύ ουσιαστικές και διδακτικές για όλους όσους παρευρέθησαν. Άκουσα και μερικά σχόλια ότι αυτό δεν ήταν απλά ένα συνέδριο αλλά και ένα μάθημα για όλους. Για αυτό σε ευχαριστώ ξανά. Παρακαλώ. Να σαι καλά! Όταν θα σκεφτόμαστε το επόμενο συνέδριο τι νομίζεις οτι θα πρέπει να λάβουμε υπόψη μας, όσον αφορά π.χ. στο επιστημονικό πρόγραμμα ή στην οργάνωση. Έχεις κάποια ιδέα ή κάποιο σχόλιο, τι θα πρέπει να προσέξουμε; Θέλω να πιστεύω ότι σε δύο χρόνια από τώρα θα υ- πάρχει ακόμη περισσότερη βιβλιογραφία που θα υ- ποστηρίζει τη ΜΔΘ. Ο Ron Donelson αναφέρθηκε στη βιβιλιογραφία και τόνισε τον αριθμό των μελετών που αποδεικνύουν την ικανότητά μας να κατατάσσουμε με αξιοπιστία τους ασθενείς, την εγκυρότητα του συστήματός μας και την προγνωστική αξία της επικέντρωσης. Επίσης, τόνισε ότι έχουμε 4 τυχαιοποιημένες ελεγχόμενες δοκιμασίες οι οποίες αποδεικνύουν την αποτελεσματικότητα της ΜΔΘ. Θέλω να πιστεύω ότι καθώς αυτές οι διαδικασίες θα συνεχίζονται, σε 2 χρόνια θα έχουμε ακόμα περισσότερες μελέτες οι οποίες θα αποδεικνύουν την αποτελεσματικότητα της ΜΔΘ και την έννοια της αυτοθεραπείας για τους ασθενείς. Και ίσως και κάποια από τα μακροπρόθεσμα οφέλη, όπως η προφύλαξη. Ο άλλος τομέας ο οποίος πιστεύω ότι α- ναπτύσσεται και θα μπορούσαμε να διερευνήσουμε περεταίρω είναι οι περιφερειακές αρθρώσεις. Σε ευχαριστώ για τα σχόλια. Ας περάσουμε όμως, σε ένα άλλο γεγονός στο οποίο συμμετείχες. Αναφέρομαι στην Ε Εκπαιδευτική Σειρά του εκπαιδευτικού προγράμματος της ΜΔΘ, που αφορά στα Ανθρώπινα Άκρα, την οποία διδάξαμε μαζί. Ποια είναι η γνώμη για το μάθημα στο οποίο συμμετείχες; Τόμος 7 ος Τεύχος 3 2008 5 Ελληνικό Ινστιτούτο Mckenzie
Μου έκανε εντύπωση ο αριθμός των συμμετεχόντων στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη κι είναι σημαντικό να βλέπεις ανθρώπους οι οποίοι ακολουθούν το εννοιολογικό μοντέλο μέχρι και τις περιφερειακές αρθρώσεις όπως και το να δίνουν τις εξετάσεις ελάχιστης κλινική επάρκειας και σε μερικές περιπτώσεις μέχρι και το Δίπλωμα. Επίσης, μου έκανε εντύπωση ο αριθμός και η ποικιλία των ασθενών που είδαμε, καθώς και τα Video-DVD του Robin McKenzie εξετάζοντας αθενείς. Εγώ έμεινα για άλλη μια φορά εντυπωσιασμένος από την ικανότητά σου στην κλινική λογική συμπερασματική και από το βάθος των γνώσεών σου γενικώς και ειδικά στη ΜΔΘ των Π.Α. και το λέω αυτό χωρίς κανέναν ενδοιασμό. Πιστεύεις ότι η ιδέα που είχαμε, ως Ελληνικό Ινστιτούτο, να αφιερώσουμε περισσότερο χρόνο στην Ε εκπαισευτική σειρά ή- ταν καλή, δηλ. να διευρύνουμε τον χρόνο σε 3 ημέρες; W- Ναι πιστεύω ότι η 3ημερη εκπαιδευτική σειρά δίνει μεγαλύτερη δυνατότητα για διερεύνηση της ιδέας με μεγαλύτερη λεπτομέρεια, επιτρέπει την παρακολούθηση των ασθενών για 3 μέρες, πράγμα το οποίο είναι πάντα χρήσιμο και πιστεύω ότι δίνει την ευκαιρία να απαντηθούν τα ερωτήματα και να ενθαρυνθούν οι συνάδελφοι ότι μπορούν να ε- φαρμόσουν αυτές τις ιδέες στο χώρο εργασίας τους και να αρχίσουν να αντιμετωπίζουν τους ασθενείς τους με παθήσεις των άκρων χρησιμοποιώντας το μοντέλο της ΜΔΘ. Ωραία. Μπορείς να μας πείς αν έχει έρθει η στιγμή για κάποιες αλλαγές στην Ε εκπαιδευτική σειρά; Πιστεύεις ότι έχει έρθει η στιγμή που μπορεί να γίνει ένα μάθημα και πέραν των βασικών αρχών; Με μία οργάνωση που να θυμίζει τις άλλες σειρές; Ναι, είμαι στην εκπαιδευτική επιτροπή του Διεθνούς Ινστιτούτου McKenzie και αυτά είναι ερωτήματα τα οποία προκύπτουν και προσπαθούμε να απαντήσουμε. Πάντα μας ενδιαφέρει η συνεχής εξέλιξη όλων των εκπαιδευτικών σειρών. Πιστέυω ότι όσον αφορά στη σειρά των Άκρων αυτό που είχαμε αποφασίσει αρχικά, ως εκαπαιδευτική επιτροπή, ήταν να διδάσκεται μετά το Δ έτσι ώστε οι συμμετέχοντες να έχουν πρώτα μια καλή κατανόηση της ΜΔΘ. Μια από τις συναρπαστικές εξελίξεις είναι ότι μέσα στα επόμενα 2 χρόνια περίπου, καθώς επαναξιολογούμε το εκπαιδευτικό μας πρόγραμμα, σκεφτόμαστε να μεταφέρουμε τη σειρά των άκρων νωρίτερα στο πρόγραμμα επειδή υπάρχει αυξημένη ζήτηση για εκπαίδευση στις αρχές των άκρων. Άρα βρισκόμαστε μπροστά σε ουσιαστικές αλλαγές στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα του Διεθνούς Ινστιτούτου McKenzie. Ναι και όπως πολύ καλά γνωρίζεις η εκπαίδευση είναι μια διαδικασία συνεχούς εξέλιξης και συνειδητοποιώ ότι επειδή κανουμε σεμινάρια σε 35 με 40 χώρες, όταν γίνονται αλλαγές στο πρόγραμμα προκύπτουν θέματα μετάφρασης και άλλα θέματα τα οποία προσπαθούμε να λάβουμε υπόψη μας για όλες τις χώρες. Αλλά υπάρχουν σίγουρα, ενδιαφέρουσες εξελίξεις. Κάτι άλλο που θέλω να πω για τις Περιφερειακές Αρθρώσεις, είναι η ανάπτυξη περισσότερης βιβλιογραφίας που να υποστηρίζει το μοντέλο των άκρων. Προς το παρόν έχουμε μελέτες περιστατικών στη βιβλιογραφία, έχουμε ελέγχους ασθενών για το αν μπορούμε να τους εντάξουμε στο σύστημα κατάταξης, αλλά σίγουρα υ- πάρχει ανάγκη από μελέτες αξιοπιστίας, για να δούμε αν μπορούμε αξιόπιστα να κατατάξουμε τις παθήσεις των ώμων, των γονάτων, των ισχίων κτλ., να προσπαθήσουμε να εξελίξουμε την αντίληψή μας για τα ποσοστά των ασθενών που παρουσιάζονται με διαταραχή ή με δυσλειτουργία ή με σύνδρομο στάσεως ή «άλλο». Με αυτά λοιπόν, φτάνουμε στο τέλος αυτής της πολύ ωραίας συζήτησης για το μέλλον της ΜΔΘ. Μετά από τόσα χρόνια που είσαι κλινικός, ερευνητής, αλλά και στην εκπαιδευτική επιτροπή και καθηγητής και σε τόσες άλλες επιτροπές του Διεθνούς Ινστιτούτου McKenzie, πιστεύεις ότι, τόσο ο κλινικός κόσμος, ό- σο και οι ασθενείς πηγαίνουν σε μια κατεύθυνση όπου θα μπορούσαμε να έχουμε καλύτερα αποτελέσματα στις μυοσκελετικές παθήσεις, για το πώς να τις αναγνωρίζουμε και να τις κατατάσσουμε, καλύτερα αποτελέσματα για το πώς να θεραπεύουμε και να προφυλάσουμε από τη χρονιότητα και τις υποτροπές; Ειλικρινά πιστεύω ότι η μέθοδος McKenzie-ΜΔΘ προωθεί ενεργητικά τη φυσικοθεραπεία και δίνει σε εμάς τους φυσικοθεραπευτές την ίδια εμπιστοσύνη όσο και στους ασθενείς. Και το Πανελλήνιο συνέδριο όπως και άλλα παραδείγματα σε όλο τον κόσμο αποδεικνύουν την ικανότητά μας ως φυσικοθεραπευτές να επικοινωνούμε με τους γιατρούς. Και σίγουρα μόνο με την βέλτιστη πρακτική εφαρμογή και τη βασισμένη σε αποδείξεις ιατρική και φυσικοθεραπεία, θα έχουμε την αναγνώριση από το ιατρικό επάγγελμα. Ειλικρινά πιστεύω ότι με το ποσό τη βιβλιογραφίας που υποστηρίζει τη ΜΔΘ αυτός είναι ο δρόμος που μπορούμε να αναπτύξουμε με την επικοινωνία, για την οποία συζητούσαμε προηγουμένως, με τους γιατρούς. Επίσης πιστεύω ότι παρότι η πρόοδος είναι απογοητευτικά αργή, οι αποδείξεις αυξάνονται συνεχώς και στα επόμενα 5 χρόνια περίπου, θα δούμε μεγαλύτερη αναγνώριση της ΜΔΘ στις διεθνείς κλινικές οδηγίες για την οσφυαλγία, σε όλο τον κόσμο. Αυτά είναι πολύ καλά νέα. Θέλω να σε ευχαριστήσω για άλλη μια φορά για την αμέριστη στήριξη και ενθάρρυνση που μας έχεις δώσει όλα αυτά τα χρόνια. Παρακαλώ και ευχαριστώ εσένα, την Κατερίνα, όλο το Ελληνικό Ινστιτούτο και όλους τους φίλους που έχω εδώ στην Ελλάδα. Θα τους μεταφέρω τις ευχαριστίες σου. Ελληνικό Ινστιτούτο Mckenzie 6 Τόμος 7 ος Τεύχος 3 2008
αποτελεί πλέον παρελθόν, μέρος των πεπραγμένων του Ινστιτούτου μας, στην πορεία του προς την κατάκτηση της επιστημονικής εξέλιξης και της γνώσης, όσον αφορά στη θεραπεία των Μυοσκελετικών Παθήσεων και γενικότερα της Φυσικοθεραπείας. Ένα ακόμα συνέδριό μας, μετά το Παγκόσμιο του 2005, οργανώθηκε και πραγματοποιήθηκε με επιτυχία. την Επιστημονική και Οργανωτική Επιτροπή, όλους τους Ομιλητές, τα Προεδρεία και βέβαια τους Συνέδρους μας, που όλοι είχαν το δικό τους μερίδιο στην επιτυχή έκβαση του Συνεδρίου... και όλους τους φίλους που με τα μηνύματά τους, μας ευχαρίστησαν και μας είπαν τόσο καλά λόγια για το συνέδριο, τόσο από οργανωτικής, όσο και από επιστημονικής πλευράς, αλλά και όσους με την εποικοδομητική και καλοπροαίρετη κριτική τους, μας βοηθούν, ώστε να πραγματοποιήσουμε ακόμη καλύτερα συνέδρια στο μέλλον. τέλος, τους λίγους μεν αλλά καλούς χορηγούς μας, για την εμπιστοσύνη και τη στήριξη τους, των οποίων η βοήθεια ήταν ιδιαίτερης αξίας για εμάς. Ήταν το πρώτο Πανελλήνιο Συνέδριο ΜΔΘ που οργανώσαμε, και όπως πολλοί μας ευχήθηκαν, θα προσπαθήσουμε να γίνει θεσμός και να πραγματοποιείται ανά 2ετία. Τόμος 7 ος Τεύχος 3 2008 7 Ελληνικό Ινστιτούτο Mckenzie
(Εν περιλήψει, θέματα που ακούστηκαν στο συνέδριο) Οι εργασίες του συνεδρίου άνοιξαν με πρώτο ομιλητή στο βήμα τον κ. Grant Watson ο οποίος αναφέρθηκε στην επικράτηση του μυοσκελετικού πόνου στη Σ.Σ και τις περιαφερειακές αρθρώσεις, αναφέροντας ότι οι μυοσκελετικές παθήσεις είναι η πιο συχνή αιτία μακροχρόνιας πάθησης, σε όλες τις ηλικιακές ομάδες. Έκανε αναφορά στις περιοχές όπου παρουσιάζονται συχνότερα τα μυοσκελετικά προβλήματα, τονίζοντας ότι υπάρχει μεγαλύτερη επικράτηση στις περιφερειακές αρθρώσεις (ώμοι, γόνατα) αλλά έχουμε μεγαλύτερη ανικανότητα στη Σ.Σ. Μίλησε για τη φυσική ιστορία και την κλινική πορεία των μυοσκελετικών παθήσεων, οι οποίες όπως τόνισε είναι, συχνά, δυσοίωνες. Τέλος, ο κ. Watson αναφέρθηκε στην ψευδαίσθηση που επικρατεί για την αποτελεσματικότητα των συχνά εφαρμοζόμενων θεραπειών αλλά και για τις αποδείξεις που υπάρχουν σχετικά με την αποτελεσματικότητα της εκπαίδευσης των ασθενών και των στρατηγικών αυτοθεραεπείας. Στη συνέχεια τον λόγο πήρε ο κ. Ιωάννης Κατραμπασάς ο οποίος αναφέρθηκε στις πηγές του μυοσκελετικού πόνου, λέγοντας ότι οι πόνοι της Σ.Σ κακώς ταυτίζονται τις περισσότερες φορές με το μεσοσπονδύλιο δίσκο, αναπτύσσοντας και άλλες πιθανές πηγές οσφυαλγίας (σπόνδυλοι, δίσκοι, μύες, σύνδεσμοι κλπ). Τρίτος ομιλητής της πρώτης ενότητας ήταν ο κ. Θωμάς Πατσιαούρας ο οποίος ανέπτυξε την παθοφυσιολογία της εκφύλισης του μεσοσπονδυλίου δίσκου. Ο κ. Πατσιαούρας αναφέρθηκε στη φυσιολογία της διατροφής του μεσοσπονδυλίου δίσκου, τις εμβιομηχανικές επιδράσεις αλλά και τις γεννετικές επιδράσεις με τις τελευταίες να εξηγούν την πρώϊμη εκφύλιση του δίσκου. Το συμπέρασμα του κ. Πατσιαούρα ήταν ότι η εκφύλιση του μεσοσπονδυλίου δίσκου θεωρείται, γεννετικά καθοριζόμενη, μηχανικά ευωδούμενη και βιολογικά ρυθμιζόμενη. Την πρώτη ενότητα έκλεισε ο κ. Σπανός με την εργασία Ο Μηχανικός Πόνος. Έκανε σαφή αναφορά στο διαχωρισμό των διαφόρων ερεθισμάτων που μπορούν να προκαλέσουν πόνο (χημικά-μηχανικάθερμικά) και πώς ο μηχανικός πόνος μπορεί να εμφανίζεται με παρουσία ή όχι παθολογίας. Τέλος, ο κ. Σπανός ανέπτυξε τα πρότυπα συμπεριφοράς του μηχανικού πόνου και την δυνατότητα αναγνώρισής τους με την ΜΔΘ και ανέφερε ότι ενώ ο μηχανικός πόνος είναι πολύ γνωστός στο γενικό πληθυσμό είναι ωστόσο ακόμη άγνωστος και μη αναγνωρίσιμος από πολλούς κλινικούς. Ακολούθησε πολύ ζωηρή και ενδιαφέρουσα συζήτηση όπου έγιναν ερωτήσεις τόσο από το προεδρείο όσο και από τους συνέδρους για όλα τα παραπάνω θέματα. Το κυρίαρχο στοιχείο της συζήτησης ήταν το κατά πόσο είμαστε σε θέση κλινικά να διαγνώσουμε την ακριβή πηγή των συμπτωμάτων του κάθε ασθενούς είτε το πρόβλημά του βρίσκεται στη Σ.Σ είτε στις περιφερειακές αρθρώσεις. Το συμπέρασμα ήταν ότι ενώ όλοι οι κλινικοί θα ήθελαν να ξέρουν ποιος ιστός ευθύνεται για την συμπτωματολογία του ασθενούς, αυτό είναι πάρα πολύ δύκολο κλινικά, πλην ελαχίστων περιπτώσεων. Ελληνικό Ινστιτούτο Mckenzie 8 Τόμος 7 ος Τεύχος 3 2008
Η δεύτερη ενότητα με τίτλο Η Διάγνωση Α Μέρος ξεκίνησε με τον κ. Ιωάννη Βλάχο που παρουσίασε την ομιλία του σχετικά με το Ιστορικό και την Κλινική Εξέταση. Ο κ. Βλάχος με πολύ εκπαιδευτικό τρόπο μίλησε για τη σπουδαίοτητα του ιστορικού και της κλινικής εξέτασης, αναφερόμενος κυρίως στη Σ.Σ. και έδειξε πως μπορεί να διακρίνεται η μηχανική παθολογία της Σ.Σ από παθολογίες άλλης αιτιολογίας όπως οι π.χ οι ρευματικές παθήσεις. Ακολούθησε και πάλι ο κ. Grant Watson, που αναφέρθηκε στην αξιοπιστία των κλινικών δοκιμασιών της Σ.Σ και των περιφερειακών αρθρώσεων, λέγοντας ότι οι δοκιμασίες που συνήθως χρησιμοποιούνται για να θέσουν διάγνωση στα μυοσκελετικά προβλήματα αποδεικνύονται, συχνά, να μην είναι ούτε αξιόπιστες, ούτε έγκυρες, φέρνοντας ως παράδειγμα τα κλινικά εργαλεία που χρησιμοποιούνται για να τεθεί ειδική διάγνωση στον πόνο του ώμου, με τις μελέτες να δείχνουν αξιοπιστία μεταξύ των κλινικών μόνο γύρω στο 50%. Το συμπέρασμα ήταν ότι η λύση στο παραπάνω πρόβλημα της διάγνωσης είναι η μετακίνηση προς τα συστήματα κατάταξης, προτωπόρος της οποίας είναι η Μέθοδος McKenzie, δηλ. προς την αναγνώριση ευρέων κατηγοριών-συνδρόμων και τις συσχετιζόμενες με αυτά υπο-ομάδες, από τις οποίες αναπτύσονται ενεργητικές στρατηγικές αντιμετώπισης, με στόχο και επίκεντρο τον ασθενή. Ο κ. Σπύρος Καραμπέκιος, αμέσως μετά, παρουσίασε την εργασία του για το Ρόλο και την Αξιοπιστία των απεικονιστικών μέσων και των επεμβατικών διαδικασιών στις παθήσεις της Σ.Σ ανέφερε ότι τις τελευταίες δύο 10ετίες η χρήση και συχνά η κατάχρηση των νεώτερων απεικονιστικών μεθόδων, έφερε θεαματικές μεταβολές στην διαχείρηση των ασθενών, εξακοντίζοντας όμως στα ύψη το οικονομικό κόστος των υπηρεσιών υγείας και έθεσε μια σειρά προβληματισμών όπως: πότε πρέπει να διενεργούνται απεικονιστικές εξετάσεις; Υπάρχει συσχέτιση κλινικής συμπτωματολογίας και απεικονιστικών ευρημάτων; Ποιες είναι οι θεραπευτικές επιλογές; Ο κ. Καραμπέκιος τόνισε τη φτωχή συσχέτιση μεταξύ απεικονιστικών ευρημάτων και κλινικών συμπτωμάτων, ανέφερε χαρακτηριστικά ότι δεν υπάρχει λόγος διενέργειας απεικονιστικών εξετάσεων ή θεραπευτικών επεμβατικών τεχνικών παρά μόνο όταν έχει αποτύχει η συντηρητική θεραπεία και η χειρουργική θεραπεία καθίσταται αναγκαία και κατέληξε ότι η έλλειψη αυτοπεποίθησης των ιδίων των ιατρών και η ανασφάλειά τους, οδηγεί συχνά στη διενέργεια πολλαπλών εξετάσεων με αυξημένο κόστος, χωρίς το προσδοκώμενο όφελος για τον ασθενή. Ο κ. Ronald Donelson, τελευταίος ομιλητής της ενότητας και ένας εκ των δύο βασικών ομιλητών, μας μίλησε για τη σημασία της επικέντρωσης και της προτίμησης κινητικής κατεύθυνσης, ως κλινικά διαγνωστικά και προγνωστικά εργαλεία, κάνοντας αναφορά και στις πολλές έρευνες που στηρίζουν τη θέση αυτή αλλά και στην άγνοια, γύρω από όλα αυτά, όσων συντάσουν τις Διεθενείς Κλινικές Οδηγίες για την Ο- σφυαλγία. Ακολούθησε εκτενής συζήτηση για το θέμα της διάγνωσης, του ιστορικού και της φυσικής εξέτασης, το ρόλο των απεικονιστικών μέσων, του φαινομένου της επικέντρωσης και της προτίμησης κινητικής κατεύθυνσης με τον κ. Ronald Donelson να σχολιάζει τη βιβιλιογραφία για τα παραπάνω θέματα. Τη δεύτερη μέρα, οι εργασίες του συνεδρίου συνεχίστηκαν με την 3 η ενότητα. Πρώτη ομιλήτρια η κ. Τζαλονίκου ανέπτυξε τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα των διαφόρων απεικονιστικών μέσων που χρησιμοποιούνται για τη διάγνωση των παθήσεων των περιφερειακών αρθρώσεων. Στη συνέχεια ο κ. Watson μας μίλησε για τον τρόπο με τον οποίο η Μέθοδος McKenzie θέτει τη διάγνωση στα προβλήματα Σ.Σ και περιφερειακών αρθρώσεων. Ο κ. Watson αναφέρθηκε στις πληροφορίες που θα πρέπει να λαμβάνονται κατά τη λήψη του ιστορικού, την ιδιαιτερότητα της φυσικής εξέτασης της ΜΔΘ με τις επαναλαμβανόμενες κινήσεις ή παρατεταμένες θέσεις και τέλος τα συμπεράσματα που μπορούν να Τόμος 7 ος Τεύχος 3 2008 9 Ελληνικό Ινστιτούτο Mckenzie
Ακολούθησε το 1 ο Debate με θέμα: «Το ιστορικό και η φυσική εξέταση-μδθ έναντι CT, MRI, X-RAYS». Μέσα από τις ερωτήσεις και τις απαντήσεις που διατυπώθηκαν, όλοι οι ομιλητές συμφώνησαν για την πρωταρχική σημασία του ιστορικού, της φυσικής εξέτασης και του χρόνου που πρέπει να αφιερώνεται στους ασθενείς, έναντι των απεικονιστικών μέσων. βγούν από αυτή τη διαδικασία, τόσο όσον αφορά στη μηχανική ή όχι φύση του προβλήματος, όσο και την υποκατηγορία-μηχανικό σύνδρομο, στην οποία εμπίπτει ο εκάστοτε ασθενής. Στη συνέχεια ο κ. Δημ. Σιφναίος μίλησε για την καταλληλότητα της ΜΔΘ στην έγκαιρη αναγνώριση αντενδείξεων και σοβαρών παθολογιών. Μέσα από την εργασία του ανέπτυξε τον τρόπο με τον οποίο η Μηχανική Διάγνωση επιβεβαιώνται κάθε φορά με τη Μηχανική Θεραπεία και το αντίστροφο και πώς ο εκπαιδευμένος στη ΜΔΘ κλινικός μπορεί, γρήγορα, να αναγνωρίσει τα μηχανικά από τα μη-μηχανικά προβλήματα. Η εργασία του κ. Σιφναίου περιλάμβανε και ένα πρακτικό μέρος, με την παρουσίαση μερικών κλινικών περιστατικών ασθενών οι οποίοι είχαν παραπεμφθεί για φυσικοθεραπεία, ενώ η κατάστασή τους υπέκρυπτε σοβαρή παθολογία (κατάγματα τα οποία δεν φαίνονταν στις απλές ακτινογραφίες). Το συμπέρασμα του κ. Σιφναίου ήταν ότι η Μηχανική Διάγνωση μπορεί να εφαρμοστεί σε όλους τους ασθενείς με μυοσκελετικά προβλήματα, ενώ η Μηχανική Θεραπεία όχι. Τελευταίος ομιλητής της ενότητας, ο κ. Μαλλιαρόπουλος, αναφέρθηκε στη διάγνωση των παθήσεων των μαλακών μορίων εστιάζοντας στις παθήσεις των ισχιοκνημιαίων. Παρουσιάστηκε ο τρόπος της κλινικής εξέτασης σε αθλητές αλλά και η συμβολή του υπερηχογραφήματος στη διάγνωση των παθήσεων των ισχιοκνημιαίων. Η 4 η ενότητα αφορούσε στην κατάταξη των ασθενών σε υπο-ομάδες. Πρώτος ομιλητής ο κ. Σπανός, κάνοντας ένα σχόλιο για τη διάγνωση, αναφέρθηκε στην δυσκολία που υπάρχει, εδώ και 30 χρόνια, στο να τεθεί με αξιοπιστία μια ειδική ιστική διάγνωση αλλά και στη λύση που προτείνει η ΜΔΘ. Στη συνέχεια ο κ. Ronald Donelson αναφέρθηκε στην αδυναμία της διάγνωσης της μη-ειδικής οσφυαλγίας λέγοντας, αναφερόμενος στον Gordon Waddell, ότι «ο χαρακτηρισμός μη-ειδική οσφυαλγία δεν είναι μία χρήσιμη διάγνωση, αλλά είναι επιστημονικά και νοητικά ανεπαρκής και προδίδει την άγνοιά μας. Οδηγεί σε αποτυχία επικοινωνίας, σε σύγχυση και έλλειψη εμπιστοσύνης». Ο κ. Donelson αναφέρθηκε εκτενώς στις τυχαίες ελεγχόμενες δοκιμασίες του «μαύρου κουτιού» της διάγνωσης της οσφυαλγίας που ανακοινώθηκαν τα τελευταία 25 έτη και την αποτυχία τους να καταλήξουν σε σαφή συμπεράσματα, όσον αφορά στη διάγνωση και θεραπεία της οσφυαλγίας. Ο κ. Μιχ. Λέχος, που ακολούθησε, μίλησε για τη δυσκολία της κατάταξης των ασθενών σε υπο-ομάδες αλλά και τα πλεονεκτήματα που προκύπτουν από αυτήν, επισημαίνοντας ότι: βοηθάει στη σωστή επιλογή κλινικών αποφάσεων, στον καθορισμό της πρόγνωσης και στην επιλογή των πιο αποτελεσματικών θεραπευτικών διαδικασιών, βοηθάει στην καλύτερη επικοινωνία μεταξύ των κλινικών και την καλύτερη εκπαίδευση των φοιτητών. Επίσης αναφέθηκε στο σύστημα κατάταξης της Μεθόδου McKenzie και στις δυνατότητες που αυτό παρέχει στη διάγνωση και θεραπεία των ασθενών με μυοσκελετικά προβλήματα. Το επόμενο θέμα ήταν η εργασία του κ. Χρυσανθόπουλου για τις κλινικές οδηγίες που αφορούν στην οσφυαλγία και στο κατά πόσον οι κλινικοί τις λαμβάνουν υπόψη τους στην καθημερινή κλινική πρακτική. Όπως ανέφερε ο κ. Χρυσανθόπουλος, οι κλινικές οδηγίες δεν μπορούν να γενικευθούν απόλυτα στο γενικό πληθυσμό και μόνο σε κάποια σημεία υπάρχει γενική ομοφωνία, όπως π.χ. στην αναγνώριση των κόκκινων σημαιών. Έκανε α- ναφορά, επίσης, στη χρήση ή όχι των απεικονιστικών μέσων και τη βοήθεια που μπορούν ή δεν μπορούν να προσφέρουν, όπως και για τις δυσκολίες που προκύπτουν πολλές φορές στην επικοινωνία μεταξύ των κλινκών για το τι, π.χ., ορίζουμε οξύ ή χρόνιο στάδιο. Ελληνικό Ινστιτούτο Mckenzie 10 Τόμος 7 ος Τεύχος 3 2008
Την ενότητα έκλεισε ο κ. Ron Donelson και πάλι ο οποίος αναφέρθηκε στην ανάγκη που υπάρχει για κατάταξη των ασθενών σε υπο-ομάδες και για το πώς θα πρέπει να διενεργούνται οι έρευνες για να είναι αποτελεσματικές και να μην έχουν την ίδια άκαρπη κατάληξη με αυτές των τελευταίων 25 ετών. Ακολούθησε μία ουσιώδης συζήτηση με ερωτήσεις και απαντήσεις σε όλα, τόσο από το προεδρείο, όσο και από το κοινό. Πρώτος ομιλητής της 5 ης ενότητας ήταν ο κ. Νικ. Πυροβόλου ο οποίος ανέπτυξε το ρόλο των φαρμάκων στη θεραπεία του μυοσκελετικού πόνου. Μας μίλησε για τις κατηγορίες των φαρμάκων που χρησιμοποιούνται, τους μηχανισμούς δράσης τους και τις παρενέργειες που μπορεί να προκύψουν. Ακολούθως, το λόγο πήρε ο κ. Αλεξ. Σιδέρης ο οποίος αναφέρθηκε στο ρόλο των φυσικών μέσων και ασκήσεων για την αντιμετώπιση του μυοσκελετικού πόνου. Μέσα από την εργασία του ο κ. Σιδέρης στήριξε τις επιδράσεις που μπορεί να έχουν διαδικασίες όπως η μάλαξη, ο υπέρηχος και η εφαρμογή TENS αλλά και την αναποτελεσματικότητα άλλων διαδικασιών, όπως το Laser. Επόμενος ομιλητής ήταν ο κ. Θάνος Κατσώχης ο οποίος αναφέρθηκε στη θεραπεία δια των χειρών αναπτύσοντας, σε μια λεπτομερή παρουσίαση, τη θεωρία των διαφόρων τεχνικών αλλά και τον τρόπο και στόχο της εφαρμογής τους. Η γνώμη και το συμπέρασμα του κ. Κατσώχη ήταν ότι οι φυσικοθεραπευτές πρέπει να γνωρίζουν όσο το δυνατόν περισσότερα πράγματα και τα να χρησιμοποιούν ανάλογα με την περίπτωση του κάθε ασθενή. Ο κ. Βασίλης Κορακάκης, ο οποίος πήρε αμέσως μετά το λόγο, μίλησε για το αν έχει ή όχι σημασία ποια άσκηση θα δώσουμε στους ασθενείς. Ο κ. Κορακάκης, παρουσιάζοντας τα αποτελέσματα διεθνών ερευνών, κατέδειξε πόση σημασία έχει η επιλογή της καταλληλης άσκησης, που προκύπτει από την προτίμηση κινητικής κατεύθυνσης και το φαινόμενο της επικέντρωσης, στην αντιμετώπιση των ασθενών με οσφυαλγία και αντιθέτως, την αναποτελεσματικότητα ή την αρνητική επίδραση της εφαρμογής μη κατάλληλων ασκήσεων. Το δεύτερο μέρος της εργασίας του κ. Κορακάκη αφορούσε στην αντιμετώπιση των τενοντοπαθειών και τις θεραπευτικές τάσεις που επικρατούν σύμφωνα με την τρέχουσα βιβλιογραφία. Η ενότητα έκλεισε με τον κ. Watson που παρουσίασε, σε βίντεο, την αντιμετώπιση μιας ασθενούς με οσφυαλγία από τον ίδιο τον Robin McKenzie. Η συγκεκριμένη παρουσίαση προκάλεσε μεγάλη αίσθηση στο κοινό και ήταν αφορμή για το 2 ο Debate που ακολούθησε στη συνέχεια με τίτλο: Φυσικά μέσα, Ασκήσεις, Θεραπεία δια των χειρών έναντι ΜΔΘ. Ήταν μία έντονη και πολύ ενδιαφέρουσα αντιπαράθεση απόψεων, μέσα από την οποία οι σύνεδροι πήραν τις απαντήσεις τους... Η Τρίτη και τελευταία ημέρα του συνεδρίου ξεκίνησε με την 6 η ενότητα η ο- ποία είχε 2 μέρη: Ο Χρόνιος Ασθενής και Η Χειρουργική Προσέγγιση. Πρώτη ομιλήτρια στο βήμα ανέβηκε η κ. Σταυροπούλου Έφη η οποία μίλησε για την φαρμακευτική αγωγή στον χρόνιο ασθενή. Ανέπτυξε όλες τις κατηγορίες των φαρμάκων που χρησιμοποιούνται στην αντιμετώπιση του χρόνιου πόνου καθώς και οι τάσεις που υπάρχουν για τη χρήση νέων φαρμάκων στο μέλλον. Αναφορά έκανε επίσης και στις πιθανές παρενέργειες που μπορεί να υπάρξουν από τη χρήση των διαφόρων αυτών φαρμάκων. Επόμενος ομιλητής ήταν ο κ. Παναγιώτης Σταφυλάκης με την εργασία: Ο χρόνιος ασθενής και το βιοψυχοκοινωνικό μοντέλο. Ο κ. Σταφυλάκης α- ναφέρθηκε στην ανεπάρκεια του παθοανατομικού μοντέλου, όπου ο ειδικός βρίσκει την αιτία της βλάβης τη «διορθώνει» και λύνει το πρόβλημα του ασθενούς. Επίσης αναφέρθηκε στη σημασία της αναγνώρισης των κίτρινων σημαιών και της βοήθειας που μπορεί να παρέχουν προς αυτή την κατεύθυνση τα διάφορα ερωτηματολόγια. Τόμος 7 ος Τεύχος 3 2008 11 Ελληνικό Ινστιτούτο Mckenzie
Στο ίδιο μήκος κύμματος ήταν και ο επόμενος ομιλητής, κος Τορός Τσερμακιάν, ο οποίος ανέπτυξε την πρόταση της ΜΔΘ για την αντιμετώπιση του χρόνιου ασθενή. Ο κ. Τσερμακιάν επεσήμανε τη σχέση υποτροπών και χρονιότητας, τον τρόπο αναγνώρισης των ασθενών που δεν παρουσιάζουν αμιγώς μηχανικά προβλήματα και τη σημασία εφαρμογής σε αυτούς τους ασθενείς πολυπαραγοντικών προγραμμάτων αποκατάστασης. Η κ. Ειρήνη Κουρούκλη που πήρε το λόγο στη συνέχεια, παρουσίασε το σύνδρομο της αποτυχημένης χειρουργικής επέμβασης στην οσφύ. Η κ. Κουρούκλη έδωσε την επικράτηση του συνδρόμου, την κλινική του εικόνα και το θεραπευτικό αλγόριθμο που εφαρμόζεται, με στόχο τη θεραπεία αυτών των ασθενών, λέγοντας μάλιστα ότι τα ποσοστά επιτυχίας κυμαίνονται στο 35% ενώ σε ένα ποσοστό 15-20% μπορεί να υπάρξει ακόμα και επιδείνωση της κλινικής εικόνας. Ο κ. Σάπκας, παρουσίασε τις χειρουργικές επεμβάσεις που εφαρμόζονται στην ΑΜ/ΣΣ αναπτύσσοντας και το... ευαίσθητο θέμα των ενδείξεων, αντενδείξεων και την πρόγνωση των ασθενών που καταλήγουν στο χειρουργείο. Ο κ. Ron Donelson έκλεισε αυτή την ενότητα μιλώντας για τη σημάσια της εφαρμογής ΜΔΘ πριν την χειρουργική επέμβαση, για την αναγνώριση των ασθενών με ταχέως αντιστρέψιμη οσφυαλγία αλλά και για την επιλογή των κατάλληλων ασθενών για επέμβαση. Μάλιστα, ο κ. Donelson, α- ναφέρθηκε στην συντριπτική μείωση του ποσοστού των ασθενών που χρειάστηκε να υποβληθούν σε επέμβαση, σε διάφορες κλινικές του κόσμου, όπως στη Δανία και την Κϊνα, όταν σε αυτές τις κλινικές εφαρμόστηκε η ΜΔΘ πριν τη χειρουργική επέμβαση. Τέλος, ανέφερε ότι η έρευνες έχουν δείξει ότι ένα ποσοστό 52% υποψηφίων για χειρουργείο μεσοσπονδυλίου δίσκου, έχουν ταχέως αντιστρέψιμη οσφυαλγία και ότι μόνο με την εφαρμογή της ΜΔΘ από εκπαιδευμένους κλινικούς, εξαντλείται πραγματικά η συντηρητική θεραπεία. Στη συζήτηση που ακολούθησε οι ομιλητές απάντησαν κυρίως σε ερωτήσεις του κοινού, ενώ υπήρξε και η παρουσίαση, από τον κ. Donelson, ερευνών που αφορούν στη συσχέτιση της συμπτωματολογίας του ασθενούς κατά τη διάρκεια δισκογραφιών όταν ο ασθενής τοποθετείται σε διαφορετικές θέσεις. Τα παραπάνω κάνουν ακόμη πιο ξεκάθαρη τη σχέση δίσκου και φαινομένου επικέντρωσης. Εδώ, ήταν εμφανές ότι ο κλινικός κόσμος, γενικά, δε γνωρίζει τις δυνατότητες της Μεθόδου McKenzie. Η τελευταία ενότητα του συνεδρίου αφορούσε στην κλινική εφαρμογή και τα αποτελέσματα της ΜΔΘ με πρώτο ομιλητή τον κ. Κων. Επαμεινωντίδη ο οποίος έδειξε γιατί η συντηρητική θεραπεία δεν εξαντλείται χωρίς ΜΔΘ, δίνοντας και κάποιες συμβουλές για το πώς θα πρέπει η ΜΔΘ να γίνει περισσότερο γνωστή στον κλινικό κόσμο. Στη συνέχεια οι επόμενοι ομιλητές παρουσίασαν κλινικά περιστατικά όπως: ο κ. Γεώργιος Στάθης παρουσίασε την περίπτωση μίας ασθενούς με σκολιωτική παραμόρφωση και οσφυοϊσχιαλγία, η κ. Μαριάννα Τρούλη μία κλινική περίπτωση με αυχενοβραχιόνιο σύνδρομο, ο κ. G. Watson την αντιμετώπιση ενός ασθενούς με συσταλτή δυσλειτουργία του γόνατος, ο κ. Θεόδωρος Μάντζιος μία περίπτωση διαταραχής του γόνατος και, τέλος, ο κ. Αθανάσιος Καλαντζής μία περίπτωση ασθενούς με αμφοτερόπλευρη οσφυοισχιαλγία. Ελληνικό Ινστιτούτο Mckenzie 12 Τόμος 7 ος Τεύχος 3 2008
Η κ. Αλεξάνδρα Πούλιου ήταν η επόμενη ομιλήτρια, η οποία παρουσίασε τους ακρογωνιαίους λίθους της ΜΔΘ δηλ. τη σημασία της Εκπαίδευσης, της Πρόληψης και της Ανεξαρτησίας του ασθενούς. Έγινε λεπτομερής αναφορά στη σημασία της σωστής καθιστής στάσης, της αποφυγής ή μείωσης των προδιαθεσικών και επιβαρυντικών παραγόντων και της γενικότερης εκπαίδευσης των ασθενών γύρω από το πρόβλημα που αντιμετωπίζουν. Την ενότητα έκλεισε η κ. Διβάνογλου Σταυρούλα η οποία αναφέρθηκε στις θεραπευτικές δυνατότητες της ΜΔΘ. Έγινε αναφορά στην γρήγορη αναγνώριση των κόκκινων και κίτρινων σημαιών, στην γρήγορη αντιμετώπιση των ασθενών με οξείες παραμορφώσεις της Σ.Σ, στην αποτελεσματική θεραπεία των παθήσεων της Σ.Σ και των περιφερειακών αρθρώσεων, στην αναγνώριση και αντιμετώπιση των πονοκεφάλων μηχανικής αιτιολογίας και τέλος στην αποφυγή της υπερκατανάλωσης φαρμάκων, των άσκοπων χειρουργικών επεμβάσεων, της απουσίας ατελείωτων ωρών από την εργασία και της ψυχολογικής επιβάρυνσης που προκύπτει απ όλα τα παραπάνω. Στόχος μας ήταν να ενημερώσουμε και να κάνουμε κατανοητή τη ΜΔΘ σε όσους δεν την γνωρίζουν και να δώσουμε βήμα και σε άλλες απόψεις και θέσεις που συμπαρατάσσονται με τη ΜΔΘ ή αντιτίθενται σε αυτήν, διότι... Πιστεύουμε ότι μόνο μέσα από σοβαρές και υποστηριγμένες τοποθετήσεις, θέσεις και αντιπαραθέσεις από βήματος, προκύπτουν συμπεράσματα που καθένας εκ των συνέδρων έχει την κρίση και τη γνώση να αντιληφθεί. Για το Ελληνικό Ινστιτούτο McKenzie ο απολογισμός του συνεδρίου δεν έχει να κάνει, καθόλου, με οικονομικά θέματα. Έχει να κάνει μόνο με τους στόχους για τους οποίους πραγματοποιούμε τα συνεδριά μας, με βάση τις πεποιθήσεις μας για τον τρόπο διαξαγωγής τους και τα επακόλουθα επιστημονικά συμπεράσματα... Τόμος 7 ος Τεύχος 3 2008 13 Ελληνικό Ινστιτούτο Mckenzie
Ελληνικό Ινστιτούτο Mckenzie 14 Τόμος 7 ος Τεύχος 3 2008
Τόμος 7 ος Τεύχος 3 2008 15 Ελληνικό Ινστιτούτο Mckenzie
Ελληνικό Ινστιτούτο Mckenzie 16 Τόμος 7 ος Τεύχος 3 2008
Τόμος 7 ος Τεύχος 3 2008 17 Ελληνικό Ινστιτούτο Mckenzie
Ελληνικό Ινστιτούτο Mckenzie 18 Τόμος 7 ος Τεύχος 3 2008
Τόμος 7 ος Τεύχος 3 2008 19 Ελληνικό Ινστιτούτο Mckenzie
Karsten Knobloch. Δεδομένα: Η πλειομετρική προπόνηση έχει φανεί ότι μειώνει τον πόνο και βοηθά στην ανάκτηση της λειτουργικότητας σε ασθενείς με χρόνια τενοντοπάθεια του Αχιλλείου. Ωστόσο, μέχρι σήμερα κανένα στοιχείο δεν είναι διαθέσιμο σχετικά με τις πιθανές παρενέργειες μιας παρέμβασης πλειομετρικής προπόνησης, στη μικροκυκλοφορία του Αχίλλειου. Μέθοδοι: 59 ασθενείς (49 (12) ετών, δείκτης σωματικής μάζας 27 (5), 49 περιοχή μεσότητας, 10 χρόνια καταφυτική τενοντοπάθεια) με 64 συμπτωματικούς (54 μεσότητα, 10 κατάφυση) Αχίλλειους τένοντες καταγράφηκαν αντιστοίχως. Eκτιμήθηκε η βασική μικροκυκλοφορία του τένοντα σε τέσσερις διακριτές θέσεις του από την κατάφυση μέχρι την εγγύς περιοχή της μεσότητας, με την χρήση συστήματος Laser Doppler για την τριχοειδή αιματική ροή, τoν ιστικό κορεσμό οξυγόνου και τη μετατριχοειδή πίεση φλεβικής πλήρωσης. Εφαρμόστηκε μια καθημερινή, επώδυνη, θεραπευτική αγωγή 12 εβδομάδων, βασισμένη σε ασκήσεις πλειομετρικής προπόνησης στο σπίτι (3Χ15 επαναλήψεις για κάθε τένοντα την ημέρα). Αποτελέσματα: Η τριχοειδής αιματική ροή του Αχίλλειου τένοντα μειώθηκε σημαντικά στην κατάφυση (κατά 35%, p=0.008) και στην άπω περιοχή της μεσότητας (κατά 45%, p=0.015) στα 2mm και κατά 22% (p=0.007) και 13% (p=0.122) στα 8mm βάθος ιστού, αντιστοίχως. Ο κορεσμός οξυγόνου του Αχίλλειου τένοντα δεν μειώθηκε μετά από 12 εβδομάδες θεραπευτικής αγωγής με πλειομετρική προπόνηση σε όλο το μήκος, από την κατάφυση μέχρι την εγγύς περιοχή της μεσότητας (κατάφυση 72 (13) έναντι 73 (10), εγγύς περιοχή μεσότητας 63 (13) έναντι 62 (11) και τα δύο Όχι Σημαντικά). Οι μετατριχοειδείς πιέσεις φλεβικής πλήρωσης του Αχίλλειου τένοντα μειώθηκαν σημαντικά στην κατάφυση (51 (16) έναντι 41 (19), p=0.001) και στην άπω περιοχή της μεσότητας (36 (13) έναντι 32 (12), p=0.037) στα 2mm και στην κατάφυση στα 8mm (63 (19) έναντι 51 (13), p=0.0001). Ο πόνος μειώθηκε από 5.4 (2.1) στο 3.6 (2.4:p=0.001 στην μεσότητα και από 6 (2.5) στο 3.2 (2.7:p=0.002 στην ομάδα καταφυτικής τενοντοπάθειας. Καμία ρήξη του Αχίλλειου τένοντα ή διακοπή της θεραπείας δε σημειώθηκε κατά τη διάρκεια της πλειομετρικής προπόνησης στους 59 ασθενείς. Συμπέρασμα: Η καθημερινή πλειομετρική προπόνηση για την τενοντοπάθεια του Αχίλλειου είναι ένα ασφαλές και εύκολο μέσο, με ευεργετικές επιδράσεις στα επίπεδα της μικροκυκλοφορίας του τένοντα χωρίς καμία εμφανή παρενέργεια, τόσο στην τενοντοπάθεια της μεσότητας, όσο και στην καταφυτική τενοντοπάθεια του Αχίλλειου τένοντα.. Η άσκηση πλειομετρικής προπόνησης για την τενοντοπάθεια εφαρμόζεται από το 1980. 1 Το 1996, οι Alfredson et al 2, έδειξαν ότι σε 13 ασθενείς οι οποίοι υποβλήθηκαν σε χειρουργική θεραπεία λόγω χρόνιας τενοντοπάθειας του Αχίλλειου, 6 μήνες μετεγχειριτικής αποκατάστασης του Αχίλλειου τένοντα δεν ήταν αρκετοί για την ανάκτηση μειομετρικής και πλειομετρικής μυϊκής δύναμης της πελματιαίας κάμψης, σε σύγκριση με τη μη πάσχουσα πλευρά. Το 1998, 15 ερασιτέχνες αθλητές με χρόνια τενοντοπάθεια του Αχίλλειου, εκτέλεσαν πρόγραμμα προπόνησης μυϊκής ενδυνάμωσης της γάμπας, διάρκειας >12 εβδομάδων και όλοι οι 15 ασθενείς ε- πέστρεψαν στα προ του τραυματισμού επίπεδα με πλήρεις δραστηριότητες τρεξίματος μετά τη θεραπευτική αγωγή πλειομετρικής προπόνησης. 3 Σήμερα, θεωρείται, ότι η πλειομετρική προπόνηση υ- περέχει στη μείωση της τενοντοπάθειας της μεσότητας, ενώ έχει περιορισμένη επίδραση στην καταφυτική τενοντοπάθεια. Το ποσοστό απόκρισης στην πλειομετρική προπόνηση ποικίλει, με το υψηλότερο ποσοστό να αναφέρεται σε αθλητές υψηλού επιπέδου και το χαμηλότερο, περίπου το 60%, σε ασθενείς με καθιστική ζωή, όπως πρόσφατα έδειξαν οι Sayana και Maffulli. 4 Τα αποτελέσματα μιας παρέμβασης πλειομετρικής προπόνησης 12 εβδομάδων στα επίπεδα του πόνου γίνονται εμφανή περίπου 6 εβδομάδες μετά την έναρξη και διαρκούν για τουλάχιστον 1 έτος. 5 Μεταξύ 25 ασθενών, σημειώθηκε μείωση του πάχους του τένοντα μέχρι και 3.8 έτη, μετά από παρέμβαση πλειομετρικής προπόνησης 12 εβδομάδων. 6 Φαίνεται ότι η νεοαγγείωση μειώνεται με την παρέμβαση πλειομετρικής προπόνησης, όπως υποδεικνύεται από την έγχρωμη Doppler υπερηχογραφία. 7 Προσφάτως, με τη χρήση τεχνολογίας μικροδιάλυσης, βρέθηκε αυξημένο ποσοστό σύνθεσης κολλαγόνου με αυξημένο ανθρακοξύ τελικό προπεπτίδιο του κολλαγόνου τύπου Ι (3.9 (2.5) μg/l πριν, σε 19.7 (5.4) μg/l μετά, p<0.05), μετά από 12 εβδομάδες πλειομετρικής προπόνησης, σε 6 ποδοσφαιριστές με τενοντοπάθεια του Αχίλλειου. 8 Ελληνικό Ινστιτούτο Mckenzie 20 Τόμος 7 ος Τεύχος 3 2008
Παρά τη σωρεία δημοσιευμένων στοιχείων, σχετικά με την αποτελεσματικότητά της και τις πιθανές παθοφυσιολογικές επιδράσεις σε ασθενείς με χρόνια τενοντοπάθεια του Αχίλλειου, δεν έχουμε μέχρι σήμερα κανένα στοιχείο διαθέσιμο, σχετικά με ό- ποιες παρενέργειες συσχετιζόμενες με τη μικροκυκλοφορία του Αχίλλειου τένοντα, μετά από ε- πώδυνη πλειομετρική προπόνηση. Η Laser Doppler μέτρηση ροής δείχνει ότι η βασική μικροκυκλοφορία του Αχίλλειου τένοντα σε υ- γιείς αθλητές, διαφέρει από ασθενείς με τενοντοπάθεια, είτε της κατάφυσης, είτε της μεσότητας, όπου η τριχοειδής αιματική ροή είναι αυξημένη στο σημείο του πόνου. 9 Υποθέσαμε ότι 12 εβδομάδες πλειομετρικής προπόνησης δε βλάπτει τις παραμέτρους της μικροκυκλοφορίας του Αχίλλειου τένοντα, σε ασθενείς με χρόνια τενοντοπάθεια του Αχίλλειου. 50 45 40 35 30 25 20 15 10 5 0 Κατάφυση Απω μεσότητα μεσότητα μεσότητα 2εκ. Σχ. 1: Η τριχοειδής αιματική ροή στον Αχίλλειο τένοντα στα 2mm βάθος στην βασική γραμμή στην αρχή της μελέτης (αριστερά) και μετά (δεξιά) από 12 εβδ. καθημερινής επώδυνης πλειομετρικής προπόνησης στην χρόνια τενοντοπάθεια του Αχίλλειου σε 59 ασθενείς με 64 συμπτωματικούς τένοντες. 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 P=0.008 P=0.015 P=0.546 Μέση p=0.336 p=0.568 p=0.217 Κατάφυση Άπω μεσότητα 2εκ. Μέση μεσότητα P=0.158 Εγγύς p=0.395 Εγγύς μεσότητα Πλειομ. Προπόνηση Ελέγχου Πλειομ. Προπόνηση μετά από 12 εβδ. Πλειομ. Προπον. Ομ. Ελέγχου Πλειομ. Προπον. Μετά 12 εβδ. Σχημ. 2 Ο κορεσμός οξυγόνου του Αχίλλειου τένοντα στην αρχή της μελέτης (αριστερά) και μετά (δεξιά) από 12 εβδ. καθημερινής επώδυνης πλειομετρικής προπόνησης στην χρόνια τενοντοπάθεια του Αχίλλειου σε 59 ασθενείς με 64 συμπτωματικούς τένοντες. ΜΕΘΟΔΟΙ Συνολικά 59 ασθενείς (>18 ετών) συμπεριλήφθηκαν για συμμετοχή στην μελέτη, μετά από ενημέρωση και λήψη της συγκατάθεσής τους. Η διάγνωση της τενοντοπάθειας του Αχίλλειου γινόταν αν οι ασθενείς αισθάνονταν πόνο στον τένοντα κατά την ανάπαυση ή την άσκηση, είτε στην περιοχή της κατάφυσης στο οστό της φτέρνας, ή στην περιοχή της μεσότητας του Αχίλλειου τένοντα 2-6cm κεντρικά από την κατάφυση, σε συνδυασμό με ευαισθησία και οίδημα μετά από συμβατική grey-scale υπερηχογραφία η οποία έδειχνε υποηχητική υφή και διόγκωση του τένοντα. Όλοι οι ασθενείς με πόνο κατάφυσης δεν είχαν καμία οστική ανωμαλία, όπως εξόστωση του Haglund, άκανθες ή τμήμα οστού αλλά είχαν καθαρά τενόντιες ανωμαλίες, με διόγκωση του τένοντα στην κατάφυση με υποηχητική σύσταση στη συμβατική grey-scale υπερηχογραφία. Ασθενείς με προηγούμενο χειρουργείο στον Αχίλλειο τένοντα α- ποκλείστηκαν. Κανένας εκ των ασθενών που συμπεριλήφθηκαν δεν είχε προηγούμενη θεραπεία με προπόνηση πλειομετρικών ασκήσεων πριν τη μελέτη. Η καθημερινή πλειομετρική προπόνηση ε- κτελείτο με 3Χ15 επαναλήψεις για κάθε τένοντα την ημέρα (2 κάθε θέση) με το γόνατο μόνο σε έκταση. Τενοντοπάθεια μεσότητας και κατάφυσης Η κατανομή ήταν, 49 ασθενείς με χρόνια τενοντοπάθεια μεσότητας και 10 ασθενείς με χρόνια καταφυτική τενοντοπάθεια με σύνολο 64 συμπτωματικών Αχίλλειων τενόντων (54 μεσότητα και 10 κατάφυση, με καθαρά προβλήματα τένοντα, χωρίς οστικές ανωμαλίες). Τα συμπτώματα, η λειτουργικότητα και η συσχετιζόμενη με τον άκρο πόδα και την ποδοκνημική ποιότητα ζωής, εκτιμήθηκαν με το ερωτηματολόγιο Foot and Ankle Outcome Score (F.A.O.S). Το F.A.O.S. έχει βρεθεί ως υψηλής α- ξιοπιστίας εξέταση-επανεξέταση, δείχνοντας ότι είναι μία ακριβής μέτρηση με υψηλή ικανότητα να μετρήσει ακόμα και μικρές αλλαγές με την πάροδο του χρόνου. 5,10 Ο πόνος εκτιμήθηκε με Οπτική Αναλογική Κλίμακα, με 0 για καθόλου πόνο και 10 για τον χειρότερο πόνο. Εφαρμόστηκε ένα συνδυασμένο σύστημα laser Doppler και σπεκτροσκοπίας (Oxygen-to-see, LEA Medizinte-chnik, Giessen, Germany) μη επεμβατικά, σε πραγματικό χρόνο, το οποίο έχει χρησιμοποιηθεί κλινικά, όπως προαναφέρθηκε, στον Αχίλλειο τένοντα καθώς και στη μελέτη της επίδρασης της συνδυασμένης κρυοθεραπείας και περίσφιξης (Air-cast Cryo/Cuff, Summit, New Jersey, USA) στο επίπεδο της ποδοκνημικής. 11 Το σύστημα Oxygen-to-see έχει φανεί Τόμος 7 ος Τεύχος 3 2008 21 Ελληνικό Ινστιτούτο Mckenzie
ότι έχει υψηλή αξιοπιστία μεταξύ του ενός αλλά και των πολλών εξεταστών. 12 70 60 50 40 30 20 10 0 P=0.001 Κατάφυση Κάθε άτομο μετρήθηκε και στα δύο κάτω άκρα, όπου τοποθετήθηκε ο Αχίλλειος τένοντας σε 4 θέσεις. Καθορίσαμε τη μικροκυκλοφορία στα 2 και 8mm βάθος ιστού, σε κάθε επίπεδο στις 4 θέσεις του τένοντα, οι οποίες ήταν ακριβώς οι ίδιες σε κάθε ασθενή. Όλες οι θέσεις καθορίστηκαν σε σχέση με το οστό της φτέρνας, μετρώντας το μήκος και ήταν ακριβώς οι ίδιες και στα δύο κάτω άκρα σε κάθε ασθενή: Κατάφυση του Αχίλλειου τένοντα 2cm κεντρικά από την κατάφυση -ως άπω θέση μεσότητας 4cm κεντρικά από την κατάφυση -ως μέση θέση μεσότητας 6cm κεντρικά από την κατάφυση -ως εγγύς θέση μεσότητας ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ P=0.037 P=0.080 Άπω μεσότητα Μέση μεσότητα Τριχοειδής αιματική ροή του τένοντα P=0.317 Εγγύς μεσότητα 2εκ. Σχ. 3: Η μετατριχοειδικές πιέσεις φλεβικής γέμισης του Αχίλλειου τένοντα στην αρχή της μελέτης (αριστερά) και μετά (δεξιά) από 12 εβδ. καθημερινής επώδυνης πλειομετρικής προπόνησης στην χρόνια τενοντοπάθεια του Αχίλλειου σε 59 ασθενείς με 64 συμπτωματικούς τένοντες. Πλειομ. Προπόν. Ομ. Ελέγχου Πλειομ. Προπόν. 12 εβδ. 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 P=0.0001 Μέση μεσότητα (αρ.=54) Η τριχοειδής αιματική ροή του Αχίλλειου τένοντα μειώθηκε σημαντικά στην κατάφυση στα 2mm (μέχρι 35%, Ρ= 0.008, σχ.1) και στα 8mm βάθος ιστού (98 (7) έναντι 76 (53), Ρ=0.007) σε όλους τους α- σθενείς με τενοντοπάθεια. Εστιάζοντας στους ασθενείς με καθαρά καταφυτικές τενοντοπάθειες, η καταφυτική τριχοειδής αιματική ροή μειώθηκε επιφανειακά, όχι σημαντικά, με μόνο 10 τένοντες (24 (27) έναντι 15 (11), -37%, Ρ=0.325), ένα αποτέλεσμα που φάνηκε στην άπω περιοχή της μεσότητας (20 (31) έναντι 11 (10), -45%, Ρ= 0.112) και στη μέση περιοχή της μεσότητας (18 (11) έναντι 10 (9),- 45%, p=0.169) για την καταφυτική τενοντοπάθεια. Σε 8mm βάθος ιστού, στους ασθενείς με καταφυτική τενοντοπάθεια, η τριχοειδής ροή μειώθηκε στην κατάφυση (105 (81) έναντι 70 (48), -33% p= 0.173), στην άπω περιοχή μεσότητας (93(71) έναντι 65 (37), -30%, p=0.197) και στη μέση περιοχή της μεσότητας (83 (46) έναντι 53 (18), -36%, p=0.085), όχι σημαντικά, λόγω της μεγάλης τυπικής απόκλισης στους 10 επώδυνους, στην κατάφυση, τένοντες. Επιπλέον, στην επιφανειακή περιοχή της άπω μεσότητας, η τενόντια τριχοειδής αιματική ροή μειώθηκε σημαντικά (22 (32) έναντι 12 (10), Ρ=0.015). Σε όλες τις άλλες θέσεις η τριχοειδής αιματική ροή μειώθηκε αλλά δεν έφτασε κανένα σημαντικό επίπεδο στους 59 ασθενείς που συμπεριλήφθηκαν. Δεν σημειώθηκε καμία αύξηση της τριχοειδούς αιματικής ροής. Πριν την προπόν. Μετά από 12 εβδ. Πλειομ. Προπόν. P=0.002 Καταφυτική (αρ.=10) Σχ. 4: Ο πόνος στην Ο.Α.Κ για την τενοντοπάθεια της μεσότητας (49 ασθενείς με 54 συμπτωματικούς τένοντες) και την καταφυτική τενοντοπάθεια (10 ασθενείς με 10 συμπτωματικούς τένοντες) μετά από 12 εβδ. καθημερινής πλειομετρικής προπόνησης. Κορεσμός του οξυγόνου του τένοντα Η πλειομετρική προπόνηση δεν εκθέτει τον τενόντιο κορεσμό οξυγόνου σε όλο το μήκος του τένοντα. Από την κατάφυση (72 (13) έναντι 73 (10), p=0.336, σχ. 2) μέχρι την εγγύς περιοχή της μεσότητας (63 (13) έναντι 62 (11), p=0.395), δε σημειώθηκε καμία σημαντική αλλαγή. Μετά το διαχωρισμό σε καταφυτική τενοντοπάθεια και μεσότητας, δεν ήταν εμφανείς σημαντικές αλλαγές στον τενόντιο κορεσμό οξυγόνου, σε όλο το μήκος του τένοντα. Μετατριχοειδής πίεση φλεβικής πλήρωσης του τένοντα Η πλειομετρική προπόνηση μειώνει τη μετατριχοειδή πίεση φλεβικής πλήρωσης, σε ολόκληρο τον Αχίλ- Ελληνικό Ινστιτούτο Mckenzie 22 Τόμος 7 ος Τεύχος 3 2008