ΦΥΣΙΚΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΕ ΕΙΔΙΚΟΥΣ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥΣ

Transcript

1 ΦΥΣΙΚΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΕ ΕΙΔΙΚΟΥΣ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥΣ Back School Σχολή Σπονδυλικής Στήλης

2 Back School Αναφέρεται σε ένα επίσημο πρόγραμμα θεωρητικής και πρακτικής εκπαίδευσης και φροντίδας της σπονδυλικής στήλης που προσφέρεται σε μικρές συνήθως ομάδες ατόμων που πάσχουν από οσφυαλγία

3 Ιστορική αναδρομή Η αντίληψη και η εφαρμογή του πρώτου Back School έγινε το 1970 από την Marianne Zachrisson-Forssell, φυσικοθεραπεύτρια του Νοσοκομείου Danderyd της Σουηδίας Οι κυριότεροι λόγοι δημιουργίας του back school: (1) μεγάλος πληθυσμός που πάσχει από οσφυαλγία (2) μεγάλης λίστας αναμονής στα νοσοκομεία & (3) ανεπιτυχή αντιμετώπιση της οσφυαλγίας Έκτοτε, η φιλοσοφία αυτή χρησιμοποιήθηκε ευρέως στην Ευρώπη, στις Η.Π.Α., στον Καναδά, στην Αυστραλία κτλ. (Canadian Back Education Units, California Back School κ.ο.κ.)

4 Σκοποί & στόχοι Να βοηθήσει τους ασθενείς να πάρουν ενεργό ρόλο για να βελτιώσουν τις συνθήκες εργασίας & δραστηριότητάς τους, έτσι ώστε να μειωθούν τα προβλήματα της μέσης τους Να εφοδιάσει τον ασθενή με γνώσεις για την καλύτερη κατανόηση του προβλήματος έτσι ώστε να αισθάνονται ότι ελέγχουν μόνοι τους την οσφυαλγία Να μειώσει τις ιατρικές, κοινωνικές και οικονομικές απαιτήσεις από την κοινωνία (Zachrisson-Forssell, 1980)

5 Περιεχόμενα ενός back school 1. ΒΑΣΙΚΗ ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΤΗΣ ΣΣ 2. ΑΠΛΟΠΟΙΗΜΕΝΕΣ ΑΡΧΕΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΤΗΣ ΣΣ 3. ΕΠΙΔΕΙΞΗ ΤΗΣ ΣΩΣΤΗΣ ΣΤΑΣΗΣ ΣΕ ΟΡΘΟΣΤΑΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΚΑΘΙΣΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ 4. ΕΡΓΟΝΟΜΙΚΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ 5. ΧΑΛΑΡΩΣΗ 6. ΑΣΚΗΣΕΙΣ

6 Παράδοση μαθήματος Γλώσσα απλή και κατανοητή για τον απλό πολίτη (& διευκρίνιση ορισμένων όρων) Ενεργός (και όχι παθητικός) ο ρόλος του ασθενή στο μάθημα Να προωθείται η επαφή, επικοινωνία & συνομιλία των συμμετεχόντων κατά τη διάρκεια του μαθήματος Χρήση οπτικοακουστικών μέσων (διαφάνειες, φωτογραφίες, σχήματα, προπλάσματα ΣΣ κτλ.) Χρήση βοηθητικού εξοπλισμού για την ΣΣ (lumbar roll, μαξιλάρια κτλ.)

7 Γιατί πονάει η μέση μας? ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ ΣΣ (έναρξη συμπτωμάτων χωρίς προειδοποίηση, καθυστέρηση επούλωσης των ιστών, μηχανική φόρτιση κτλ.) LIFE STYLE (καθιστική ζωή, περιορισμένη φυσική άσκηση κτλ.) ΓΟΝΙΔΙΑΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ (στάση, σωματότυπος, μηχανική ΣΣ, ψυχοσωματική συμπεριφορά κτλ.)

8 ΒΑΣΙΚΗ ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΤΗΣ ΣΣ ΣΠΟΝΔΥΛΙΚΗ ΣΤΗΛΗ Αυχένας Θώρακας Οσφύ ΔΟΜΙΚΑ ΥΛΙΚΑ Αρθρώσεις Δίσκος Νεύρα Μύες Σύνδεσμοι

9 ΑΡΧΕΣ ΕΜΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΣΣ Λειτουργικότητα ΣΣ Φορτίσεις ΣΣ Κίνηση και ΣΣ

10 Δίσκος Δίσκος & δραστηριότητα Δίσκος και κίνηση

11 Μυϊκό σύστημα ΜΥΕΣ ενεργοποίηση Τάση μυών ΣΣ Ενδοθωρακική πίεση Σύνδεσμοι σε διάταση Ενδοκοιλιακή πίεση

12 Σωστές & λανθασμένες κινήσεις Κάμψη κορμού Έκταση κορμού Καθιστή όρθια στάση Όρθια καθιστή στάση Ανάβαση/κατάβαση σκάλας

13 ΣΤΑΣΗ & ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ Υπάρχει άμεση σχέση στάσης & δραστηριότητας με την οσφυαλγία Ποια η συνηθισμένη στάση σας? Σχετίζεται με τα συμπτώματά σας? Ποιες οι δραστηριότητες που επιδεινώνουν το πρόβλημά σας?

14 Ανθρώπινες στάσεις Χαλαροί κοιλιακοί Χαλαροί γλουτοί Σωστή στάση Αυξημένη λόρδωση Επίπεδη μέση

15 Καθημερινές δραστηριότητες

16 Οικιακές εργασίες ΣΤΡΩΣΙΜΟ ΚΡΕΒΑΤΙΟΥ Κάμψη γόνατων / θέση ημικαθίσματος Στήριξη γόνατος Κρεβάτι μακριά από τοίχο ΚΟΥΖΙΝΑ Όχι σκύψιμο (φούρνος, πλυντήριο πιάτων κτλ.) Επιφάνειες εργασίας στο ύψος της μέσης Χρήση σκαμνιού ΜΠΑΝΙΟ Καθάρισμα σε θέση ημικαθίσματος με στήριξη γόνατος Σκούπες κτλ με μεγάλο μήκος & λαβές σκαμνάκι (βοηθητικό) Επαναφορά λόρδωσης στο τέλος εργασίας

17 Άλλες ορθοστατικές εργασίες Οργάνωση δουλειάς σε σχέση με: Το ύψος της μέσης Το ύψος των ματιών Τη δύναμη που χρειάζεται Την κίνηση που χρειάζεται Τη στάση του αυχένα, θώρακα και μέσης

18 Καθιστική ζωή! Η πολυθρόνα Όχι πολύ μαλακή Πρέπει να χρησιμοποιούνται μαξιλάρια (π.χ. ένα lumbar roll στην οσφυϊκή μοίρα) Τα χέρια της πολυθρόνας να είναι αρκετά ψηλά για να κρατούν αγκώνες σε 90 Πόδια με υποστήριξη (να μην κρέμονται) Συχνά διαλείμματα σε όρθια στάση/βάδιση

19 Καθιστική ζωή! Το κρεβάτι Ύψος Πλάτος Τύπος στρώματος Μαξιλάρια

20 Προσοχή! ΣΤΑΣΗ Όχι απότομες αλλαγές Αποφυγή παρατεταμένων στάσεων Συχνά διαλείμματα Πρόγραμμα εργασίας ( ποικιλία στάσεων ) ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ Κατάλληλη προθέρμανση Όχι επαναληπτικές δραστηριότητες Σωστή χρήση εξοπλισμού & βοηθημάτων Συχνά διαλείμματα Πρόγραμμα εργασίας Ποσότητα εργασίας μέσα στα φυσικά όρια του ατόμου

21 ΕΡΓΟΝΟΜΙΚΗ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ Τι είναι η εργονομία? Εφαρμογή επιστημονικής πληροφόρησης για όλα τα συστήματα και εξοπλισμούς που χρησιμοποιεί ο άνθρωπος με σκοπό την μείωση και προστασία από σωματικά ατυχήματα Πρέπει η δουλειά/εργασία να προσαρμόζεται στα ανθρωπομετρικά μας χαρακτηριστικά και ΌΧΙ ΕΜΕΙΣ! Γιατί την χρειαζόμαστε?

22 Το τέλειο γραφείο Οργάνωση καρέκλας & γραφείου Οργάνωση λοιπών συσκευών (π.χ. τηλέφωνο, εκτυπωτής) Αγκώνας σε σχέση με ποντίκι Άνεση θέσης & καρέκλα Γωνία όρασης σε σχέση με PC Θέση εγγράφων Στάση σώματος

23 ΑΡΣΗ ΒΑΡΟΥΣ Βάρος κοντά στο σώμα Γόνατα λυγισμένα Σύσπαση κοιλιακών & γλουτιαίων Λεκάνη ακολουθεί ΣΣ Μείωση λόρδωσης Πόδια ανοιχτά

24 ΑΡΣΗ ΒΑΡΟΥΣ Σωστό ή λάθος?

25 Χαλάρωση Αναπνευστικές ασκήσεις Yoga Διατάσεις Τεχνικές χαλάρωσης Θέσεις χαλάρωσης / ύπνου Μέσα χαλάρωσης (μουσική, μάλαξη κτλ.)

26 Θέσεις χαλάρωσης /ύπνου Κεντρικά/ αμφοτερόπλευρα συμπτώματα Ετερόπλευρα συμπτώματα

27 Ασκήσεις Κινητοποίηση ΟΜΣΣ / διατάσεις Ασκήσεις σταθεροποίησης Ασκήσεις στάσης Ασκήσεις λεκάνης /πυελικής ζώνης Κοιλιακοί Ραxιαίοι

28 SWEDISH BACK SCHOOL Δομή Ασθενείς που πάσχουν από οσφυαλγία/ ισχιαλγία παραπέμπονται από τον ορθοπαιδικό ιατρό Γίνονται 4 συνεδρίες (45 η καθεμία) κατά τη διάρκεια 2 εβδομάδων από έναν Φ/θεραπευτή Συμμετέχουν 6-8 άτομα Όλοι οι συμμετέχοντες έχουν πλήρη γνώση του σκοπού του back school & πρέπει να θέλουν να συνεργαστούν στο πρόγραμμα αυτό Γίνεται αξιολόγηση πριν την Φ/θεραπευτική παρέμβαση & μέχρι 5 follow up μετά

29 SWEDISH BACK SCHOOL 1ο μάθημα Σκοποί και περιεχόμενα προγράμματος Ανατομία και λειτουργία ΣΣ Οσφυαλγία (αιτιολογία, παθολογία κτλ.) Θεραπευτικές παρεμβάσεις Διαδικασία επούλωσης Μηχανική ΣΣ & συσχέτιση με πόνο Όλη η παράδοση σε θέση Semi-Fowler

30 SWEDISH BACK SCHOOL 2ο μάθημα Εξήγηση μηχανικής συμπεριφοράς ΣΣ σε διάφορες θέσεις Κέντρο βάρους Συμβολή του μυοσκελετικού συστήματος Εφαρμογή ισομετρικών κοιλιακών ασκήσεων Ρόλος των ραχιαίων ασκήσεων

31 SWEDISH BACK SCHOOL 3ο μάθημα Εφαρμογή των μέχρι τώρα γνώσεων Ανάλυση στάσεων εργασίας - καθιστή θέση - όρθια θέση Άρση βάρους Καθημερινές δραστηριότητες

32 SWEDISH BACK SCHOOL 4ο μάθημα Ενθάρρυνση άσκησης Ρόλος υδροθεραπείας Εφαρμογή ασκήσεων για δυσκαμψία/πόνο Εφαρμογή ασκήσεων χαλάρωσης

33 Στο τέλος κάθε back school οι ασθενείς πρέπει: Να έχουν γνώσεις βασική ανατομίας και λειτουργικότητας της ΣΣ Να μπορούν να αντιλαμβάνονται και να αξιολογούν τη στάση της σπονδυλικής τους στήλης κατά τις δραστηριότητές τους Να αισθάνονται ότι ελέγχουν μόνοι τους την οσφυαλγία & ότι έχουν οι ίδιοι την ευθύνη της φροντίδας της μέσης του

34 Αποτελεσματικότητα των Back schools Ισχυρά τεκμήρια για καλύτερα βραχυπρόθεσμα αποτελέσματα από άλλες θεραπείες (ιδίως για χρόνια οσφυαλγία) Μετρίως ισχυρά τεκμήρια για καλύτερα μακροπρόθεσμα αποτελέσματα σε σχέση με άλλες μορφής θεραπείες Μεθοδολογικά προβλήματα Outcome measures (Van Tulder et al, Cohrane Database, 2001)

35 Ποια είναι η αποτελεσματικότερη δομή ενός back school? Διάρκεια : 3-5 εβδομ. Εντατικό πρόγραμμα (ασκήσεις, υδροθεραπεία, διδασκαλία κτλ.) Ασθενείς με υποτροπιάζουσα & χρόνια οσφυαλγία /οσφυοισχιαλγία Να γίνονται είτε σε εξειδικευμένα κέντρα είτε στους χώρους εργασίας των ασθενών? Το back school να αποτελεί μέρος της όλης θεραπευτικής παρέμβασης?

36 Back school και κατάγματα ΣΣ Μηχανική & ψυχολογική προσέγγιση Ασθενείς με κατάγματα αυχένα, θώρακα & οσφύος Περιλαμβάνει: περιεχόμενα κλασσικού back school, υδροθεραπεία, συμβουλευτικά/ψυχολογικά σεμινάρια, φυλλάδια αυτο-ελέγχου Επαναξιολόγηση μέσω ερωτηματολογίων γνώσεων & συμπεριφοράς Αποτελέσματα: αυξημένη γνώση για τα πρόβλημά τους χρήση σωστών κινητικών πατέντων καλύτερη συμπεριφορά & αντιμετώπιση των προβλημάτων τους (von Hagen & Hierholzer, 1991)