Bitcoin Και Ελληνικές Επιχειρήσεις

Bitcoin Και Ελληνικές Επιχειρήσεις Φόρογλου Γεώργιος Τμήμα Λογιστικής και Χρηματοοικονομικής, Σχολή Επιστημών Διοίκησης Επιχειρήσεων, Πανεπιστήμιο Μακεδονίας forogloug@hotmail.com Παπαδόπουλος Χαράλαμπος Τμήμα Μηχανολόγων Μηχανικών, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης charalpapad@yahoo.com Περίληψη Η παρούσα εργασία ερευνά κατά πόσο η υιοθέτηση του bitcoin ως μέσο πληρωμής και συναλλαγών από ελληνικές επιχειρήσεις θα είναι αποδοτική για τις ίδιες. Η εργασία χωρίζεται σε 3 μέρη. Στο 1ο μέρος γίνεται αναφορά στο bitcoin.παρατίθεται η ιστορική πορεία της κρυπτό-ισοτιμίας με έμφαση τόσο στην αρχική της φάση της δημιουργίας και της εξάπλωσης του όσο και στις επίσημες αντιδράσεις των κυβερνήσεων διαφόρων κρατών. Στη συνέχεια εξηγείται η διαδικασία εξόρυξης (mining) και συναλλαγών που ακολουθείται καθώς και τα βασικά μοναδικά χαρακτηριστικά που το καθιστούν αξιόπιστο μέσο συναλλαγής. Το επόμενο βήμα είναι να συγκρίνουμε τα θετικά και τα αρνητικά του bitcoin και να αναφέρουμε κάποια χρήσιμα συμπεράσματα. Τέλος, γίνεται αναφορά σε άλλες κρυπτό-ισοτιμίες που υπάρχουν και χρησιμοποιούνται από το διαδικτυακό κοινό. Το 2ο μέρος της εργασίας παρουσιάζει το τεχνολογικό προφίλ των ελληνικών επιχειρήσεων και τα συστήματα ηλεκτρονικού εμπορίου που χρησιμοποιούνται στην ελληνική αγορά. Στην αρχή παρουσιάζονται στατιστικά στοιχεία που αφορούν την εξοικείωση των επιχειρήσεων και των στελεχών με τις νέες τεχνολογίες που χρησιμοποιούνται στο ηλεκτρονικό εμπόριο. Παράλληλα, δίνονται επιπλέον στοιχεία για την ασφάλεια των δικτύων των επιχειρήσεων. Στη συνέχεια γίνεται μια αξιολόγηση των συστημάτων ηλεκτρονικού εμπορίου που χρησιμοποιούνται από τις ελληνικές επιχειρήσεις, με έμφαση στην ποιότητά τους καθώς και στο στοιχείο της εσωστρέφειας που τα χαρακτηρίζει. Με αφορμή το τελευταίο στοιχείο γίνεται αναφορά στο προφίλ των εξαγωγικών εταιρειών που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα. Το συμπέρασμα που εξάγεται είναι ότι οι επιχειρήσεις που μπορούν να υιοθετήσουν το bitcoin έχουν 2 χαρακτηριστικά: 1) υψηλές τεχνολογικές υποδομές 2) εξαγωγικές βλέψεις. Στο 3ο μέρος προσπαθούμε να σχεδιάσουμε ένα προβλεπτικό μοντέλο της ισοτιμίας μεταξύ Bitcoin - Ευρώ, βασιζόμενοι σε κλασσική οικονομική θεωρία και δημοσίως διαθέσιμα στατιστικά δεδομένα. Το μοντέλο βασίζεται στον ακόλουθο κανόνα ενημέρωσης: B.E.x(t +1)= B.E.(t) ( P/ P) όπου Β. Ε. x(t ) συμβολίζεται η ισοτιμία Bitcoin - Ευρώ μια ορισμένη χρονική στιγμή, P και P οι δείκτες τιμών των δύο νομισμάτων αντίστοιχα. Ο δείκτης τιμών για το Ευρώ πηγάζει από στατιστικά δεδομένα της Eurostat για το HICP, ενώ για το Bitcoin υπολογίζεται με βάση το προηγούμενο δείκτη προσαρμοσμένο στις μεταβολές της ισοτιμίας, δεδομένα που συνάγονται από επίσημες ιστοσελίδες. Το μοντέλο έχει βασικό στόχο να αποτυπώσει τις γενικές τάσεις της ισοτιμίας, δεδομένης της υψηλής αβεβαιότητας των μελλοντικών τιμών αυτών των δεδομένων. Bitcoin, Ελληνικές Επιχειρήσεις, Ισοτιμία BTC/ 1. Bitcoin 1.1 Ορισμός Κρυπτό-ισοτιμίας Την τελευταία πενταετία έχει ενταθεί το φαινόμενο της χρήσης και διάδοσης κρυπτό-ισοτιμιών. Η αρχή έγινε από το Bitcoin το 2009 και από τότε έχουν εμφανιστεί πάνω από 300 νομίσματα βασισμένα σε παρόμοιες αρχές. Κρυπτό-ισοτιμία είναι ένα μέσο συναλλαγής, σχεδιασμένο γύρω από την ασφαλή ανταλλαγή πληροφοριών. Τη διαδικασία αυτή καθιστούν δυνατή ορισμένες αρχές της κρυπτογραφίας. Ουσιαστικά, μια κρυπτό-ισοτιμία είναι προδιαγραφές, σχετικά με τη χρήση του νομίσματος, οι οποίες επιδιώκουν να ενσωματώσουν τις αρχές της κρυπτογραφίας, με στόχο να εφαρμοστεί μια κατανεμημένη, αποκεντρωμένη και ασφαλή οικονομία της πληροφορίας. 1

1.2 Ιστορική αναδρομή Ως αφετηρία της ιστορικης πορείας του bitcoin θεωρείται το 2008, όταν ο Shatoshi Nakamoto δημοσιεύει την εργασία του Bitcoin: A peer-to-peer Electronic Cash System [10]. Μέσα σε ένα χρόνο πραγματοποιείται η εξόρυξη (mining) του πρώτου block (genesis block) και ακολουθούν οι πρώτες συναλλαγές και η εισαγωγή του νομίσματος στην αγορά. Η οικονομική κρίση που πλήττει την Ευρώπη, αλλά κυρίως αυτή της Κύπρου, εκτοξεύει την τιμή του bitcoin στο ύψος των 1216.73 δολαρίων. Έκτοτε, η τιμή του bitcoin πέφτει με αργό, αλλά σταθερό ρυθμό, γεγονός που οδήγησε στο να χαρακτηριστεί η κατάσταση αυτή οικονομική φούσκα. To 2013 και 2014 εμφανίστηκαν κάποια δείγματα έλλειψης σταθερότητας του συστήματος, που όμως ξεπεράστηκαν σύντομα. Βέβαια, παρουσιάστηκαν αρκετές παραβιάσεις διαδικτυακών ανταλλακτηρίων με αποτέλεσμα την απώλεια μεγάλων ποσοτήτων bitcoins αλλά και πλήγμα στην ισοτιμία του με το δολάριο. Αυτή τη στιγμή ένα bitcoin αξίζει 339, που αποτελεί τη χαμηλότερη τιμή από την έκρηξη της Κυπριακής κρίσης.[5] 1.3 Αντιδράσεις ανά τον κόσμο Η αντιμετώπιση του bitcoin ποικίλει από χώρα σε χώρα. Παρόλο που η ευρωπαϊκή νομοθεσία έχει λάβει μέτρα για τη θέσπιση όρων σε ότι αφορά τα κεντρικά ελεγχόμενα ή εκδιδόμενα ψηφιακά νομίσματα, η αποκεντρωμένη φύση των bitcoins, όπως και άλλα από τα χαρακτηριστικά τους, εισάγουν νέες παραμέτρους που δεν έχουν εξεταστεί μέχρι στιγμής σε όλο τους το εύρος, σε καμία χώρα. Εντός της Ευρώπης, η Γερμανία τα έχει καθορίσει ως "ιδιωτικά χρήματα" (Private money), και η Ολλανδία ως κάτι στο οποίο δεν χρειάζεται η παρέμβαση ή ο έλεγχος της κεντρικής τράπεζας της χώρας. Στις ΗΠΑ η κατοχή bitcoins θεωρείται από τις αρχές ως κατοχή περιουσίας και φορολογείται ανάλογα. Η κύρια επίσημη οδηγία (όπως δόθηκε από τη FINCEN) συνιστά την προσπάθεια αποφυγής εγκληματικών οικονομικών δραστηριοτήτων, με αμφισβητούμενη ως τώρα επιτυχία, πέρα από την επιβράδυνση και παρεμπόδιση των επιχειρηματικών δραστηριοτήτων που σχετίζονται με bitcoins και αφορούν πελάτες από τις ΗΠΑ. Η ολοκληρωτική απαγόρευση των συναλλαγών με bitcoins θεωρείται εξαιρετικά δύσκολη για λόγους πρακτικούς. Δεν αποκλείεται όμως, στην προσπάθεια να ξεκαθαριστεί το τοπίο, να ισχύσουν οδηγίες με αναδρομική ισχύ (όπως στην περίπτωση των ΗΠΑ) που να αλλάζουν τα δεδομένα, κυρίως επηρεάζοντας τις απαιτήσεις από τις επιχειρήσεις αλλά όχι τόσο από τους χρήστες και την ιδιοκτησία τους. Η ελληνική κυβέρνηση δεν έχει τοποθετηθεί επίσημα όσον αφορά τα bitcoins και γενικά τα εικονικά συναλλάγματα. Στις 11 Φεβρουαρίου 2014 όμως, η Τράπεζα της Ελλάδος εξέδωσε μια ανακοίνωση-παραπομπή στην προειδοποίηση της Ευρωπαϊκής Αρχής Τραπεζών. Η σύντομη αυτή παραπομπή αναφέρεται στην ευαισθητοποίηση των πολιτών σχετικά με τους κινδύνους χρήσης εικονικού συναλλάγματος, επικεντρώνεται όμως μόνο στην απώλεια χρημάτων.[13] 1.4 Διαδικασία εξόρυξης (mining) και κρυπτογράφηση Η διαδικασία εξόρυξης είναι παρόμοια με αυτήν κάποιου μετάλλου. Το πλήθος των bitcoins είναι πεπερασμένο και απαιτείται δαπάνη ενέργειας για τη διεκπεραίωση της διεργασίας, καθώς οι υπολογιστές των μεταλλωρύχων επιλύουν πολύπλοκα μαθηματικά προβλήματα. Ακριβώς όπως ένα λογιστικό βιβλίο μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να καταγράψει τις μεταφορές συμβατικών χρημάτων έτσι και όλες οι μεταβιβάσεις των bitcoins καταγράφονται σε ένα αρχείο του υπολογιστή που λειτουργεί ως τέτοιο βιβλίο και ονομάζεται αλυσίδα μπλοκ (block chain). Στο συμβατικό βιβλίο καταγράφονται καταχωρήσεις χρημάτων που βρίσκονται έξω από αυτό. Αντίθετα, η αλυσίδα μπλοκ εμπεριέχει τα bitcoins. Η απόκτηση μιας τέτοιας αλυσίδας ονομάζεται εξόρυξη(mining) και αυτοί που το καταφέρνουν, ανταμείβονται με νεοδημιουργηθέντα bitcoins και με τέλη συναλλαγών (προαιρετικά). Πρακτικά, επιβεβαιώνουν πληρωμές ως έγκυρες και τις προσθέτουν στην αλυσίδα μπλοκ. Το δίκτυο του bitcoin είναι σχεδιασμένο έτσι ώστε να μειώνει την αμοιβή της μιας αλυσίδας μπλοκ κάθε 4 χρόνια, κατά 50%. Κάθε χρήστης έχει αρχικά στην κατοχή του ένα ιδιωτικό ψηφιακό κλειδί και ένα δημόσιο και έχει τη δυνατότητα να δημιουργήσει νέα δημόσια κλειδιά.[5] 2

1.5 Bitcoins:Πλεονεκτήματa vs μειονεκτήματα Τα πλεονεκτήματα του bitcoin είναι αρκετά, και μη ευκαταφρόνητα. Οι συναλλαγές με bitcoin είναι άμεσες και άμεσα προσβάσιμες σε όλο το δίκτυο. Μόνη προϋπόθεση είναι η εγκατάσταση ενός ελεύθερου λογισμικού. Επίσης, το κόστος συναλλαγής είναι εξαιρετικά μικρό (5 λεπτά του ευρώ) και είναι προαιρετικό για την περίπτωση που επιθυμεί ο χρήστης να δοθεί προτεραιότητα στην επιβεβαίωση της συναλλαγής του. Το ποσό αυτό αποδίδεται στους χρήστες που επιβεβαιώνουν τις συναλλαγές, ως αμοιβή για την υπολογιστική ισχύ που καταναλώνουν. Ακόμα, όσο ο χρήστης είναι αποκλειστικός κύριος του ιδιωτικού του κλειδιού και δεν έχει παραχωρήσει τη γνώση του σε κάποιον τρίτο, είναι αδύνατο να υφαρπαγούν bitcoins (εφόσον δεν παραβιαστεί η κρυπτογράφηση). Επιπλέον, ανεξάρτητα από το πλήθος των bitcoins που εμπεριέχονται σε ένα ηλεκτρονικό πορτοφόλι(wallet), το μέγεθος του ηλεκτρονικού αρχείου που αντιστοιχεί σε αυτό παραμένει πολύ μικρό. Έτσι, είναι εύκολο, να αντιγραφούν και να δημιουργηθούν αντίγραφα ασφαλείας, για την περίπτωση απώλειας. Όλες οι συναλλαγές πραγματοποιούνται δημόσια και με διαφάνεια. Επομένως, είναι διαθέσιμο το ιστορικό όλων των συναλλαγών που έχουν πραγματοποιηθεί. Ένα από τα πιο σημαντικά χαρακτηριστικά όμως του δικτύου bitcoin, είναι η αποκεντρωμένη φύση του. Δεν απαιτείται καμία κεντρική εξουσία ή αρχή ελέγχου. Η εμφάνιση πληθωριστικών τάσεων αντιμετωπίζεται με τη θέσπιση συγκεκριμένου αριθμού bitcoin που μπορούν να εξορυχθούν, αλλά και με την εκθετική αύξηση της πολυπλοκότητας στη διαδικασία εξόρυξης. Όλες οι συναλλαγές με bitcoins είναι μη αναιρέσιμες προσφέροντας έτσι επιπρόσθετη ασφάλεια έναντι κακόβουλων ενεργειών. Τέλος, οι συναλλαγές είναι ψευδώνυμες και όχι ανώνυμες. Μπορεί κανείς να αποκρύψει τα προσωπικά του στοιχεία από τις συναλλαγές αλλά ενδεχομένως να μπορεί να εξαχθεί έμμεσα η ταυτότητα του από τα συμπληρωματικά στοιχεία. Συνεπώς, δεν ενδείκνυται οποιαδήποτε χρήση bitcoins για παράνομες συναλλαγές, καθώς το ίχνος των συναλλαγών όχι μόνο δεν διαγράφεται με το πέρασμα του χρόνου, αλλά παραμένει προσβάσιμο από όλους, για πάντα. Αρκετοί είναι βέβαια, και οι κίνδυνοι που συνοδεύουν το νόμισμα του bitcoin. Απώλεια του ιδιωτικού κλειδιού ισοδυναμεί με απώλεια όλου του χρηματικού ποσού που αντιστοιχεί σε αυτό. Καθώς δεν υπάρχει κάποια κεντρική αρχή για να παρεμβαίνει στις διακυμάνσεις προσφοράς και ζήτησης, το bitcoin είναι επιρρεπές σε μεγάλες διακυμάνσεις της ισοτιμίας. Το σχετικά μικρό βάθος της αγοράς και η ταχύτητα με την οποία πραγματοποιούνται οι συναλλαγές και άρα η αμεσότητα στις δράσεις και αντιδράσεις ζήτησης και προσφοράς, είναι παράγοντες που ενισχύουν το φαινόμενο της διακύμανσης της ισοτιμίας. Επίσης, λόγω του νεαρού της ηλικίας του νομίσματος, υφίσταται,ακόμα, ένα ασαφές νομικό πλαίσιο, με μεγάλες διαφοροποιήσεις από χώρα σε χώρα. Χώρες όπως η Γερμανία και η Ολλανδία έχουν αποδεχτεί τη χρήση τους και την απουσία κρατικής παρέμβασης, οι ΗΠΑ προσπαθούν να αποτρέψουν κακόβουλες χρήσεις του νομίσματος, ενώ η Ισλανδία έχει απαγορεύσει την αγορά bitcoin. Ακόμα, καθώς το σύστημα είναι μόλις τεσσάρων χρόνων παρουσιάζει αδυναμίες και τρωτά σημεία. Αρκετές επιτυχημένες επιθέσεις κακόβουλου λογισμικού κατέδειξαν κάποια από αυτά τα κενά ασφαλείας, τα οποία πιθανό να μην έχουν προβλεφθεί, και καθώς ο αριθμός των χρηστών αυξάνεται, ίσως έρθουν και άλλα στην επιφάνεια. Τέλος, δεδομένου ότι η εξόρυξη αποτελεί μια διαδικασία με εκθετικά αυξανόμενη δυσκολία, το αποτέλεσμα είναι η υψηλή κατανάλωση ενέργειας αλλά και ο αποκλεισμός από τη διαδικασία παραγωγής ατόμων που δεν έχουν εξοικείωση ή πρόσβαση σε κατάλληλο εξοπλισμό.[7] 1.6 Σημαντικές κρυπτό-ισοτιμίες Εκτός από τα bitcoins, διαδεδομένη κρυπτό-ισοτιμία αποτελεί και το Litecoin. To Litecoin κατασκευάστηκε ως βελτίωση και πιθανός αντικαταστάτης του bitcoin, με κάποιες βελτιώσεις στην ταχύτητα επιβεβαίωσης συναλλαγών και στον τρόπο εξόρυξης. Αποτέλεσε βάση για τη δημιουργία πολλών νέων κρυπτό-ισοτιμιών. Ακολουθεί το Peercoin που αν και μοιάζει αρκετά με το bitcoin, είναι σχεδιασμένο έτσι ώστε να αυξάνεται κάθε χρόνο κατά 1% το πλήθος των νομισμάτων. Έκπληξη έχει προκαλέσει τον τελευταίο καιρό η κρυπτόισοτιμία Dogecoin. Αν και μόλις 4 μηνών αποτελεί το νόμισμα της διαδικτυακής κοινότητας Reddit. Βασισμένο στο Litecoin οι χρήστες έχουν πραγματοποιήσει σημαντικές χορηγίες (Nascar 2014, Ολυμπιακοί αγώνες Σότσι 2014). Τέλος, ιδιαίτερης αναφοράς χρήζει το Auroracoin, που κατασκευάστηκε για να βοηθήσει την οικονομία της Ισλανδίας να ξεπεράσει την οικονομική κρίση. 3

2. Προφίλ Ελληνικών Επιχειρήσεων 2.1 Σχέση Ελληνικών Επιχειρήσεων και Τεχνολογίας Η ανάλυση του τεχνολογικού προφίλ των ελληνικών επιχειρήσεων αρχίζει με την παράθεση στατιστικών στοιχείων που μας βοηθούν να καταλάβουμε το επίπεδο στο οποίο είναι εξοικειωμένες τόσο οι ίδιες οι επιχειρήσεις όσο και τα στελέχη τους με τις νέες τεχνολογίες. Το μεγαλύτερο μέρος αυτών των στοιχείων αφορά την εξοικείωση με το Internet καθώς το bitcoin είναι ένα προϊόν που αδυνατεί να λειτουργήσει χωρίς την παρουσία του. Σύμφωνα με στοιχεία της Κοινωνίας της Πληροφορίας ΑΕ (ΚτΠ ΑΕ)[2], το 91% των ελληνικών επιχειρήσεων έχει πρόσβαση στο διαδίκτυο, το 25% έχει λογαριασμό σε ένα τουλάχιστον μέσο κοινωνικής δικτύωσης ενώ το 25% παρέχει στους εργαζόμενούς του φορητές συσκευές με δυνατότητα σύνδεσης στο διαδίκτυο. Επιπλέον το 70% των ερωτηθέντων επιχειρήσεων δήλωσε ότι συναλλάσσεται ηλεκτρονικά με το Δημόσιο και το 61% έχει δική του ιστοσελίδα. Αυτά τα στοιχεία φαίνονται αρκετά ενθαρρυντικά καθώς μεγάλο μέρος των επιχειρήσεων φαίνεται να γνωρίζει τα πλεονεκτήματα της διαδικτυακής παρουσίας και να τα αξιοποιεί. Τα νούμερα ωστόσο αυτά απλά αντανακλούν το περιορισμό της αξιοποίησης του διαδικτύου στο να υποστηρίζει την online παρουσία και διαφήμισή τους. Συγκεκριμένα, μόλις το 6,1% των ελληνικών επιχειρήσεων δέχτηκαν παραγγελίες online, γεγονός που αντιστοιχούσε στο 7,5% του συνολικού τους τζίρου. Αξίζει να σημειωθεί ότι το 40% των επιχειρήσεων που δέχθηκαν online παραγγελίες ανήκουν στο κλάδο των ξενοδοχείων-εστίασης,τομέας που έχει έντονο εξωστρεφή χαρακτήρα και συναλλάσσεται περισσότερο με αλλοδαπούς πελάτες. Επίσης το 84,3% των επιχειρήσεων δέχτηκαν τις ηλεκτρονικές παραγγελίες από την Ελλάδα, το 57% από άλλες χώρες της ΕΕ και το 26% από λοιπές χώρες του κόσμου. Από την άλλη πλευρά το 12,5% του συνόλου των επιχειρήσεων έκαναν παραγγελίες online εκ των οποίων το 24% ανήκουν στο κλάδο των επιστημονικών -επαγγελματικών -τεχνικών δραστηριοτήτων. Επιπρόσθετα, το 8,7%(του συνόλου) πραγματοποίησαν τουλάχιστον το 1% των αγορών τους ηλεκτρονικά. Ένας άλλος τομέας που αναδύεται στο internet είναι το E-learning. Το 8% των επιχειρήσεων χρησιμοποιούν το διαδίκτυο για την εκπαίδευση των στελεχών τους με τις περισσότερες από αυτές να ανήκουν στο κλάδο των χρηματοοικονομικών και των ασφαλίσεων. Τέλος, το 37% δήλωσε ότι έκανε επενδύσεις σε νέες τεχνολογίες με τις επιχειρήσεις ενημέρωσης -επικοινωνίας να κατέχουν τα ηνία με ποσοστό 65%. Σε ότι αφορά τα λογισμικά των επιχειρήσεων, το 14% από αυτές χρησιμοποιούν συστήματα τύπου CRM για τη διαχείριση των σχέσεων τους με τους πελάτες τους, ενώ η χρήση των συστημάτων EDI είναι ακόμα περιορισμένη. Ειδικότερα, το 1,3% των επιχειρήσεων έχουν γίνει αποδέκτες ηλεκτρονικών παραγγελιών μέσω EDI ενώ το 12,5% έχουν κάνει μια αντίστοιχη παραγγελία. Η εξοικείωση των στελεχών των επιχειρήσεων παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στο τεχνολογικό προφίλ των επιχειρήσεων. Από την ίδια έρευνα φαίνεται ότι το 56,5% των υπαλλήλων χρησιμοποιεί τον Η/Υ για την διεκπεραίωση καθηκόντων τουλάχιστον 1 φορά την εβδομάδα ενώ το 32,4% χρησιμοποιεί για την ίδια εργασία Η/Υ με σύνδεση στο διαδίκτυο. 2.2 Ασφάλεια των Συστημάτων Ένα από τα πιο σημαντικά θέματα στην χρήση των νέων τεχνολογιών είναι η ασφάλεια των συστημάτων ηλεκτρονικού εμπορίου. Η έρευνα της ΚτΠ ΑΕ δείχνει ότι το 19% των επιχειρήσεων έχει αντιμετωπίσει προβλήματα ασφαλείας με το διαδίκτυο κάτι που φαίνεται να συμφωνεί με τα πρόσφατα ευρήματα έρευνας της Kaspersky Lab [8]. Σύμφωνα με την έρευνα αυτή το 87% των επιχειρήσεων έχουν αντιμετωπίσει εσωτερικό περιστατικό ασφαλείας. Για την αντιμετώπισή τους οι επιχειρήσεις έχουν κατά ποσοστό 55% δομές δικτύου για διαχωρισμό των κρισίμων δικτύων και κατά 54% διαφορετικά επίπεδα προνομίων πρόσβασης. Γενικά, για την αντιμετώπιση των προβλημάτων ασφαλείας λιγότερες από τις μισές επιχειρήσεις έχουν λύσεις ελέγχου εφαρμογών anti-malware για φορητές συσκευές, 23% έχουν λύσεις διαχείρισης των 4

φορητών συσκευών της επιχείρησης ενώ μόλις το 33% χρησιμοποιεί τεχνικές κρυπτογράφησης για τις αφαιρούμενες συσκευές. Σε επίπεδο στελεχών, το 17% των επιχειρήσεων έχουν ξεκάθαρες πολιτικές κυρώσεων έναντι των στελεχών που παραβιάζουν τους εσωτερικούς κανονισμούς αλλά από την άλλη το 38% δηλώνουν ότι το προσωπικό τους δίνει την πρέπουσα σημασία στις πολιτικές ασφαλείας για τις νέες τεχνολογίες. 2.3 Αξιολόγηση των Ελληνικών Συστημάτων Ηλεκτρονικού Εμπορίου Τα συστήματα ηλεκτρονικού εμπορίου σύμφωνα με τους Stefani και Xenos [4] διαχωρίζονται σε 2 κατηγορίες ανάλογα με το ποιος είναι ο πελάτης: (α) τα συστήματα πώλησης από επιχείρηση σε επιχείρηση (bussiness to bussiness, BtoB) και (β) από επιχείρηση στον καταναλωτή (bussiness to consumer, BtoC). Η μελέτη επικεντρώνεται στη δεύτερη κατηγορία καθώς οι κύριοι κάτοχοι bitcoins είναι ιδιώτες και όχι επιχειρήσεις. Παράλληλα, η αξιολόγηση των συστημάτων επικεντρώνεται στην ευχρηστία τους και στην ικανοποίηση του τελικού χρήστη. Τα χαρακτηριστικά που εξετάζονται χωρίζονται σε 2 κατηγορίες: (α) τα τεχνικά χαρακτηριστικά ( χρόνος που χρειάζεται για ανέβασμα αρχείων στο σύστημα, τρόποι πληρωμής, παράδοση του προϊόντος στο καταναλωτή ) και (β) τα δομικά χαρακτηριστικά (ύπαρξη μηχανής αναζήτησης, τρόπος παρουσίασης προϊόντων, πολυγλωσσία, παρουσίαση της εταιρίας ). Α. Τεχνικά Χαρακτηριστικά Η εξέταση των τεχνικών χαρακτηριστικών αρχίζει με το χρόνο που απαιτείται για να ανέβει ένα αρχείο στο σύστημα. Το 82% των ελληνικών συστημάτων απαιτούν από 0 έως 30 δευτερόλεπτα για αυτή τη διαδικασία ενώ το 18% χρειάζεται περισσότερο. Η ταχύτητα των συστημάτων είναι πολύ θετικό στοιχείο καθώς δείχνει την τεχνολογική πρόοδο στον τομέα του γρήγορου internet. Οι τρόποι πληρωμής είναι μοιρασμένοι καθώς οι συναλλαγές διεκπεραιώνονται κατά 33% με πιστωτική κάρτα, κατά 29% με αντικαταβολή ενώ το 38% προτείνουν την αγορά από το πραγματικό κατάστημα. Η δυσπιστία αυτή των Ελλήνων προς τις πληρωμές με πιστωτικές κάρτες (που είναι ότι πιο κοντινό σε σχέση με το τρόπο πληρωμής του bitcoin) έρχεται σε πλήρη αντίθεση με τα υψηλά ποσοστά (85%) χρήσης πιστωτικών καρτών για ηλεκτρονικές αγορές στο εξωτερικό. Τέλος, η μέθοδος του courier χρησιμοποιείται κατά 70% από τις ελληνικές επιχειρήσεις για την παράδοση των προϊόντων τους. Αξίζει να σημειωθεί ότι καμιά ελληνική εταιρία δεν διακινεί το προϊόν της μέσω του internet. Β. Δομικά Χαρακτηριστικά Η μηχανή αναζήτησης που υπάρχει στα περισσότερα ελληνικά συστήματα δεν επιτρέπει τη χρήση σύνθετης αναζήτησης από τον τελικό χρήστη. Η παρουσίαση των προϊόντων γίνεται κατά κυρίως μέσω της προβολής εικόνων (με zoom ή χωρίς), και λιγότερο με το 3D animation, το video και τον ήχο σε ποσοστά εφάμιλλα των διεθνών ηλεκτρονικών συστημάτων. Ανάλογη αντιστοιχία υπάρχει και στα ποσοστά παρουσίαση του εταιρικού προφίλ. Το τελευταίο χαρακτηριστικό που εξετάζεται και αποτελεί το κύριο μειονέκτημα των ελληνικών συστημάτων ηλεκτρονικού εμπορίου είναι η πολυγλωσσία. Συγκεκριμένα, το 90% των ελληνικών επιχειρήσεων δεν προσφέρουν τη δυνατότητα πρόσβασης σε άλλη γλώσσα πλην της ελληνικής στο σύστημα τους. Αυτό δείχνει την εσωστρέφεια των ελληνικών επιχειρήσεων και τη προδιάθεση που έχουν να απευθυνθούν μόνο σε Έλληνες πελάτες. 2.4 Εξωστρέφεια Ελληνικών Επιχειρήσεων Εφόσον αναφερθήκαμε στον εσωστρεφή προσανατολισμό των επιχειρήσεων, θεωρείται σκόπιμο να παρατεθούν ορισμένα στοιχεία για το προφίλ των ελληνικών επιχειρήσεων που πραγματοποιούν εξαγωγές. Το 60% των ερωτηθέντων επιχειρήσεων ανήκουν (σύμφωνα με τα κριτήρια του προσωπικού και του κύκλου εργασιών) στη κατηγορία των μικρομεσαίων. Οι μισές από αυτές έχουν ως έδρα την Αττική. Η Μακεδονία, η Στερεά Ελλάδα και η Πελοπόννησος ακολουθούν με ποσοστό 5% κάθε μία. Ο κλάδος που κυριαρχεί στις εξαγωγικές δραστηριότητες είναι αυτός των Τροφίμων με ποσοστό 30%, ενώ τα Μηχανήματα- Εξοπλισμοί ακολουθούν με 10%. 5

2.5 Συμπερασματικά για τις Ελληνικές Επιχειρήσεις Για να υπάρξει μια κερδοφόρα προσέγγιση του θέματος, πρέπει να πληρούνται 2 προϋποθέσεις: (α) υψηλές τεχνολογικές υποδομές, και (β) εξαγωγικές βλέψεις. Οι ελληνικές επιχειρήσεις έχουν το τεχνολογικό υπόβαθρο και το προσωπικό με την κατάλληλη τεχνογνωσία ώστε να υποστηρίξουν την υιοθέτηση μιας ψηφιακής ισοτιμίας στις συναλλαγές τους. Το μεγαλύτερο πρόβλημα σε αυτό το εγχείρημα είναι η εσωστρέφεια που δείχνουν και η τάση να απευθύνονται αποκλειστικά στο ελληνικό κοινό, τη στιγμή που η συντριπτική πλειοψηφία των ιδιωτών που είναι κάτοχοι bitcoin βρίσκονται στο εξωτερικό. Παρά τη γενική αυξητική τάση των εξαγωγών τα τελευταία χρόνια, η έλλειψη ελληνικής αγοράς διαδικτυακών προϊόντων (πχ λογισμικού), κλάδος στον οποίο πρωτοεμφανίστηκαν οι συναλλαγές με bitcoin, αποτελεί ανασταλτικό παράγοντα σε αυτή τη προσπάθεια. 3. Μοντέλο Πρόβλεψης Ισοτιμίας Στο τρίτο μέρος της εργασίας γίνεται προσπάθεια να σχεδιαστεί ένα μοντέλο πρόβλεψης για την ισοτιμία μεταξύ bitcoin και ευρώ για να προσεγγιστεί η περαιτέρω εξέλιξη του φαινομένου. Το μοντέλο βασίζεται στον ακόλουθο κανόνα ενημέρωσης: o ~ Β. Ε. x t + 1 = B. E. x t P / P (1) όπου το B. E. x(t ) αναφέρεται στην ισοτιμία bitcoin -ευρώ σε μια ορισμένη χρονική στιγμή, ενώ τα P ~ και o P στους δείκτες τιμών καταναλωτή του ευρώ και του bitcoin αντίστοιχα. Ο δείκτης τιμών για το ευρώ πηγάζει από στατιστικά δεδομένα για τον HICP ( Harmonised Index of Consumer Prices, overall index), ενώ ο δείκτης τιμών για το bitcoin αποτελεί τη προσαρμογή του παραπάνω δείκτη στις μεταβολές της αξίας του bitcoin αναφορικά με το ευρώ [11]. Εικόνα 1: Ισοτιμία BTC/ σε μελλοντικές στιγμές Στο παραπάνω διάγραμμα γίνεται μια προσπάθεια να αποτυπωθεί η εξέλιξη της ισοτιμίας bitcoin/ ευρώ σε μελλοντικές στιγμές. Η ισοτιμία διαγράφει μια ανοδική πορεία αρχικά ενώ στη συνέχεια μειώνεται και ομαλοποιείται στα χαμηλότερα επίπεδα. Τα αριθμητικά δεδομένα για το bitcoin και το ευρώ αντλήθηκαν από το γερμανικό ανταλλακτήριο (bitcoin.de) και την Eυρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα αντίστοιχα [12][14]. Βέβαια, η προσπάθεια αυτή δεν εγγυάται μια πλήρως αξιόπιστη πρόβλεψη αφού αποτελεί μια πολύ πρώιμη προσπάθεια προς την κατεύθυνση αυτή. Στα άμεσα σχέδια επέκτασης της εργασίας αυτής περιλαμβάνεται μια πιο άρτια σύνθεση της ομάδας με μέλη από την Ελλάδα και/ή το εξωτερικό προκειμένου να επιτευχθεί ένα κανόνας που θα περιγράφει αυτήν την εξέλιξη με τρόπο ικανοποιητικό και αξιόπιστο. Ένα φαινόμενο τύπου φούσκας παραμένει εξαιρετικά πιθανό λόγω της μεγάλης υπεραξίας που έχει δημιουργήσει το bitcoin. Παρόλα αυτά η συνεχόμενη πτώση της τιμής και η μείωση της μεταβλητότητάς του θα έχει ως αποτέλεσμα να σταματήσουν οι επενδυτές και οι αγορές να το θεωρούν αποκλειστικά κερδοσκοπικό προϊόν και να αρχίσουν να το χρησιμοποιούν ως συναλλακτικό μέσο με την ίδια εγκυρότητα και αξιοπιστία που χρησιμοποιούν και τα συμβατικά νομίσματα. 6

4. Συμπέρασμα Το bitcoin και γενικά το σύστημα των κρυπτό-ισοτιμιών φαίνεται ότι αποτελεί μια καινοτόμο και διαφοροποιημένη προσέγγιση του παγκόσμιου οικονομικού συστήματος. Τα θετικά που παρέχει η χρήση του δικτύου bitcoin για τις συναλλαγές υπερτερούν των κινδύνων που επιφυλάσσει η όλη διαδικασία σε αυτά τα πρώιμα στάδια της ανάπτυξής του. Οι ελληνικές επιχειρήσεις, παρότι έχουν την απαραίτητη τεχνογνωσία και το κατάλληλα εκπαιδευμένο προσωπικό, δεν έχουν καταφέρει να στρέψουν τον εμπορικό τους προσανατολισμό προς την παγκόσμια αγορά. Με την υιοθέτηση του bitcoin ως μέσου συναλλαγών, οι επιχειρήσεις έχουν φορολογικά πλεονεκτήματα, αποκτούν πρόσβαση σε αγορές με μεγάλο αριθμό δυνητικών πελατών και γίνονται μέλη μιας παγκόσμιας κοινότητας οικονομικών συμφερόντων. Μελλοντικές έρευνες πάνω στο θέμα μπορούν να επικεντρωθούν στην ανάπτυξη ενός πιο ακριβούς μοντέλου πρόβλεψης της ισοτιμίας και στην ανάδειξη των διαφορών μεταξύ των διαφόρων κρυπτό-ισοτιμιών. Βιβλιογραφικές Αναφορές [1] Α. Αζαρία.(2010) "Εξαγωγικό εμπόριο και εξαγωγικό μάρκετινγκ με τη χρήση του διαδικτύου από τις ελληνικές μικρομεσαίες επιχειρήσεις." (Διδ. Διατριβή, Πανεπιστήμιο Μακεδονίας). [2] Κοινωνία της Πληροφορίας ΑΕ, Έρευνα για τις Νέες Τεχνολογίες στις Επιχειρήσεις, http://icteval.ktpae.gr/stats/delivery/ (τελευταία ανάκτηση 4/5/2014) [3] Κ. Σφακιανάκης (2009) "Μέτρηση και στατιστική ανάλυση της διαδικτυακής οικονομίας στην Ελλάδα: ανάπτυξη βασειακού εργαλείου ταξινόμησης." (Διδ. Διατριβή, Πανεπιστήμιο Μακεδονίας). [4] A. Stefani & M. Xenos (2003). Greek vs. International E-commerce Systems: An Evaluation based on User-centered Characteristics. In Proceedings the 9 th Panhellenic Conference in Informatics, PCI 2003. [5] A. Vance (2013). "2014 Outlook: Bitcoin Mining Chips, a High-Tech Arms Race". (http://www.businessweek.com/articles/2013-11-14/2014-outlook-bitcoin-mining-chips-a-high-tech-armsrace ) Businessweek. Retrieved 24 November 2013. [6] G. Karame, E. Androulaki & S. Capkun (2012). Two Bitcoins at the Price of One? Double- Spending Attacks on Fast Payments in Bitcoin. IACR Cryptology eprint Archive, 2012, 248. [7] J.Brito, & A. Castillo, A. (2013). Bitcoin: A Primer for Policymakers. Mercatus Center: Geroge Mason University. (http://mercatus. org/sites/default/files/brito_bitcoinprimer_ embargoed.pdf). [8] Kaspersky lab. (2013). Global Corporate IT Security Risks: 2013 (http://media.kaspersky.com/en/businesssecurity/kaspersky_global_it_security_risks_survey_report_eng_final.pdf ) (τελευταία ανάκτηση 4/5/2014) [9] S.Barber, X.Boyen, E.Shi, & E.Uzun. (2012). Bitter to better how to make bitcoin a better currency. In Financial Cryptography and Data Security (pp. 399-414). Springer Berlin Heidelberg. [10] S. Nakamoto (2008). Bitcoin: A peer-to-peer electronic cash system. Consulted, 1, 2012. [11] The 'Bitcoin Consumer Price Index' Shows Massive Deflation (2013), from http://www.businessweek.com/articles/2013-12-12/the-bitcoin-consumer-price-index-showsmassive-deflation Retrieved 5/5/2014 [12] www.bitcoin.de [13] www.bitlegal.io [14] www.ecb.europa.eu 7