ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗΣ ΑΠΟΔΟΣΗΣ ΠΡΑΚΤΙΚΟΣ ΟΔΗΓΟΣ

ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗΣ ΑΠΟΔΟΣΗΣ ΠΡΑΚΤΙΚΟΣ ΟΔΗΓΟΣ Με τη συγχρηματοδότηση του προγράμματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης "Ορίζων 2020" Αρ. συμβολαίου: 649772

ΤΙΤΛΟΣ Συμβάσεις Ενεργειακής Απόδοσης Πρακτικός οδηγός ΕΚΔΟΣΗ Έκδοση 1 Απρίλιος 2016 ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ Jose Daniel Fasolino, Creara Rodrigo Morell, Creara Alberto Burgui, Creara ΕΚΔΟΤΗΣ Paolo Michele Sonvilla, Creara ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗ - ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ Σταυρούλα Τουρνάκη, Μαρία Φράγκου, Ελένη Φαρμάκη Εργαστήριο Ανανεώσιμων και Βιώσιμων Ενεργειακών Συστημάτων Σχολή Μηχανικών Περιβάλλοντος, Πολυτεχνείο Κρήτης ΝΟΜΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ: Την αποκλειστική ευθύνη για το περιεχόμενο αυτής της δημοσίευσης φέρουν οι συντάκτες του. Οι απόψεις που εκφράζονται στην παρούσα έκδοση δεν απηχούν κατ ανάγκη τις απόψεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το EASME δεν αναλαμβάνουν οποιαδήποτε ευθύνη όσον αφορά τη χρήση ή την όποια βλάβη μπορεί να προκύψει ως αποτέλεσμα της χρήσης των πληροφοριών που περιλαμβάνονται σε αυτήν. Επιτρέπεται η αναπαραγωγή κατόπιν εγκρίσεως και υπό την προϋπόθεση ότι αναφέρεται η πηγή.

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗΣ ΑΠΟΔΟΣΗΣ: ΠΡΑΚΤΙΚΟΣ ΟΔΗΓΟΣ 4 Τι είναι οι Συμβάσεις Ενεργειακής Απόδοσης (Energy Performance Contracting) 4 Διαμεσολαβητές ΣΕΑ (EPC facilitators) 5 Πάροχοι ΣΕΑ / Επιχειρήσεις Ενεργειακών Υπηρεσιών (EPC providers) 5 Πλεονεκτήματα για τον δικαιούχο από την εφαρμογή ΣΕΑ 6 Τύποι Συμβάσεων Ενεργειακής Απόδοσης 8 Σύμβαση Εγγυημένης Απόδοσης 8 Σύμβαση Διαμοιραζόμενου οφέλους 9 Σύμβαση Μεταβλητής Διάρκειας 10 Στάδια υλοποίησης μιας ΣΕΑ 11 A - Προσδιορισμός έργου 11 B - Προκαταρκτική αξιολόγηση των παραμέτρων του έργου 12 Γ - Διαδικασία επιλογής παρόχου και ανάθεσης σύμβασης 12 Δ - Υπογραφή Σύμβασης και υλοποίηση των μέτρων 13 Ε - Λειτουργία 14 Ενδεικτικό χρονοδιάγραμμα υλοποίησης μιας ΣΕΑ 15 ΧΡΗΣΙΜΕΣ ΠΗΓΕΣ 16 3

ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗΣ ΑΠΟΔΟΣΗΣ ΠΡΑΚΤΙΚΟΣ ΟΔΗΓΟΣ Τι είναι οι Συμβάσεις Ενεργειακής Απόδοσης (Energy Performance Contracting) H Σύμβαση Ενεργειακής Απόδοσης (ΣΕΑ) είναι μια συμβατική συμφωνία μεταξύ του δικαιούχου και του παρόχου ενεργειακών υπηρεσιών για εφαρμογή μέτρων βελτίωσης της ενεργειακής αποδοτικότητας, η οποία επαληθεύεται και παρακολουθείται καθ όλη τη διάρκεια ισχύος της. Στο πλαίσιο της σύμβασης πραγματοποιούνται πληρωμές για τις επενδύσεις (έργο, προμήθεια ή υπηρεσία) που πραγματοποιούνται, οι οποίες συνδέονται με ένα συμβατικώς συμφωνούμενο επίπεδο βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης ή με άλλο συμφωνηθέν κριτήριο ενεργειακής απόδοσης, όπως η εξοικονόμηση χρημάτων 1. Η βασική αρχή μιας ΣΕΑ είναι ότι επιτρέπει την χρηματοδότηση μέτρων ενεργειακής απόδοσης μέσω προβλεπόμενων μειώσεων του ενεργειακού κόστους. Καθώς οι επενδύσεις εξοφλούνται άμεσα από την εξοικονόμηση κόστους, δεν υπάρχει ανάγκη κεφαλαίου κίνησης από την πλευρά του δικαιούχου. Η ΣΕΑ παρέχει την δυνατότητα βελτίωσης των υποδομών σε οργανισμούς/επιχειρήσεις χωρίς να χρειάζεται να έχουν τεχνικές γνώσεις, δεξιότητες ενεργειακής διαχείρισης και αρχικό κεφάλαιο. Αποτελεί συγχώνευση τριών ειδών συμβάσεων σε μία: σύμβαση για εργασίες ανακαίνισης, σύμβαση πίστωσης και σύμβαση παροχής υπηρεσιών. Οι οργανισμοί/επιχειρήσεις που επιθυμούν να βελτιώσουν την ενεργειακή τους απόδοση και να μειώσουν το κόστος ενέργειας τους, μπορούν να αναζητήσουν την βοήθεια και υποστήριξη συμβούλων, προμηθευτών εξοπλισμού ή παρόχων ενεργειακών υπηρεσιών. Και οι δύο πλευρές έχουν κοινό ενδιαφέρον για συνεργασία, καθώς και οι δύο επωφελούνται από την επίτευξη εξοικονόμησης. 1 Ν. 4342/2015 Συνταξιοδοτικές ρυθμίσεις, ενσωμάτωση στο Ελληνικό Δίκαιο της Οδηγίας 2012/27/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 25ης Οκτωβρίου 2012 «Για την ενεργειακή απόδοση, την τροποποίηση των Οδηγιών 2009/125/ΕΚ και 2010/30/ΕΕ και την κατάργηση των Οδηγιών 2004/8/ΕΚ και 2006/32/ΕΚ», όπως τροποποιήθηκε από την Οδηγία 2013/12/ΕΕ του Συμβουλίου της 13ης Μαΐου 2013 «Για την προσαρμογή της Οδηγίας 2012/27/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την ενεργειακή απόδοση, λόγω της προσχώρησης της Δημοκρατίας της Κροατίας» και άλλες διατάξεις. 4

Διαμεσολαβητές ΣΕΑ (EPC facilitators) Οι οργανισμοί/επιχειρήσεις που ενδιαφέρονται να υλοποιήσουν ένα έργο ενεργειακής απόδοσης, μπορούν να ξεκινήσουν αναθέτοντας σε ένα ενεργειακό σύμβουλο (διαμεσολαβητή ΣΕΑ) τον εντοπισμό ευκαιριών εξοικονόμησης ενέργειας, που μπορεί να περιλαμβάνουν από πρακτικές για την καλύτερη λειτουργία μέχρι επενδύσεις σε εξοπλισμό σύγχρονης τεχνολογίας. Οι Διαμεσολαβητές ΣΕΑ είναι συνήθως συμβουλευτικές εταιρείες σε ενεργειακά θέματα, οι οποίες βοηθούν στην προετοιμασία και επιτυχή υλοποίηση του έργου για λογαριασμό του δικαιούχου, λόγω της εμπειρίας που έχουν στο σχεδιασμό και υλοποίηση ενεργειακών έργων. Οι διαμεσολαβητές ΣΕΑ μπορούν για τον δικαιούχο για το έργο - να αντιμετωπίσουν τις ανησυχίες του δικαιούχου - να εντοπίσουν γρήγορα τα πιο κατάλληλα και αποτελεσματικά μέτρα και τις ευκαιρίες για ΣΕΑ - να αναπτύξουν μακροχρόνια σχέδια εφαρμογής ΣΕΑ - να εκτιμήσουν τους κινδύνους, τα εμπόδια, τα πλεονεκτήματα και τις δυνατότητες κάθε μέτρου, λόγω της εμπειρία τους Σχήμα 1 Συμβολή διαμεσολαβητών ΣΕΑ στην οικοδόμηση εμπιστοσύνης για έργα ΣΕΑ Η τεχνική υποστήριξη και εξειδίκευση που παρέχει ο διαμεσολαβητής ΣΕΑ δημιουργεί τις προϋποθέσεις για ένα επιτυχημένο έργο, ενισχύοντας παράλληλα την εμπιστοσύνη για τα αναμενόμενα αποτελέσματα. Πάροχοι ΣΕΑ / Επιχειρήσεις Ενεργειακών Υπηρεσιών (EPC providers) Ο πάροχος ΣΕΑ παρέχει ενεργειακές υπηρεσίες ή/και άλλα μέτρα βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης στις εγκαταστάσεις/κτίρια του δικαιούχου και στο πλαίσιο αυτό, αναλαμβάνει κάποιον οικονομικό κίνδυνο. Είναι υπεύθυνος για την ορθή εφαρμογή των μέτρων ενεργειακής απόδοσης, αναλαμβάνει τον λειτουργικό κίνδυνο, ενώ εγγυάται τα εκτιμώμενα αποτελέσματα και το συνολικό κόστος των υπηρεσιών καθ' όλη τη διάρκεια της σύμβασης. Ο πάροχος ΣΕΑ προσφέρει επίσης εκπαίδευση στον δικαιούχο και το προσωπικό του, ώστε να επιτευχθεί η μέγιστη εξοικονόμηση από τα μέτρα που εφαρμόστηκαν. 5

Έργο ενεργειακής απόδοσης Οικονομικό όφελος από την εξοικονόμηση ενέργειας Έσοδα που χρηματοδοτούν το έργο Έργο ΑΠΕ Παραγωγή ενέργειας Έσοδα που χρηματοδοτούν το έργο Σχήμα 2 Πως λειτουργεί μια ΣΕΑ Η ΣΕΑ απαλλάσσει τον δικαιούχο από τον κίνδυνο μειωμένης απόδοσης ή και τον οικονομικό κίνδυνο του έργου τον οποίο αναλαμβάνει ο πάροχος ΣΕΑ με βάση την εγγυημένη απόδοση. Η αμοιβή για τις υπηρεσίες του παρόχου ΣΕΑ βασίζεται (συνολικά ή εν μέρει) στην επίτευξη της βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης και στην τήρηση των λοιπών συμφωνούμενων κριτηρίων επίδοσης. Ο κύριος δείκτης μέτρησης της απόδοσης είναι η εξοικονόμηση ενέργειας που επιτυγχάνεται από την εφαρμογή των μέτρων. Πλεονεκτήματα για τον δικαιούχο από την εφαρμογή ΣΕΑ Μία ΣΕΑ προσφέρει στον δικαιούχο την ευκαιρία να αυξήσει σημαντικά την ενεργειακή του απόδοση. Η αυξημένη ενεργειακή απόδοση δεν σημαίνει μόνο μείωση του κόστους ενέργειας, αλλά έχει και μια σειρά από άλλα οφέλη για τον οργανισμό/επιχείρηση, όπως φαίνεται στο Σχήμα 3 και στον Πίνακα 1. Ενεργειακή ασφάλεια Διαθέσιμο εισόδημα Εξοικονόμηση ενέργειας Βελτίωση Ενεργειακής Απόδοσης Περιβαλλοντική υπευθυνότητα Αύξηση παραγωγικότητας Αύξηση αξίας ακίνητης περιουσίας Σχήμα 3 Οφέλη από τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης σε ένα οργανισμό/επιχείρηση 6

Πίνακας 1 Οφέλη από τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης σε ένα οργανισμό/επιχείρηση (Πηγή www.nezeh.eu) ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΑΝΕΣΗ ΕΙΚΟΝΑ ΠΡΟΣΤΙΘΕΜΕΝΗ ΑΞΙΑ Εξοικονόμηση ενέργειας Μείωση του λειτουργικού σας κόστους. Μεγαλύτερη αυτονομία στην ενέργεια. Δυνατότητα πρόσβασης σε ευκαιρίες χρηματοδότησης. Βελτίωση των συνθηκών εσωτερικού περιβάλλοντος, για τους εργαζομένους και για τους πελάτες, με συνεπακόλουθη αύξηση της παραγωγικότητας της επιχείρησης. Σύνδεση της εικόνας της επιχείρησης με «πράσινες αξίες». Επέκταση στο περιβαλλοντικά ευαισθητοποιημένο τμήμα της αγοράς. Αύξηση ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος. Αύξηση αξίας ακινήτου Μείωση περιβαλλοντικού αποτυπώματος. Επίτευξη στόχων Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης. Ευαισθητοποίηση προσωπικού και πελατών. Παρά τα πολλαπλά οφέλη και τις μεγάλες δυνατότητες για την βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης στον τριτογενή τομέα, υπάρχουν ακόμα αρκετά εμπόδια για την υλοποίηση έργων ενεργειακής απόδοσης, όπως: Υψηλό κόστος επένδυσης Δυσκολία πρόσβασης σε χρηματοδοτικά εργαλεία Χαμηλή τεχνογνωσία σε θέματα ενεργειακής απόδοσης, η οποία δυσκολεύει τη διαδικασία λήψης αποφάσεων Έλλειψη πρότυπων επιδεικτικών έργων Έλλειψη μηχανισμών τυποποίησης και πιστοποίησης έργων και εξειδικευμένων χρηματοδοτικών εργαλείων. Η υλοποίηση ενός έργου αύξησης ενεργειακής απόδοσης μέσω ΣΕΑ μπορεί να συμβάλει στην αντιμετώπιση των εμποδίων. Τα έργα ΣΕΑ δίνουν την ευκαιρία στην επιχείρηση να υλοποιήσει μέτρα ενεργειακής απόδοσης στις εγκαταστάσεις της χωρίς να χρειαστεί να επενδύσει η ίδια σε εξοπλισμό, και με τα παρακάτω πλεονεκτήματα: > Μακροχρόνιο, εγγυημένο οικονομικό όφελος με μηδενική ή ελάχιστη επένδυση. O πάροχος ΣΕΑ εγγυάται την εξοικονόμηση ενέργειας, έχοντας ταυτοχρόνως ισχυρά κίνητρα να πετύχει την προβλεπόμενη εξοικονόμηση, ώστε να αποφύγει πιθανές κυρώσεις που προβλέπονται από τη σύμβαση. > Εγγυημένο επίπεδο άνεσης > Τα κτίρια και γενικότερα οι εγκαταστάσεις αναβαθμίζονται με σύγχρονο, αξιόπιστο και αποδοτικό ενεργειακό εξοπλισμό > Το αποτέλεσμα της εξοικονόμησης ενέργειας είναι άμεσο 7

> Μειώνεται το λειτουργικό κόστος > Παρέχεται σύστημα ενεργειακού ελέγχου > Εφαρμόζεται Πρόγραμμα Μέτρησης & Επαλήθευσης της εξοικονόμησης > Διασφαλίζεται η συνεχής συντήρηση του εξοπλισμού που εγκαταστάθηκε > Τηρούνται αρχεία των μέτρων βελτίωσης ενεργειακής απόδοσης που εφαρμόστηκαν > Μειώνονται οι εκπομπές CO 2, άρα και το περιβαλλοντικό αποτύπωμα του οργανισμού/ επιχείρησης > Ενισχύεται η εταιρική κοινωνική ευθύνη των επιχειρήσεων. Τύποι Συμβάσεων Ενεργειακής Απόδοσης Υπάρχουν δύο βασικοί τύποι συμβάσεων: Διαμοιραζόμενου Οφέλους και Εγγυημένης Απόδοσης. Οι βασικές αρχές αλλά και οι διαφορές μεταξύ τους παρουσιάζονται παρακάτω. Σύμβαση Εγγυημένης Απόδοσης Με αυτόν τον τύπο σύμβασης, ο πάροχος ΣΕΑ σχεδιάζει και υλοποιεί το έργο, και εγγυάται την εξοικονόμηση ενέργειας. Αν η εξοικονόμηση που επιτυγχάνεται μετά την υλοποίηση των παρεμβάσεων είναι χαμηλότερη από την αναμενόμενη ο πάροχος ΣΕΑ καλείται να καλύψει τη διαφορά. Συνήθως η χρηματοδότηση παρέχεται από τρίτο (XAT) απευθείας στον δικαιούχο. Ο πάροχος ΣΕΑ μπορεί ενδεχομένως να έχει ρόλο διευκόλυνσης των διαδικασιών χρηματοδότησης. Σε μια τυπική σύμβαση εγγυημένης απόδοσης, ο δικαιούχος παίρνει δάνειο για την χρηματοδότηση των απαιτούμενων επενδύσεων. Ο δικαιούχος υπογράφει σύμβαση με τον πάροχο ΣΕΑ για την υλοποίηση των εργασιών εξοικονόμησης ενέργειας. Ο πάροχος αναλαμβάνει τον κίνδυνο απόδοσης, εγγυώμενος την εξοικονόμηση ενέργειας. Ο δικαιούχος πληρώνει τον πάροχο κατά την παραλαβή της εγκατάστασης, ενδεχομένως παρακρατώντας ένα μέρος της πληρωμής μέχρι την επαλήθευση των εξοικονομήσεων. Ο δικαιούχος μπορεί επίσης να καταβάλλει στον πάροχο αμοιβή για την επαλήθευση της εξοικονόμησης σε ετήσια βάση ή/και για την συντήρηση του εξοπλισμού. Αν η εξοικονόμηση δεν είναι η αναμενόμενη, τότε ο πάροχος ΣΕΑ καταβάλλει τη διαφορά μεταξύ της επιτευχθείσας και της εγγυημένης εξοικονόμησης ενέργειας. Η εξοικονόμηση αποτιμάται με βάση μια σταθερή τιμή ενέργειας η οποία έχει συμφωνηθεί στη σύμβαση. Σε αυτό τον τύπο ΣΕΑ, ο πάροχος αναλαμβάνει τον κίνδυνο απόδοσης, ο δικαιούχος τον κίνδυνο αλλαγής της τιμής της ενέργειας που έχει συμφωνηθεί και ο χρηματοδότης αναλαμβάνει τον χρηματοπιστωτικό κίνδυνο. 8

Σύμβαση Διαμοιραζόμενου οφέλους Στην ΣΕΑ διαμοιραζόμενου οφέλους, ο πάροχος ΣΕΑ σχεδιάζει, χρηματοδοτεί και υλοποιεί το έργο, επαληθεύει την εξοικονόμηση ενέργειας και μοιράζεται ένα συμφωνηθέν ποσό της πραγματικής εξοικονόμησης ενέργειας με τον δικαιούχο κατά τη διάρκεια της καθορισμένης περιόδου παρακολούθησης. Ο πάροχος ΣΕΑ μπορεί να λάβει χρηματοδότηση απευθείας από τρίτους για να υλοποιήσει το έργο. Σε μια τυπική ΣΕΑ αυτού του τύπου, ο πάροχος ΣΕΑ χρηματοδοτεί το έργο (από δικά του κεφάλαια ή από χρηματοδότηση μέσω τρίτου). Σχήμα 4 ΣΕΑ Διαμοιραζόμενου Οφέλους Συνήθως, η διάρκεια της σύμβασης και η περίοδος του δανείου ταυτίζονται και το μερίδιο της εξοικονόμησης που λαμβάνει ο πάροχος ΣΕΑ υπερβαίνει το κόστος αποπληρωμής του δανείου. Το χρηματοπιστωτικό ίδρυμα αναλαμβάνει τον κίνδυνο μη εξυπηρέτησης του δανείου από την πλευρά του παρόχου ΣΕΑ, έτσι για τις μικρές ή μεσαίες επιχειρήσεις το κόστος της πίστωσης μπορεί να είναι αρκετά υψηλό. Αν η εξοικονόμηση ενέργειας υπολογίζεται με βάση την ισχύουσα τιμή ενέργειας, ο πάροχος αναλαμβάνει επίσης τον κίνδυνο αλλαγής των τιμών. Με βάση τα παραπάνω αυτός ο τύπος σύμβασης πιθανά να είναι πιο κατάλληλος για τις μεγάλες επιχειρήσεις παροχής ενεργειακών υπηρεσιών, με ισχυρό ισολογισμό και πρόσβαση στις αγορές κεφαλαίου. Παρά το γεγονός ότι αυτός ο τύπος σύμβασης θα μπορούσε να ορίζει ότι ο πάροχος ΣΕΑ θα εγγυάται, αντί να μοιράζεται, την εξοικονόμηση, ο πάροχος είναι πιο πιθανό να προτιμήσει το δεύτερο. Ο διαμοιρασμός του οφέλους από την εξοικονόμηση, παροτρύνει τον δικαιούχο να ελαχιστοποιήσει την κατανάλωσή του, μειώνοντας κατά συνέπεια τον κίνδυνο απόδοσης που αναλαμβάνει ο πάροχος. 9

Πίνακας 2 Σύγκριση ΣΕΑ Εγγυημένης Απόδοσης με ΣΕΑ Διαμοιραζόμενου Οφέλους ΣΕΑ Εγγυημένης Απόδοσης ΣΕΑ Διαμοιραζόμενου Οφέλους Η απόδοση σχετίζεται με την εξοικονόμηση ενέργειας που επιτυγχάνεται Η εξοικονόμηση ενέργειας είναι εγγυημένη Ο πάροχος ΣΕΑ αναλαμβάνει τον κίνδυνο απόδοσης και ο δικαιούχος τον χρηματοπιστωτικό κίνδυνο Απαιτεί οργανισμούς/εταιρείες με πιστοληπτική ικανότητα Ο πάροχος ΣΕΑ μπορεί να υλοποιήσει περισσότερα έργα χωρίς να έχει υψηλή μόχλευση Η απόδοση σχετίζεται με το οικονομικό όφελος από την εξοικονόμηση ενέργειας Η αμοιβή του παρόχου ΣΕΑ συνδέεται με τις ενεργειακές υπηρεσίες Ο πάροχος ΣΕΑ αναλαμβάνει τον κίνδυνο απόδοσης και τον χρηματοπιστωτικό κίνδυνο Εξυπηρετεί οργανισμούς/εταιρείες που δεν έχουν εύκολη πρόσβαση σε χρηματοδότηση Ευνοεί τις μεγάλες επιχειρήσεις ενεργειακών υπηρεσιών Θεωρείται πιο ολοκληρωμένη λύση Ευνοεί έργα με μικρό χρόνο αποπληρωμής Σύμβαση Μεταβλητής Διάρκειας Ένας άλλος τύπος σύμβασης είναι η Μεταβλητής Διάρκειας, όπου ο πάροχος ΣΕΑ σχεδιάζει, υλοποιεί το έργο και επαληθεύει την εξοικονόμηση ενέργειας. Αν η εξοικονόμηση είναι μικρότερη από την αναμενόμενη, η διάρκεια της σύμβασης μπορεί να παραταθεί ώστε ο πάροχος να αποπληρωθεί πλήρως. Η Σύμβαση Μεταβλητής Διάρκειας έχει παρόμοιες ρυθμίσεις με αυτές του Διαμοιραζόμενου Οφέλους, με την διαφορά ότι μειώνει τον κίνδυνο για τον πάροχο εάν η εξοικονόμηση είναι μικρότερη από την αναμενόμενη. Μια παραλλαγή αυτής της συμφωνίας είναι το «first out», όπου ο πάροχος ΣΕΑ λαμβάνει το 100% της επαληθευμένης εξοικονόμησης ενέργειας σε ετήσια βάση, έως ότου ανακτηθεί το αρχικό κεφάλαιο και επιτευχθεί το συμφωνηθέν κέρδος. Μόλις ο πάροχος εξοφληθεί πλήρως, η σύμβαση λήγει και ο ιδιοκτήτης αρχίζει να λαμβάνει ολόκληρο το οικονομικό όφελος. Το πλεονέκτημα αυτού του τύπου σύμβασης είναι ότι μειώνει το χρόνο δέσμευσης μεταξύ του δικαιούχου και του παρόχου ΣΕΑ. 10

Στάδια υλοποίησης μιας ΣΕΑ Τα βασικά στάδια υλοποίησης ενός έργου ΣΕΑ συνοψίζονται στο Σχήμα 5. Απόφαση να χρησιμοποιηθεί ΣΕΑ Υπογραφή Σύμβασης Α Β Γ Δ Ε Προσδιορισμός έργου Προκαταρκτική ανάλυση Ανάθεση σύμβασης Εφαρμογή των μέτρων Λειτουργία Συλλογή δεδομένων, διαπραγματεύσεις Πρόταση μέτρων ΕΑ Επαλήθευση στοιχείων, έγγραφα προσφορών Διαχείριση εγκαταστάσεων Μέτρηση & Επαλήθευση ενεργειακών εξοικονομήσεων Διαμεσολαβητής ΣΕΑ Πάροχος ΣΕΑ Σχήμα 5 Στάδια υλοποίησης μιας ΣΕΑ A - Προσδιορισμός έργου Υψηλή ετήσια κατανάλωση ενέργειας; Ενεργειακός εξοπλισμός παλιάς τεχνολογίας; Προσδιορισμός έργου Σημεία προσοχής Υποδομές χωρίς ενεργειακή διαχείριση; Σχήμα 6 Βασικά σημεία προσοχής κατά τον προσδιορισμό του έργου Αυτό το πρώτο βήμα μπορεί να υποστηριχθεί από ένα διαμεσολαβητή ΣΕΑ, ή από τον τελικό χρήστη, εάν διαθέτει γνώσεις σε ενεργειακά θέματα. Περιλαμβάνει την συλλογή και την ανάλυση δεδομένων που αφορούν στις ενεργειακές χρήσεις, την συγκριτική αξιολόγηση όλων των μεγάλων καταναλώσεων στο 11

υπό εξέταση κτίριο, καθώς και την διενέργεια ενεργειακής επιθεώρησης για την καλύτερη εκτίμηση των δεικτών ενεργειακής κατανάλωσης βάσει των λογαριασμών ενέργειας προηγούμενων ετών. Συχνά, η ένταξη πολλών εγκαταστάσεων σε ένα ενιαίο έργο είναι οικονομικά πιο βιώσιμη. Τα έργα που συμπεριλαμβάνουν πολλαπλά κτίρια, και που στο σύνολο έχουν μεγάλο κόστος ενέργειας, είναι πολύ ελκυστικά, και παράλληλα ωφελούνται από οικονομίες κλίμακας όσον αφορά τα διαδικαστικά για την ανάθεση της σύμβασης. B - Προκαταρκτική αξιολόγηση των παραμέτρων του έργου Η προκαταρκτική αξιολόγηση του έργου είναι το δεύτερο βήμα στην διαδικασία ΣΕΑ. Σε αυτό ξεκινά η ανάπτυξη του επιχειρηματικού σχεδίου. Αρχικά, συντάσσεται μια πρώτη έκθεση που περιλαμβάνει τα πιο οικονομικά αποδοτικά μέτρα εξοικονόμησης ενέργειας, χρησιμοποιώντας την τεχνική εμπειρογνωμοσύνη του διαμεσολαβητή ΣΕΑ ή του παρόχου ΣΕΑ για τον εντοπισμό και αξιολόγηση των πιθανών παρεμβάσεων. Ο διαμεσολαβητής ή ο πάροχος ΣΕΑ θα χρειαστεί επαρκείς τεχνικές λεπτομέρειες για να αξιολογήσει τα εναλλακτικά σενάρια και τις επιμέρους παραμέτρους για την υλοποίηση ενός επιτυχημένου έργου. Το μέγεθος των εγκαταστάσεων, οι χρήσεις ενέργειας, ο εξοπλισμός που χρησιμοποιείται, οι ώρες λειτουργίας, η πληρότητα του κτιρίου, προβλήματα συντήρησης, ανάγκες αντικατάστασης εξοπλισμού ή εργασιών ανακαίνισης του κτιρίου, είναι μερικά από τα απαιτούμενα στοιχεία. Γ - Διαδικασία επιλογής παρόχου και ανάθεσης σύμβασης Για την επιλογή του κατάλληλου πάροχου ΣΕΑ είναι σκόπιμο να εξετάζονται τα κριτήρια που παρουσιάζονται στο Σχήμα 7. Συνιστάται συνάντηση με όλους τους υποψηφίους παρόχους ΣΕΑ και προγραμματισμός επιτόπιων επισκέψεων στις εγκαταστάσεις του δικαιούχου, προκειμένου να απαντηθούν ερωτήματα και να διασαφηνιστούν πιθανά τεχνικά ζητήματα. Ένας διαμεσολαβητής ΣΕΑ μπορεί να βοηθήσει και να συμβουλέψει τον δικαιούχο κατά τη διάρκεια αυτής της διαδικασίας, λόγω της εμπειρίας του στην αγορά ενεργειακής απόδοσης. Κάθε υποψήφιος πάροχος ΣΕΑ θα πρέπει να παρουσιάσει μια προκαταρκτική ανάλυση ταμειακών ροών, αποδεικνύοντας την οικονομική απόδοση του έργου καθ' όλη τη διάρκεια της σύμβασης. 12

Εμπειρία σε έργα ΣΕΑ Εφαρμογή μεθόδων μέτρησης & επαλήθευσης εξοικονόμησης Εμπειρία στην εφαρμογή των προτεινόμενων μέτρων Αξιολόγηση αναγκών συντήρησης Πάροχος ΣΕΑ Χρηματοπιστωτική φερεγγυότητα και εμπειρία στη χρηματοδότηση έργων Προτεινόμενη δομή εγγυήσεων εξοικονόμησης Ικανότητα υπολογισμού σεναρίου βάσης και εκτιμώμενης εξοικονόμησης Παροχή εκπαίδευσης στο προσωπικό Σχήμα 7 Κριτήρια επιλογής παρόχου ΣΕΑ Δ - Υπογραφή Σύμβασης και υλοποίηση των μέτρων Η τελική ΣΕΑ αποτελεί ουσιαστικά και το πλάνο έργου και περιγράφει πώς το έργο θα εκτελεστεί κατά τη διάρκεια της σύμβασης. Προσδιορίζει το ρόλο και τις αρμοδιότητες κάθε πλευράς, ενώ θα πρέπει να αναφέρει ρητά ποια είναι η αναμενόμενη απόδοση του έργου και ποιες είναι οι εγγυήσεις που παρέχονται. Λόγω της μακρόχρονης δέσμευσης των εμπλεκόμενων πλευρών, η σύμβαση θα πρέπει να είναι συγκεκριμένη αλλά και ευέλικτη, ώστε να εξυπηρετεί τόσο τις τρέχουσες όσο και τις μελλοντικές ανάγκες της εγκατάστασης. Το κύριο τμήμα της περιγράφει τις βασικές νομικές διατάξεις που την διέπουν και τις συγκεκριμένες ευθύνες κάθε συμβαλλόμενου. Διευκρινίζει τους όρους σε περίπτωση αθέτησης της συμφωνίας και τα ένδικα μέσα, κανονιστικές απαιτήσεις (π.χ. ασφάλιση, εργατικό/μισθολογικό κόστος, συμμόρφωση με κανονισμούς, κλπ), και τις διατάξεις αποζημιώσεων. Η σύμβαση μπορεί να προσαρμοστεί περιλαμβάνοντας πρόσθετους όρους και προϋποθέσεις, εάν κριθεί αναγκαίο. Καθώς κάθε έργο διαφέρει και οι τυχόν επιμέρους παράμετροι ποικίλουν, οι επιχειρήσεις πρέπει να συνεργάζονται στενά με νομικούς συμβούλους για την ενσωμάτωση τυχόν ειδικών όρων και προϋποθέσεων στην τελική σύμβαση. 13

Σχεδιασμός Κατασκευή/ εγκατάσταση Παράδοση Ανάλυση προδιαγραφών και προγραμματισμός εγκατάστασης Υλοποίηση μέτρων εξοικονόμησης ενέργειας Ποιοτικός έλεγχος Επαλήθευση αποτελεσμάτων Σχήμα 8 Στάδια υλοποίησης έργου Για την ορθή εφαρμογή των μέτρων εξοικονόμησης ενέργειας απαιτείται σωστός προγραμματισμός όλων των φάσεων υλοποίησης του έργου: Σχεδιασμός: το στάδιο αυτό περιλαμβάνει τις τεχνικές λεπτομέρειες του έργου και τον προγραμματισμό για την εγκατάσταση των μέτρων ενεργειακής απόδοσης που έχουν επιλεχθεί. Κατασκευή/εγκατάσταση, που περιλαμβάνει την εγκατάσταση των μέτρων εξοικονόμησης, με έμφαση στην διαδικασία επιθεώρησης και έγκρισης του τελικού αποτελέσματος καθώς και την τακτική παρακολούθηση για την διασφάλιση ποιότητας. Το στάδιο της παράδοσης, εξασφαλίζει ότι τα εγκατεστημένα μέτρα εξοικονόμησης ενέργειας λειτουργούν σύμφωνα με τον αρχικό σχεδιασμό. Ε - Λειτουργία Η ΣΕΑ βασίζεται στην υπόθεση ότι τα εγκατεστημένα μέτρα ενεργειακής απόδοσης θα οδηγήσουν σε μείωση της κατανάλωσης ενέργειας, χρησιμοποιώντας το αντίστοιχο οικονομικό όφελος από την εξοικονόμηση ενέργειας ως μέσο αποπληρωμής της επένδυσης, κατά τη διάρκεια της σύμβασης. Επομένως, το τελικό στάδιο ενός έργου ΣΕΑ είναι η λειτουργία των μέτρων ενεργειακής απόδοσης, που περιλαμβάνει, απαραίτητα, παρακολούθηση της απόδοσής τους και της πραγματικής εξοικονόμησης που επιτυγχάνεται, την εκτέλεση των αναγκαίων εργασιών συντήρησης αλλά και την διασφάλιση τήρησης των προδιαγραφών των υπηρεσιών και άνεσης των χρηστών κατά την διάρκεια της σύμβασης. Η Μέτρηση & Επαλήθευση είναι η επίσημη διαδικασία που ακολουθείται για τον προσδιορισμό και την τεκμηρίωση εξοικονόμησης ενέργειας που επιτυγχάνεται και του αντίστοιχου οικονομικού οφέλους ή οποιαδήποτε άλλου κριτηρίου προβλέπεται στη σύμβαση. Το Διεθνές Πρωτόκολλο Μέτρησης & Επαλήθευσης (International Performance Measurement & Verification Protocol - IPMVP) είναι το πιο σύνηθες και αναγνωρισμένο πρότυπο που χρησιμοποιείται στην αγορά για έργα ΣΕΑ. Όταν 14

εφαρμόζεται ορθά, μπορεί να υπολογίσει με ακρίβεια την εξοικονόμηση ενέργειας που πετυχαίνει το έργο καθώς και την αντίστοιχη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, ενώ υπολογίζει και ποσοτικούς δείκτες για τη βελτίωση της ποιότητας εσωτερικού περιβάλλοντος. Η εποπτεία της διαδικασίας Μέτρησης & Επαλήθευσης, η συνεχής παρακολούθηση και η αποτελεσματική συντήρηση, είναι βασικές εργασίες προκειμένου να μεγιστοποιηθεί η απόδοση του έργου ΣΕΑ. Προτείνονται ετήσιες συναντήσεις με τον πάροχο ΣΕΑ, συμπληρωματικές των τακτικών δραστηριοτήτων παρακολούθησης και συντήρησης. Οι συναντήσεις αυτές προσφέρουν επίσης την δυνατότητα διεξαγωγής ετήσιας εκπαίδευσης/κατάρτισης του προσωπικού και συζήτησης πιθανών στρατηγικών για την μεγιστοποίηση των αποτελεσμάτων του έργου. Ενδεικτικό χρονοδιάγραμμα υλοποίησης μιας ΣΕΑ Σχήμα 9 Ενδεικτικό χρονοδιάγραμμα υλοποίησης ΣΕΑ 15 Συμβάσεις Ενεργειακής Απόδοσης: Πρακτικός Οδηγός Απρίλιος 2016

- TRUST-EPC-SOUTH, http://www.trustepc.eu/en ΧΡΗΣΙΜΕΣ ΠΗΓΕΣ - ΥΠΕΚΑ, Μητρώο Επιχειρήσεων Ενεργειακών Υπηρεσιών, http://www.escoregistry.gr/ - Department of Energy and Climate Change (UK), Guide to Energy Performance Contracting Best Practices, January 2015, https://www.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/395076/guide_to_ene rgy_performance_contracting_best_practices.pdf - Energy Efficiency Council, http://www.eec.org.au/for-energy-efficiency-providers/informationresources/best-practice-guides-2#/best-practice-guides-2 - Netherlands Enterprise Agency, Guideline for Tenders for Energy Performance Contracts, July 2015, http://www.rvo.nl/sites/default/files/2015/08/leidraad%20prestatiecontracten%20- %20english.pdf - Sustainable Energy Authority of Ireland, A guide to Energy Performance Contracts and Guarantees, http://www.buildup.eu/en/practices/publications/guide-energy-performance-contracts-andguarantees 16