ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΑΓΡΟΝΟΜΩΝ & ΤΟΠΟΓΡΑΦΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑΣ & ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΗΜΕΡΙΔΑ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΗΣ ΟΔΗΓΙΑΣ 01/42/ΕΚ ΓΙΑ ΤΙΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΕΚΤΙΜΗΣΕΙΣ (ΣΠΕ) ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ «Ζητήματα Μεθοδολογίας για την Εκτίμηση των Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων των Προγραμμάτων Μεταφορών» Θάνος Βλαστός Αναπλ. Καθηγητής Ε.Μ.Π. Αθήνα, 21 Μαΐου 2004
1. Το αντικείμενο του τομέα των μεταφορών Η αναγκαιότητα των Προγραμμάτων στον Τομέα των Μεταφορών: O σχεδιασμός των μεταφορών είναι σχεδιασμός της ζωής των ανθρώπων Χρειάζεται η συμμετοχή του κοινού. Οι μεταφορές: ένας τομέας που ασθενεί. Αλλαγή νοοτροπίας και επιλογών Άρθρο 2 Εκτίμηση περιβαλλοντικών επιπτώσεων : 3. εκπόνηση περιβαλλοντικής μελέτης 4. διεξαγωγή διαβουλεύσεων 5. συνεκτίμηση των 1 και 2 κατά τη λήψη αποφάσεων 6. παροχή πληροφοριών σχετικά με τις αποφάσεις Η Εκτίμηση περιβαλλοντικών επιπτώσεων για μεμονωμένα έργα ευαισθητοποιεί τους άμεσα θιγόμενους Η Εκτίμηση περιβαλλοντικών επιπτώσεων για Προγράμματα ευαισθητοποιεί την κοινωνία
2. Η χρησιμότητα της Οδηγίας στην Ελλάδα εκπόνηση περιβαλλοντικών μελετών για Προγράμματα στην Ελλάδα η χρησιμότητα της Οδηγίας είναι ένα μεγάλο βήμα πιο πριν: εκπόνηση Προγραμμάτων Άρθρο 13 παρ 4 Τα κράτη οφείλουν να γνωστοποιήσουν στην Επιτροπή για ποιους τύπους Προγραμμάτων θα γίνεται εκτίμηση περιβαλλοντικών επιπτώσεων
3. Ενιαίες χωροταξικές, πολεοδομικές και συγκοινωνιακές πολιτικές Ανοίγει ο δρόμος για μια γενικότερη συζήτηση για το κοινωνικό περιβάλλον και για την εικόνα της πόλης που προετοιμάζουμε. Στις μεταφορές οι πολιτικές είναι ανταγωνιστικές ιδιωτικό αυτοκίνητο vs δημόσια συγκοινωνία μετρό vs τραμ ποδήλατο vs μηχανοκίνητο δίκυκλο μεταφορές εμπορευμάτων με σιδηρόδρομο vs μεταφορές με φορτηγά αυτοκίνητα ταχύτητα vs ασφαλές και ήπιο οδικό περιβάλλον
4. Παραδείγματα προγραμμάτων μεταφορών που πραγματοποιήθηκαν στην Ελλάδα (i)( Ένταξη του ποδηλάτου στην ελληνική πόλη. Προς διαπραγμάτευση: ένταξη του ποδηλάτου σε κάθε δρόμο Πεζοδρομήσεις στην περίμετρο των σχολείων Προς διαπραγμάτευση: ασφαλής και ευχάριστη προσπέλαση των σχολείων Ράμπες στις κεντρικές διασταυρώσεις για τα άτομα με ειδικές ανάγκες Προς διαπραγμάτευση: ανεμπόδιστη κίνηση των ατόμων με ειδικές ανάγκες παντού, σε κλειστούς και ανοικτούς χώρους. Παροχή κινήτρων για την κατασκευή από ιδιώτες δημόσιων σταθμών στάθμευσης για μετεπιβίβαση. Προς διαπραγμάτευση: απομάκρυνση του αυτοκινήτου από την κατοικία Αγορά μεγάλου αριθμού λεωφορείων φυσικού αερίου Προς διαπραγμάτευση: δημόσια συγκοινωνία καθαρή και χωρίς άλλες επιπτώσεις
4. Παραδείγματα προγραμμάτων μεταφορών που πραγματοποιήθηκαν στην Ελλάδα (ii( ii) Εντοπισμός επικίνδυνων σημείων του οδικού δικτύου Προς διαπραγμάτευση: μηδέν τροχαία ατυχήματα. Quartiers sans accidents (Γαλλία) Ενοποίηση αρχαιολογικών χώρων Προς διαπραγμάτευση: πλήρης πεζοδρόμηση του ιστορικού κέντρου της Αθήνας. Ζώνη προστασίας της Ακρόπολης εκπόνηση κυκλοφοριακών μελετών στους δήμους της πρωτεύουσας Προς διαπραγμάτευση: εκπόνηση κυκλοφοριακής μελέτης για την Αθήνα συνολικά και με αυστηρές προδιαγραφές για τη βιωσιμότητα της πρωτεύουσας
4. Παραδείγματα προγραμμάτων μεταφορών που πραγματοποιήθηκαν στην Ελλάδα (iii( iii) Μείωση της ρύπανσης. Απόσυρση παλαιών οχημάτων. Προς διαπραγμάτευση: πρόγραμμα κινήτρων για αντικατάσταση όλων των οχημάτων, ιδιωτικών, δημόσιας συγκοινωνίας, τροφοδοσίας, καθαριότητας, δικύκλων σε υβριδικά, ηλεκτρικά, αερίου και κυψελών καυσίμου Δημιουργία κυψελών ήπιας κυκλοφορίας σε γειτονιές. Υλοποίηση της ιεράρχησης του οδικού δικτύου Προς διαπραγμάτευση: μετατροπή κάθε περιοχής κατοικίας σε ήπιας κυκλοφορίας (ζώνη 30). Quartiers verts - Quartiers tranquilles (Παρίσι) εγκατάσταση ηχοπετασμάτων σε σχολεία Προς διαπραγμάτευση: καταπολέμηση του κυκλοφοριακού θορύβου στην Ελλάδα. Εφαρμογή κυκλοφοριακών ρυθμίσεων με κριτήριο το θόρυβο
5. Προγράμματα μεταφορών που πρέπει να δρομολογηθούν στην Ελλάδα (i) Εγκατάσταση συνθηκών βιώσιμης κινητικότητας στα ιστορικά κέντρα Θωράκιση των ανοικτών χώρων για τον πεζό. Πεζοδρομίων, πλατειών, κήπων, πάρκων, πεζοδρόμων, διαβάσεων. Επανένταξη στο οδικό περιβάλλον όλων των ευάλωτων και αποκλεισμένων κοινωνικών ομάδων (ηλικιωμένοι, παιδιά, γυναίκες κλπ). Αισθητική ανάπλαση των αρτηριών. Από το βάψιμο των όψεων στον επαναπροσδιορισμό των φόρτων με αισθητικά κριτήρια. Αισθητική χωρητικότητα. Αντικατάσταση της ασφάλτου (Βρυξέλλες). Παρίσι. Espaces civilisés. Προσπέλαση των σταθμών του τρένου και των στάσεων δημόσιας συγκοινωνίας. Ειδικότερο πρόγραμμα για την προσπέλαση των σταθμών του μετρό και του τραμ στην Αθήνα. Η προσπέλαση αναφέρεται στον πεζό, τον ποδηλάτη, το χρήστη δημόσιας συγκοινωνίας και το χρήστη ιδιωτικού αυτοκινήτου.
5. Προγράμματα μεταφορών που πρέπει να δρομολογηθούν στην Ελλάδα (ii( ii) Car pooling. Συλλογική χρήση του ιδιωτικού αυτοκινήτου (ιταλική νομοθεσία για επιχειρήσεις με περισσότερους των 300 εργαζομένους) Car sharing. Kοινόκτητα αυτοκίνητα με συνδρομή versus ιδιωτικό αυτοκίνητο Ένταξη του μηχανοκίνητου δίκυκλου στις πολιτικές ανάπλασης Βιώσιμο σύστημα αποκομιδής των απορριμμάτων Βιώσιμο σύστημα τροφοδοσίας των κέντρων. Κέντρα μεταφόρτωσης κλπ. Εγκατάσταση πληροφοριακής σήμανσης Επέκταση του σιδηροδρομικού δικτύου