Έπεςνα επί ηηρ Δθαπμογήρ ηος Γιασειπιζηικού Σσεδίος Δνεπγειακήρ Αποδοηικόηηηαρ ηος Πλοίος (Ship Energy Efficiency Management Plan- SEEMP)

Έπεςνα επί ηηρ Δθαπμογήρ ηος Γιασειπιζηικού Σσεδίος Δνεπγειακήρ Αποδοηικόηηηαρ ηος Πλοίος (Ship Energy Efficiency Management Plan- SEEMP) Γιώπγορ Π. Βλάσορ 1, Δύα Λέμα 2 Πεπίλητη Η λαπηηιηαθή κεηαθνξά είλαη αλακθηζβήηεηα ν πιένλ θηιηθόο πξνο ην πεξηβάιινλ ηξόπνο κεηαθνξάο αγαζώλ. Ωζηόζν, ε αλάγθε κείσζεο ησλ αεξίσλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ αλαγθάδεη ηελ λαπηηιηαθή βηνκεραλία λα ιάβεη επηπιένλ κέηξα, αληίζηνηρα κε απηά ησλ ρεξζαίσλ βηνκεραληώλ. Έλα από απηά είλαη θαη ην Δηαρεηξηζηηθό Σρέδην ηεο Ελεξγεηαθήο Απνδνηηθόηεηαο ηνπ πινίνπ (Ship Energy Efficiency Management Plan- SEEMP). Γηα ηελ πινπνίεζε ηνπ είλαη ζεκαληηθό λα πξνζδηνξηζηεί ε ηξέρνπζα θαηάζηαζε ρξήζεο ηεο ελέξγεηαο ηνπ πινίνπ θαη ζπγθεθξηκέλα ηόζν ε πνζόηεηα ησλ θαπζίκσλ όζν θαη ησλ ζπκπιεξσκαηηθώλ ελεξγεηαθώλ πεγώλ πνπ ρξεζηκνπνηνύληαη. Σηε ζπλερεία ζα πξέπεη λα πξνζδηνξηζηνύλ ζςγκεκπιμένα μέηπα εξοικονόμηζηρ ενέπγειαρ πνπ κπνξνύλ λα αλαιεθζνύλ, θαη λα θαζνξηζηνύλ πόζν απνηειεζκαηηθά κπνξνύλ λα ζπκβάιινπλ ζηε βειηίσζε ηεο ελεξγεηαθήο απνδνηηθόηεηαο ηνπ πινίνπ. Κάπνηα από ηα κέηξα πνπ πξνηείλνληαη ζηα πιαίζηα ηεο πινπνίεζεο ηνπ ελ ιόγσ ζρεδίνπ είλαη ε επιλογή ηηρ βέληιζηηρ διαδπομήρ ιακβάλνληαο ππόςε ηελ απόζηαζε θαη ηηο θαηξηθέο ζπλζήθεο, ε ζπλελλόεζε κε ηνλ ιηκέλα γηα ηελ άθημε just in time θαη ε επηινγή ηεο βέληιζηηρ ηασύηηηαρ. Αληηθείκελν ηεο ελ ιόγσ κειέηεο είλαη ε δηεξεύλεζε ηεο εθαξκνγήο ηνπ ζρεδίνπ, αιιά θαη ησλ επηκέξνπο ζπλεπεηώλ πνπ ζπλδένληαη κε ηελ πινπνίεζε ηνπ. Όπσο πξνθύπηεη από ηελ βηβιηνγξαθηθή επηζθόπεζε πνπ πξαγκαηνπνηήζεθε, ςπάπσοςν ζημανηικέρ δςναηόηηηερ βεληίωζηρ ηηρ ενεπγειακήρ αποδοηικόηηηαρ ηων πλοίων κέζσ ησλ πξαθηηθώλ θαη ησλ βειηηώζεσλ πνπ πξνηείλνληαη ζηα πιαίζηα ηεο νδεγίαο ηνπ ΙΜΟ. Λέξειρ κλειδιά Αέξηνη ξύπνη λαπηηιίαο, Πεξηβαιινληηθά κέηξα, Δηαρείξηζε ελέξγεηαο, Μείσζε εθπνκπώλ, Ελεξγεηαθή απνδνηηθόηεηα πινίνπ, 1. Η αναγκαιόηηηα μείυζηρ ηυν εκπομπών ηηρ ναςηιλίαρ Η κείσζε ησλ εθπνκπψλ ησλ αεξίσλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ απνηειεί έλαλ απφ ηνπο πξφζθαηα πην πνιπζπδεηεκέλνπο ζηφρνπο παγθνζκίσο. Η λαπηηιία αλ θαη είλαη απφ ηνπο ιηγφηεξν ξππνγφλνπο ηξφπνπο κεηαθνξάο απνηειεί κία απφ ηηο κεγαιχηεξεο πεγέο αεξίσλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ (GHG). Σν 2007, ε λαπηηιηαθή βηνκεραλία αληηπξνζψπεπε ην 3,3 ηνηο εθαηφ ησλ εθπνκπψλ αεξίσλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ 1 Καζεγεηήο Ναπηηιηαθήο Οηθνλνκηθήο θαη Πνιηηηθήο, Σκήκα Ναπηηιηαθψλ πνπδψλ, Παλεπηζηήκην Πεηξαηά. E-mail: gpvmaritime@gmail.com Tει. Δπηθνηλσλίαο: 210 4142580 2 Τπνςήθηα Γηδάθηνξαο, Σκήκα Οηθνλνκηθήο θαη Πεξηθεξεηαθήο Αλάπηπμεο, Πάληεην Παλεπηζηήκην Πνιηηηθψλ θαη Κνηλσληθψλ Δπηζηεκψλ

παγθνζκίσο. Απηφ απνηειεί ην 1,8 ηνηο εθαηφ ησλ παγθφζκησλ εθπνκπψλ αεξίσλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ 3 ην 1996 (IMO, 2000; Eyring et al., 2005). Γηάθνξεο κειέηεο έρνπλ ζπλδέζεη ηηο εθπνκπέο ξχπσλ ησλ πινίσλ κε δηάθνξεο πεξηβαιινληηθέο θαη θιηκαηηθέο, θαη εηδηθά κε ην θαηλφκελν ηεο φμηλεο βξνρήο. Γηα ην ιφγν απηφ ν ΙΜΟ πξνρψξεζε ζηνλ θαζνξηζκφ θάπνησλ εηδηθψλ πεξηνρψλ (βι. ζρήκα 1) φπνπ νη ξχπνη ησλ πινίσλ ζα πξέπεη λα έρνπλ ζπγθεθξηκέλε πεξηεθηηθφηεηα ζε ΝΟx θαη SOx. Σν κεγαιχηεξν πξφβιεκα πνπ απνκέλεη λα ξπζκηζηεί πιένλ, ζε φ,ηη αθνξά ζηηο εθπνκπέο αεξίσλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ είλαη ην CO 2 ην νπνίν απνηειεί έλα απφ ηα ζεκαληηθφηεξα αέξηα πνπ ζπκβάιινπλ ζηελ ππεξζέξκαλζε ηνπ πιαλήηε. πγθεθξηκέλα ηα πινία κεηαθνξάο εκπνξεπκαηνθηβσηίσλ (containerships) αλ θαη αληηπξνζσπεχνπλ ιηγφηεξν απφ ην 4% ηεο παγθφζκηαο ρσξεηηθφηεηαο κεηαμχ φισλ ησλ ηχπσλ ησλ πινίσλ, εθπέκπνπλ πάλσ απφ 20% ησλ εθπνκπψλ CO2 ηνπ ζπλφινπ ηεο δηεζλνχο λαπηηιηαθήο βηνκεραλίαο, ή αιιηψο 230 εθαηνκκχξηα κεηξηθνχο ηφλνπο (MMT) CO2 ην έηνο 2007. 3 Σα αέπια ηνπ ζεξκνθεπίνπ πνπ πξαγκαηεχεηαη ην Πξσηφθνιιν ηνπ Κηφην είλαη έμη: ην δηνμείδην ηνπ άλζξαθα CO2 (πνπ απνηειεί ην ζεκαληηθφηεξν αέξην), ην κεζάλην CH4, ην ππνμείδην ηνπ αδψηνπ N2O, νη πδξνθζνξάλζξαθεο HFC, νη πιήξσο θζνξησκέλνη πδξνγνλάλζξαθεο ή ππεξθζνξάλζξαθεο PFC θαη ην εμαθζνξηνχρν ζείν SF6. 2

ρήκα 1: ρξνλνδηάγξακκα εθαξκνγήο ησλ πεξηβαιινληηθψλ κέηξσλ ηνπ ΙΜΟ γηα ηε δηαρείξηζε έξκαηνο (Ballast Water), SOx, NOx, PM θαη CO2 Πεγή: T. Longva, DNV, 2012 Ο Γηεζλήο Ναπηηιηαθφο Οξγαληζκφο (ΙΜΟ), ν θχξηνο ξπζκηζηηθφο θνξέαο γηα ηε λαπηηιηαθή βηνκεραλία, πξνβιέπεη φηη κέρξη ην έηνο 2050, νη εθπνκπέο CO2 απφ ηα πινία ζα δηπιαζηαζηνχλ εάλ δελ ιεθζνχλ κέηξα (Endresen et al., 2003; Buhaug et al., 2009). Οη ππεχζπλνη ράξαμεο πνιηηηθήο θαη ηα ελδηαθεξφκελα κέξε έρνπλ εληνπίζεη κηα ζεηξά κέζσλ άζθεζεο πνιηηηθήο γηα ηε κείσζε ησλ εθπνκπψλ CO2 κέζσ ηεο Δπηηξνπήο Πξνζηαζίαο Θαιάζζηνπ Πεξηβάιινληνο (MEPC), ππφ ηελ επνπηεία ηνπ ΙΜΟ. Απηά ηα κέζα πνιηηηθήο πεξηιακβάλνπλ δηάθνξεο πξνηάζεηο πνπ εζηηάδνπλ ζηε ιεηηνπξγία ηεο αγνξάο, φπσο είλαη π.ρ. ε δεκηνπξγίαο ελφο πζηήκαηνο Δκπνξίαο Γηθαησκάησλ Δθπνκπψλ ή ε επηβνιή κηαο εηζθνξάο αλάινγεο ησλ εθπνκπψλ. Δπηπιένλ ν ΙΜΟ έρεη πξνηείλεη ηελ πηνζέηεζε ησλ δεηθηψλ EEDI, SEEMP θαη EEOI νη νπνίνη αλαθέξνληαη ζηελ ενεπγειακή θαη λειηοςπγική απνδνηηθφηεηα αληίζηνηρα. Αλαιπηηθφηεξα ν EEDI είλαη ν Σσεδιαζηικόρ Γείκηηρ Δνεπγειακήρ αποδοηικόηηηαρ (Energy Efficiency Design Index) ν νπνίνο εζηηάδεη ζηελ ελεξγεηαθή απνδνηηθφηεηα ηνπ πινίνπ. Δίλαη έλα εξγαιείν πηζηνπνίεζεο ηεο ελεξγεηαθήο απνδνηηθφηεηαο ελφο πινίνπ θαη έρεη ζε πξψηε θάζε πξναηξεηηθή εθαξκνγή ζηα λεφηεπθηα πινία. Ο δείθηεο αλακέλεηαη λα ζπκβάιιεη ζηελ νκνηνγελή κέηξεζε ηεο απνδνηηθφηεηαο ησλ κεραλψλ ησλ λέσλ πινίσλ ζην ζηάδην ηεο ζρεδίαζεο ηνπο. ηα ιεηηνπξγηθά κέηξα πεξηιακβάλεηαη ε αλάπηπμε ελφο Γιασειπιζηικού Σσεδίος Δνεπγειακήρ Αποδοηικόηηηαρ ηος πλοίος (Ship Energy Efficiency Management Plan), γηα ηα λέα θαη ηα ππάξρνληα πινία, ζην νπνίν ελζσκαηψλνληαη νη βέιηηζηεο πξαθηηθέο γηα ηελ ελεξγεηαθά απνδνηηθή ιεηηνπξγία ησλ πινίσλ. Έλα άιιν ιεηηνπξγηθφ κέηξν είλαη ν Γείκηηρ Δνεπγειακήρ Λειηοςπγικήρ Αποδοηικόηηηαρ ηος Πλοίος (Ship Energy Efficiency Operational Indicator, EEOI) γηα ηα λέα θαη ηα ππάξρνληα πινία, πνπ επηηξέπεη ζηνπο δηαρεηξηζηέο ηε κέηξεζε ηεο απνδνηηθφηεηαο ησλ θαπζίκσλ ηνπ πινίνπ θαηά ηε ιεηηνπξγία ηνπ.. Η κειέηε ηνπ ΙΜΟ αλαθέξεη πσο αλ εθαξκνζηνχλ ηαπηφρξνλα, κπνξνχλ λα απμήζνπλ ηελ απνδνηηθφηεηα θαη λα κεηψζνπλ ηηο εθπνκπέο ξχπσλ απφ 25 έσο 75 ηηο εθαηφ (Buhaug et al, 2009). Όπσο ζα αλαιπζεί θαη παξαθάησ, θάπνηεο απφ ηηο αιιαγέο πνπ πξνηείλνληαη γηα ηελ εθαξκνγή απηψλ ησλ δεηθηψλ έρνπλ θαιή ζρέζε θφζηνπο- απνηειεζκαηηθφηεηαο θαη ε εθαξκνγή ηνπο είλαη πην εχθνιε ζε ζρέζε κε ηα ιεγφκελα «αγνξνθεληξηθά κέηξα». 2. Η οδηγία ηος ΙΜΟ για ηην εθαπμογή ηυν EEDI και SEEMP Σα ηειεπηαία ρξφληα, ππφ ηελ πίεζε ηεο δηεζλνχο θνηλφηεηαο πξνο ηε λαπηηιηαθή βηνκεραλία ν ΙΜΟ είρε πξνρσξήζεη ζηε δηεμαγσγή κειεηψλ γηα λα έρεη ζαθή εηθφλα ησλ απνηειεζκάησλ πνπ ζα κπνξνχζαλ λα επηηεπρζνχλ κέζσ ελεξγεηαθψλ θαη ιεηηνπξγηθψλ βειηηψζεσλ. Η πξψηε κειέηε (MARINTEK et al, 2000) παξαδφζεθε 3

ην έηνο 2000 Σα ζπκπεξάζκαηα ηεο κειέηεο ήηαλ ηδηαίηεξα ελζαξξπληηθά γηα ηα απνηειέζκαηα ησλ ηερληθψλ θαη ιεηηνπξγηθψλ κέηξσλ πνπ κειεηήζεθαλ θαη αθνινχζεζε θαη δεχηεξε κειέηε (Buhaug et al., 2009) γηα ηελ θαιχηεξε πνζνηηθνπνίεζε ησλ απνηειεζκάησλ. αλ απνηέιεζκα ησλ παξαπάλσ βξέζεθε πσο ππάξρνπλ πνιιέο δπλαηφηεηεο βειηίσζεο ηεο γάζηξαο ηνπ πινίνπ, ηεο πξνπέιαο θαη ηνπ ζπζηήκαηνο πξφσζεο νη νπνίεο βέβαηα κπνξνχλ λα εθαξκνζηνχλ ηφζν ζε ππφ θαηαζθεπή φζν θαη ζε ππάξρνληα πινία γηα ηελ βειηίσζε ηεο ελεξγεηαθήο απνδνηηθφηεηαο ησλ πινίσλ. ε φηη αθνξά ζηελ βειηίσζε ηεο ελεξγεηαθήο απνδνηηθφηεηαο κέζσ ηεο ιεηηνπξγίαο, ηεο ζπληήξεζεο, ηεο κείσζεο ηαρχηεηαο θαη ηεο επηινγήο ηεο βέιηηζηεο δηαδξνκήο, ηα απνηειέζκαηα ήηαλ εμίζνπ ελζαξξπληηθά, αλ θαη ζεκεηψλεηαη φηη ε επηινγή ησλ παξαπάλσ πεξηιακβάλεη ηελ αλάγθε ζπκθσλίαο θαη άιισλ κεξψλ πέξα ησλ πινηνθηεηψλ. Η κειέηε παξνπζίαζε επίζεο θάπνηα πηζαλά κέηξα πνπ εζηηάδνπλ ζηε ιεηηνπξγία ηεο αγνξάο (Market Based Measures, MBM) ζπκπεξηιακβαλνκέλεο ηεο εκπνξίαο εθπνκπψλ ή ηελ επηβνιή θφξνπ. Όια απηά κπνξνχλ λα κεηψζνπλ ζε θάπνην βαζκφ ηα αέξηα ηνπ ζεξκνθεπίνπ, αιιά ην νξηαθφ θφζηνο κείσζεο ησλ εθπνκπψλ είλαη πςειφηεξν. Γηα παξάδεηγκα, έξεπλεο έρνπλ δείμεη φηη γηα ηελ επίηεπμε πεξηζζφηεξν απφ 25% κείσζε ησλ αεξίσλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ έσο ην 2020 ζηνλ ηνκέα ηεο λαπηηιίαο, ην νξηαθφ θφζηνο πεξηνξηζκνχ ησλ εθπνκπψλ (Marginal Abatement Cost) ζα είλαη πνιχ πςειφηεξν απφ ηελ ηηκή δηθαησκάησλ εθπνκπήο άλζξαθα ζηελ ππάξρνπζα αγνξά (Buhaug et al., 2009). Η Δπηηξνπή Πξνζηαζίαο Θαιάζζηνπ Πεξηβάιινληνο (MEPC) ηνπ Γηεζλνχο Ναπηηιηαθνχ Οξγαληζκνχ (ΙΜΟ) ζηελ 59 ε ζχλνδν ηεο ζπκθψλεζε λα ζηεξίμεη έλα παθέην κεηαβαηηθψλ ηερληθψλ θαη ιεηηνπξγηθψλ κέηξσλ γηα ηε κείσζε ησλ αεξίσλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ (GHG) απφ ηε δηεζλή λαπηηιία, κε εζεινληηθφ ραξαθηήξα. πκθσλήζεθε επίζεο θαη έλα ζρέδην δξάζεο πξνο πεξαηηέξσ εμέηαζε ζηηο κειινληηθέο ζπλεδξηάζεηο, πνπ πεξηιακβάλεη πξνηεηλφκελα εξγαιεία βαζηζκέλα ζηελ ιεηηνπξγία ηεο αγνξάο γηα ηελ παξνρή θηλήηξσλ ζηε λαπηηιηαθή βηνκεραλία. Δπηπιένλ φξηζε: - Μεηαβαηηθέο θαηεπζπληήξηεο νδεγίεο γηα ηε κέζνδν ππνινγηζκνχ θαη ηελ εθαξκνγή, ηνπ ρεδηαζηηθνχ Γείθηε Δλεξγεηαθή Απνδνηηθφηεηαο (Energy Efficiency Design Index) γηα ηα λέα πινία, - Οδεγίεο γηα ηελ αλάπηπμε ελφο Γηαρεηξηζηηθνχ ρεδίνπ Δλεξγεηαθήο Απνδνηηθφηεηαο (Ship Energy Efficiency Management Plan), γηα ηα λέα θαη ηα ππάξρνληα πινία. Δπηπιένλ φξηζε θαηεπζπληήξηεο νδεγίεο γηα ηελ εζεινληηθή ρξήζε ηνπ Γείθηε Λεηηνπξγηθήο Δλεξγεηαθήο Απφδνζεο ηνπ Πινίνπ (Ship Energy Efficiency Operational Indicator) γηα ηα λέα θαη ηα ππάξρνληα πινία, πνπ επηηξέπεη ζηνπο δηαρεηξηζηέο ηε κέηξεζε ηεο απνδνηηθφηεηαο ησλ θαπζίκσλ ηνπ πινίνπ. Σειηθά, ηα πξψηα ππνρξεσηηθά κέηξα γηα ηε κείσζε ησλ εθπνκπψλ αεξίσλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ (GHG) απφ ηε δηεζλή λαπηηιία εγθξίζεθαλ απφ ηα Μέξε ηεο MEPC ζηελ 62ε ζχλνδφ ηεο 11-15 Ινπιίνπ 2011, ζηελ έδξα ηνπ ΙΜΟ ζην Λνλδίλν. Οη ηξνπνινγίεο ζπκπεξηιήθζεθαλ ζην παξάξηεκα VI ηεο MARPOL γηα ηελ πξφιεςε ηεο αηκνζθαηξηθήο ξχπαλζεο απφ ηα πινία. Σν λέν θεθάιαην 4 ηνπ παξαξηήκαηνο VI πνπ αλαθέξεηαη ζηνπο θαλνληζκνχο γηα ηελ ελεξγεηαθή απφδνζε γηα ηα πινία, 4

θαηαζηεί ππνρξεσηηθή ηελ εθαξκνγή ηνπ δείθηε EEDI, γηα λέα πινία, θαη ην Γηαρεηξηζηηθφ ρέδην Δλεξγεηαθήο Απνδνηηθφηεηαο (SEEMP) γηα φια ηα πινία. Άιιεο ηξνπνπνηήζεηο ζην παξάξηεκα VI πξνζζέηνπλ λένπο νξηζκνχο θαη απαηηήζεηο γηα ηελ εμέηαζε θαη ηελ πηζηνπνίεζε, ζπκπεξηιακβαλνκέλνπ ηνπ ηχπνπ γηα ην Γηεζλέο Πηζηνπνηεηηθφ Δλεξγεηαθήο Απφδνζεο. 3. Βαζικά σαπακηηπιζηικά ηος SEEMP Σν SEEMP είλαη νπζηαζηηθά έλα ζρέδην δηαρείξηζεο ηεο ελέξγεηαο ηνπ πινίνπ, ην νπνίν εζηηάδεη ζηε κείσζε κηαο ζπγθεθξηκέλεο πηπρήο ησλ πεξηβαιινληηθψλ επηπηψζεσλ πνπ πξνθαινχληαη απφ ηα πινία (εθπνκπέο αεξίσλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ). Ο γεληθφο ζηφρνο ηνπ SEEMP είλαη λα ειαρηζηνπνηεζνχλ απηέο νη επηπηψζεηο κέζσ ηεο κείσζεο ηεο θαηαλάισζεο θαπζίκσλ θαη ηεο θαιχηεξεο δηαρείξηζεο ηεο ελέξγεηαο ησλ θχξησλ θαη ησλ βνεζεηηθψλ κεραλψλ. Ωζηφζν, δελ νξίδεη ζπγθεθξηκέλνπο ζηφρνπο αλα ηχπν πινίνπ ή αλα ηφλν θνξηίνπ, φπσο ν EEDI αιιά δξάζεηο θαη πξαθηηθέο πνπ κπνξνχλ λα αλαπξνζαξκφδνληαη έηζη ψζηε ην πινίν λα επηηπγράλεη ηα επηζπκεηά απνηειέζκαηα. θνπφο ηνπ ΙΜΟ ήηαλ ην ζπγθεθξηκέλν εξγαιείν λα παξακείλεη απιφ θαη πξαθηηθφ πξνο ηελ πινπνίεζε ηνπ, επηηξέπνληαο κηα ζρεηηθή επειημία ζηελ επηινγή ησλ δξάζεσλ πνπ ζα εθαξκφζεη ε θάζε εηαηξεία. πκπεξαζκαηηθά, ζα κπνξνχζε λα ππνζηεξηρηεί ινηπφλ πσο ην SEEMP έρεη ην ραξαθηήξα ελφο δπλακηθνχ εξγαιείνπ ελεξγεηαθήο δηαρείξηζεο, ζπκπιεξσκαηηθφ πξνο ηελ εθαξκνγή ηνπ EEDI. Οη θχξηνη ζηφρνη γηα ηελ πινπνίεζε ηνπ SEEMP είλαη παξφκνηνη κε άιια πζηήκαηα Πεξηβαιινληηθήο Γηαρείξηζεο κε (Environmental Management Systems - EMS), κε ηα νπνία πνιιέο λαπηηιηαθέο εηαηξίεο πηζαλφλ λα είλαη ήδε εμνηθεησκέλεο. Έλα ηππηθφ Σύζηημα Πεπιβαλλονηικήρ Γιασείπιζηρ πεξηιακβάλεη ηα αθφινπζα: Οδεγίεο θαη πξαθηηθέο ζπκκφξθσζεο κε ην ζεζκηθφ πιαίζην Πεξηβαιινληηθή επίδνζε. Δμνηθνλφκεζε θφζηνπο (κέζσ ηεο κείσζεο ηεο θαηαλάισζεο θαπζίκνπ). Πίεζε πξνο ηνλ πειάηε γηα ηελ πηνζέηεζε πην πεξηβαιινληηθψλ πξαθηηθψλ. Πξαθηηθέο γηα ηε βειηίσζε ηεο δεκφζηαο εηθφλαο. Απφ ηα παξαπάλσ ραξαθηεξηζηηθά ησλ πζηεκάησλ Πεξηβαιινληηθήο Γηαρείξηζεο ζα κπνξνχζε λα ππνζηεξηρζεί φηη, ηα ζπζηήκαηα δηαρείξηζεο φπσο ην SEEMP δελ είλαη άγλσζηα πξνο ηε λαπηηιηαθή βηνκεραλία, αθνχ πνιιά απφ απηά εθαξκφδνληαη ήδε. Αξθεηά θνηλά ζεκεία ππάξρνπλ επίζεο θαη κε ηνλ θψδηθαο ISM θαη ην πξφηππν ISO 14001. Πξφζθαηα σζηφζν αλαπηχρηεθε έλα λέν δηεζλέο πξφηππν πηζηνπνίεζεο ην ISO 50001, ην νπνίν εζηηάδεη ζηελ ελεξγεηαθή δηαρείξηζε. Σν πξφηππν έρεη σο ζηφρν λα παξέρεη ζηηο επηρεηξήζεηο (φρη κφλν ηεο λαπηηιίαο, αιιά θαη άιισλ θιάδσλ) έλα θνηλψο αλαγλσξηζκέλν πιαίζην ην νπνίν ζα ελζσκαηψλεη ηελ ελεξγεηαθή απνδνηηθφηεηα ζηηο δηαρεηξηζηηθέο πξαθηηθέο ηνπο. Σα βαζηθά βήκαηα πινπνίεζεο ηνπ πεξηιακβάλνπλ δηαδηθαζία ζρεδηαζκνχ θαη ειέγρνπ (Plan-Do-Check-Act process) γηα ηε ζπλερή βειηίσζε ηνπ ζπζηήκαηνο δηαρείξηζεο ηεο ελέξγεηαο ηα νπνία ζπκβαδίδνπλ κε ηελ πινπνίεζε ηνπ SEEMP. Σα 5

ραξαθηεξηζηηθά απηά επηηξέπνπλ ζηηο επηρεηξήζεηο λα ελζσκαηψζνπλ ηε δηαρείξηζε ηεο ελέξγεηαο ζηηο ζπλνιηθέο πξνζπάζεηέο ζηε βειηίσζε ηεο πνηφηεηαο, ηεο πεξηβαιινληηθήο δηαρείξηζεο θαη άιισλ πξνθιήζεσλ πνπ κπνξεί λα αληηκεησπίδνπλ. Σα νθέιε γηα ηηο εηαηξίεο πνπ έρνπλ αλαπηχμεη, πινπνηήζεη θαη δηαηεξήζεη έλα πξφγξακκα ελεξγεηαθήο απνδνηηθφηεηαο γηα ηα πινία ηνπο επεθηείλνληαη πνιχ πεξηζζφηεξα απφ ηελ εμνηθνλφκεζε θαπζίκσλ - πνπ είλαη ζπλήζσο ηεο ηάμεσο ηνπ 10% ή πεξηζζφηεξν. Πνιιέο εηαηξείεο έρνπλ ήδε πεηχρεη κείσζε ηνπ θφζηνπο ζπληήξεζεο ησλ πινίσλ ηνπο θαη ηαπηφρξνλα βειηίσζε ζην πξάζηλν πξνθίι ηνπο. Ο ΙΜΟ πηζηεχεη φηη ην Γηαρεηξηζηηθφ ρέδην Δλεξγεηαθήο Απνδνηηθφηεηαο πινίνπ ζα παξέρεη πνιχηηκε ζπκβνιή ζηε κείσζε ησλ παγθφζκησλ εθπνκπψλ δηνμεηδίνπ ηνπ άλζξαθα. Ο θχξηνο ζθνπφο ηνπ είλαη ε εηαηξεία λα απνθηήζεη έλαλ πξαθηηθφ κεραληζκφ γηα ηε βειηίσζε ηεο ελεξγεηαθήο απνδνηηθφηεηαο ηεο ιεηηνπξγίαο ηνπ πινίνπ ν νπνίνο θαηά πξνηίκεζε ζα ζπλδέεηαη κε κηα επξχηεξε πνιηηηθή ηεο εηαηξείαο ζε φηη αθνξά ζηε δηαρείξηζε ηεο ελέξγεηαο. Αμίδεη λα ζεκεησζεί φηη άιιεο ρεξζαίεο βηνκεραλίεο, φπσο ι.ρ. πεηξειατθέο εηαηξείεο, έρνπλ επίζεο ηηο δηθέο ηνπο θαηεπζπληήξηεο γξακκέο γηα ηε δεκηνπξγία ζρεδίσλ αληίζηνηρσλ ηνπ SEEMP. 3.1 Σσεδιαζμόρ O ζρεδηαζκφο αλαθέξεηαη ζηελ αλάπηπμε ελφο πιάλνπ ελεξγεηαθήο απνδνηηθφηεηαο απφ θάζε πινίν. Γίλεηαη απφ ηελ εηαηξεία ή απφ άιινπο εμεηδηθεπκέλνπο επαγγεικαηίεο ι.ρ. Νενγλψκνλεο (Classification Societies) θαη πεξηιακβάλεη ζπγθεθξηκέλα κέηξα πνπ αθνξνχλ ζηελ θαιχηεξε ζρεδίαζε ησλ ιεηηνπξγηψλ ηνπ πινίνπ θαη ζηελ αλάπηπμε ησλ αλζξψπηλσλ πφξσλ, κε γλψκνλα ηελ ειαρηζηνπνίεζε ησλ ελεξγεηαθψλ πφξσλ. Πξφθεηηαη γηα ην πην θξίζηκν ζηάδην ηεο δηαδηθαζίαο αλάπηπμεο ηνπ SEEMP αθνχ εδψ ζα πξέπεη λα ηεζνχλ νη ζηφρνη ηεο εηαηξείαο, νη δηαδηθαζίεο, ηα εηδηθά ραξαθηεξηζηηθά ηνπ πινίνπ ηφζν απφ ηερληθή φζν θαη ιεηηνπξγηθή ζθνπηά, ε θαηάξηηζε ηνπ πιεξψκαηνο, νη δπλαηφηεηεο βειηίσζεο θαη ηα ρξνλνδηαγξάκκαηα. Η νδεγία ηνπ ΙΜΟ αλαγλσξίδεη πσο ζε γεληθέο γξακκέο ππάξρνπλ πνιιέο επηινγέο γηα ηελ βειηίσζε ηεο ελεξγεηαθήο απνδνηηθφηεηαο ηνπ πινίνπ. Κάπνηεο απφ απηέο είλαη ε κείσζε ηεο ηαρχηεηαο, ε επηινγή δξνκνινγίνπ κε βάζε ηηο θαηξηθέο ζπλζήθεο, ε ζσζηή ζπληήξεζε ηεο γάζηξαο θαη άιιεο πνπ ζα αλαιπζνχλ ζηε ζπλέρεηα. Ωζηφζν, απηφ πνπ έρεη κεγαιχηεξε ζεκαζία γηα ηελ επηινγή ησλ θαηάιιεισλ βειηηψζεσλ είλαη ν ηχπνο ηνπ πινίνπ, ην θνξηίν ηνπ, νη δηαδξνκέο θαη άιια εηδηθά ραξαθηεξηζηηθά ηνπ πινίνπ, ηνπ ηαμηδηνχ θαη ηνπ θνξηίνπ ζην νπνίν απηφ εμεηδηθεχεηαη. ε γεληθέο γξακκέο, γηα ηνλ ζρεδηαζκφ κπνξεί λα απαηηεζνχλ ηα παξαθάησ είδε ζηνηρείσλ πξνθεηκέλνπ λα πξαγκαηνπνηεζνχλ νη απαξαίηεηνη ππνινγηζκνί: 1. Ο ηχπνο θαη / ή ε θαηεγνξία ηνπ πινίνπ 2. Σν κήθνο ηνπ πινίνπ, ε νιηθή ρσξεηηθφηεηα, ην πιάηνο, ην χςνο, ην ζρέδην 3. Η ειηθία ησλ θπξίσλ κεραλψλ 4. Η Ιζρχο (kw) ησλ θχξησλ θαη βνεζεηηθψλ κεραλψλ ηνπ πινίνπ 5. Η ηαρχηεηα ηνπ πινίνπ θαη ην πξνθίι ηεο επηηάρπλζεο 6

6. Ο θαηξφο / ζαιάζζηεο ζπλζήθεο ζηε δηαδξνκή πνπ ζα αθνινπζήζεη ην πινίν 7. Ο ηχπνο θαπζίκνπ 8. Η εηδηθή θαηαλάισζε θαπζίκνπ Μεραλψλ (g kwh 1) 9. Οη ζπληειεζηέο εθπνκπψλ (g kg 1 θαπζίκνπ) ή (g kwh 1) 10. Η ππεξεζηαθή ηαρχηεηα ηνπ πινίνπ 11. Οη ψξεο ιεηηνπξγίαο Μεραλψλ 12. Σν θνξηίν ηνπ θηλεηήξα 13. Οη ζπλήζεηο ζαιάζζηεο δηαδξνκέο ζηηο νπνίεο δξαζηεξηνπνηείηαη ην πινίν 14. Οη ζαιάζζηεο δηαδξνκέο πνπ έρνπλ απμεκέλε ζαιάζζηα θπθινθνξία Δίλαη ζεκαληηθφ ε εηαηξεία λα ιάβεη ππφςηλ φια ηα παξαπάλσ ραξαθηεξηζηηθά θαη λα θάλεη κηα πξνζεθηηθή θαηαγξαθή ηεο ππάξρνπζαο ελεξγεηαθήο θαηαλάισζεο ηνπ πινίνπ. Απφ απηή ηελ αλάιπζε ε εηαηξία ζα είλαη ζε ζέζε λα εζηηάζεη ζε ηνκείο πνπ κπνξνχλ βειηησζνχλ σο πξνο ηελ ελεξγεηαθή απνδνηηθφηεηα θαη λα επαλαζρεδηάζεη θάπνηεο ιεηηνπξγίεο. Καηά ηε δηάξθεηα απηήο ηεο δηαδηθαζίαο ζα πξνθχςνπλ θαη ηα πξψηα βήκαηα πινπνίεζεο ηνπ SEEMP πνπ δελ είλαη άιια παξά ε εθαξκνγή ηεο ιίζηαο ησλ βειηηψζεσλ πνπ πξνέθπςε απφ ηελ αλάιπζε ηεο ελεξγεηαθήο θαηάζηαζεο ηνπ πινίνπ. απηφ ην ζηάδην ζα πξέπεη λα δνζεί ηδηαίηεξε πξνζνρή ζηελ εκηίμηζη ηος κόζηοςρ ηυν βεληιώζευν θαη λα απνθαζηζηεί θαηά πφζν ε εθαξκνγή ηνπο ζα είλαη νηθνλνκηθά θαη ελεξγεηαθά ζπκθέξνπζα γηα ην πινίν. Δάλ δελ είλαη νηθνλνκηθά ζπκθέξνλ γηα ην πινίν λα εθαξκφζεη φιεο ηηο βειηηψζεηο ηαπηφρξνλα, κηα ιχζε είλαη λα επελδχζεη αξρηθά ζε βειηηψζεηο ή πξαθηηθέο ρακεινχ θφζηνπο, θαη απφ ηελ εμνηθνλφκεζε ρξεκάησλ πνπ ζα πεηχρεη (ιφγσ ηεο απμεκέλεο ελεξγεηαθήο απνδνηηθφηεηαο, πνπ ζεκαίλεη ιηγφηεξα ιεηηνπξγηθά έμνδα) λα πξνρσξήζεη αξγφηεξα θαη ζε βειηηψζεηο πςειφηεξνπ θφζηνπο. Σέινο ζεκαληηθφ ξφιν ζηε θάζε ηνπ ζρεδηαζκνχ κπνξεί λα παίμεη θαη ν νξηζκφο θάπνησλ ζηφρσλ εθ κέξνπο ηεο εηαηξίαο, ζε φηη αθνξά ζηε βειηίσζε ηεο ελεξγεηαθήο απνδνηηθφηεηαο ηνπ πινίνπ. Η νδεγία ηνπ ΙΜΟ αλαθέξεη πσο ν νξηζκφο ζηφρσλ είλαη πξναηξεηηθφο, φηη ην πινίν δελ ζα πθίζηαηαη θαλέλα έιεγρν ζρεηηθά κε ηελ πινπνίεζε απηψλ θαη δελ είλαη απαξαίηεην λα δεκνζηεχνληαη ζην επξχ θνηλφ. Ωζηφζν, ν νξηζκφο ησλ ζηφρσλ κπνξεί λα ιεηηνπξγήζεη ζεηηθά κεηαμχ ησλ εξγαδνκέλσλ ηεο εηαηξίαο αθνχ ζα εληζρχζεη ηελ πξνζπάζεηα βειηίσζεο κέρξη λα επηηεπρζεί ην επηζπκεηφ απνηέιεζκα. Οη ζηφρνη κπνξεί λα είλαη νπνηαζδήπνηε κνξθήο φπσο γηα παξάδεηγκα ε βειηίσζε ηεο εηήζηαο θαηαλάισζεο θαπζίκνπ ή επίηεπμε ελφο πνζνηηθνχ νξίνπ κε βάζε ην δείθηε ΔΔΟΙ. Πηζηεχεηαη κάιηζηα πσο ε ρξήζε ηνπ ΔΔΟΙ κπνξεί λα βνεζήζεη ζεκαληηθά ζηε δηαδηθαζία ζρεδίαζεο αιιά θαη πινπνίεζεο ηνπ SEEMP, αθνχ ην ζπγθεθξηκέλν ζχζηεκα δηεπθνιχλεη ηε κέηξεζε θαη ηελ θαηαλφεζε ησλ πξνζδνθψκελσλ απνηειεζκάησλ. Βεβαίσο ζα πξέπεη λα ηνληζηεί πσο ε ζρεδίαζε ηνπ SEEMP δελ κπνξεί λα είλαη κηα κνλνκεξήο πξάμε πνπ ζα απνθαζηζζεί κφλν απφ ηα ζηειέρε ηεο εηαηξίαο. Γηα λα είλαη επηηπρεκέλε θαη απξφζθνπηε ε εθαξκνγή ηνπ αξρηθνχ ζρεδηαζκνχ απαηηείηαη ε ζπλελλφεζε θαη ε απνδνρή ησλ βειηηψζεσλ θαη ησλ λέσλ πξαθηηθψλ θαη απφ ηνπο άιινπο ελδηαθεξφκελνπο ή εκπιεθφκελνπο θνξείο, φπσο νη λαπισηέο, ηα 7

ιηκάληα θαη άιιεο ππεξεζίεο. Γηα ην ιφγν απηφ ζα πξέπεη ζην ζηάδην ηνπ ζρεδηαζκνχ λα γίλνπλ φιεο νη απαξαίηεηεο επηθνηλσλίεο θαη ζπλελλνήζεηο πξνηνχ πξνρσξήζεη ν νξηζκφο ζηφρσλ. 3.2 Υλοποίηζη Η θάζε πινπνίεζεο ηνπ SEEMP πεξηιακβάλεη ηελ εγθαηάζηαζε ησλ ζπζηεκάησλ πνπ έρνπλ επηιεγεί γηα ηελ πινπνίεζε ησλ βειηηψζεσλ ζχκθσλα κε ην ζρεδηαζκφ. Γηα θάζε «ζχζηεκα» κπνξεί λα απαηηνχληαη πνιιαπιά εξγαιεία θαη δηαδηθαζίεο θαζψο θαη ηήξεζε αξρείσλ θαη βεβαίσο ε πινπνίεζε ηνπ SEEMP κπνξεί λα είλαη δπλαηή κφλν κε ην θαηάιιειν ζπλδπαζκφ απηψλ. Δπίζεο κπνξεί λα είλαη απαξαίηεην θάπνην ζρέδην επηθνηλσλίαο πνπ ζα πξνζδηνξίδεη πνηνο είλαη ππεχζπλνο ζε θάζε βήκα ηεο δηαδηθαζίαο. Απηφ ζα απμήζεη ηελ επαηζζεηνπνίεζε θαη ηελ βησζηκφηεηα ηνπ SEEMP. Γεληθά αλακέλνληαη νδεγίεο απφ ηνλ ΙΜΟ, νη νπνίεο ζα αλαζεσξνχλ θαη ζα ελεκεξψλνπλ ηνπο πινηνθηήηεο γηα ηελ εθαξκνγή θαηά ηελ πεξίνδν πξηλ απφ ηελ ππνρξεσηηθή εηζαγσγή ηνπ SEEMP ηνλ Ιαλνπάξην ηνπ 2013. Η πξφθιεζε γηα ηνλ ΙΜΟ είλαη νη πινηνθηήηεο ή/θαη νη θνξείο εθκεηάιιεπζεο λα ζπλεηδεηνπνηήζνπλ ην πξαγκαηηθφ κέγεζνο εμνηθνλφκεζεο ελέξγεηαο πνπ κπνξνχλ λα πεηχρνπλ κε βάζε ηηο δξάζεηο θαη ηα κέηξα πνπ πεξηέρνληαη ζην SEEMP. Αλαιπηηθφηεξα ην ζηάδην ηεο πινπνίεζεο αλαθέξεηαη ζηελ θαζηέξσζε ελφο λένπ ζπζηήκαηνο πνπ πεξηιακβάλεη ηηο βειηηψζεηο θαη ηηο λέεο πξαθηηθέο πνπ έρνπλ απνθαζηζηεί ζην ζηάδην ηνπ ζρεδηαζκνχ. Αθνχ ε εηαηξεία νινθιεξψζεη ην ζρεδηαζκφ ηνπ πιάλνπ ζε θάζε πινίν είλαη βαζηθφ λα θαζηεξσζεί κηα ζπγθεθξηκέλε δηαδηθαζία πινπνίεζεο απηψλ. Δίλαη ζεκαληηθφ λα δεκηνπξγεζεί έλα λέν ζχζηεκα, κηα λέα θνπιηνχξα πνπ ζα εζηηάδεη ζηελ εθαξκνγή ησλ επηιεγκέλσλ κέηξσλ απφ ηα θαηάιιεια άηνκα. Οη δηαδηθαζίεο απηέο κπνξεί λα πεξηγξάθνληαη αλαιπηηθά κέζα ζην ίδην ην πιάλν φπσο επίζεο θαη ην άηνκν πνπ ζα είλαη ππεχζπλν γηα ηελ πινπνίεζε ηνπο. Απηή ε αλάιπζε θαη ε θαηαλνκή έρνπλ πηζαλφηαηα γίλεη θαηά ην ζηάδην ηνπ ζρεδηαζκνχ. Σέινο είλαη ζεκαληηθφ λα γίλεηαη αθξηβήο παξαθνινχζεζε ηεο εθαξκνγήο αιιά θαη θαηαγξαθή ησλ απνηειεζκάησλ γηα θάζε λέν κέηξν ή πξαθηηθή πνπ έρεη απνθαζηζζεί ελψ ε ηήξεζε αξρείνπ είλαη απαξαίηεηε γηα ηελ κεηέπεηηα απηφαμηνιφγεζε. Πνιιέο θνξέο κάιηζηα γηα ηελ κείσζε ηνπ θφξηνπ εξγαζίαο ηνπ πιεξψκαηνο πξνηηκάηαη ε ρξήζε ππαξρφλησλ αξρείσλ. Σέινο, γηα ηνλ ίδην ιφγν, είλαη ζεκαληηθφ λα θαηαγξάθνληαη ζηνηρεία πνπ δελ ζπλέβαιιαλ ζηα επηζπκεηά απνηειέζκαηα θαζψο θαη ηα αίηηα πνπ δπζρέξαηλαλ θάπνηεο θαηαζηάζεηο. 3.3 Παπακολούθηζη αποηελεζμάηυν και αςηό-αξιολόγηζη Σν ζηάδην ηεο παξαθνινχζεζεο πεξηιακβάλεη ηελ θαζηέξσζε ελφο ζπζηήκαηνο δηάθνξσλ εξγαιείσλ, ηφζν ππαξρφλησλ φζν θαη λέσλ, πνπ κπνξεί λα ιεηηνπξγήζνπλ σο πνηνηηθή θαη πνζνηηθή βάζε γηα ηελ επαλεμέηαζε θαη απηφ-αμηνιφγεζε ζε φηη αθνξά ηελ εμνηθνλφκεζε ελέξγεηαο πνπ επηηπγράλεηαη. Δίλαη ίζσο ην πην δχζθνιν λα πινπνηεζεί κε ζπλεπή ηξφπν, αθνχ απαηηεί αιιειεπίδξαζε κε δηάθνξα εξγαιεία, ζπζηήκαηα θαη δηαδηθαζίεο πνπ είλαη δσηηθήο ζεκαζίαο γηα ηελ παξαθνινχζεζε. 8

εκαληηθή βνήζεηα πξνο απηή ηελ θαηεχζπλζε κπνξεί λα παξέρεη ε ρξήζε ελφο εξγαιείνπ πνζνηηθήο κέηξεζεο ησλ απνηειεζκάησλ βειηίσζεο ηεο ελεξγεηαθήο απνδνηηθφηεηαο, φπσο ν ΔΔΟΙ. Σν ζπγθεθξηκέλν εξγαιείν έρεη δηεζλή απνδνρή, αθνχ ζρεδηάζηεθε απφ νκάδα εηδηθψλ ηνπ ΙΜΟ θαη ζεσξείηαη ην πιένλ θαηάιιειν γηα ηελ κέηξεζε ησλ απνηειεζκάησλ πνπ αθνξνχλ ηελ βειηίσζε ηεο ελεξγεηαθήο απνδνηηθφηεηαο. Ωζηφζν ε ρξήζε ηνπ δελ είλαη ππνρξεσηηθή θαη νη εηαηξίεο κπνξνχλ λα επηιέμνπλ άιια εξγαιεία εάλ θξίλνπλ φηη αληαπνθξίλνληαη θαιχηεξα ζηηο αλάγθεο ηνπο. Έρεη παξαηεξεζεί πσο πνιιέο εηαηξίεο ζπιιέγνπλ δεδνκέλα απφ έλα επξχ θάζκα πεγψλ, ρσξίο φκσο λα δηαρεηξίδνληαη ζσζηά φιεο απηέο ηηο πιεξνθνξίεο κε απνηέιεζκα λα κελ γλσξίδνπλ ην πφζν θαιά εθηεινχλ ή ηη πξέπεη λα θάλνπλ γηα λα δηαηεξήζνπλ ή λα βειηηψζνπλ ην SEEMP. απηφ ην ζηάδην είλαη πνιχηηκε ε ζπκβνιή δηάθνξσλ πξνγξακκάησλ software, πνπ έρνπλ θηηαρηεί εηδηθά γηα ηελ εθαξκνγή θαη παξαθνινχζεζε ηνπ SEEMP. Σέινο, ε απηφ-αμηνιφγεζε είλαη έλα απφ ηα βαζηθά ζεκεία απηνχ ηνπ ζηαδίνπ. Καηά ηε δηάξθεηα απηήο ηεο δηαδηθαζίαο πξαγκαηνπνηείηαη ε ζπγθέληξσζε ησλ απαξαίηεησλ ζηνηρείσλ πνπ πξνέθπςαλ απφ ηελ πινπνίεζε θαη ηελ παξαθνινχζεζε ηνπ SEEMP, ε εμέηαζε θαη ε αλάιπζε απηψλ θαη ε παξαγσγή λέσλ δεδνκέλσλ πνπ ζα ιεηηνπξγήζνπλ σο αλαηξνθνδφηεζε γηα ηε βειηίσζε ηνπ SEEMP. Όπσο εχθνια κπνξεί λα γίλεη θαηαλνεηφ, ζθνπφο ηεο απηφ-αμηνιφγεζεο είλαη λα θξίλεη θαηά πφζν ηα κέηξα πνπ πεξηέρνληαη ζην ζρέδην, θαζψο θαη ε εθαξκνγή ηνπο, επέθεξαλ ηηο απαξαίηεηεο βειηηψζεηο ζηα επίπεδα ελεξγεηαθήο απνδνηηθφηεηαο ηνπ πινίνπ. Με ηνλ ηξφπν απηφ επηηπγράλεηαη θαιχηεξε θαηαλφεζε ησλ ραξαθηεξηζηηθψλ θαη ηεο ιεηηνπξγίαο ηνπ πινίνπ θαη κπνξνχλ λα πξνθχςνπλ θαιχηεξα ζπκπεξάζκαηα αλαθνξηθά κε ηα θαηαιιειφηεξα κέηξα γηα ηνλ επφκελν θχθιν εθαξκνγήο ελφο βειηησκέλνπ SEEMP. πζηήλεηαη κάιηζηα ζηηο εηαηξίεο λα γίλνληαη ηαθηηθέο ζπγθεληξψζεηο ζηνηρείσλ νη νπνίεο λα εζηηάδνπλ ζηε ζρέζε αηηίαο- απνηειέζκαηνο ησλ πξνβιεκάησλ πνπ παξνπζηάδνληαη θαηά ηελ πινπνίεζε ηνπ SEEMP, έηζη ψζηε λα δηεπθνιχλεηαη αθφκε πεξηζζφηεξν ε δηαδηθαζία απηφ-αμηνιφγεζεο. 4. Δπγαλεία και ππακηικέρ πος μποπούν να ζςμβάλοςν ζηην Δθαπμογή ηος SEEMP χκθσλα κε ηελ νδεγία ηνπ ΙΜΟ φια ηα ππάξρνληα θαη ηα λέα πινία άλσ ησλ 400 GT ζα πξέπεη λα δηαζέηνπλ έλα SEEMP επί ηνπ πινίνπ απφ ηελ 1ε Ιαλνπαξίνπ 2013. Η δπλεηηθή εμνηθνλφκεζε απφ ηα επηρεηξεζηαθά κέηξα είλαη ζεκαληηθή θαη κπνξεί λα ππεξβαίλεη ηελ πξνθαλή εμνηθνλφκεζε απφ ηε δηαρείξηζε ηεο ελέξγεηαο ηνπ πινίνπ θαη ηε κείσζε ηεο ηαρχηεηαο. εκαληηθφ ξφιν εδψ κπνξνχλ λα δηαδξακαηίζνπλ λένη ηξφπνη ζπλεξγαζίαο κεηαμχ ησλ ηδηνθηεηψλ ηνπ θνξηίνπ, ησλ λαπισηψλ θαη ησλ πινηνθηεηψλ, θαζψο θαη κείσζε ησλ πξνβιεκάησλ πνπ ζρεηίδνληαη κε ηελ αλακνλή ζην ιηκάλη. Δπηπιένλ, ν θαιχηεξνο πξνγξακκαηηζκφο ηνπ ζηφινπ, ε κεγάιεο θιίκαθαο βειηηψζεηο ζηνλ πξνγξακκαηηζκφ θαη ηελ δξνκνιφγεζε ησλ πινίσλ θαη ε κείσζε ησλ κε παξαγσγηθψλ ηαμηδηψλ ππφ έξκα 9

είλαη δπλαηή κέζσ πεξαηηέξσ ελνπνίεζε ηνπ θιάδνπ ηφζν απφ ηελ πιεπξά ηεο επέλδπζεο φζν θαη κε θαιχηεξα ζπζηήκαηα λαπιψζεσλ. Ωο εθ ηνχηνπ, ηα κέηξα γηα ηε κείσζε ηεο θαηαλάισζεο θαπζίκνπ θαη ησλ εθπνκπψλ CO 2 κπνξνχλ λα ηαμηλνκεζνχλ ζε ηξεηο θαηεγνξίεο: Βεληίυζη ηυν logistics και ηος ππογπαμμαηιζμό ηος ζηόλος: Σα κέηξα απηήο ηεο θαηεγνξίαο πεξηιακβάλνπλ ζπλδπαζκφ θνξηίσλ, ε βειηηζηνπνίεζε ηεο εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο, ιηγφηεξα / κηθξφηεξα ηαμίδηα ππφ έξκα, κεηαθνξά κεγαιχηεξσλ παξηίδσλ θνξηίνπ, θαζψο επίζεο θαη πξνζαξκνγέο γηα ηε βειηηζηνπνίεζε ηνπ ρξφλνπ άθημεο. Δπίζεο, ε θίλεζε κε πην ρακειή ηαρχηεηα θαη ε ζπλελλφεζε κεηαμχ πινηνθηήηε θαη ηνπ λαπισηή γηα κεγαιχηεξε επειημία ζην ρξφλν άθημεο πνπ ζα νξίζεη ην ιηκάλη, είλαη θάπνηνη παξάγνληεο πνπ ζα κπνξνχζαλ λα ζπκβάιινπλ ζηελ αχμεζε ηεο απνδνηηθφηεηαο ηνπ πινίνπ. Δνέπγειερ ζηο Λιμάνι: θαηάξγεζε ησλ πεξηνξηζκψλ ζρεηηθά κε ην κέγεζνο ηνπ πινίνπ (π.ρ. ην ζρέδην ηνπ πινίνπ, κήθνο θαη πιάηνο, ηελ θπθινθνξηαθή ζπκθφξεζε), θαη ησλ πεξηνξηζκψλ ζηε γξήγνξε πεξηζηξνθή εληφο ηνπ ιηκαληνχ. Η εθαξκνγή απαηηεί ηελ αλάπηπμε ππνδνκψλ θαη ηελ αλάπηπμε ζπζηεκάησλ εηθνληθψλ αθίμεσλ. Δπίζεο, ηα κέηξα κπνξεί λα πεξηιακβάλνπλ: κεγαιχηεξε ρσξεηηθφηεηα ησλ ιηκέλσλ, ζπλερή ιεηηνπξγία ηνπ ιηκαληνχ, ηαρχηεξε θφξησζε θαη εθθφξησζε, θαιχηεξν ζρεδηαζκφ ηνπ εμνπιηζκνχ ρεηξηζκνχ θνξηίνπ κε ηε ρξήζε εμειηγκέλσλ ηερλνινγηψλ απηνκαηηζκνχ θαη πην απνηειεζκαηηθέο ππεξεζίεο θαηά ηελ ππνδνρή, ηελ πινήγεζε θαη θαηά ηνλ ρξφλν παξακνλήο ζην ιηκάλη. Βεληίυζη ηηρ ηεσνικήρ και λειηοςπγικήρ διασείπιζη ηος πλοίος: Σα κέηξα απηή ηεο θαηεγνξίαο πεξηιακβάλνπλ ηελ δηαγσγή ηνπ πινίνπ (trim), ηνλ θαιχηεξν θαζαξηζκφ ηεο γάζηξαο θαη ηεο έιηθαο, ηελ ζπληήξεζε θαη ξχζκηζε ησλ θχξησλ θαη βνεζεηηθψλ κεραλψλ, ηελ απνηειεζκαηηθφηεξή ιεηηνπξγία ησλ βνεζεηηθψλ κεραλψλ θαη ησλ κεραλεκάησλ κε κεγάιε ειεθηξηθή θαηαλάισζε, ηελ αλάπηπμε απνδνηηθφηεξψλ θηλεηήξσλ πξφσζεο, θαη ηε ρξήζε άιισλ ηερλνινγηθψλ αλαβαζκίζεσλ ζε βνεζεηηθά ζπζηήκαηα ηνπ πινίνπ. Θα αθνινπζήζεη αλαιπηηθή παξνπζίαζε ησλ πξνηάζεσλ πνπ αλαθέξζεθαλ ζηηο ηξείο θαηεγνξίεο κε ηελ αλαθνξά ησλ θαηλνηνκηψλ πνπ πξνηείλνληαη απφ ηελ παγθφζκηα βηβιηνγξαθία. Δπηπιένλ, ζα αλαιπζνχλ νη πξνεθηάζεηο ηεο πινπνίεζεο θάπνησλ πξνηάζεσλ, φπσο ι.ρ. ε πεξίπησζε ηεο κείσζεο ηεο ηαρχηεηαο. Σέινο πνιιέο απφ ηηο πξνηάζεηο εθαξκφδνληαη ήδε ζε θάπνηα πινία θαη αλ θξίλεηαη ζθφπηκν ζα παξαηίζεληαη ζηνηρεία απφ εκπνξηθέο εθαξκνγέο πνπ ζπκβάιινπλ ζηελ πινπνίεζε ηνπο (ι.ρ. ηερληθφο εμνπιηζκφο, software θηι.). 4.1 Ππογπαμμαηιζμόρ ηαξιδιού και βεληιζηοποίηζη οικονομικών αποηελεζμάηων Πξσηαξρηθφ ξφιν ζηελ θαηαλάισζε ελέξγεηαο ελφο πινίνπ θαηέρεη ε ιεηηνπξγηθή δηαρείξηζε ηνπ, θαη πην ζπγθεθξηκέλα ε θαηαλάισζε θαπζίκνπ γηα ηελ θίλεζε θαη ηελ εθηέιεζε επηπιένλ ιεηηνπξγηψλ ηνπ πινίνπ. Οη βαζηθφηεξνη παξάγνληεο πνπ 10

δηακνξθψλνπλ ηελ θαηαλάισζε θαπζίκνπ είλαη ε απφζηαζε πνπ ζα πξέπεη λα δηαλχζεη ην πινίν θαη ε ηαρχηεηα κε ηελ νπνία θηλείηαη, ελψ ζεκαληηθφ ξφιν παίδνπλ θαη άιια ραξαθηεξηζηηθά ηνπ πινίνπ (π.ρ. θαηάζηαζε ηεο γάζηξαο, ηεο πξνπέιαο θιπ.) ή ηνπ πεξηβάιινληνο (π.ρ. θαηξηθέο ζπλζήθεο). Tα πεξηζζφηεξα λαπινζχκθσλα πξνβιέπνπλ φηη ην λαπισκέλν πινίν ζα πξέπεη λα πιεχζεη ζην ζεκείν πξννξηζκνχ ηνπ ζε θαζνξηζκέλν ρξφλν θαη ηαρχηεηα, ρσξίο λα ιακβάλνληαη ππφςε ε δηαζεζηκφηεηα απνβάζξαο ή ε θίλεζε εληφο ηνπ ιηκαληνχ. Δπηπιένλ, νη πνιηηηθέο ειιηκεληζκνχ πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη ζε πνιιά ιηκάληα ηα νπνία δέρνληαη ηα πινία ζε βάζε first-come, first-served, παξέρνπλ έλα πξφζζεην θίλεηξν γηα ηνλ πινίαξρν λα πιεχζεη ζε πιήξε ηαρχηεηα. Απηέο νη πξαθηηθέο απνηεινχλ θαη ηνπο θπξηφηεξνπο παξάγνληεο πξφθιεζεο ζπκθφξεζεο εληφο ηνπ ιηκαληνχ αιιά θαη απμεκέλεο θαηαλάισζεο θαπζίκσλ γηα ην πινίν, κε δπζκελείο νηθνλνκηθέο, θαη πεξηβαιινληηθέο επηπηψζεηο (Alvarez et al. 2010). Ωζηφζν, ε θαηάζηαζε απηή ηείλεη λα δηαθνξνπνηεζεί ζε θάπνηεο θαηεγνξίεο πινίσλ θαη αγνξψλ, φπνπ ζπλεηδεηνπνηείηαη πσο ε θαιχηεξε νξγάλσζε ηνπ ζηφινπ κπνξεί λα ζπκβάιιεη ζηε κείσζε ηνπ ιεηηνπξγηθνχ θφζηνπο (θαη βέβαηα ζε κεησκέλε θαηαλάισζε θαπζίκσλ θαη ιηγφηεξνπο ξχπνπο). Η αλάγθε πινπνίεζεο ηνπ SEEMP θέξλεη ζην πξνζθήλην ηέηνηεο πξνζπάζεηεο, νη νπνίεο πιένλ κπνξεί λα επηθέξνπλ ζεκαληηθά ιεηηνπξγηθά θαη πεξηβαιινληηθά απνηειέζκαηα. 4.1.1 Η επηινγή ηεο βέιηηζηεο δηαδξνκήο θαη ε αξηζηνπνίεζε ηεο δηαρείξηζεο ηνπ ζηόινπ κέζσ ηνπ ζηαζεξνύ πξνγξακκαηηζκνύ ζηελ εθηέιεζε ησλ ηαμηδηώλ. Σα πξψηα βήκαηα ζ απηφλ ηνλ ηνκέα έγηλαλ απφ εηαηξείεο Σαθηηθψλ Γξακκψλ (Liner Shipping Companies) νη νπνίεο θαινχληαη λα αληηκεησπίζνπλ έλα ζχλζεην πξφβιεκα γηα ηνλ θαζνξηζκφ ηεο βέιηηζηεο δηαδξνκήο θαη ηελ δξνκνιφγεζε ηνπ ζηφινπ ηνπο. Με ηελ ηαρεία αλάπηπμε ηεο βηνκεραλίαο ρσξψλ ηεο Αζίαο θαη ηελ επξεία ρξήζε ησλ πινίσλ κεηαθνξάο εκπνξεπκαηνθηβσηίσλ, ν θαζνξηζκφο ησλ δηαδξνκψλ κεηαθνξάο εκπνξεπκαηνθηβσηίσλ (containerships) γίλεηαη φιν θαη πην πνιχπινθνο, ελψ ην κέγηζην αλακελφκελν θέξδνο είλαη δσηηθήο ζεκαζίαο γηα ηηο εηαηξείεο ηαθηηθψλ γξακκψλ (Agarwal & Ergun 2008, Khan et al. 2011). Σν θφζηνο ησλ θαπζίκσλ είλαη ζεκαληηθφ ζ απηή ηελ αγνξά. Σα θέξδε επεξεάδνληαη θαη απφ ηελ πιήξε θφξησζε, ηα ζπζηήκαηα κεηαθνξάο θελψλ εκπνξεπκαηνθηβσηίσλ, θαζψο θαη απφ ηε δνκή ηεο δηαδξνκήο (π.ρ. αξηζκφο ζηαζκψλ, ηαρχηεηα, θαηαλάισζε θαπζίκνπ). Ωο εθ ηνχηνπ, θαηέζηε πνιχ ζεκαληηθφ λα αλαπηπρζνχλ θάπνηα κνληέια γηα ηε δξνκνιφγεζε πινίσλ κεηαθνξάο εκπνξεπκαηνθηβσηίσλ, ηα νπνία ζα κπνξνχζαλ λα ζπλδπάδνπλ ηα ζεκαληηθφηεξα ζηνηρεία πνπ απαηηνχληαη γηα ηελ νξζνινγηθφηεξε νξγάλσζε ηνπ ζηφινπ. ηε βηβιηνγξαθία ζπλαληψληαη δηάθνξα εξεπλεηηθά κνληέια πνπ εζηηάδνπλ ζε έλα ή πεξηζζφηεξα ζηνηρεία νξγάλσζεο ηνπ ζηφινπ, ηελ ιεηηνπξγηθή απνδνηηθφηεηα θαη ηελ παξαγσγή ξχπσλ ησλ πινίσλ κεηαθνξάο εκπνξεπκαηνθηβσηίσλ. Οη Song & Xu (2012), έρνπλ αλαπηχμεη έλα ηέηνην κνληέιν πνπ εζηηάδεη ζηνλ ππνινγηζκφ ησλ ξχπσλ (CO2) απφ ηε ιεηηνπξγία ησλ κεραλψλ, ζπλδπάδνληαο ζηνηρεία κεηαθνξάο έκθνξησλ θαη θελψλ Δ/Κ. Έλα άιιν ζχζηεκα πνπ εζηηάδεη ζηηο κεηαθνξέο έκθνξησλ / θελψλ εκπνξεπκαηνθηβσηίσλ θαη ηνλ θαηάιιειν ζπλδπαζκφ ζηαζκψλ 11

έρεη αλαπηπρζεί απφ ηνπο Chen & Yang, (2011), ελψ νη Wang & Meng (2012) έρνπλ δεκηνπξγήζεη έλα κνληέιν πνπ εζηηάδεη ζηελ βειηηζηνπνίεζε ηεο ελεξγεηαθήο απνδνηηθφηεηαο ηνπ πινίνπ ιακβάλνληαο ππφςε ηελ αβεβαηφηεηα ηεο ψξαο άθημεο ζηελ απνβάζξα. Άιια κνληέια απνηππψλνπλ ηα έζνδα θαη ηα έμνδα ιεηηνπξγίαο κηαο εηαηξείαο ηαθηηθψλ γξακκψλ, θαη επηηξέπνπλ ηελ ρξήζε ηχπσλ πινίσλ κε δηαθνξεηηθέο ηδηφηεηεο θαη θφζηνο ιεηηνπξγίαο, ηνλ ζπλδπαζκφ ζηαζκψλ κεηαθφξησζεο, ηηο θαζπζηεξήζεηο ζην ιηκάλη, ηηο πεξηθεξεηαθέο εκπνξηθέο αληζνξξνπίεο θαη ηε δπλαηφηεηα επηινγήο απφξξηςεο θάπνησλ κεηαθνξψλ (Alvarez 2009). Κάπνηεο έξεπλεο επηθεληξψλνληαη ζηνλ πξνζδηνξηζκφ φισλ ησλ πηζαλψλ δηαδξνκψλ απφ ηελ Νφηην-Αλαηνιηθή Αζία πξνο ηε Μέζε Αλαηνιή, ηελ Δπξψπε θαη ηε Βφξεηα Ακεξηθή θαζψο θαη εμεχξεζε ησλ ζπληνκφηεξσλ δηαδξνκψλ (Khan et al. 2011). Σέινο, έρεη κειεηεζεί ε βειηηζηνπνίεζε ζε φηη αθνξά ζηηο απνζηάζεηο θαη ηελ θαηαλάισζε θαπζίκσλ ζηηο εηαηξίεο ηαθηηθψλ γξακκψλ αθφκα θαη ζε δπλακηθφ πεξηβάιινλ, κε ζπρλά κεηαβαιιφκελα ζηνηρεία (Zacharioudakis et al. 2011). Αλάινγεο πξνζπάζεηεο γίλνληαη θαη ζηελ Tramp λαπηηιία, αλ θαη εδψ νη δπλαηφηεηεο είλαη πην πεξηνξηζκέλεο. Οη λαπηηιηαθέο εηαηξείεο κε ειεχζεξα θνξηεγά πινία δεζκεχνληαη λα κεηαθέξνπλ έλα ζχλνιν ζπκβεβιεκέλσλ θνξηίσλ θαη παξαδνζηαθά πξνζπαζνχζαλ λα εμνηθνλνκήζνπλ ξνέο απφ ηελ ιεηηνπξγία πινίνπ θαη ηελ βειηίσζε ηεο ελεξγεηαθήο απνδνηηθφηεηα ηνπ. Σα παιαηνηέξα κνληέια γηα ηε δξνκνιφγεζε θαη ηελ θαηαλάισζε θαπζίκσλ ησλ πινίσλ βαζίδνληαλ ζε κηα ζηαζεξή ηαρχηεηα θαη έλα δεδνκέλν ξπζκφ θαηαλάισζεο θαπζίκνπ γηα θάζε πινίν (π.ρ. Brown et al. 1987). Ωζηφζν, ζηελ πξαγκαηηθφηεηα, ε ηαρχηεηα ηνπ πινίνπ ζπρλά κεηαβάιιεηαη ζε δεδνκέλν ρξνληθφ δηάζηεκα, θαη ε θαηαλάισζε θαπζίκνπ αλά κνλάδα ρξφλνπ είλαη θπζηθά ζπλάξηεζε ηεο ηαρχηεηαο. Πξφζθαηα ινηπφλ έρνπλ αλαπηπρζεί πην εμειηγκέλα κνληέια πνπ ιακβάλνπλ ππφςε ηηο ηδηαηηεξφηεηεο ησλ πινίσλ (Tanker, Bulk Carrier, Gas Carrier θιπ.) πνπ δξαζηεξηνπνηνχληαη ζηελ Trump λαπηηιία θαη ηε βειηίσζε ηεο ελεξγεηαθήο απνδνηηθφηεηαο ηνπο. Οη Alizadeh & Talley (2011) έρνπλ κειεηήζεη ηα ζηνηρεία ηεο αγνξάο δεμακελνπινίσλ θαη πξνρψξεζαλ ζηνλ θαζνξηζκφ ησλ θπξηφηεξσλ παξαγφλησλ πνπ κπνξνχλ λα επεξεάζνπλ ηελ ιεηηνπξγηθφηεηα ησλ ζπγθεθξηκέλσλ πινίσλ. Δμέρνπζα ζέζε κεηαμχ απηψλ έρεη ε επηινγή ηεο βέιηηζηεο δηαδξνκήο, αιιά θαη ε θαηαλάισζε θαπζίκνπ, ε θαηάζηαζε ηεο γάζηξαο ηνπ πινίνπ θ.α. Μηα άιιε ζεκαληηθή εξεπλεηηθή πξνζπάζεηα ζηε ζπγθεθξηκέλε αγνξά ζπλδπάδεη ζηνηρεία επηινγήο δηαδξνκήο ελφο δεμακελφπινηνπ κε βειηηζηνπνίεζε ηεο ηαρχηεηαο ηνπ σο θχξηα κεηαβιεηή (Norstad et al. 2011). Παξφκνηεο πξνζπάζεηεο έρνπλ γίλεη θαη γηα ηελ αγνξά ησλ πινίσλ κεηαθνξάο μεξνχ θνξηίνπ (Alizadeh & Talley, 2011) θαη ηελ αγνξά πινίσλ Ro/Ro (Øvstebø et al. 2011) φπνπ ιακβάλνληαη ππφςε θαη πην εμεηδηθεπκέλα ζέκαηα φπσο π.ρ. ηερληθά δεηήκαηα, ζηνηβαζίαο θ.α. Σέινο ζα πξέπεη λα αλαθεξζεί φηη ζεκαληηθφ ξφιν ζηε βειηίσζε ηεο ελεξγεηαθήο απνδνηηθφηεηαο ησλ πινίσλ ζα δηαδξακαηίζεη θαη ε ρξήζε λέσλ ζαιάζζησλ δηαδξνκψλ φπσο ην πέξαζκα ηνπ Αξθηηθνχ Ωθεαλνχ. Καηά ηηο ηειεπηαίεο δεθαεηίεο ε παγθφζκηα αχμεζε ηεο ζεξκνθξαζίαο έρεη δεκηνπξγήζεη λέα δεδνκέλα ζηελ θαηάζηαζε ηνπ πιαλήηε ζπκπεξηιακβαλνκέλεο ηεο κείσζεο -ξεθφξ ζηελ έθηαζε ησλ πάγσλ ηεο Αξθηηθήο ην θαινθαίξη (Pavlenko & Glukhareva, 2011). Απηφ ην 12

γεγνλφο κπνξεί λα επηθέξεη ζεκαληηθέο αιιαγέο ζηελ δηεπεηξσηηθή ζαιάζζηα κεηαθνξά θνξηίσλ ε νπνία πάληα ήηαλ πξνζαλαηνιηζκέλε ζην πέξαζκα ηνπ Αξθηηθνχ Ωθεαλνχ, παξφιν πνπ απηφ ήηαλ δπλαηφ κφλν ηνπο θαινθαηξηλνχο κήλεο (Wilmsmeier & Pawlik, 2011). Με κηα πξφρεηξε καηηά ζην ράξηε είλαη εκθαλήο ε εμνηθνλφκεζε θαπζίκνπ πνπ κπνξεί λα επηηεπρζεί ιφγσ ηεο κηθξφηεξεο απφζηαζεο κε ηελ Αξθηηθή δηαδξνκή: γηα παξάδεηγκα, ην ηαμίδη κεηαμχ ηνπ Λνλδίλνπ θαη Γηνθνράκα είλαη 15.700 ρηιηφκεηξα απφ ην Βνξεηνδπηηθφ Πέξαζκα θαη 13.841 ρηιηφκεηξα απφ ην Βνξεηναλαηνιηθφ πέξαζκα, ην νπνίν είλαη ζεκαληηθά κηθξφηεξν απφ ηελ δηαδξνκή κέζσ ηεο δηψξπγαο ηνπ νπέδ (21.200. ρικ.) ή ηνπ Παλακά (23 300. ρικ.) (Lasserre & Pelletier, 2011). 4.1.2 Η επηινγή δηαδξνκήο ιακβάλνληαο ππόςε ηηο θαηξηθέο ζπλζήθεο Η ζρεδίαζε ηεο δηαδξνκή είλαη ην ζεκέιην γηα κηα αζθαιή θαη νηθνλνκηθή πινήγεζεο. Η δξνκνιφγεζε ελφο εκπνξηθνχ πινίνπ βαζίδεηαη ζπλήζσο ζε δνθηκαζκέλεο ζαιάζζηεο δηαδξνκέο, αιιά ε επηινγή ηεο βέιηηζηεο δηαδξνκήο είλαη αθφκα έλαο ζεκαληηθφο παξάγνληαο πνπ κπνξεί λα ζπκβάιεη ζηελ αζθάιεηα θαη ηελ άλεζε ζηε ζάιαζζα, ζηε κείσζε ηνπ ρξφλνπ ηνπ ηαμηδίνπ, θαη ζηε κείσζε ηεο θαηαλάισζεο θαπζίκνπ. Η ζαιάζζηα λαπζηπινΐα πξηλ απφ ηε δεθαεηία ηνπ 1990 βαζηδφηαλ ζε κεγάιν βαζκφ ζηηο θαιέο θαηξηθέο ζπλζήθεο θαη ζηηο πξνβιέςεηο ηεο ζάιαζζαο, ε αθξίβεηα ησλ νπνίσλ απμαλφηαλ κε ηελ παξαηήξεζε, ρξφλν κε ην ρξφλν. Η ξαγδαία αχμεζε ησλ γλψζεσλ γηα ηηο αηκνζθαηξηθέο θαη πεξηβαιινληηθέο δηεξγαζίεο θαηά ην δεχηεξν κηζφ ηνπ εηθνζηνχ αηψλα, αιιά θαη νη εμειίμεηο ζηελ ηερλνινγία ησλ ειεθηξνληθψλ ππνινγηζηψλ παξείραλ ζηε κεηεσξνινγία πην εμειηγκέλα επηρεηξεζηαθά εξγαιεία, ηα νπνία δηεπθνιχλνπλ ηελ φιν θαη πην αθξηβή αλάιπζε ηνπ θιίκαηνο θαη ηελ πξφγλσζε ηνπ θαηξνχ. Έλα ραξαθηεξηζηηθφ παξάδεηγκα απηψλ ησλ εμειίμεσλ είλαη ε ελζσκάησζε ησλ ηερληθψλ πξφβιεςεο θαηξνχ ζε ζαιάζζηεο πεξηνρέο. Η επίδξαζε ηεο ηαρχηεηαο ηνπ αλέκνπ ζηελ απφδνζε ηνπ πινίν είλαη δχζθνιν λα πξνζδηνξηζηεί κε αθξίβεηα. Σν κεγαιχηεξν πξφβιεκα πνπ δεκηνπξγείηαη γηα ην πινίν είλαη ε απμεκέλε αληίζηαζε θαη ε εκθάληζε θιίζεο ηνπ πινίνπ είηε πξνο ηνλ εγθάξζην είηε πξνο ηνλ δηακήθε άμνλα. Απηφ εληζρχεηαη θαη απφ ηελ απμεκέλε δξάζε ησλ θπκάησλ θαη ηελ αχμεζε ηεο αληίζηαζεο απφ ηηο δηνξζψζεηο ηνπ πεδαιίνπ, θαη θαηαδεηθλχεη ηε ζεκαζία ησλ ζπλζεθψλ ηεο ζάιαζζαο ζηνλ θαζνξηζκφ ηεο απφδνζεο ηνπ πινίνπ. Σα ζαιάζζηα ξεχκαηα δελ απνηεινχλ ζεκαληηθφ πξφβιεκα δξνκνιφγεζεο, αιιά κπνξεί λα είλαη έλαο θαζνξηζηηθφο παξάγνληαο γηα ηελ επηινγή κηαο δηαδξνκήο, ε γηα ηελ εθηξνπή ηνπ πινίνπ απν κηα ζαιάζζηα πεξηνρή. Απηφ ηζρχεη ηδηαίηεξα φηαλ ηα ζεκεία αλαρψξεζεο θαη πξννξηζκνχ βξίζθνληαη ζε ζρεηηθά ρακειά γεσγξαθηθά πιάηε. ήκεξα, ε λαπηηιηαθή βηνκεραλία έρεη ζε κεγάιν βαζκφ ζπλεηδεηνπνηήζεη ηε αμία ηεο δξνκνιφγεζεο κε βάζε ηηο θαηξηθέο ζπλζήθεο θαη έρεη πξνρσξήζεη ζηε ρξήζε φιν θαη πην εμειηγκέλσλ κνληέισλ πνπ ρξεζηκνπνηνχλ δεδνκέλα πξφγλσζήο ηνπ θαηξνχ ζε ζπλδπαζκφ κε ηα ιεηηνπξγηθά ραξαθηεξηζηηθά θαη ηηο απαηηήζεηο ηνπ πινίνπ. Έηζη, ηα πεξηζζφηεξα εξγαιεία δξνκνιφγεζεο ησλ πινίσλ ζήκεξα παξέρνπλ πξφγλσζε ηνπ θαηξνχ θαη ηεο ζάιαζζαο κε ιεπηνκεξείο πιεξνθνξίεο γηα 13

ηα αλεπηζχκεηα θαηλφκελα πνπ ζα κπνξνχζαλ λα είλαη επηβιαβή γηα ηελ πινήγεζε ζην ζχλνιν ησλ ζαιαζζψλ ή ζπγθεθξηκέλα ζε θάπνηεο επηζπκεηέο δηαδξνκέο. Η παξαθνινχζεζε απηψλ ησλ ζπζηεκάησλ απφ ηνλ επηθεθαιή πινίαξρν είλαη έλα πνιχηηκν εξγαιείν ππνζηήξημεο ιήςεο απνθάζεσλ θαη απνθηνχλ πιένλ αθφκε κεγαιχηεξε ζεκαζία δεδνκέλεο ηεο αλάγθεο βειηίσζεο ηεο ελεξγεηαθήο απνδνηηθφηεηαο ηνπ πινίνπ θαη ηεο εθαξκνγήο ηνπ SEEMP. 4.1.3 Η βέιηηζηε επηινγή ηαμηδίνπ ππό έξκα Η εθηέιεζε ησλ ηαμηδηψλ ησλ πινίσλ είλαη ζπλήζσο κέξνο ηνπ επηρεηξεζηαθνχ ζρεδηαζκνχ ηεο παγθφζκηαο λαπηηιηαθήο βηνκεραλίαο. χκθσλα κε ηε δηεζλή βηβιηνγξαθία, ζηνλ ηνκέα ησλ ζαιάζζησλ κεηαθνξψλ ε δξνκνιφγεζε ηνπ πινίνπ κπνξεί λα δηαθέξεη ζχκθσλα κε ηνπο παξαθάησ ηξφπνπο ιεηηνπξγίαο ησλ λαπηηιηαθψλ εηαηξεηψλ (Christiansen et al., 2004, Βιάρνο Γ. Π. 2003): θξαηηθνί ζηφινη (governmental fleets), εηαηξείεο κε βηνκεραληθφ ζηφιν, εηαηξείεο κε ειεχζεξα θνξηεγά πινία θαη εηαηξείεο ηαθηηθψλ γξακκψλ. Οη εηαηξείεο ηαθηηθψλ γξακκψλ, ιεηηνπξγνχλ κε βάζε πξνζρεδηαζκέλα θαη δεκνζηεπκέλα δξνκνιφγηα ζε κηα ζηαζεξή δηαδξνκή, αλεμάξηεηα απφ ην αλ ππάξρεη επαξθέο θνξηίν ψζηε λα πξνθχπηεη θέξδνο απφ ηε δηαδξνκή. Γηα ηελ κεγηζηνπνίεζε ηνπ θέξδνπο ηνπο, ζηφρνο είλαη λα βειηηζηνπνηήζνπλ ηα δεκνζηεπκέλα ρξνλνδηαγξάκκαηα, ψζηε λα γίλνπλ πην ειθπζηηθά ζε πηζαλνχο πειάηεο, αθνχ ε θαηαιιειφηεηα ελφο δξνκνινγίνπ γηα έλαλ πειάηε έρεη ηζρπξή επίδξαζε ζηελ αηνκηθή ηνπ δήηεζε. Σα ηειεπηαία ρξφληα έρνπλ γίλεη ζεκαληηθέο επηζηεκνληθέο πξνζπάζεηεο γηα ηνλ πξνζδηνξηζκφ θαη ηελ βέιηηζηε επηινγή ζηαζκψλ πξνθεηκέλνπ ε εηαηξεία λα έρεη ην κέγηζην δπλαηφ θέξδνο (Wang & Meng, 2011), ελψ έρνπλ κειεηεζεί θαη νη επηπηψζεηο απφ ηελ παξάιεηςε ή ηελ αιιαγή ζηαζκψλ (Pike 2011). Σα ραξαθηεξηζηηθά πνπ πεξηγξάθεθαλ απνθηνχλ λέα δηάζηαζε δεδνκέλεο ηεο αλάγθεο εθαξκνγήο ελφο ζρεδίνπ δηαρείξηζεο ηεο ελεξγεηαθήο απνδνηηθφηεηαο ηνπ πινίνπ. πγθεθξηκέλα, γηα ηελ βέιηηζηε θαηαλάισζε ελέξγεηαο, έλα πινίν ζα πξέπεη λα πεξηνξίζεη ζην ειάρηζην ηελ πξαγκαηνπνίεζε άθνξησλ ηαμηδηψλ, ηα νπνία επηβαξχλνπλ ηελ ελεξγεηαθή ηνπ θαηάζηαζε ρσξίο λα επηθέξνπλ ην παξακηθξφ θέξδνο γηα ηελ εηαηξεία. Η επηβάξπλζε γίλεηαη ηδηαίηεξα αηζζεηή αλαινγηδφκελνη ηνλ ηχπν κέηξεζεο ηνπ EEOI γηα κηα πεξίνδν ηαμηδηψλ i j FCij CF j EEOI = i m cargo D i Όπνπ j είλαη ν ηχπνο θαπζίκνπ i είλαη ν αξηζκφο ηαμηδηψλ FCi j είλαη ε ε πνζφηεηα ηνπ θαπζίκνπ j πνπ θαηαλαιψλεηαη ζην ηαμίδη i CFj είλαη ε πνζφηεηα θαπζίκνπ πξνο ην ζπληειεζηή κεηαηξνπήο CO2 γηα ην θαχζηκν j 14

mcargo είλαη ην κεηαθεξφκελν θνξηίν (ζε ηφλνπο) ή GT, ή ην κεηαθνξηθφ έξγν πνπ έρεη εθηειεζηεί (κεηξνχκελν ζε αξηζκφ επηβαηψλ ή ζε TEU) θαη D: ε απφζηαζε ζε λαπηηθά κίιηα πνπ αληηζηνηρεί ζην θνξηίν ή ην κεηαθνξηθφ έξγν Ο δείθηεο ΔΔΟΙ εθθξάδεηαη ζαλ ζπλάξηεζε ηνπ θνξηίνπ ή ηνπ κεηαθνξηθνχ έξγνπ πνπ έρεη γίλεη, δειαδή, ζε ηφλνπο CO 2 / ( ηφλνη x κίιηα) θαη βέβαηα νη εηαηξείεο επηδηψθνπλ ηελ ειαρηζηνπνίεζε ηνπ ζαλ απφιπην αξηζκφ. Καηά ζπλέπεηα γηα ηε κείσζε ηνπ έρεη κεγάιε ζεκαζία ε κεγίζηε δπλαηή κεηαθνξά θνξηίνπ. Απφ ηελ παξαπάλσ αλάιπζε είλαη θαλεξφ πσο ηφζν ε ειεχζεξε θνξηεγφο λαπηηιία φζν θαη λαπηηιία ηαθηηθψλ γξακκψλ έρνπλ ζπκθέξνλ λα πξνγξακκαηίζνπλ θαηά ηνλ θαιχηεξν δπλαηφ ηξφπν ηελ εθηέιεζε ησλ ηαμηδηψλ ηνπο πξνθεηκέλνπ λα πεηχρνπλ θαιχηεξα πεξηβαιινληηθά απνηειέζκαηα θαη ζπκκφξθσζε κε ην SEEMP. Ωζηφζν, ιφγσ ηεο πνιππινθφηεηαο ηεο αγνξάο ηεο ειεχζεξεο θνξηεγνχ λαπηηιίαο, δελ έρνπλ γίλεη παξά ειάρηζηεο πξνζπάζεηεο κνληεινπνίεζεο ηεο βέιηηζηεο επηινγήο ηαμηδηνχ. Βαζηθφ ξφιν βέβαηα παίδεη θαη ην γεγνλφο φηη νη πεξηζζφηεξεο εηαηξίεο ηεο ζπγθεθξηκέλεο αγνξάο ήηαλ ζρεηηθά κηθξέο θαη κε ζρεηηθά κηθξφ αξηζκφ πινίσλ θαη δελ κπνξνχζαλ λα ρξεκαηνδνηήζνπλ ηέηνηεο εξεπλεηηθέο πξνζπάζεηεο. Πξφζθαηα νη Malliappi et al. (2011) επηρείξεζαλ ηελ κνληεινπνίεζε ησλ ηαμηδηψλ ησλ bulk carrier κε βάζε θάπνηεο «γεηηληάζεηο» μεξνχ θνξηίνπ πνπ κπνξνχλ λα κεγηζηνπνηήζνπλ ην θέξδνο, ζπλδπάδνληαο θαη ηελ επθαηξηαθή κεηαθνξά ζπκπιεξσκαηηθψλ θνξηίσλ. Αληίζεηα, ζηελ λαπηηιία ηαθηηθψλ γξακκψλ έρνπλ γίλεη ζεκαληηθέο πξνζπάζεηεο βειηηζηνπνίεζεο ησλ δξνκνινγίσλ, κε ζηφρν φρη κφλν ηε κεγηζηνπνίεζε ηνπ θέξδνπο, αιιά θαη ηελ αχμεζε ηεο ελεξγεηαθήο απνδνηηθφηεηαο ηνπ πινίνπ (Song & Xu 2012, Windeck & Stadtler 2011). Μηα επηπιένλ δηάζηαζε πνπ ζα πξέπεη λα ιεθζεί ππφςε ζηελ ελ ιφγσ αγνξά είλαη ε κεηαθνξά θελψλ εκπνξεπκαηνθηβσηίσλ. Λφγσ αληζνξξνπηψλ ηνπ εκπνξίνπ κεηαμχ ησλ ρσξψλ, νη λαπηηιηαθέο εηαηξείεο αλαγθάδνληαη λα κεηαθέξνπλ πεξηνδηθά θελά εκπνξεπκαηνθηβψηηα κεηαμχ ιηκέλσλ. Σν πην δχζθνιν πξφβιεκα γηα ηελ απφθαζε κεηαθνξάο είλαη φηη δελ είλαη δπλαηφλ λα γλσξίδνπκε επαθξηβψο ηα πνζά ησλ θελψλ εκπνξεπκαηνθηβσηίσλ πνπ ζα απαηηεζνχλ ζην κέιινλ. Σα πξνβιήκαηα απηά επηρεηξνχλ λα απαληήζνπλ νη Dang et al. (2012) ιακβάλνληαο ππφςε ηηο δπλαηφηεηεο αμηνπνίεζεο γεηηνληθψλ δηθηχσλ εκπνξεπκαηνθηβσηίσλ. 4.2 Αύξηζη ηηρ παπαγωγικόηηηαρ ηος λιμανιού ήκεξα ηα ιηκάληα, θαινχληαη λα αληηκεησπίζνπλ ηελ πξφθιεζε ηεο λέαο επνρήο θαη λα εμππεξεηήζνπλ φιν θαη κεγαιχηεξα πινία. Η πςειή παξαγσγηθφηεηα θαη ε κεηαθίλεζε ηνπ θνξηίνπ απφ ην πινίν πξνο ηελ μεξά θαη αληίζηξνθα κε αζθάιεηα, ηαρχηεηα θαη ρακειφ θφζηνο είλαη δσηηθήο ζεκαζίαο γηα έλα ηεξκαηηθφ ζηαζκφ, ηδηαίηεξα ζήκεξα πνπ απμάλεη θαη ν αληαγσληζκφο κεηαμχ ησλ ιηκαληψλ. Βεβαίσο φπσο θαη νη πξνεγνχκελνη παξάγνληεο έηζη θαη ε εμππεξέηεζε ζην ιηκάλη δηαθέξεη ζεκαληηθά αλάινγα κε ηελ αγνξά ηελ νπνία εμππεξεηεί. Οη ηεξκαηηθνί ζηαζκνί 15

δηαζέηνπλ εηδηθά ραξαθηεξηζηηθά (κέγεζνο, εμνπιηζκφ θιπ.) αλάινγα κε ηνπο ηχπνπο πινίσλ θαη ηα θνξηία πνπ εμππεξεηνχληαη. Θα πξέπεη αθφκε λα ζεκεησζεί ε αλάγθε κείσζεο ησλ ξχπσλ θαηά ηελ παξακνλή ηνπ πινίνπ ζην ιηκάλη ζηα ιηκάληα πνπ έρνπλ ραξαθηεξηζηεί σο εηδηθέο πεξηνρέο. Σα ιηκάληα απηά ελδερνκέλσο λα ζέζνπλ εηδηθνχο πεξηνξηζκνχο ζηα πινία πνπ πξνθαινχλ πςειέο εθπνκπέο NOx, SOx θαη ελδερνκέλσο θαη ηνπ CO2 κειινληηθά. Γηα ην ιφγν απηφ νη εηαηξίεο ήδε αλαδεηνχλ ιχζεηο είηε ηερληθέο είηε θαιχηεξεο νξγάλσζεο ηνπ ρξφλνπ ηαμηδηνχ θαη παξακνλήο ζην ιηκάλη. 4.2.1 Η ζπλελλόεζε κε ηνλ ιηκέλα γηα ηελ άθημε just in time, έηζη ώζηε λα απνθεπρζεί ε ζπκθόξεζε θαη λα κεησζεί ν ρξόλνο παξακνλήο ζην ιηκάλη Η νξγάλσζε ησλ ιηκεληθψλ εξγαζηψλ έρεη κειεηεζεί εθηελψο, ηδηαίηεξα γηα ηελ αγνξά ησλ ηαθηηθψλ γξακκψλ ιφγσ ησλ ηδηαηηεξνηήησλ ηεο κεηαθνξάο εκπνξεπκαηνθηβσηίσλ. χκθσλα κε ηελ ζρεηηθή βηβιηνγξαθία βαζηθνί παξάγνληεο πξνζδηνξηζκνχ ηεο απνδνηηθφηεηαο ελφο ηεξκαηηθνχ ζηαζκνχ εκπνξεπκαηνθηβσηίσλ είλαη ε απνδνηηθφηεηα ησλ εξγαζηψλ ζηνηβαζίαο θαη ε κεηαθνξά απηνχ ηνπ κεγάινπ αξηζκνχ εκπνξεπκαηνθηβσηίσλ απφ θαη πξνο ην πινίν. (Yap & Notteboom, 2011). Η κεηαθνξά εκπνξεπκαηνθηβσηίσλ δηα ζαιάζζεο ήηαλ έλαο απφ ηνπο ηαρχηεξα αλαπηπζζφκελνπο ηνκείο ζηελ λαπηηιηαθή βηνκεραλία ηηο ηειεπηαίεο ηξεηο δεθαεηίεο. Ωζηφζν, ηα απνηειέζκαηα κειεηψλ δείρλνπλ πσο ηα πινία κεηαθνξάο εκπνξεπκαηνθηβσηίσλ είλαη καθξάλ ε πην ζεκαληηθή πεγή εθπνκπψλ CO 2 ζηνλ θιάδν ηεο λαπηηιίαο, ηφζν ζε απφιπηνπο αξηζκνχο φζν θαη αλά ηνλνρηιηφκεηξν (Psaraftis and Kontovas 2009). Ωζηφζν φπσο πξνθχπηεη απφ ηε βηβιηνγξαθία ε αβεβαηφηεηα είλαη άιινο έλα ζεκαληηθφο παξάγνληαο γηα ηηο εηαηξείεο ηαθηηθψλ γξακκψλ, ε νπνία κπνξεί λα νθείιεηαη ζε δηάθνξνπο ιφγνπο φπσο ε ζπκθφξεζε ζην ιηκάλη, ν αβέβαηνο ρξφλνο δηεθπεξαίσζεο ησλ εξγαζηψλ, θαη νη θαηξηθέο ζπλζήθεο (Qi & Song 2012). Μηα έξεπλα ζηελ δηαδξνκή Αλαηνιηθή Αζία- Δπξψπε γηα ην ηέηαξην ηξίκελν ηνπ 2004 απνθάιπςε φηη νη αηηίεο κε ηήξεζεο ηνπ πξνγξάκκαηνο ήηαλ ε ζπκθφξεζε (απξνζδφθεηνη ρξφλνη αλακνλήο πξηλ απφ ηελ παξαβνιή ή πξηλ ηελ έλαξμε ηεο θφξησζεο / εθθφξησζεο) ζην 65,5%, ε ρακειή παξαγσγηθφηεηα (θαηά ηε θφξησζε / εθθφξησζε) ζην 20,6%, θαη ν ρξφλνο αλακνλήο ζην ιηκάλη πξηλ ηελ πξφζβαζε ζηελ απνβάζξα (πινήγεζε, ξπκνχιθεζε) ζην 4,7% (Notteboom, 2006). Θα πξέπεη σζηφζν λα ζεκεησζεί φηη κηα θαζπζηέξεζε ζε έλα ιηκάλη-ζηαζκφ κπνξεί λα πξνθαιέζεη θαζπζηεξήζεηο ζην ππφινηπνπο ζηαζκνχο ηεο γξακκήο, εθηφο αλ επηιερζνχλ θάπνηνη κεραληζκνί γηα ηελ επηηάρπλζε ηεο άθημεο ζην επφκελν ιηκάλη φπσο παξάθακςε ελφο ζηαζκνχ ηεο γξακκήο ή αχμεζε ηεο ηαρχηεηαο ηνπ πινίνπ γηα λα αλαπιεξψζεη ην ρακέλν ρξφλν. Βεβαίσο απηφ κπνξεί λα έρεη σο ζπλέπεηα ηελ κείσζε ηεο αμηνπηζηίαο ηεο εηαηξίαο ζηελ πξψηε πεξίπησζε θαη ηελ αχμεζε ησλ εθπνκπψλ CO 2 ζηε δεχηεξε. Γηα ην ιφγν απηφ ε ζπλελλφεζε ηνπ πινίνπ κε ην ιηκάλη γηα ηελ άθημε Just-in-Time είλαη κηα δηεξγαζία πνπ κπνξεί λα βειηηψζεη ην πεξηβαιινληηθφ πξνθίι κηαο λαπηηιηαθήο εηαηξίαο. Σα ζηνηρεία φκσο πνπ ζα πξέπεη λα κνληεινπνηεζνχλ γηα απηή ηε δηαδηθαζία είλαη πνιιά θαη ηδηαίηεξα πνιχπινθα γηα λα κειεηεζνχλ κε 16

ληεηεξκηληζηηθνχο αιγφξηζκνπο. Η εκπεηξηθή κειέηε ηεο αβεβαηφηεηαο ηνπ ρξφλνπ αθίμεσο ζηελ απνβάζξα έρεη γίλεη θαη απφ άιινπο ζπγγξαθείο ηφζν γηα πινία μεξνχ θνξηίνπ (Korsvik et al 2010) φζν θαη γηα άιινπ ηχπνπο πινίσλ (Brønmo et al 2007). Ωζηφζν ιφγσ ησλ αδπλακηψλ αθξηβήο κνληεινπνίεζε απηψλ ησλ αγνξψλ, ζε κειινληηθέο έξεπλεο ζα πξέπεη λα δνζεί πεξηζζφηεξε έκθαζε ζηε θαιχηεξε ζπλελλφεζε κεηαμχ εηαηξηψλ θαη ιηκεληθψλ αξρψλ. 4.2.2 Η βειηίσζε ηεο απνδνηηθόηεηαο ησλ εξγαζηώλ ζην ιηκάλη θαη ε βειηίσζε ηνπ ρεηξηζκνύ ηνπ θνξηίνπ Πέξα απφ ηνλ πξνγξακκαηηζκφ ηεο άθημεο ζηελ απνβάζξα, ζεκαληηθφ ξφιν ζηελ θαηαλάισζε θαπζίκνπ θαη ηελ εθπνκπή ξχπσλ παίδεη θαη ν ρξφλνο παξακνλήο ηνπ πινίνπ ζην ιηκάλη θαηά ηελ δηάξθεηα ηεο θφξησζεο θαη εθθφξησζεο ή άιισλ εξγαζηψλ φπσο έιεγρνη γηα ηνλ ISPS Code (Mazaheri & Ekwall 2009). Όπσο πξναλαθέξζεθε ζεκαληηθφ ξφιν εδψ παίδνπλ ηα εηδηθά ραξαθηεξηζηηθά ηνπ πινίνπ, ν εμνπιηζκφο πνπ ρξεζηκνπνηείηαη, ε εμεηδίθεπζε θαη ε παξαγσγηθφηεηα ηνπ εξγαηηθνχ δπλακηθνχ.. Δπηπιένλ γηα ηα πινία κεηαθνξάο εκπνξεπκαηνθηβσηίσλ έρνπλ γίλεη αξθεηέο κειέηεο πνπ εζηηάδνπλ ζηε ζηνηβαζία εκπνξεπκαηνθηβσηίσλ θαη ηα ζρέδηα θφξησζεο ηνπ πινίνπ. Οη Imai et al. (2006) κειεηνχλ απηά ηα δχν θξηηήξηα πνπ ζα πξέπεη λα ιακβάλνληαη ππφςε θαηά ηε δηαδηθαζία θνξηνεθθφξησζεο κε ζθνπφ ηε κείσζε ησλ κεηαθηλήζεσλ ησλ εκπνξεπκαηνθηβσηίσλ πνπ πξννξίδνληαη γηα άιιν ηεξκαηηθφ ζηαζκφ. Οη Legato & Monaco (2004) κειεηνχλ ηα ζέκαηα πξνγξακκαηηζκνχ ηνπ δηαζέζηκνπ εξγαηηθνχ δπλακηθνχ γηα ην ρεηξηζκφ εκπνξεπκαηνθηβσηίσλ. ε φηη αθνξά ζηελ θνξηνεθθφξησζε πινίσλ μεξνχ θνξηίνπ ζα πξέπεη λα ζεκεησζεί φηη νη δπλαηφηεηεο επηηάρπλζεο ηεο δηαδηθαζίαο θφξησζεο είλαη πεξηνξηζκέλεο. εκαληηθφο παξάγνληαο εδψ είλαη ε ηήξεζε ησλ εηδηθψλ θαλφλσλ αζθαιείαο θαηά ηελ θφξησζε ηνπ θνξηίνπ έηζη ψζηε λα δηαζθαιίδεηαη ε αζθάιεηα ηνπ πινίνπ θαη λα δηαηεξείηαη ε ζηαζεξφηεηα ηνπ (Bradley 2010). Κάπνηεο έξεπλεο ζην ζπγθεθξηκέλν πεδίν εζηηάδνπλ ζηελ αλάπηπμε λέσλ ηερλνινγηψλ απηνκαηηζκνχ (Bao 2008) θαζψο θαη ζηελ αλάπηπμε γεξαλψλ κεγαιχηεξεο δηαρεηξηζηηθήο ηθαλφηεηαο (Bugaric & Petrovic 2007) 4.3 Βεληίωζη ηηρ ηεσνικήρ και λειηοςπγικήρ διασείπιζηρ ηος πλοίος Απφ ηελ αλάιπζε πνπ έρεη πξνεγεζεί είλαη θαλεξφ πσο ε ηερληθή θαη ιεηηνπξγηθή δηαρείξηζε ηνπ πινίνπ είλαη ν ππξήλαο ηνπ SEEMP. Η ελεξγεηαθή απνδνηηθφηεηα ηνπ πινίνπ έρεη άκεζε ζρέζε ηφζν κε ηελ θαηαλάισζε θαπζίκνπ φζν θαη ην έξγν ηνπ πινίνπ θαη θαηά ζπλέπεηα ηα ζπζηήκαηα ηνπ πινίνπ ζα πξέπεη λα είλαη ηα βαζηθά ζεκεία εζηίαζεο, πξνθεηκέλνπ κε ηηο βειηηψζεηο ζηε ιεηηνπξγία ηνπο λα αληαπνθξίλνληαη ζηα πξφηππα θαη ηνπο ζηφρνπο ηεο εηαηξίαο. Σα ζχγρξνλα πινία δηαζέηνπλ πιένλ ηερλνινγίεο αηρκήο θαη είλαη ζε ζέζε λα παξαθνινπζνχλ δξαζηεξηφηεηέο πνπ ζρεηίδνληαη κε ηελ ηερληθή θαη ιεηηνπξγηθή δηαρείξηζε, φπσο ε ηαρχηεηα ηνπ πινίνπ, ε θαηαλάισζε θαπζίκνπ, ε ιεηηνπξγία ηεο κεραλήο, ε δηαγσγή ηνπ πινίνπ θαη νη θαηξηθέο ζπλζήθεο γχξσ απφ ην πινίν. 17

Τπάξρνπλ ζπζηήκαηα πνπ έρνπλ ηε δπλαηφηεηα λα απνζεθεχνπλ ηα δεδνκέλα απφ ηελ παξαπάλσ δηαδηθαζία, ή αθφκα θαη λα ηα ζηέιλνπλ ζηα γξαθεία ηεο εηαηξεία. πλεπψο, ρξεζηκνπνηψληαο ηα θαηάιιεια εξγαιεία αλάιπζεο, ηα ζπιιερζέληα δεδνκέλα κπνξνχλ λα απνηειέζνπλ πνιχηηκν πιηθφ γηα ηνλ ηδηνθηήηε, ηνπο θνξείο εθκεηάιιεπζεο ηνπ πινίνπ θαη ην πιήξσκα. Απηά ηα απνηειέζκαηα κπνξνχλ λα αμηνπνηεζνχλ ηφζν άκεζα, (δειαδή πάλσ ζην πινίν), φζν θαη ζε κεηέπεηηα ζηάδηα αμηνιφγεζεο ηεο ελεξγεηαθήο απνδνηηθφηεηαο (ζην γξαθείν). Οη δπλαηφηεηεο απηψλ ησλ ζπζηεκάησλ δελ έρνπλ αθφκα εξεπλεζεί πιήξσο, αιιά θάπνηεο κειέηεο ζ απηφ ην ρψξν δείρλνπλ πσο ζα κπνξνχζαλ λα βειηηψζνπλ ζεκαληηθά ηελ απνηειεζκαηηθφηεηα θαη ηελ πνηφηεηα ησλ εξγαζηψλ ηνπ πινίνπ. Παξαθάησ ζα αλαιπζνχλ νη δπλαηφηεηεο βειηίσζεο ηεο ηερληθήο θαη ιεηηνπξγηθήο δηαρείξηζεο ηνπ πινίνπ ζε ζπλδπαζκφ κε ηηο πηζαλέο εξεπλεηηθέο θαη εκπνξηθέο εθαξκνγέο. 4.3.1 Η βέιηηζηε ιεηηνπξγία ηνπ ζπζηήκαηνο πξόσζεο Η έλλνηα ηεο πεξηβαιινληηθά θηιηθήο ιεηηνπξγίαο ηνπ πινίνπ απαηηεί ηε δηεξεχλεζε θαη ηελ εθαξκνγή ελεξγεηαθά απνδνηηθψλ ηερλνινγηψλ / πξαθηηθψλ ζηα πινία γηα ηε κείσζε ησλ εθπνκπψλ. Η απνδνηηθφηεηα ηνπ ζπζηήκαηνο πξφσζεο θαη ηεο έιηθαο είλαη έλαο ζεκαληηθφο ηνκέαο γηα ηελ αχμεζε ηεο απνδνηηθφηεηαο θαη ηε κείσζε ησλ εθπνκπψλ, αθνχ θάπνηεο κειέηεο αλαθέξνπλ πσο θάπνηεο έιηθεο είλαη θαηά πεξίπνπ 60% απνηειεζκαηηθέο (Sherbaz & Duan, 2012). Οη έιηθεο ζπλήζσο ζρεδηάδνληαη κε ζηφρν ηελ επίηεπμε ηεο βέιηηζηε απφδνζε ζε έλαλ ή ζε νξηζκέλα ζεκεία ζρεδηαζκνχ ηεο κεραλήο. Δίλαη γλσζηφ φηη ε απφδνζε ησλ ζπζηεκάησλ πξφσζεο κεηψλεηαη φηαλ ιεηηνπξγεί ζε ζπλζήθεο εθηφο ζρεδηαζκνχ φπνπ ηα πνζνζηά ηεο θαηαλάισζεο θαπζίκνπ είλαη πςειφηεξα θαη ην ζχζηεκα ζην ζχλνιφ ηνπ ιεηηνπξγεί ζε ρακειφηεξεο απνδφζεηο (Motley et al. 2012, Kuiper 2010). Δπηπιένλ, ε ιεηηνπξγία ηεο έιηθαο ζε ζπλζήθεο εθηφο ζρεδηαζκνχ επηηείλεη θαη ην θαηλφκελν ηεο ζπειαίσζεο (cavitation), δειαδή ηε θζνξά ζηελ επηθάλεηα ηεο έιηθαο απφ ηελ δεκηνπξγία θπζαιίδσλ (Vrijdag et al. 2010) Τπάξρνπλ αξθεηέο εκπνξηθέο εθαξκνγέο πνπ παξαθνινπζνχλ ηελ θαηαλάισζε θαπζίκσλ θαη ην θνξηίν ηεο κεραλήο, αιιά θαη αξθεηέο έξεπλεο γηα ηελ νινθιεξσκέλε βειηηζηνπνίεζε απηψλ ζε ζπλδπαζκφ κε ηα άιια ραξαθηεξηζηηθά ηνπ ζθάθνπο. 18

Energopac Wartsila Wake equalizing duct Schneekluth ρήκα 2: Έιηθεο κε ηερλνινγίεο αηρκήο, Πεγή: DNV Contra-rotating propeller Wartsila &IHI Marine Utd. εκαληηθφ ξφιν ζηελ θαηαλάισζε θαπζίκνπ φκσο δηαδξακαηίδεη θαη ε δηαγσγή ηνπ πινίνπ (trim). Γηαγσγή πινίνπ νλνκάδεηαη νπνηαδήπνηε εηθφλα παξνπζηάδεη έλα πινίν φηαλ δελ είλαη δπγνζηαζκηζκέλν, δειαδή δελ είλαη ηζνβχζηζην θπξίσο θαηά ην δηάκεθεο. Η Γηαγσγή πινίνπ ζπκβνιίδεηαη ζπλήζσο κε ην γξάκκα d. Καη πθίζηαηαη θάζε θνξά πνπ παξαηεξείηαη δηαθνξά κεηαμχ ηνπ πξσξαίνπ θαη ηνπ πξπκλαίνπ βπζίζκαηνο. (d = dπρ - dπm). Όηαλ d = 0 δελ ππάξρεη δηαγσγή. Γχν είλαη νη κνξθέο δηαγσγήο ελφο πινίνπ: 1. Όηαλ ην πξσξαίν βχζηζκα είλαη κηθξφηεξν ηνπ πξπκλαίνπ, νπφηε θαη θαιείηαη έκπξπκλν (by the stern), θαη 2. Όηαλ ην πξσξαίν βχζηζκα είλαη κεγαιχηεξν ηνπ πξπκλαίνπ, νπφηε ην πινίν ραξαθηεξίδεηαη έκπξσξν (by the bow). Καηά ην ζηάδην ηνπ ζρεδηαζκνχ ηα πινία ζπλήζσο ζρεδηάδνληαη ψζηε λα ιεηηνπξγνχλ ζε έλα ζπγθεθξηκέλν βχζηζκα θαη ηαρχηεηα. Απηή ε ζρεδηαζηηθά βέιηηζηε θαηάζηαζε δελ κπνξεί πάληα λα είλαη ε πξαγκαηηθή θαηάζηαζε ιεηηνπξγίαο. ε άιινπο ζπλδπαζκνχο βπζίζκαηνο θαη ηαρχηεηαο, ε δηαγσγή κπνξεί ζπρλά λα αιιάμεη γηα λα κεησζεί ε θαηαλάισζε θαπζίκνπ. Μεηαβάιινληαο ηε δηαγσγή ηνπ πινίνπ αιιάδεη ζηελ νπζία ε ξνή ηνπ λεξνχ γχξσ απφ ην πινίν. Έηζη αιιάδεη θαη ε αιιειεπίδξαζε ηνπ πινίνπ κε ηα θχκαηα θαη κπνξεί λα επηηεπρηεί έλαο πην επλντθφο θπκαηηζκφο πνπ λα απαηηεί ιηγφηεξε ελέξγεηα απφ ην πινίν θαη θαηά ζπλέπεηα ιηγφηεξε θαηαλάισζε θαπζίκνπ. Η βειηηζηνπνίεζε ηεο δηαγσγήο ηνπ πινίνπ κπνξεί λα εμνηθνλνκήζεη 1-5% ζηελ θαηαλάισζε θαπζίκνπ. ε εμαηξεηηθέο πεξηπηψζεηο, ε εμνηθνλφκεζε θαπζίκνπ κπνξεί λα θηάζεη αθφκα θαη δηςήθηα λνχκεξα θαη θπζηθά εμαξηάηαη απφ ηνλ ηχπν ηνπ πινίνπ, ηελ ηαρχηεηα ηνπ θαη ηνπο ηπρφλ πεξηνξηζκνχο ζηελ δηαγσγή ηνπ (π.ρ. 19

εμαηηίαο ηεο πξνπέιαο θιπ.). Σα γξεγνξφηεξα θαη ειαθξφηεξα πινία είλαη γεληθά ιηγφηεξν επαίζζεηα ζηελ αιιαγή ηεο δηαγσγήο ηνπο θαη δελ κπνξνχλ λα πεηχρνπλ ζεκαληηθά θαιχηεξα απνηειέζκαηα ζηελ θαηαλάισζε θαπζίκνπ αθνχ ε αληίζηαζε ησλ θπκάησλ παίδεη κεγαιχηεξν ξφιν. Ωζηφζν, ε αιιαγή ηεο δηαγσγήο ηνπ πινίνπ είλαη ζπκβαηή θαη κε άιια κέηξα εμνηθνλφκεζεο ελέξγεηαο. Δίλαη κάιηζηα κηα ζρεηηθά εχθνιή δξάζε αθνχ δελ απαηηεί αιιαγέο ή βειηηψζεηο ζηε γάζηξα ή ηελ έιηθα ηνπ πινίνπ. ε ηαθηά ρξνληθά δηαζηήκαηα ζα πξέπεη λα ειέγρνληαη ηα βπζίζκαηα πιψξεο κέζνπ θαη πξχκλεο πξνθεηκέλνπ λα δηαπηζηψλεηαη αλ ην πινίν έρεη ππνζηεί παξακνξθψζεηο απφ ηηο δηάθνξεο θαηαπνλήζεηο ηνπ, ζην θπκαηηζκφ φπσο απηέο είλαη ε θχξησζε ή ε θνίισζε ηνπ πινίνπ. ε εξεπλεηηθφ επίπεδν, κηα πξνζπάζεηα αμηνιφγεζεο ηεο θαηαλάισζεο θαπζίκσλ ζε ζρέζε κε ηελ απφδνζε ηεο κεραλήο έρεη γίλεη απφ ηνπο Petersen et al. (2012). Απηή ε κειέηε παξνπζηάδεη κηα λέα πξνζέγγηζε πνπ πεξηιακβάλεη ζηαηηζηηθή κνληεινπνίεζε ηεο απφδνζεο θαπζίκνπ γηα ηελ πξφσζε ηνπ πινίνπ, θαζψο επίζεο θαη πςειήο πνηφηεηαο δεδνκέλα πνπ πξνέξρνληαη απφ κεηξήζεηο ησλ αηζζεηήξησλ. Δπηπιένλ παξέρεη πεξαηηέξσ εξκελείεο ησλ ιεηηνπξγηθψλ δεδνκέλσλ ζε ζρέζε κε ην πθηζηάκελν ζχζηεκα πξφσζεο. Οη Motley et al. 2012, παξνπζηάδνπλ κηα νινθιεξσκέλε κεζνδνινγία ζρεδηαζκνχ πνπ ζεσξεί ηελ έιηθα, ηελ κεραλή, θαη ην πινίν σο έλα νινθιεξσκέλν ζχζηεκα, ιακβάλνληαο ππφςε ην επηρεηξεζηαθφ πξνθίι ηνπ πινίνπ, ηε δηάξθεηα δσήο θαη ηελ ειαρηζηνπνίεζε ηεο θαηαλάισζεο θαπζίκνπ. Η πξνηεηλφκελε κεζνδνινγία ζρεδηαζκνχ αληηπξνζσπεχεη κηα λέα πξνζέγγηζε αμηνιφγεζεο ησλ αιιειεπηδξάζεσλ κεηαμχ ησλ δηαθφξσλ ζηφρσλ ηνπ ζρεδηαζκνχ θαη σο εθ ηνχηνπ επηηξέπεη ηελ νιηθή βειηηζηνπνίεζε ηεο γεσκεηξίαο ηεο έιηθαο. Οη ζπγγξαθείο αλαθέξνπλ πσο ε κεζνδνινγία απηή κπνξεί εχθνια λα επεθηαζεί θαη λα δηεξεπλήζεη ηηο επηπηψζεηο ησλ δηαθπκάλζεσλ ζηελ αληίζηαζε, ηε ιεηηνπξγία ή άιια θξηηήξηα επίδνζεο, φπσο είλαη ι.ρ. ε αζθάιεηα, νη εθπνκπέο δηνμεηδίνπ ηνπ άλζξαθα, αιιά θαη ην θφζηνο ιεηηνπξγίαο ηνπ πινίνπ. Σν θεληξηθφ ζχζηεκα ειέγρνπ ηνπ πινίνπ δηαζέηεη έλαλ κηθξνεπεμεξγαζηή πνπ εθηειεί ηνλ αιγφξηζκν ζηαζεξνπνίεζεο ηνπ πινίνπ. ε απηφ γίλεηαη ε ζπιινγή ησλ πιεξνθνξηψλ απφ ην θηβψηην αηζζεηήξσλ θαηάζηαζεο πινίνπ (θιήζε, ηαρχηεηα, επηηάρπλζε) θαη απφ ηα πνηελζηφκεηξα κέηξεζεο ηεο γσλίαο ησλ πηεξπγίσλ πξνθεηκέλνπ λα έρεη εμφδνπο ηα ζήκαηα ελεξγνπνίεζεο ησλ ειεθηξηθά ειεγρφκελσλ πδξαπιηθψλ βαιβίδσλ. Οη παξάκεηξνη ιεηηνπξγίαο επηιέγνληαη απφ ηνλ πίλαθα ελδείμεσλ θαη ρεηξηζκνχ ζηελ γέθπξα ηνπ πινίνπ. Ωζηφζν, ηα πεξηζζφηεξα ζπζηήκαηα ρεηξηζκνχ εζηηάδνπλ ζηελ αζθαιή πινήγεζε θαη ζηελ πξαγκαηνπνίεζε ειηγκψλ. Η αζθάιεηα ηνπ πινίνπ είλαη άιισζηε, πην ζεκαληηθή ζε ζχγθξηζε κε ηηο απαηηήζεηο κείσζεο ξχπσλ, γηα απηφ θαη νη ζρεηηθνί αιγφξηζκνη έρνπλ εμεηδηθεπηεί θαη ζε δπζκελείο θαηξηθέο ζπλζήθεο (Sheng et al. 2010, Ayaz et al. 2006). 4.3.2 Η βέιηηζηε ρξήζε ηεο παξαγόκελεο ελέξγεηαο θαη ε κείσζε ηεο απώιεηαο ζεξκόηεηαο 20