Η Ανάπτυξη του Ελληνικού Τουρισμού

Η Ανάπτυξη του Ελληνικού Τουρισμού ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2015 Βελισσαρίου Ευστάθιος Καθηγητής Τουριστικής Οικονομίας 1

Εξέλιξη του τουριστικού φαινομένου στην Ελλάδα 15ος - 19ος αιώνας: Πολιτιστικός τουρισμός επιστημόνων, ευγενών κ.λπ. μέχρι το 1960: Περιηγητικός τουρισμός 1950-1970: Ανάπτυξη αρχικά τριών περιοχών (Αττική, Ρόδος και Κέρκυρα), ενώ στη συνέχεια αναπτύσσονται και η Κρήτη, η Κυκλάδες και μεταγενέστερα η Χαλκιδική. Μετά το 1970 : Μαζικοποίηση τουρισμού και διακίνηση τουριστών μέσω Tour Operator. Μετά το 1980: Εμφάνιση περιβαλλοντικών, κοινωνικών και προβλημάτων κορεσμού. Μετά το 1990: Ανάπτυξη νέων πόλων τουριστικής ανάπτυξης, όπως Θάσος, Λέσβος, Λήμνος, Σαμοθράκη, Χίος κ.λπ. Μετά το 2000: Αναζήτηση νέων μορφών τουρισμού και προσπάθειες ανάπτυξης, Αγροτουρισμού, Γκολφ, Γαστρονομικού, Ιατρικού, Καταδυτικού κ.λπ. Μετά το 2010: Ισχυρή άνοδος των αφίξεων, υπερβαίνοντας τα 20 εκ. τουρίστες. 2

Ο τουρισμός στον Ελλαδικό χώρο από την αρχαιότητα έως σήμερα Εποχή της αρχαιότητας: τον εκπαιδευτικό τουρισμό (ακαδημία του Πλάτωνος και άλλες φιλοσοφικές σχολές), το θρησκευτικό τουρισμό (ιερά μαντεία), τον τουρισμό υγείας (Ασκληπιεία), τον αθλητικό τουρισμό (Πυθία, Νεμέα, Ίσθμια, Ολύμπια), τον καλλιτεχνικό τουρισμό (Παναθήναια, Διονύσια κ.ά.). Τα πρώτα τουριστικά κέντρα ήταν η Αθήνα, η Δήλος και η Κόρινθος. Στην Ολυμπία, Επίδαυρο και στους Δελφούς κατασκευάζονται τα πρώτα «καταγώγια», όπως ονομάζονται την εποχή εκείνη τα ξενοδοχεία. Στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία υπάρχουν ειδικές υπηρεσίες που ασχολούνται με τον τουρισμό. Στα μεγάλα χριστιανικά κέντρα ιδρύονται ξενώνες. Στο μεσαίωνα συναντάμε τα πανδοχεία για την εξυπηρέτηση των ταξιδιωτών. Τον 16 ο έως 19 ο αιώνα τον ελληνικό χώρο επισκέπτονται ευγενείς, αριστοκράτες, συγγραφείς, καλλιτέχνες με σκοπό να γνωρίσουν από κοντά τα μνημεία της αρχαίας Ελλάδας. Στην εποχή του μεσοπολέμου αναπτύσσεται και ο ελληνικός περιηγητισμός από Έλληνες της αστικής τάξης,. Η σημερινή του μορφή αναπτύσσεται μετά τη δεκαετία του 60 ως πολιτική επιλογή των κυβερνήσεων, αλλά και λόγω της μαζικοποίησης του διεθνούς τουρισμού και της διάδοσης των τουριστικών πακέτων. 3

Κύρια χαρακτηριστικά του ελληνικού τουρισμού Η έντονη εποχικότητα. Η σύνδεση της τουριστικής ανάπτυξης με βάση το μοντέλο Ήλιος Θάλασσα Αμμουδιά» Ο ελληνικός τουρισμός είναι κατά βάση καλοκαιρινός με σαφή προσανατολισμό στις νησιωτικές και παράλιες περιοχές. Η επικράτηση του μαζικού τουρισμού και η εξάρτηση από μεγάλους tour operators, που εμπορεύονται το ελληνικό τουριστικό προϊόν στις διεθνείς αγορές. Η εξάρτηση της Ελληνικής τουριστικής αγοράς από έναν μικρό αριθμό αγορών της Ευρώπης (και κυρίως της Γερμανία, της Αγγλίας, της Γαλλίας, της Ιταλίας και της Ολλανδίας) ενώ στο σύνολο ο ελληνικός τουρισμός αντλεί σε ποσοστό 88% τουρίστες από την Ευρώπη. Η εξάρτηση των αφίξεων των αλλοδαπών τουριστών από την ύπαρξη αεροδρομίων στους τελικούς ελληνικούς προορισμούς. 4

Η κυριαρχία του αεροπλάνου ως μέσου άφιξης αλλοδαπών επισκεπτών, που σε συνδυασμό με τη έλλειψη ελληνόκτητου στόλου αεροσκαφών Charter, δίνουν την αποκλειστικότητα της διακίνησης τουριστών σε ξένες εταιρίες. Το μικρό μέγεθος της πλειοψηφίας των ελληνικών τουριστικών επιχειρήσεων, που κατά βάση είναι οικογενειακές, στερούμενες εφαρμογής σύγχρονων μεθόδων management και marketing. Υπηρεσιών. Η απαξίωση σημαντικού ποσοστού των τουριστικών καταλυμάτων παρά την επιχειρούμενη αργή αλλά σταθερή ποιοτική αναβάθμιση του ξενοδοχειακού δυναμικού βάσει νέων πρότυπων. Οι ελλείψεις σε ειδικές τουριστικές υποδομές καθώς και οι δυσλειτουργίες (κυκλοφοριακή συμφόρηση, έλλειψη χώρων στάθμευσης κ.λπ.) που παρουσιάζουν πολλοί τουριστικοί προορισμοί με την παρεπόμενη υποβάθμιση του περιβάλλοντος. Ο κορεσμός που παρουσιάζουν συγκεκριμένοι τουριστικοί προορισμοί, σε συνδυασμό με την υποβάθμιση του περιβάλλοντος, ιδιαίτερα στα νησιά. 5

SWOT Ανάλυση του Ελληνικού Τουρισμού 6

Δυνάμεις Ιστορία Πολιτισμός Ελληνική Φιλοξενία Φυσικές ομορφιές Πολυνησία Κατάλληλες κλιματολογικές συνθήκες. Σταθερότητα πολιτικού κλίματος. Ενιαίο Ευρωπαϊκό νόμισμα. Δυνατότητα επιλογής ποικιλόμορφων προορισμών. Μεγάλες ξενοδοχειακές μονάδες και γενικότερα τουριστικές υποδομές (αεροδρόμια, λιμάνια, κέντρα διασκέδασης κ.λπ.) Σημαντικό Brand name στο διεθνή τουρισμό 7

Ευκαιρίες Νέες τεχνολογίες και ανάπτυξη αυτοματοποιημένων συστημάτων πωλήσεων Ανάπτυξη νέων μορφών τουρισμού και δραστηριοτήτων Ανάπτυξη νέων προορισμών στο εσωτερικό Ανάπτυξη εναλλακτικών μορφών τουρισμού Ιδιωτικοποιήσεις περιουσιακών στοιχείων του ΕΟΤ Συμπράξεις Δημόσιου Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ) Οικονομικές ενισχύσεις από την Ε.Ε. και συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα. Νέες αγορές στην Ασία, αλλά και στην Ευρώπη 8

Αδυναμίες Έντονη εποχικότητα Εστίαση στο μοντέλο «ήλιος θάλασσα» Έλλειψη υποδομών για εξειδικευμένες δραστηριότητες (καταδύσεις, αναρρίχηση, ποδήλατο βουνού κ.λπ.) Ανεξέλεγκτη δόμηση χωρίς σεβασμό στο περιβάλλον και τις παραδοσιακές μορφές αρχιτεκτονικής Λειτουργία πολλών και μικρών τουριστικών μονάδων με χαμηλές ποιοτικές προδιαγραφές. Επικράτηση του μοντέλου «All inclusive» με αδυναμία δημιουργίας πρόσθετων εσόδων από τους τουρίστες. Υψηλό λειτουργικό κόστος, σε σχέση με γειτονικούς προορισμούς, όπως η Βουλγαρία, η Τουρκία, η Αίγυπτος κ.ά. Χαμηλή σχέση ποιότητας τιμής Εξάρτηση από Ταξιδιωτικούς Πράκτορες του Εξωτερικού. Εξάρτηση από αερομεταφορείς του εξωτερικού Εξάρτηση από δίκτυα πωλήσεων στο εξωτερικό, που ελέγχονται από μικρό αριθμό ταξιδιωτικών πρακτόρων. 9

Απειλές Οικονομική κρίση στην Ελλάδα (GREXIT, capital controls, χρεωκοπία κ.λπ.) Πολιτική αστάθεια (συνεχείς εναλλαγές υπουργών τουρισμού, Γ.Γ. υπουργείου και ΕΟΤ). Έλλειψη εθνικής τουριστικής πολιτικής που επιδεινώνεται από την έλλειψη σταθερού επενδυτικού και φορολογικού πλαισίου. Έντονος ανταγωνισμός από προορισμούς που παρέχουν πανομοιότυπο προϊόν. Ανταγωνισμός από αναδυόμενους νέους τουριστικούς προορισμούς στην Ασία, την Αμερική, και την Αραβική χερσόνησο Ανταγωνισμός από προορισμούς με χαμηλότερο λειτουργικό κόστος και κατά συνέπεια φθηνότερα τουριστικά πακέτα ή με καλύτερη σχέση ποιότητας/τιμής). Κλιματολογικές αλλαγές, που θα επηρεάσουν άμεσα τη λεκάνη της Μεσογείου, με επιπτώσεις στη ζήτηση καλοκαιρινών διακοπών. Πόλεμος στη Συρία Κύματα Προσφύγων 10

Στατιστικά στοιχεία του Ελληνικού Τουρισμού 11

12

13

14

15

16

ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2016 17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

Εξέλιξη βασικών τουριστικών μεγεθών στην Ελλάδα 31

Μηνιαία κατανομή αφίξεων 2013-2014 32

Μηνιαία εξέλιξη της δαπάνης ανά επισκέπτη 2013-2014 33

34

35

36

37

38

39

40

41

42

43

44

45

46