Π.3.2.5 Πιλοτική εφαρμογή και αξιολόγηση αντιπροσωπευτικού αριθμού σεναρίων από κάθε τύπο σε διαφοροποιημένες εκπαιδευτικές συνθήκες πραγματικής τάξης Νεοελληνική Γλώσσα Δ Δημοτικού Τίτλος: «Ο πλανήτης μας υποφέρει!» Συγγραφή: ΚΙΡΓΙΝΑΣ ΣΩΤΗΡΗΣ Εφαρμογή: ΚΙΡΓΙΝΑΣ ΣΩΤΗΡΗΣ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ & ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ Θεσσαλονίκη 2013
ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΕΡΓΟΥ ΠΡΑΞΗ: «Δημιουργία πρωτότυπης μεθοδολογίας εκπαιδευτικών σεναρίων βασισμένων σε ΤΠΕ και δημιουργία εκπαιδευτικών σεναρίων για τα μαθήματα της Ελληνικής Γλώσσας στην Α/βάθμια και Β/βάθμια εκπαίδευση» MIS 296579 (κωδ. 5.175), - ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ ΠΡΑΞΗ, στους άξονες προτεραιότητας 1-2-3 του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση», η οποία συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και εθνικούς πόρους. ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ: Ι. Ν. ΚΑΖΑΖΗΣ ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ: ΒΑΣΙΛΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗΣ ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ: Π.3.2.5. Πιλοτική εφαρμογή και αξιολόγηση αντιπροσωπευτικού αριθμού σεναρίων από κάθε τύπο σε διαφοροποιημένες εκπαιδευτικές συνθήκες πραγματικής τάξης. ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΠΑΡΑΔΟΤΕΟΥ: ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΗΣ Υπεύθυνοι υπο-ομάδας εργασίας γλώσσας πρωτοβάθμιας: Κώστας Ντίνας & Σωφρόνης Χατζησαββίδης ΦΟΡΕΑΣ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ: http://www.greeklanguage.gr Καραμαούνα 1 Πλατεία Σκρα Τ.Κ. 55 132 Καλαμαριά, Θεσσαλονίκη Τηλ.: 2310 459101, Φαξ: 2310 459107, e-mail: centre@komvos.edu.gr Σελίδα 2 από 40
Α. ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ Τίτλος Ο πλανήτης μας υποφέρει! Εφαρμογή σεναρίου Σωτήρης Κίργινας Δημιουργία σεναρίου Σωτήρης Κίργινας Διδακτικό αντικείμενο Νεοελληνική Γλώσσα Τάξη Δ Δημοτικού Σχολική μονάδα 11 ο Δημοτικό Σχολείο Νέας Ιωνίας Χρονολογία Από 5-11-2013 έως 18-11-2013 Διδακτική/θεματική ενότητα Γλώσσα Δ Δημοτικού, τεύχος α, ενότητα 4: «Εμένα με νοιάζει». Διαθεματικό Ναι Εμπλεκόμενα γνωστικά αντικείμενα Ι. Φιλολογικής ζώνης Νεοελληνική Γλώσσα Σελίδα 3 από 40
ΙΙ. Άλλα γνωστικά αντικείμενα Μελέτη Περιβάλλοντος ΙΙΙ. Ημιτυπικές και άτυπες διαδικασίες εκπαίδευσης Ευέλικτη Ζώνη Περιβαλλοντική Αγωγή Χρονική διάρκεια Για την εφαρμογή του σεναρίου απαιτήθηκαν 14 διδακτικές ώρες. Χώρος Ι. Φυσικός χώρος Εντός σχολείου: αίθουσα διδασκαλίας, εργαστήριο Πληροφορικής. ΙΙ. Εικονικός χώρος Ιστολόγιο σχολείου, διαδικτυακό περιοδικό. Προϋποθέσεις υλοποίησης για δάσκαλο και μαθητή Το σενάριο υλοποιήθηκε στην αίθουσα διδασκαλίας και στο εργαστήριο πληροφορικής του σχολείου, με τη χρήση τεσσάρων ηλεκτρονικών υπολογιστών με σύνδεση στο διαδίκτυο. Επίσης χρησιμοποιήθηκε βιντεοπροβολέας για την προβολή εκπαιδευτικών ταινιών και την παρουσίαση της δουλειάς των μαθητών και εκτυπωτής για την εκτύπωση των εργασιών των μαθητών. Οι μαθητές συνεργάστηκαν σε ομάδες που συγκροτήθηκαν με τέτοιο τρόπο, ώστε οι ομάδες να είναι ανομοιογενείς ως προς το γνωστικό επίπεδο για να βοηθηθούν οι πιο αδύναμοι μαθητές. Απαραίτητο κρίθηκε να υπάρχει σε κάθε ομάδα κάποιος που να γνωρίζει όσο το δυνατόν καλύτερα χρήση Η/Υ. Τα μέλη της ομάδας είχαν ξεκάθαρους ρόλους κατά τη διάρκεια της εργασίας τους: ο χειριστής του Η/Υ ο γραμματέας που θα συμπληρώνει το φύλλο εργασίας Σελίδα 4 από 40
ο παρατηρητής. Οι ρόλοι των μαθητών εναλλάσσονταν κατά την διάρκεια του σεναρίου. Οι μαθητές γνώριζαν να εργάζονται συνεργατικά χωρισμένοι σε ομάδες για την επίτευξη μιας δραστηριότητας. Ήταν εξοικειωμένοι με τη διαδικασία αναζήτησης πληροφοριών στο διαδίκτυο, την αποθήκευση εικόνων σε αποθηκευτικό μέσο, την πληκτρολόγηση κειμένου στον επεξεργαστή κειμένου, τη συγγραφή επιχειρηματολογικών κειμένων και την εφαρμογή δημιουργίας διαδραστικών αφισών Glogster. Ο εκπαιδευτικός είχε τον ρόλο του συντονιστή και εμψυχωτή των ομάδων. Λειτουργούσε καθοδηγητικά όποτε χρειαζόταν, παρενέβαινε ως βοηθός της ομάδας όταν του ζητούνταν και λειτουργούσε ενισχυτικά, ενορχηστρώνοντας διακριτικά τη διαδικασία. Είχε φροντίσει για τη σωστή και εύρυθμη λειτουργία του εργαστηρίου και είχε ετοιμάσει τα φύλλα εργασίας των ομάδων. Εφαρμογή στην τάξη Το συγκεκριμένο σενάριο εφαρμόστηκε στην τάξη. Το σενάριο στηρίζεται Σωτήρης Κίργινας, Ο πλανήτης μας υποφέρει!, Νεοελληνική Γλώσσα, Δ Δημοτικού, 2013. Το σενάριο αντλεί --- Β. ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ/ΠΕΡΙΛΗΨΗ Το σενάριο επιδιώκει να ευαισθητοποιήσει τους μαθητές της Δ Τάξης για τα περιβαλλοντικά ζητήματα/προβλήματα, την ανακύκλωση και τη μείωση των Σελίδα 5 από 40
απορριμμάτων αξιοποιώντας τις ΤΠΕ. Οι μαθητές καλούνται να παρακολουθήσουν βίντεο και να αναζητήσουν πληροφορίες από επιλεγμένες πηγές για περιβαλλοντικά θέματα. Αξιοποιώντας τις πληροφορίες που συλλέγουν δημιουργούν διαδικτυακό περιοδικό για το περιβάλλον, γράφουν επιστολές προς εταιρείες ανακύκλωσης ζητώντας να τους αποσταλεί υλικό σχετικό με την ανακύκλωση και δημιουργούν διαδραστικές αφίσες προκειμένου να ευαισθητοποιήσουν και τους υπόλοιπους μαθητές του σχολείου τους. Γ. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Σύλληψη και θεωρητικό πλαίσιο Σκοπός του σεναρίου είναι να ευαισθητοποιηθούν οι μαθητές, οι αυριανοί πολίτες του τόπου, για τα περιβαλλοντικά προβλήματα που ταλανίζουν τον κόσμο σήμερα και να προτείνουν μέτρα που πρέπει να ληφθούν από όλους μας προκείμενου να ξεπεραστεί το πρόβλημα. Ο σχεδιασμός του διδακτικού αυτού σεναρίου βασίστηκε στην ανακαλυπτική θεωρία του Bruner και τις κοινωνικοπολιτισμικές θεωρίες του Vygotsky. Συγκεκριμένα, δίνεται η δυνατότητα στους μαθητές να ανακαλύψουν τη γνώση (κανόνες, αρχές, ανάπτυξη δεξιοτήτων) μέσα από ανακαλυπτικές διαδικασίες μάθησης. Επίσης, δίνεται ιδιαίτερη βαρύτητα στην οικοδόμηση των γνώσεων διαμέσου συζητήσεων που εμπερικλείουν τη δημιουργία και κατανόηση της επικοινωνίας και τη συνεργατική υλοποίηση δραστηριοτήτων (Κόμης 2004 Ράπτης & Ράπτη 2007). Δ. ΣΚΕΠΤΙΚΟ-ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ΣΥΝΔΥΑΣΜΟΣ ΤΟΥΣ Γνώσεις για τον κόσμο, αξίες, πεποιθήσεις, πρότυπα, στάσεις ζωής Οι μαθητές και οι μαθήτριες επιδιώκεται: Σελίδα 6 από 40
να ευαισθητοποιηθούν για το πρόβλημα της υπερθέρμανσης του πλανήτη να διατυπώσουν τις απόψεις τους για τα πιθανά αίτια και τις επιπτώσεις που έχει στο φυσικό και ανθρώπινο περιβάλλον το «φαινόμενο του θερμοκηπίου» να ευαισθητοποιηθούν στη λήψη μέτρων για την προστασία του περιβάλλοντος και να προτείνουν λύσεις να καταγράψουν και να αναφέρουν οικολογικά προβλήματα της περιοχής τους να ευαισθητοποιηθούν για το πρόβλημα των απορριμμάτων στο άμεσο περιβάλλον τους και γενικότερα στον σύγχρονο κόσμο να αξιολογήσουν τη σημασία της ανακύκλωσης των υλικών καθημερινής χρήσης για την προστασία του περιβάλλοντος να εφαρμόζουν απλές πρακτικές ανακύκλωσης στην καθημερινή τους ζωή, εντοπίζοντας πότε ένα αντικείμενο μπορεί να ανακυκλωθεί. Γνώσεις για τη γλώσσα Οι μαθητές και οι μαθήτριες επιδιώκεται: να ασκηθούν σε συνεργατική γραφή να μάθουν να χρησιμοποιούν επιχειρήματα για να πείσουν τους συνομιλητές τους να αντιλαμβάνονται ότι το ύφος μιας επιστολής διαφοροποιείται, ανάλογα με τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα και τη σχέση αποστολέα-παραλήπτη να γράφουν επιστολές σε επίσημο ύφος. Γραμματισμοί Οι μαθητές και οι μαθήτριες επιδιώκεται: να συνεργαστούν στη δημιουργία συνεργατικών κειμένων (επιχειρηματολογικα κείμενα, διαδραστικές αφίσες, επιστολές) να εξοικειωθούν με διαδικτυακές εφαρμογές (Wordpress, Glogster) να δημοσιεύσουν στο διαδίκτυο το πρώτο τους ηλεκτρονικό περιοδικό Σελίδα 7 από 40
να ασκηθούν στην αναζήτηση πληροφοριών από το διαδίκτυο να γίνουν κριτικοί αναγνώστες αναρτήσεων στο διαδίκτυο. Διδακτικές πρακτικές Ως μέθοδος διδασκαλίας προτείνεται η ομαδοσυνεργατική διερεύνηση για τη διεξαγωγή των δραστηριοτήτων και την τελική παρουσίασή τους. Σε αυτό το συνεργατικό διερευνητικό περιβάλλον οι μαθητές είναι απαραίτητο να είναι ενήμεροι πως είναι υπεύθυνοι όχι μόνο για τη δική τους μάθηση, αλλά και για των άλλων μελών της ομάδας. Για τη διαμόρφωση ενός τέτοιου περιβάλλοντος, οι μαθητές καλούνται να αλληλοβοηθούνται και να αλληλοϋποστηρίζονται, παρέχοντας ταυτόχρονα αμοιβαία αλληλοτροφοδότηση για την ατομική και την ομαδική τους απόδοση (Καρτσιώτης κ.ά. 2010). Η τάξη λειτουργεί τόσο ως σύνολο όσο και ως ομάδες εργασίας με την υποστήριξη του εκπαιδευτικού και την κατάλληλη χρήση των προτεινόμενων εφαρμογών. Ε. ΛΕΠΤΟΜΕΡΗΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ Αφετηρία Τα περιβαλλοντικά προβλήματα είναι ένα από τα πιο κρίσιμα προβλήματα που αντιμετωπίζει σήμερα η ανθρωπότητα Αφορμή για τη δημιουργία του σεναρίου υπήρξε η σειρά μαθημάτων της 4ης ενότητας με τίτλο «Εμένα με νοιάζει» (Γλώσσα Δ Δημοτικού, βιβλίο μαθητή, α τεύχος). Αφετηρία του σεναρίου είναι η προβολή της ταινίας της Εκπαιδευτικής Τηλεόρασης με τίτλο «Το ρολόι της καταστροφής», η οποία μελετά τις επιπτώσεις της ανθρώπινης δραστηριότητας στο φυσικό περιβάλλον. Σύνδεση με τα ισχύοντα στο σχολείο Το θέμα του σεναρίου εμπεριέχεται στο βιβλίο της Γλώσσας της Δ Τάξης (4η ενότητα υποενότητες 1, 2, 3) αλλά και στη Μελέτη Περιβάλλοντος (3 η ενότητα Σελίδα 8 από 40
Κεφάλαια 5-7), ενώ μπορεί να ενταχθεί σε πρόγραμμα καινοτόμων δράσεων Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης. Αξιοποίηση των ΤΠΕ Στο σενάριο γίνεται ευρεία χρήση του διαδικτύου και διαδικτυακών εφαρμογών. Ενσωματώνονται κατά τρόπο γόνιμο και δημιουργικό νέες μορφές γραμματισμού (Κουτσογιάννης 2001), όπως η αναζήτηση και η επιλογή από μια πληθώρα πληροφοριών που διαθέτει ένας ιστοχώρος των καταλληλότερων για την εργασία που έχουν να διεκπεραιώσουν, η δυνατότητα να συγγράφουν συνεργατικά κείμενα, συγγραφή κατά την οποία το παραγόμενο κείμενο παύει να είναι απολύτως προσωπικό, αφού μπορεί να είναι ορατό από οποιονδήποτε, η δημιουργία ειδικού ψηφιακού χώρου, όπου μπορούν να αναρτώνται οι εργασίες των παιδιών, ο εμπλουτισμός των κειμένων τους με παραπομπές, αποσπάσματα από άλλα κείμενα, εικόνες και γενικά ποικίλο υλικό πολυμέσων, η δημιουργία πραγματικών περιστάσεων επικοινωνίας, αφού η επικοινωνιακή τεχνολογία καταρρίπτει τα τείχη που χώριζαν την αίθουσα διδασκαλίας από τον έξω κόσμο. Αναλυτικότερα στο διδακτικό σενάριο προτείνονται οι ακόλουθες εφαρμογές και ιστοσελίδες: Για άντληση πληροφοριών Πύλη παιδαγωγικού υλικού Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Ελληνικός Οργανισμού Ανακύκλωσης Δράση για το Κλίμα! Ελληνική Εταιρεία Αξιοποίησης Ανακύκλωσης Ecocrete Greenpeace Europedia Δημιουργία διαδραστικής αφίσας http://www.glogster.com/ Σελίδα 9 από 40
Δημιουργία διαδικτυακού περιοδικού Wordpress Κείμενα Βίντεο Εκπαιδευτική Τηλεόραση, «Το ρολόι της καταστροφής» Ελληνική Εταιρεία Αξιοποίησης Ανακύκλωσης, «Μάθε για την Ανακύκλωση Συσκευασιών στον μπλε κάδο» Διδακτική πορεία/στάδια/φάσεις 1η & 2η διδακτική ώρα Κατά το πρώτο διδακτικό δίωρο και αφού οι μαθητές διάβασαν τα δύο κείμενα του σχολικού βιβλίου με τίτλο «Στάση βροχοσταλίδων», ξεκίνησε συζήτηση σχετικά με τους λόγους και τις αιτίες για τους οποίους σήμερα κινδυνεύει ο πλανήτης μας. Αφού οι μαθητές εκφράστηκαν ελεύθερα με βάση αυτά που ήδη γνωρίζουν για το θέμα, παρακολούθησαν στην ολομέλεια της τάξης με τη βοήθεια βιντεοπροβολέα την ταινία της Εκπαιδευτικής Τηλεόρασης «Το ρολόι της καταστροφής» (διάρκεια 18 27 ), η οποία μελετά τις επιπτώσεις της ανθρώπινης δραστηριότητας στο φυσικό περιβάλλον. Δόθηκε στους μαθητές το 1ο Φύλλο εργασίας, προκειμένου να καταγράψουν σε αυτό τις αιτίες της υπερθέρμανσης του πλανήτη, τις συνέπειες της στο περιβάλλον και τις λύσεις που προτείνονται για να σωθεί ο πλανήτης. Σελίδα 10 από 40
Αν και η ταινία ήταν σχετικά δύσκολη για το γνωστικό επίπεδο μαθητών Δ Δημοτικού, τα παιδιά την παρακολούθησαν με μεγάλο ενδιαφέρον και προσήλωση, δείχνοντας ιδιαίτερη προσοχή. Είναι γεγονός ότι οι μαθητές χρειάστηκαν βοήθεια και καθοδήγηση προκειμένου να αποκωδικοποιήσουν και να οργανώσουν το πλήθος των πληροφοριών που είδαν και άκουσαν. Για τον λόγο αυτό, σε αρκετά σημεία σταματούσε η προβολή της ταινίας προκειμένου να δοθούν εξηγήσεις ή να προλάβουν οι μαθητές να συμπληρώσουν το φύλλο εργασίας. Μετά από συζήτηση καταλήξαμε στο συμπέρασμα ότι σύμφωνα με αυτά που παρακολουθήσαμε στην ταινία οι σημαντικότερες αιτίες που κάνουν τον πλανήτη μας να κινδυνεύει είναι: α) τα αέρια του θερμοκηπίου, β) η αλόγιστη σπατάλη ενέργειας, γ) η ρύπανση της ατμόσφαιρας και δ) η καταστροφή των δασών. Στο τέλος του διδακτικού δίωρου ανακοινώθηκε στους μαθητές ότι το επόμενο δίωρο θα κληθούν να γράψουν ένα κείμενο στο οποίο θα επιχειρηματολογούν για ένα από τα θέματα που θίγονται στην ταινία. 3η & 4η διδακτική ώρα Οι μαθητές του συγκεκριμένου τμήματος είναι ήδη εξοικειωμένοι από την περασμένη σχολική χρονιά με τη δομή και τα χαρακτηριστικά του επιχειρηματολογικού κειμένου και ως εκ τούτου δε χρειάστηκε να γίνει διδασκαλία του κειμενικού αυτού είδους. Σελίδα 11 από 40
Απλώς στην αρχή του διδακτικού δίωρου, υπενθύμισα στους μαθητές ότι για να γράψουν ένα επιχειρηματολογικό κείμενο πρέπει να ακολουθήσουν την εξής οργάνωση: Θέση Άποψη Επιχειρήματα λογικά, πραγματικά, αξιακά Χαρακτηριστικά παραδείγματα που τεκμηριώνουν τη θέση Αποτίμηση που ενισχύει τη θέση - άποψη Η κάθε ομάδα μαθητών επέλεξε μια από τις τέσσερις αιτίες υπερθέρμανσης του πλανήτη και άνοιξε το 2ο Φύλλο εργασίας. Με τη βοήθεια του φύλλου εργασίας περιηγήθηκαν στις προεπιλεγμένες ιστοσελίδες, επεξεργάστηκαν το περιεχόμενό τους, αποδελτίωσαν τα κύρια σημεία τους και αποθήκευσαν φωτογραφικό υλικό που τους ενδιέφερε. Οι ομάδες των μαθητών αφέθησαν ελεύθερες να συγγράψουν με τον δικό τους τρόπο τα επιχειρηματολογικά τους κείμενα για τις σημαντικότερες αιτίες της υπερθέρμανσης του πλανήτη και τις λύσεις που προτείνουν για να ξεπεραστεί το πρόβλημα. Ο δάσκαλος κατά τη διάρκεια της εργασίας αυτής περνούσε από κάθε σταθμό εργασίας και καθοδηγούσε τους μαθητές για τον τρόπο που έπρεπε να εργαστούν και παρενέβαινε όπου ήταν απαραίτητο. Πρέπει να τονιστεί ότι οι περισσότερες ομάδες προτίμησαν να ακολουθήσουν τη διαδικασία αντιγραφής/ επικόλλησης αποσπασμάτων από τα κείμενα που διάβαζαν στις ιστοσελίδες και στη συνέχεια προχώρησαν στη συρραφή τους σε ένα ενιαίο κείμενο. 5η & 6η διδακτική ώρα Οι μαθητές εργάστηκαν στην ολομέλεια της τάξης με τη βοήθεια του δασκάλου, ο οποίος από πριν είχε κατασκευάσει το διαδικτυακό περιοδικό με τίτλο «Ο πλανήτης μας υποφέρει!» (είναι διαθέσιμο με όλο το υλικό που παράχθηκε κατά τη διάρκεια εφαρμογής του σεναρίου στη διεύθυνση http://perivallonblog.wordpress.com/). Αν και στο συνταγμένο σενάριο προτείνεται η Σελίδα 12 από 40
δημιουργία του περιοδικού να γίνει στο περιβάλλον Ηλεκτρονικών Σχολικών Περιοδικών & Εφημερίδων, το οποίο προσφέρεται από το Πανελλήνιο Σχολικό Δίκτυο, τελικά αποδείχτηκε ότι το περιβάλλον αυτό είναι αρκετά δυσλειτουργικό και αργό για τις απαιτήσεις ενός τέτοιου έργου. Οι ενέργειες που απαιτούνται για τη δημιουργία του περιοδικού και την ανάρτηση υλικού σε αυτό εκτελούνται με πολύ αργό ρυθμό, με αποτέλεσμα σχολικά εργαστήρια ή σχολικές αίθουσες με χαμηλή ταχύτητα internet να αντιμετωπίζουν πολλά προβλήματα. Επίσης, η διαδικασία δημιουργίας περιοδικών είναι πολύπλοκη και απαιτητική ιδιαίτερα για παιδιά δημοτικών σχολείων που δεν είναι τόσο εξοικειωμένα με τη χρήση τέτοιων εργαλείων. Για τους λόγους αυτούς προτιμήθηκε η δημιουργία του περιοδικού να γίνει στο περιβάλλον του Wordpress. Καθώς σκοπός του σεναρίου δεν ήταν η εκμάθηση της συγκεκριμένης πλατφόρμας, αλλά η δημοσίευση των παιδικών κειμένων και όλου του υλικού που δημιουργήθηκε κατά τη διάρκεια του σεναρίου, η κατασκευή του εικονικού χώρου του περιοδικού έγινε από το δάσκαλο της τάξης. Στην ολομέλεια της τάξης και με τη χρήση βιντεοπροβολέα κάθε ομάδα ερχόταν στον κεντρικό υπολογιστή της τάξης και με τη βοήθεια του δασκάλου αναρτούσε το κείμενο της στο ηλεκτρονικό περιοδικό. Στιγμιότυπα οθόνης από το διαδικτυακό περιοδικό 7η & 8η διδακτική ώρα Στους μαθητές δόθηκε το 3ο Φύλλο εργασίας. Χωρισμένοι και πάλι σε ομάδες παρακολούθησαν την ταινία της Ελληνικής Εταιρείας Αξιοποίησης Ανακύκλωσης με Σελίδα 13 από 40
τίτλο «Μάθε για την Ανακύκλωση Συσκευασιών στον μπλε κάδο» (διάρκεια 9 03 ), με σκοπό να αντιληφθούν τη σημασία της ανακύκλωσης για την προστασία του περιβάλλοντος. Παρακολουθώντας την ταινία οι μαθητές συμπλήρωναν το 3 ο φύλλο εργασίας προκειμένου να καταγράψουν τα υλικά που μπορούν να ανακυκλωθούν, τη μεταφορά τους στα κέντρα διαλογής, τον διαχωρισμό τους, την επεξεργασία τους και τη δημιουργία νέων προϊόντων. Στο τέλος του διδακτικού δίωρου η κάθε ομάδα με τη σειρά παρουσίασε τα αποτελέσματα της παρατήρησής τους. 9η & 10η διδακτική ώρα Στη συνέχεια οι μαθητές άνοιξαν το 4 ο Φύλλο εργασίας, με το οποίο ήρθαν σε επαφή με αυθεντικές επιστολές γραμμένες σε επίσημο και ανεπίσημο ύφος. Οι μαθητές συζήτησαν τις γλωσσικές επιλογές που υπάρχουν στην επιστολή στην οποία τα παιδιά επικοινωνούν μεταξύ τους (ανεπίσημο ύφος) και στην επιστολή την οποία το μαθητικό συμβούλιο της Β Τάξης ενός Γυμνασίου στέλνει ως κείμενο διαμαρτυρίας προς τον Διευθυντή ενός τηλεοπτικού σταθμού (επίσημο ύφος). Στο τέλος κάθε επιστολής οι μαθητές απάντησαν στις δοσμένες ερωτήσεις, προκειμένου να γνωρίσουν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους σε επίπεδο δομής και περιεχομένου. 11η & 12η διδακτική ώρα Σελίδα 14 από 40
Οι μαθητές ακολουθώντας τις οδηγίες του 5 ου Φύλλου εργασίας εργάστηκαν σε ομάδες με σκοπό να συντάξουν μια επιστολή που θα στείλουμε μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου σε τέσσερις εταιρείες ανακύκλωσης (Ελληνικό Οργανισμό Ανακύκλωσης, Ελληνική Εταιρεία Αξιοποίησης Ανακύκλωσης, Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης και Ανακύκλωση Συσκευών) με σκοπό να μας αποσταλεί υλικό (αφίσες, ενημερωτικά φυλλάδια, πληροφορίες για δράσεις) για να ευαισθητοποιήσουμε τους υπόλοιπους μαθητές του σχολείου. Τέλος, οι μαθητές, εργαζόμενοι αυτή τη φορά στο εργαστήριο πληροφορικής, ψηφιοποίησαν τα κείμενα τους και τα απέστειλαν μέσω της διεύθυνσης ηλεκτρονικού ταχυδρομείου του σχολείου στους αντίστοιχους παραλήπτες. Σελίδα 15 από 40
Η χαρά των παιδιών ήταν πολύ μεγάλη καθώς την επόμενη ημέρα ο Διευθυντής του σχολείου μας ενημέρωσε ότι ήρθε το παρακάτω μήνυμα από την Ελληνική Εταιρεία Αξιοποίησης Ανακύκλωσης Καλησπέρα σας παιδιά, Ευχαριστούμε για την επικοινωνία σας μαζί μας και το ενδιαφέρον που επιδεικνύετε για την ανακύκλωση συσκευασιών. Η ΕΕΑΑ έχει δημιουργήσει ένα εκπαιδευτικό kit με ενδεικτικό ενημερωτικό υλικό που αποτελείται από εταιρικό βίντεο, εκπαιδευτική παρουσίαση σε ppt και έντυπο υλικό όπως αφίσες, φυλλάδια τα οποία θα σας σταλούν στην παρακάτω διεύθυνση ώστε να ενημερωθείτε για τη διαδικασία της ανακύκλωσης, τα οφέλη της καθώς και για την ορθή χρήση του μπλε κάδου. Μη διστάσετε να επικοινωνήσετε και πάλι μαζί μας για οποιαδήποτε νέα απορία ή πρότασή που ενδεχομένως προκύψει και θα θέλαμε να σας προσκαλέσουμε να γίνετε μέλος της μεγάλης παρέας μας και στο facebook, στη fan page: «ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ΣΥΣΚΕΥΑΣΙΩΝ ΣΤΟΝ ΜΠΛΕ ΚΑΔΟ-RECYCLE» https://www.facebook.com/mplekados Πράγματι, μετά από λίγες ημέρες λάβαμε το εκπαιδευτικό Kit με το ενημερωτικό υλικό που μας υποσχέθηκαν, το οποίο σκοπεύουμε να χρησιμοποιήσουμε σε μια εκδήλωση που θα διοργανώσουμε αργότερα με αποδέκτες τους υπόλοιπους μαθητές του σχολείου. Επιπλέον, επικοινώνησε μαζί μας ένας εκπρόσωπος της Οικολογικής Εταιρείας Ανακύκλωσης, ο οποίος μας ενημέρωσε ότι η εταιρία υλοποιεί προγράμματα περιβαλλοντικής ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης και ορίστηκε μια επίσκεψή του στο σχολείο για να μας κάνει μια παρουσίαση των δραστηριοτήτων της εταιρίας και να συζητήσουμε τους τρόπους με τους οποίους μπορούν να μας βοηθήσουν στο σχεδιασμό και την οργάνωση υποστηρικτικών δράσεων, όπως πολιτιστικών εκδηλώσεων σχετικά με τα απορρίμματα, εκθέσεων ζωγραφικής, θεατρικών εκδηλώσεων, εθελοντικών καθαρισμών κ.λ.π. Σελίδα 16 από 40
13η & 14η διδακτική ώρα Οι μαθητές εργαζόμενοι και πάλι σε ομάδες δημιούργησαν διαδραστικές αφίσες ακολουθώντας τις οδηγίες του. Αφού παρατήρησαν τις αφίσες που δόθηκαν με το φύλλο εργασίας, διερεύνησαν και κατέγραψαν τα βασικά δομικά τους χαρακτηριστικά. Στη συνέχεια τους δόθηκε το 7 ο Φύλλο εργασίας. Έγινε μια σύντομη επίδειξη από τον δάσκαλο του τρόπου λειτουργίας της εφαρμογής δημιουργίας αφίσας Glogster και οι μαθητές δημιούργησαν τις αφίσες τους χρησιμοποιώντας όλα τα δομικά χαρακτηριστικά που έμαθαν στην προηγούμενη δραστηριότητα. Η δραστηριότητα αυτή ενθουσίασε τα παιδιά, τα οποία με μεγάλη χαρά και δημιουργικότητα δημιούργησαν τις δικές τους αφίσες. Οι αφίσες που δημιούργησαν τα παιδιά Με τη χρήση του βιντεοπροβολέα όλες οι εργασίες των παιδιών παρουσιάστηκαν στην τάξη και αξιολογήθηκαν και ως κείμενα και ως αισθητικές δημιουργίες. Στο επόμενο στάδιο, το μετασυγγραφικό, οι μαθητές κλήθηκαν να αυτοαξιολογήσουν τις Σελίδα 17 από 40
αφίσες τους, να συμπληρώσουν τον πίνακα αυτοαξιολόγησης, να επισημάνουν τα θετικά στοιχεία της εργασίας τους αλλά και τις αδυναμίες και, τέλος, δημιούργησαν το τελικό τους προϊόν. ΣΤ. ΦΥΛΛΟ/-Α ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ 1ο Φύλλο εργασίας Ημερομηνία: Ομάδα: Θα παρακολουθήσουμε την ταινία της Εκπαιδευτικής Τηλεόρασης «Το ρολόι της καταστροφής» που μελετά τις επιπτώσεις της ανθρώπινης δραστηριότητας στο φυσικό περιβάλλον. Όσο παρακολουθείς την ταινία προσπάθησε να απαντήσεις σε όσες ερωτήσεις μπορείς. 1. Ποιος είναι ο βασικός υπεύθυνος για την αλλαγή του κλίματος του πλανήτη μας; 2. Ποια είναι σήμερα η σημαντικότερη απειλή για τον πλανήτη μας;... Σελίδα 18 από 40
.. 3. Ποιες είναι οι αιτίες της υπερθέρμανσης του πλανήτη, ποιες οι επιπτώσεις και ποιες οι λύσεις που προτείνονται για να σωθεί ο πλανήτης μας; Συμπλήρωσε τον παρακάτω πίνακα: Αιτίες Συνέπειες Λύσεις Σελίδα 19 από 40
2ο Φύλλο εργασίας Ομάδα 1 η Το «φαινόμενο του θερμοκηπίου» αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα προ-βλήματα που αντιμετωπίζει ο πλανήτης μας. Αποστολή σας είναι να γράψετε ένα επιχειρηματολογικό κείμενο το οποίο θα δημοσιευτεί στο περιοδικό της τάξης. Με το κείμενο αυτό πρέπει να πείσετε τους αναγνώστες για τα μέτρα που πρέπει να ληφθούν, προκειμένου να λυθεί το πρόβλημα χρησιμοποιώντας λογικά επιχειρήματα. Οι ιστοσελίδες από τις οποίες μπορείτε να αντλήσετε πληροφορίες για το κείμενό σας είναι: http://www.env-edu.gr/chapters.aspx?id=145 http://www.ecocrete.gr/index.php?option=com_content&task=view&id=1829&ite mid=82 http://www.google.gr (αναζήτηση εικόνων που έχουν σχέση με τα αέρια του θερμοκηπίου) Σελίδα 20 από 40
Τίτλος: Α. Η θέση μας σχετικά με το θέμα:. Β. Διατύπωση επιχειρημάτων και παραδείγματα:. Δ. Συμπεράσματα: Σελίδα 21 από 40
2ο Φύλλο εργασίας Ομάδα 2 η Η εξοικονόμηση ενέργειας αποτελεί σημαντικό παράγοντα μείωσης των εκπομπών αερίων του «θερμοκηπίου». Αποστολή σας είναι να γράψετε ένα επιχειρηματολογικό κείμενο το οποίο θα δημοσιευτεί στο περιοδικό της τάξης. Με το κείμενο αυτό πρέπει να πείσετε τους αναγνώστες για τα μέτρα που πρέπει να ληφθούν για να μειωθεί η κατανάλωση ενέργειας. Οι ιστοσελίδες από τις οποίες μπορείτε να αντλήσετε πληροφορίες για το κείμενό σας είναι: http://www.climateaction.gr/site/category/energy-saving/ http://www.greenpeace.org/greece/el/getinvolved/137368/137393/ten-and-one/ http://www.google.gr (αναζήτηση εικόνων που έχουν σχέση με την εξοικονόμηση ενέργειας) Σελίδα 22 από 40
Τίτλος: Α. Η θέση μας σχετικά με το θέμα:. Β. Διατύπωση επιχειρημάτων και παραδείγματα:. Δ. Συμπεράσματα: Σελίδα 23 από 40
2ο Φύλλο εργασίας Ομάδα 3 η Ρύπανση της ατμόσφαιρας Η ρύπανση της ατμόσφαιρας αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο πλανήτης μας. Αποστολή σας είναι να γράψετε ένα επιχειρηματολογικό κείμενο το οποίο θα δημοσιευτεί στο περιοδικό της τάξης. Με το κείμενο αυτό πρέπει να πείσετε τους αναγνώστες για τα μέτρα που πρέπει να ληφθούν προκειμένου να λυθεί το πρόβλημα χρησιμοποιώντας λογικά επιχειρήματα. Οι ιστοσελίδες από τις οποίες μπορείτε να αντλήσετε πληροφορίες για το κείμενό σας είναι: http://www.env-edu.gr/chapters.aspx?id=61 http://www.europedia.moussis.eu/books/book_2/5/16/03/04/?lang=gr&all=1&s=1 &e=10 http://www.google.gr (αναζήτηση εικόνων που έχουν σχέση με τη ρύπανση της ατμόσφαιρας) Σελίδα 24 από 40
Τίτλος: Α. Η θέση μας σχετικά με το θέμα:. Β. Διατύπωση επιχειρημάτων και παραδείγματα:. Δ. Συμπεράσματα: Σελίδα 25 από 40
2ο Φύλλο εργασίας Ομάδα 4 η Η καταστροφή των δασών είναι ένας από τους σημαντικότερους παράγοντες που οδηγεί στην υπερθέρμανση του πλανήτη. Αποστολή σας είναι να γράψετε ένα επιχειρηματολογικό κείμενο που θα δημοσιευτεί στο περιοδικό της τάξης. Με το κείμενο αυτό πρέπει να πείσετε τους αναγνώστες για τα μέτρα που πρέπει να ληφθούν προκειμένου να λυθεί το πρόβλημα χρησιμοποιώντας λογικά επιχειρήματα. Οι ιστοσελίδες από τις οποίες μπορείτε να αντλήσετε πληροφορίες για το κείμενό σας είναι : http://www.env-edu.gr/chapters.aspx?id=35 http://www.ecocrete.gr/index.php?option=com_content&task=view&id=4639&ite mid=82 http://www.google.gr (αναζήτηση εικόνων που έχουν σχέση με την καταστροφή των δασών) Σελίδα 26 από 40
Τίτλος: Α. Η θέση μας σχετικά με το θέμα:. Β. Διατύπωση επιχειρημάτων και παραδείγματα:. Δ. Συμπεράσματα: Σελίδα 27 από 40
3ο Φύλλο εργασίας Παρακολουθήστε την ταινία της Ελληνικής Εταιρείας Αξιοποίησης Ανακύκλωσης με τίτλο «Μάθε για την Ανακύκλωση Συσκευασιών στον μπλε κάδο» και στη συνέχεια επισκεφτείτε την ιστοσελίδα του Ελληνικού Οργανισμού Ανακύκλωσης και συμπληρώστε τον παρακάτω πίνακα: Ομάδα υλικών Ανακυκλώσιμα υλικά Υλικά Σελίδα 28 από 40
4ο Φύλλο εργασίας Τα παρακάτω κείμενο είναι επιστολές. Διάβασέ τα προσεκτικά και απάντησε στις ερωτήσεις. Σελίδα 29 από 40
Ποιος είναι ο αποστολέας και πού είναι γραμμένο το όνομά του;...... Ποιος είναι ο παραλήπτης της επιστολής και πού είναι γραμμένα τα στοιχεία του;...... Ποιος είναι ο τόπος και η ημερομηνία που γράφτηκε η επιστολή και πού είναι γραμμένα;...... Γιατί γράφτηκε αυτή η επιστολή;............ Πώς τελειώνει η επιστολή; Σελίδα 30 από 40
Σελίδα 31 από 40
Ποιος είναι ο αποστολέας και πού είναι γραμμένο το όνομά του;...... Ποιος είναι ο παραλήπτης της επιστολής και πού είναι γραμμένα τα στοιχεία του;...... Ποιος είναι ο τόπος και η ημερομηνία που γράφτηκε η επιστολή και πού είναι γραμμένα;...... Γιατί γράφτηκε αυτή η επιστολή;............ Πώς τελειώνει η επιστολή; Σελίδα 32 από 40
5 ο Φύλλο εργασίας Γράψτε το σύντομο μήνυμα στον Ελληνικό Οργανισμό Ανακύκλωσης, την Ελληνική Εταιρεία Αξιοποίησης Ανακύκλωσης, την Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης και την Ανακύκλωση Συσκευών προκειμένου να αποσταλεί υλικό για να ευαισθητοποιήσουν τους υπόλοιπους μαθητές του σχολείου. Φροντίστε να περιλαμβάνονται τα παρακάτω: Αφού ολοκληρώσετε το κείμενό σας χρωματίστε σε κάθε τη φατσούλα που εκφράζει την επιτυχία του κριτηρίου το οποίο αναφέρεται στα ερωτήματα της επιστολής. Όχι, πρέπει να ξαναπροσπαθήσω Όχι και τόσο καλό, πρέπει να κάνω τις κατάλληλες διορθώσεις Μπράβο μου! 1. Έχω χρησιμοποιήσει την κατάλληλη προσφώνηση για επίσημη επιστολή; 2. Έχω αναφέρει το χρόνο και τον τόπο; 3. Έχω αναφέρει το λόγο της επιστολής; 4. Έχω γράψει επίλογο; 5. Έχω χρησιμοποιήσει τον κατάλληλο χαιρετισμό; 6. Έχω αναφέρει το ονοματεπώνυμό μου; Σελίδα 33 από 40
6 ο Φύλλο εργασίας Ήρθε η ώρα να δημιουργήσουμε τις δικές μας αφίσες για να ευαισθητοποιήσουμε τους υπόλοιπους μαθητές του σχολείου μας. 1. Παρατηρήστε τις παρακάτω αφίσες και απαντήστε στις ερωτήσεις: Σελίδα 34 από 40
Για ποιο γεγονός μας ενημερώνουν οι αφίσες;. Ποιοι τις κατασκεύασαν;. Ποιες σύντομες φράσεις (σλόγκαν) υπάρχουν στις αφίσες;. Ποιες λέξεις των κειμένων έχουν σχέση με τις εικόνες; Έχουν όλα τα γράμματα της αφίσας το ίδιο μέγεθος;. Ποια είναι τα πιο μεγάλα; Γιατί;.. Σελίδα 35 από 40
Παρατηρώντας τις απαντήσεις που έχεις δώσει πιο πάνω συμπλήρωσε τα συννεφάκια με τα βασικά μέρη μιας αφίσας. 1. 2. 3. 4. Σελίδα 36 από 40
7 ο Φύλλο εργασίας 1. Επισκεφτείτε τη σελίδα http://www.glogster.com/. Με τους κωδικούς, που θα σας δοθούν, πατήστε το κουμπί: 2. Επιλέξτε ένα θέμα κατάλληλο για την εργασία σας χρησιμοποιώντας και τα βελάκια: 3. Μην ξεχάσετε να χρησιμοποιήσετε τα βασικά χαρακτηριστικά της αφίσας: Το γεγονός που διαφημίζει Σύντομη φράση (σλόγκαν) με μεγάλα γράμματα Εικόνα που έχει σχέση με τη σύντομη φράση Πληροφορίες για τον δημιουργό της αφίσα 4. Δώστε ένα όνομα που αντιπροσωπεύει τη δουλειά που κάνατε. Σελίδα 37 από 40
5. Η αφίσα σας μπορεί να περιέχει κείμενα, εικόνες, βίντεο, ήχους. 6. Αφού ολοκληρώσετε την αφίσα σας αναρτήστε την στην ιστοσελίδα του σχολείου. Χρωματίστε σε κάθε τη φατσούλα που εκφράζει την επιτυχία του κριτηρίου το οποίο αναφέρεται στην αφίσα που δημιουργήσατε. Όχι, πρέπει να ξαναπροσπαθήσω Όχι και τόσο καλό, πρέπει να κάνω τις κατάλληλες διορθώσεις Μπράβο μου! 1. Έχετε γράψει για το γεγονός που διαφημίζει η αφίσα; 2. Γράψατε σύντομη φράση (σλόγκαν) με μεγάλα γράμματα; 3. Έχετε χρησιμοποιήσει εικόνα που να έχει σχέση με το σλόγκαν; 4. Έχετε γράψει πληροφορίες για τον δημιουργό της αφίσας; Σελίδα 38 από 40
Ζ. ΑΛΛΕΣ ΕΚΔΟΧΕΣ Ολόκληρο ή μέρος του σεναρίου μπορεί να ενταχθεί σε πρόγραμμα καινοτόμων δράσεων περιβαλλοντικής εκπαίδευσης ή σε ερευνητική εργασία (project) για την ώρα της Ευέλικτης Ζώνης. Η. ΚΡΙΤΙΚΗ Τα παιδιά χάρηκαν ιδιαίτερα (α) την προβολή των ταινιών για το περιβάλλον και την ανακύκλωση, (β) για τη συγγραφή των επιστολών προς τις εταιρείες ανακύκλωσης και (γ) για τη δημιουργία αφισών για την ανακύκλωση. Εκείνο που μας δυσκόλεψε περισσότερο ήταν (α) η συγγραφή του επιχειρηματολογικου κειμένου και (β) η δημιουργία του περιοδικού στο περιβάλλον του SchoolPress, το οποίο αποδείχτηκε δυσλειτουργικό και τελικά προτιμήθηκε το περιβάλλον του Wordpress. Το υλικό που χρησιμοποιήθηκε και παράχθηκε κατά τη διάρκεια εφαρμογής του σεναρίου (ταινίες, κείμενα, επιστολές, αφίσες, διεύθυνση ηλεκτρονικού περιοδικού) αναρτήθηκε στην ιστοσελίδα του σχολείου, προκειμένου να ευαισθητοποιήσει γονείς και παιδιά του σχολείου. Θ. BΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Καρτσιώτης, Θ., Π. Πήλιουρας, Κ. Σιμωτάς, Ε. Σταμούλης & Μ. Φραγκάκη. 2010. Οδηγός Εκπαιδευτικών για το Μάθημα των Τ.Π.Ε. στα 800 Ολοήμερα Δημοτικά Σχολεία με Ε.Α.Ε.Π. Αθήνα: Ο.ΕΠ.ΕΚ. Κόμης, Β. 2004. Εισαγωγή στις Εκπαιδευτικές Εφαρμογές των Τεχνολογιών της Πληροφορίας και των Επικοινωνιών. Αθήνα: Εκδ. Νέων Τεχνολογιών. Σελίδα 39 από 40
Κουτσογιάννης, Δ. 2001. Η γλωσσική αγωγή: Νέες τεχνολογίες. Θεσσαλονίκη: Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας. http://www.greek-language.gr/greeklang/studies/guide/thema_e13/index.html [19-10-2013] Ράπτης, Α. & Α. Ράπτη. 2007. Μάθηση και διδασκαλία στην εποχή της πληροφορίας Ολική Προσέγγιση. Τόμος Α. Αθήνα: Αριστοτέλης Ράπτης. ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Σελίδα 40 από 40