Βιωματικά Εργαστήρια του προγράμματος Εφόδια Για Δράση Βαδίζω Μπροστά!

Βιωματικά Εργαστήρια του προγράμματος Εφόδια Για Δράση Βαδίζω Μπροστά! A. Σκοπός Προγράμματος Η Διεύθυνση του Ενιαίου Λυκείου Β επέλεξε να υλοποιήσει το πρόγραμμα Εφόδια Για Δράση Βαδίζω Μπροστά! με στόχο την ανάπτυξη δεξιοτήτων που: Αυξάνουν την προσωπική και κοινωνική υπευθυνότητα Ενδυναμώνουν την αυτοπεποίθηση και αυτοεκτίμηση των μαθητών Προάγουν τις υγιείς επιλογές Προλαμβάνουν τη χρήση εξαρτησιογόνων ουσιών, τον εκφοβισμό και τη βίαιη συμπεριφορά Επιτρέπουν τη θετική συμβολή των μαθητών του Λυκείου στην ανάπτυξη διαπροσωπικών σχέσεων, την οικογένεια, το σχολείο, την κοινότητα αλλά και την αγορά εργασίας. Το πρόγραμμα δημιουργήθηκε με στόχο το συντονισμό όλων των δράσεων που σχετίζονται με την πρόληψη της παραβατικότητας και αγωγής υγείας. Τον συντονισμό του προγράμματος έχει η Επιτροπή Αγωγή Υγείας και Πρόληψης της Παραβατικότητας. Β. Εμπλουτισμός και Αξιοποίηση Υφιστάμενων Θεσμών του Σχολείου 1. Εισαγωγή Μαθητών Α Λυκείου Αναθεωρήθηκε η διαδικασία εισαγωγής Μαθητών Α Λυκείου και εκτός από το πρώτο μάθημα της χρονιάς με τον Υπεύθυνο Τμήματος, έχει αναβαθμιστεί η ξενάγηση των μαθητών, το υλικό επικοινωνίας και έχει δημιουργηθεί διαδραστικό εργαστήρι που σκοπεύει στην: αποτελεσματική ενσωμάτωσή των νέων μαθητών ώστε να νιώσουν ασφάλεια και υποστήριξη και να αντιληφθούν το ρόλο που απαιτείται να διαδραματίσουν για την επίτευξη του οράματος και των στόχων του σχολείου. ανάπτυξη ακαδημαϊκών δεξιοτήτων που είναι απαραίτητες για την επίτευξη ψηλών επιδόσεων στο Λύκειο. 2. Τριήμερο Εργασίας Αναθεωρήθηκε η προσέγγιση για την εβδομάδα εργασίας για τους Μαθητές της Α Λυκείου, η οποία πλέον θα αποτελείται από δραστηριότητες που θα πραγματοποιούνται κατά τη διάρκεια όλης της σχολικής χρονιάς, ως εξής: 2.1 Διαδραστικά εργαστήρια που στοχεύουν στην ανάπτυξη δεξιοτήτων εργασίας (βλ. Ενότητα Γ πιο κάτω) 2.2 Πραγματοποίηση Έκθεσης Εργασίας στο χώρο του σχολείου που στοχεύει στην αποτελεσματική ενημέρωση των μαθητών και των γονέων τους για τις πραγματικότητες της αγοράς εργασίας. 2.3 Υλοποίηση Έργου: Το Επάγγελμα! Σκοπός: Η ενημέρωση γύρω από τα διάφορα επαγγέλματα και η εφαρμογή επαγγελματικών δεξιοτήτων στην πράξη. Απαιτήσεις του έργου: Σε ομάδες των τριών ατόμων οι μαθητές της Α Λυκείου θα πρέπει: Να εντοπίσουν ένα επάγγελμα που το βρίσκουν ενδιαφέρον Να ετοιμάσουν μια διαδραστική ενημέρωση γύρω από το επάγγελμα αυτό 1

Να παρουσιάσουν την ενημέρωση αυτή στα πλαίσια της «Έκθεσης Εργασίας» που θα γίνει τον Απρίλιο του 2015. Αξιολόγηση: Θα γίνει αξιολόγηση και ανατροφοδότηση από επαγγελματίες. 2.4 Υλοποίηση του θεσμού «Πειραματίζομαι με τα Επαγγέλματα» σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Λευκωσίας. Οι μαθητές καλούνται να συμμετάσχουν σε τουλάχιστον ένα διαδραστικό εργαστήρι της σειράς αυτής. Τα εργαστήρια αυτά δίνουν την ευκαιρία στους μαθητές να δοκιμάσουν από πρώτο χέρι διάφορους τομείς εργασίας π.χ. θα ζήσουν από κοντά τις δραστηριότητες που εκτελούνται σε εργαστήριο Φαρμακευτικής, θα μπορούν να συμμετάσχουν σε εργαστήριο χορού με επαγγελματίες χορευτές ή σε εργαστήριο εφαρμοσμένων πολυμέσων κλπ. (αυτό γίνεται εκτός ωρών σχολείου) ** Αυτός ο θεσμός θα είναι ανοικτός και σε μαθητές της Γ Λυκείου 2.5 Υλοποίηση του θεσμού «Φοιτητής Για Μια Μέρα» σε συνεργασία με τα Πανεπιστήμια της επαρχίας Λευκωσίας. Στα πλαίσια του θεσμού αυτού οι μαθητές έχουν την ευκαιρία να φοιτήσουν σε πανεπιστήμιο παρακολουθώντας 2-3 μαθήματα που τους ενδιαφέρουν. (αυτό γίνεται εκτός ωρών σχολείου) ** Αυτός ο θεσμός θα είναι ανοικτός και σε μαθητές της Γ Λυκείου 2.6 Συμμετοχή στην Έκθεση ΣΤΑΔΙΟΔΡΟΜΙΑΣ 2014 (29-30.11.2014) Για μαθητές Α-Γ Λυκείου. 3. Επισκέψεις από Κοινωνικούς Φορείς Σκοπός είναι η διασφάλιση της συστηματικής και συντονισμένης υλοποίησης δραστηριοτήτων πρόληψης και αγωγής υγείας. Για το σκοπό αυτό θα πραγματοποιηθούν εξειδικευμένες δραστηριότητες /παρεμβάσεις από κοινωνικούς φορείς (π.χ. παρουσίαση για το Aids), οι οποίες θα ευθυγραμμίζονται με τα θέματα που καλύπτονται από τα Βιωματικά Εργαστήρια για μαθητές (σημείο Γ πιο κάτω), τις δραστηριότητες των Ομίλων και τους υφιστάμενους θεσμούς του σχολείου (σημείο Β πιο πάνω). Γ. Βιωματικά Εργαστήρια για Μαθητές Α-Γ Λυκείου 1. Εργαστήρια Α Λυκείου Εργαστήρι 1: Αιτία και Επίδραση Έστω και αν πολλές φορές δεν καθόμαστε να το αναλύσουμε, τα πράγματα δεν συμβαίνουν έτσι απλά, χωρίς λόγο. Τα γεγονότα δεν είναι μεμονωμένα αλλά συνδέονται μεταξύ τους. Για κάθε τι που συμβαίνει, υπάρχει μια αιτία - κάτι ή κάποιος που το κάνει να συμβεί. Και η κάθε αιτία έχει ως αποτέλεσμα μία επίδραση. Η ικανότητά μας να αναγνωρίζουμε τη σχέση της αιτίας και της επίδρασης, μας βοηθά να αναλύσουμε και να κατανοήσουμε τον υφιστάμενο ρόλο μας και να αξιοποιήσουμε ευκαιρίες για ανάληψη νέων ευθυνών. Όταν κατανοήσουμε τους λόγους για τους οποίους συμβαίνουν τα πράγματα γύρω μας, τότε είμαστε σε θέση να μειώσουμε τις ενέργειες που έχουν αρνητικές επιπτώσεις και να αυξήσουμε τις ενέργειες που έχουν θετικές επιπτώσεις. 2

Εργαστήρι 2: Αναγνωρίζοντας τα Στερεότυπα Η λέξη στερεότυπο είναι μια γενική, προκαθορισμένη έννοια για ένα άτομο, μια ομάδα ή μια ιδέα. Χρησιμοποιείται όταν θέλουμε να βάλουμε ταμπέλα σε κάτι ή κάποιον, αλλοιώνοντας ή αγνοώντας τα ατομικά χαρακτηριστικά και με την παραδοχή ότι όλα τα μέλη της ομάδας είναι ομοειδή. Μπορούμε να δώσουμε στους ανθρώπους είτε θετικές είτε αρνητικές ταμπέλες, προκατειλημμένοι σε σχέση με τις ομάδες στις οποίες πιστεύουμε ότι ανήκουν. Τα αρνητικά στερεότυπα συχνά οδηγούν στην αποφυγή ή και τη σύγκρουση. Τα θετικά στερεότυπα μπορεί να οδηγήσουν σε μη ρεαλιστικές προσδοκίες και απογοήτευση. Τόσο τα αρνητικά όσο και τα θετικά στερεότυπα μπορεί να αποτελέσουν εμπόδιο στο να γνωρίσουμε ο ένας τον άλλον ως αυτόνομες προσωπικότητες αλλά επίσης και να παρεμβαίνουν στην ομαλή εξέλιξη των σχέσεων μας. Εργαστήρι 3: Εκτιμώντας Τη Διαφορετικότητα Κάθε ένας από εμάς είναι μία προσωπικότητα με μοναδικές ιδιότητες και χαρακτηριστικά. Μια κοινότητα - είτε πρόκειται για μια τάξη ή τον κόσμο - αποτελείται από διαφορετικά άτομα, το καθένα με τις δικές του πεποιθήσεις, έθιμα, παραδόσεις αλλά και τρόπο ζωής. Η κοινότητα που αναγκάζει τα άτομα αυτά να ακολουθούν τα πρότυπα της πλειοψηφίας αποδυναμώνει και προάγει τη σύγκρουση. Η κοινότητα που αναγνωρίζει τις αξίες και σέβεται τη διαφορετικότητα των μελών της γίνεται πιο πλούσια, πιο ισχυρή και πιο ενωμένη. Το ίδιο ισχύει και για τα ίδια τα άτομα - όσο περισσότερα γνωρίζουμε για τη διαφορετικότητα γύρω μας, τόσο πλουσιότεροι είμαστε. Εργαστήρι 4: Αξιολόγηση Προσωπικών Ενδιαφερόντων, Δεξιοτήτων και Δυνατοτήτων Στόχος είναι να βοηθήσουμε τους μαθητές να εντοπίσουν και να αξιολογήσουν τα ενδιαφέροντα, τις δεξιότητες, τα ταλέντα και τις ικανότητές τους και να καθορίσουν τον τρόπο με τον οποίο μπορούν να επωφεληθούν από αυτές σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο, σήμερα και στο μέλλον. Εργαστήρι 5: Καθορισμός και Επίτευξη Στόχων Σχεδόν όλοι οι άνθρωποι έχουν όνειρα για το μέλλον, αλλά τα όνειρα δεν θα γίνουν πραγματικότητα μόνο και μόνο επειδή το θέλουμε. Αν θέλουμε κάτι να γίνει, θα πρέπει να θέσουμε στόχους - στόχους που θέλουμε να πετύχουμε οι οποίοι θα πρέπει να είναι ρεαλιστικοί και για τους οποίους θα πρέπει να εργαστούμε σκληρά για να τους πετύχουμε. Κάθε στόχος θα πρέπει να διατυπώνεται με σαφήνεια και να είναι μετρήσιμος, ούτως ώστε να μπορούμε να καταλάβουμε εάν τον έχουμε επιτύχει. Εργαστήρι 6: Αποφάσεις που Υποστηρίζουν τους Στόχους Μας Για να είμαστε προσωπικά υπεύθυνοι, πρέπει να σκεφτούμε προσεκτικά τις ενέργειές μας και να αναλύσουν σε τι βαθμό υποστηρίζουν τους στόχους μας ή θα μας αποτρέψουν από την 3

επίτευξη των στόχων αυτών. Χρειάζεται να ξέρουμε πώς να αξιολογήσουμε τις πιθανές επιλογές που έχουμε σε κάθε περίπτωση και να επιλέξουμε τη θετική δράση γνωρίζοντας τις βραχυπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες συνέπειες. Με λίγα λόγια, πρέπει να είμαστε σε θέση να λάβουμε σωστές αποφάσεις, ορισμένες από τις οποίες μπορούν να μας επηρεάσουν για πολλά χρόνια στο μέλλον. Εργαστήρι 7: Δεξιότητες Συνέντευξης Οι περισσότεροι από εμάς προτιμούν να λαμβάνουν από πρώτο χέρι τις πληροφορίες για τα γεγονότα που συμβαίνουν γύρω μας -- δηλαδή απευθείας από το άτομο (α) που βίωσε τα γεγονότα αυτά και όχι από δεύτερο χέρι (δηλαδή από κάποιον που το άκουσε από κάποιον άλλο). Ένας τρόπος για να πάρετε πληροφορίες από πρώτο χέρι είναι μέσα από μια συνέντευξη μία δομημένη και συντονισμένη συζήτηση μεταξύ δύο ατόμων. Εργαστήρι 8: Αποτελεσματικές Παρουσιάσεις Αργά ή γρήγορα θα βρεθούμε σε μια κατάσταση όπου είμαστε υποχρεωμένοι να κάνουμε προφορικές παρουσιάσεις---εάν δεν γίνει στο σχολείο σίγουρα θα γίνει στα πλαίσια του πανεπιστημίου και της εργασίας μας. Οι καλύτερες παρουσιάσεις είναι καλά οργανωμένες και καλύπτουν εύστοχα τις ανάγκες του ακροατηρίου με το οποίο επικοινωνούμε. Το άγχος όμως που πιθανόν να νιώθει ο παρουσιαστής μπορεί να επηρεάσει αρνητικά ακόμη και την καλύτερη παρουσίαση. Η εμπειρία στην προετοιμασία και την παρουσίαση προφορικών εκθέσεων / πληροφοριών κτίζει την αυτοπεποίθησή μας στον τομέα αυτό και μειώνει το άγχος και το αίσθημα νευρικότητας και ανασφάλειας. Εργαστήρι 9: Παροχή και Αποδοχή Ανατροφοδότησης Έχετε δεχτεί ποτέ ανατροφοδότηση που σας έκανε να θυμώσετε ή και να απογοητευτείτε; Έχετε δώσει ανατροφοδότηση που είχε αντίθετα αποτελέσματα από τις θετικές προθέσεις που είχατε όταν ξεκινήσατε να δίνετε την ανατροφοδότηση; Η παροχή και αποδοχή ανατροφοδότησης είναι μια ικανότητα που μπορεί να βελτιώσει την συνεργασία και να μας βοηθήσει να αποφεύγουμε αχρείαστες σύγκρουσεις στο σχολείο, στο σπίτι και στην εργασία μας. Η εξάσκηση στον τομέα αυτό μπορεί να ωφελήσει ιδιαίτερα τα άτομα που συνηθίζουν να είναι απότομα στην επικοινωνία τους, ως επίσης και άτομα που είναι υπερβολικά ευαίσθητα στην αρνητική ανατροφοδότηση. Εργαστήρι 10: Διαχείριση αρνητικών συναισθημάτων (Θυμός) Ο θυμός είναι φυσιολογικό χαρακτηριστικό του ανθρώπου που προκύπτει όταν βιώνουμε φόβο, απώλεια, άγχος, σωματική δυσφορία, και/ή απώλεια εξουσίας ή κύρους. Εάν ο θυμός δεν είναι υπό έλεγχο, μπορεί να οδηγήσει σε βία και να επηρεάσει αρνητικά τη ζωή μας στο σπίτι, στο σχολείο και στην εργασία. Αναπόφευκτα κατά καιρούς θα αισθανθούμε θυμό, και αυτό δεν είναι κακό. Αυτό που έχει 4

σημασία είναι να μπορούμε να ελέγξουμε πώς θα ανταποκριθούμε στο αίσθημα αυτό. Εργαστήρι 11: Επίλυση Συγκρούσεων Η σύγκρουση --- αγώνας, διαφωνία, αντίθεση, αντιπαράθεση --- είναι ένα φυσιολογικό μέρος της ζωής μας. Εάν η σύγκρουση δεν επιλυθεί με ένα κοινώς αποδεχτό τρόπο, μπορεί να οδηγήσει στην οριστική κατάρρευση μιας σχέσης ή και στην αύξηση της σύγκρουσης, σε βία. Είναι σημαντικό λοιπόν να αναπτύξουμε δεξιότητες επίλυσης συγκρούσεων ώστε να είμαστε σε θέση να ανταποκριθούμε θετικά σε δύσκολες καταστάσεις. Όταν δείχνουμε μεγαλύτερη ευαισθησία στην άποψη του άλλου και μαθαίνουμε τρόπους να αντιδρούμε θετικά στη διαφωνία, τότε μπορούμε να ενδυναμώσουμε τις δεξιότητες διαχείρισης συγκρούσεων που διαθέτουμε. Εργαστήρι 12: Διεκδικώ Θετική και Δυναμική Επικοινωνία Μερικοί άνθρωποι είναι ξεκάθαροι. Μπορούμε εύκολα να προσδιορίσουμε πώς αισθάνονται για κάτι ή κάποιον. Άλλοι άνθρωποι κρατούν τα συναισθήματά τους κρυμμένα. Αντί να μας πουν ότι είναι θυμωμένοι ή αναστατωμένοι, για παράδειγμα, προσποιούνται ότι όλα είναι εντάξει. Αυτό μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα - για εμάς και τους άλλους. Πρέπει να είμαστε διεκδικητικοί - σαφείς, ειλικρινείς και ξεκάθαροι σχετικά με τις ανάγκες και τα συναισθήματά μας. Όταν διεκδικούμε θετικά αυτό που θέλουμε, όχι μόνο επιδεικνύουμε ότι μπορούμε να ανταποκριθούμε στις δικές μας ανάγκες αλλά και ότι μπορούμε να διατηρούμε θετικές σχέσεις. 2. Εργαστήρια Β Λυκείου Εργαστήρι 1: Διαχείριση Άγχους Το στρες είναι η αντίδραση του σώματος σε ανθρώπους, γεγονότα και στις ίδιες τις σκέψεις μας. Οι έφηβοι βιώνουν εξίσου ή/και περισσότερο στρες από οποιαδήποτε άλλη ηλικιακή ομάδα. Κάποιος βαθμός άγχους είναι φυσιολογικός, π.χ. πριν από το ραντεβού με την κοπέλα/αγόρι σού ή πριν από ένα μεγάλο αγώνα. Το υπερβολικό άγχος όμως μπορεί να έχει σωματικές και ψυχολογικές επιπτώσεις οι οποίες επηρεάζουν αρνητικά την υγεία και ευεξία μας. Εργαστήρι 2: Διαχείριση Χρόνου Πολύ συχνά ακούμε ανθρώπους να λένε ότι δεν έχουν αρκετό χρόνο να κάνουν όσα πρέπει να κάνουν. Η αλήθεια όμως είναι ότι ίσως δεν γνωρίζουν πώς να διαχειριστούν αποτελεσματικά το χρόνο τους. Η αποτελεσματική διαχείριση χρόνου όχι μόνο μας επιτρέπει να κάνουμε περισσότερα πράγματα αλλά συμβάλει στη μείωση του άγχους και μας επιτρέπει να πάρουμε τον έλεγχο της ζωής μας. Η διαχείριση χρόνου είναι μία δεξιότητα ζωτικής σημασίας τόσο για μαθητές όσο και για εργαζόμενους. 5

Εργαστήρι 3: Αξιολόγηση Πληροφοριών Καθώς συγκεντρώνουμε πληροφορίες, πρέπει να είμαστε σε θέση να διαφοροποιήσουμε το γεγονός -οι πληροφορίες που αποτελούν δεδομένο και μπορούν να επιβεβαιωθούν- από την άποψη -μια πεποίθηση ή συμπέρασμα που δεν υποστηρίζεται με αποδείξεις. Θα πρέπει επίσης να είμαστε σε θέση να διαχωρίσουμε τις αξιόπιστες από τις αναξιόπιστες πληροφορίες. Εάν οι διαπιστώσεις και τα συμπεράσματά μας δεν βασίζονται σε έγκυρα δεδομένα, διατρέχουμε τον κίνδυνο να μεγιστοποιήσουμε την παραπληροφόρηση και την προκατάληψη που ήδη υπάρχει στον κόσμο. Εργαστήρι 4: Υποστηρίζοντας Την Άποψη Μας Με Πειστικότητα Όταν τα παιδιά αμφισβητούν ο ένας τον άλλο, λένε συχνά "Απόδειξε το!". Οι άνθρωποι που ακούνε ή διαβάζουν τις απόψεις μας θα θέλουν επίσης να πουν "Απόδειξε το!" - για να αποδείξουμε ότι οι απόψεις μας ή οι θέσεις μας είναι λογικές/ σωστές. Έτσι, είτε πρόκειται για γραπτό ή για προφορικό λόγο, χρειάζεται να ξέρουμε πώς να υποστηρίξουμε τις απόψεις μας με πειστικό, εύκολο και κατανοητό τρόπο. 3. Εργαστήρια Γ Λυκείου (Όλοι οι μαθητές) Εργαστήρι 1: Διαχείριση της Απογοήτευσης Η απογοήτευση είναι δυστυχώς μέρος της ζωής μας. Αυτό που έχει σημασία είναι να μην επιτρέπουμε στα αρνητικά συναισθήματα να μας επηρεάζουν μακροπρόθεσμα, εμποδίζοντας μας να πετύχουμε τους στόχους μας. Στα πλαίσια του εργαστηρίου αυτού αναπτύσσουμε τεχνικές μέσω των οποίων μπορούμε να διαχειριστούμε με θετικό τρόπο αυτά τα συναισθήματα και να αξιοποιήσουμε καταστάσεις που μας προκαλούν θλίψη και απογοήτευση για να ενδυναμώσουμε τον χαρακτήρα μας. Εργαστήρι 2: Αποτελεσματική Γραπτή Επικοινωνία Εστιάζουμε στις τεχνικές που απαιτούνται για αποτελεσματική επαγγελματική γραπτή επικοινωνία στο εργασιακό περιβάλλον. 4. Εργαστήρια Γ Λυκείου (Μόνο Κοπέλες) Στα πλαίσια της ολοήμερης αυτής διαδραστικής δραστηριότητας θα καλύψουμε θέματα που στοχεύουν στον προβληματισμό των μαθητών για το ρόλο της γυναίκας, τις ιδιαίτερες προκλήσεις και ανάγκες που έχει η γυναίκα στη σημερινή κοινωνία και θα δοθούν πρακτικά εργαλεία για αντιμετώπιση των προκλήσεων αυτών. 6