Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ιονίων Νήσων Οργάνωση & Διοίκηση Δημοσίων Επιχειρήσεων & Οργανισμών Ενότητα 6: Έλεγχος της Διοίκησης Το περιεχόμενο του μαθήματος διατίθεται με άδεια Creative Commons εκτός και αν αναφέρεται διαφορετικά Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους.
ΔHMOΣΙΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗ 5 Ο Μάθημα Έλεγχος της Διοίκησης ΜΕΡΟΣ ΙΙ Ανεξάρτητες Διοικητικές Αρχές 1. Εισαγωγή Από τα τέλη της δεκαετίας του 80 η ελληνική θεσμική πραγματικότητα άρχισε να εμπλουτίζεται με καινοφανείς μηχανισμούς ρυθμιστικής παρέμβασης του Κράτους στην κοινωνία, τις Ανεξάρτητες Διοικητικές Αρχές (ΑΔΑ). Οι ελληνικές ΑΔΑ φιλοδόξησαν να συσταθούν και να λειτουργήσουν κατά τα αλλοδαπά πρότυπα των γαλλικών Autorites (Administratives) Independantes, των βρεττανικών Quangos και των αμερικανικών Independent (Regulatory) Agencies. Κύρια χαρακτηριστικά των μηχανισμών αυτών είναι: i. H ιδιότητα τους ως κρατικών οργάνων, που εκφεύγουν του ιεραρχικού ελέγχου ή της εποπτείας της κεντρικής Διοίκησης, υπόκεινται μόνο σε δικαστικό έλεγχο νομιμότητας και στερούνται νομικής προσωπικότητας. ii. Η προσωπική και λειτουργική ανεξαρτησία των μελών τους κατά τα πρότυπα των δικαστών και iii. Οι ευρείες αποφασιστικές αρμοδιότητες τους με αντικείμενο τη ρύθμιση ζωτικών και ευαίσθητων τομέων της πολιτικής, οικονομικής και εν γένει κοινωνικής ζωής Η καταγραφή των ελληνικών ΑΔΑ έχει ως εξής κατά χρονολογική σειρά σύστασης: i. Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς ii. Επιτροπή Ανταγωνισμού iii. Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης iv. Εθνική Επιτροπή Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων v. Επιτροπή Καζίνων vi. Εθνική Επιτροπή Ηλεκτρονικών Μέσων Επικοινωνίας
vii. Ανώτατο Συμβούλιο Επιλογής Προσωπικού viii. Επιτροπή Ελέγχου των Πράξεων Οργάνων Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης ix. Αρχή Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων x. Συνήγορος του Πολίτη xi. Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας Τα παραπάνω κρατικά όργανα εντάσσονται στη θεσμική χωρεία των ελληνικών ΑΔΑ είτε λόγω ρητής σχετικής πρόβλεψης του ιδρυτικού τους νόμου είτε λόγω των χαρακτηρολογικών τους ιδιοτήτων. Όμως η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς δεν θεωρείται πλέον ΑΔΑ λόγω της μεταγενέστερης μετατροπής της σε ΝΠΔΔ, ενώ η Επιτροπή Ελέγχου των Πράξεων Οργάνων Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης δεν θεωρείται γνήσια ΑΔΑ λόγω του περιορισμένου κατά τόπο αλλά και της φύσης των αρμοδιοτήτων της. Περαιτέρω, η Επιτροπή Καζίνων και η Εθνική Επιτροπή Ηλεκτρονικών Μέσων Επικοινωνίας ήδη έχουν καταργηθεί δίχως κατά την βραχεία περίοδο του βίου τους να λειτουργήσουν ουσιαστικά. Κατά συνέπεια ο κατάλογος των γνήσιων Ελληνικών ΑΔΑ είναι ο ακόλουθος: i. Επιτροπή Ανταγωνισμού ii. Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης iii. Εθνική Επιτροπή Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων iv. Ανώτατο Συμβούλιο Επιλογής Προσωπικού v. Αρχή Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων vi. Συνήγορος του Πολίτη vii. Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας viii. Αρχή Διασφάλισης Απορρήτου Επικοινωνιών 2. Ανεξάρτητες Αρχές και Σύνταγμα Όπου από το Σύνταγμα προβλέπεται η συγκρότηση και η λειτουργία ανεξάρτητης αρχής, τα μέλη της διορίζονται με ορισμένη θητεία και διέπονται από προσωπική και λειτουργική ανεξαρτησία, όπως νόμος ορίζει. Νόμος ορίζει τα σχετικά με την επιλογή και την υπηρεσιακή κατάσταση του επιστημονικού και λοιπού προσωπικού της υπηρεσίας που οργανώνεται για την υποστήριξη της λειτουργίας κάθε ανεξάρτητης αρχής. Τα πρόσωπα που στελεχώνουν τις ανεξάρτητες αρχές πρέπει να έχουν τα ανάλογα προσόντα, όπως νόμος ορίζει. Η 2
επιλογή τους γίνεται με απόφαση της Διάσκεψης των Προέδρων της Βουλής και με επιδίωξη ομοφωνίας ή πάντως με την αυξημένη πλειοψηφία των τεσσάρων πέμπτων των μελών της. Τα σχετικά με τη διαδικασία επιλογής ορίζονται από τον Κανονισμό της Βουλής. Με τον Κανονισμό της Βουλής ρυθμίζονται όσα αφορούν τη σχέση των ανεξάρτητων αρχών με τη Βουλή και ο τρόπος άσκησης του κοινοβουλευτικού ελέγχου. Με την αναθεώρηση του 2001 όμως, ο συντακτικός νομοθέτης εντάσσει πέντε από αυτές στο σώμα του συνταγματικού κειμένου, δίνοντάς τους έτσι ενισχυμένη νομιμοποίηση και θεσμικό ρόλο μέσα στην ελληνική έννομη τάξη. Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα (αρ.9 Α ) Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης, κατοχυρώνεται (αρ.15 2) Αρχή Διαφύλαξης Απορρήτου Επικοινωνιών (αρ.19 2) Ανώτατο Συμβούλιο Επιλογής Προσωπικού (ΑΣΕΠ) (αρ.103 7) Συνήγορος του Πολίτη, (αρ.103 9) 3. Τα χαρακτηριστικά των ΑΔΑ 3.1 Η συγκρότηση των ΑΔΑ Οι ΑΔΑ αποτελούν συλλογικά όργανα, με πιθανή εξαίρεση τον Συνήγορο του Πολίτη, ο οποίος επικουρείται από τέσσερις βοηθούς Συνηγόρους, που απολαμβάνουν αυτοτελούς προσωπικής και λειτουργικής ανεξαρτησίας. Ο αριθμός των ΑΔΑ ποικίλει. Εννεαμελής είναι η σύνθεση της ΕΠΑ και της ΕΕΤΤ, επταμελής είναι η σύνθεση του ΕΣΡ και της ΑΠΔΕΠΧ, πενταμελής της ΡΑΕ, ενώ εισοσιεναμελής του ΑΣΕΠ. Ο τρόπος συγκρότησης της πλειονότητας των ΑΔΑ δεν παρέχει ασφαλείς εγγυήσεις ανεξαρτησίας ως προς τον τρόπο επιλογής των μελών τους. Τα μέλη των ΑΔΑ επιλέγονται είτε από τον αρμόδιο Υπουργό είτε από το Υπουργικό Συμβούλιο Η Διάσκεψη των Προέδρων της Βουλής είναι σήμερα ο βασικότερος άξονας γύρω από τον οποίο κινείται σήμερα η διαδικασία επιλογής των μελών των ΑΔΑ. Η θητεία των μελών των ΑΔΑ είναι μη ανακλητή και ανανεώσιμη, ενώ η διάρκεια της κλιμακώνεται από τριετής (ΕΠΑ) έως εξαετής (ΑΣΕΠ). Να σημειώσομε 3
ότι είναι συμβατή με την φιλοσοφία του θεσμού των ΑΔΑ η θητεία που ξεπερνά εκείνης των μελών της Βουλής, καθιστώντας έτσι τις ΑΔΑ απεξαρτημένες από τις όποιες κυβερνητικές μεταβολές. Για ορισμένες ΑΔΑ (ΕΣΡ) προβλέπεται μηχανισμός μειωμένης θητείας ορισμένων μελών, έτσι ώστε να προκύπτει σταδιακή ανανέωση μέρους της σύνθεσης του οργάνου. Για ορισμένες ΑΔΑ (ΕΕΤΤ, ΡΑΕ) έχει προβλεφθεί η δυνατότητα ακρόασης των υποψήφιων μελών τους, πριν τον διορισμό τους, ενώπιον της αρμόδιας Διαρκούς Επιτροπής της Βουλής. 3.2 Το καθεστώς των μελών των ΑΔΑ Σύμφωνα με ρητή συνταγματική και νομοθετική πρόβλεψη, τα μέλη όλων των απολαύουν προσωπικής και λειτουργικής ανεξαρτησίας. Εξαίρεση αποτελεί το ΑΣΕΠ, τα μέλη του οποίου χαρακτηρίζονται ως ανώτατοι κρατικοί λειτουργοί, δίχως όμως η σχετική πρόβλεψη του νομοθέτη να ακυρώνει το πράγματι ισχύον καθεστώς προσωπικής και λειτουργικής ανεξαρτησίας των μελών τους. Για την περιφρούρηση της ανεξαρτησίας των ΑΔΑ έχουν θεσπιστεί ασυμβίβαστα με την ιδιότητα του μέλους της ΑΔΑ. Ειδικότερα, η άσκηση από μέλους μιας ΑΔΑ οιουδήποτε δημοσίου λειτουργήματος και, κυρίως, η ανάληψη από αυτό οιασδήποτε μορφής επαγγελματικής δραστηριότητας, στον τομέα που ρυθμίζει η συγκεκριμένη ΑΔΑ, εμπίπτει στο καθεστώς ασυμβιβάστων και απαγορεύεται. Έκπτωση από την ιδιότητα του μέλους ΑΔΑ προβλέπεται για ορισμένες μόνο από αυτές (ΕΕΤ, ΑΠΔΕΠΧ, ΡΑΕ) και μόνο σε περίπτωση συνδρομής ασυμβιβάστων στο πρόσωπο του ή έκδοσης σε βάρος του αμετάκλητης δικαστικής απόφασης για αδίκημα που αποτελεί κώλυμα διορισμού δημοσίου υπαλλήλου. Η ενισχυτική της προσωπικής ανεξαρτησίας δικονομική ασυλία, η οποία χαρακτηρίζει τις αλλοδαπές ΑΔΑ, προβλέπεται μόνο στην περίπτωση του ΣΥΠ. Συγκεκριμένα, ο ΣΥΠ και οι Βοηθοί του δεν ευθύνονται, δεν διώκονται και δεν εξετάζονται για γνώμη που διατύπωσαν ή πράξη που εξετέλεσαν κατά την άσκηση των καθηκόντων τους. Μόνο σε ότι αφορά το ΕΣΡ, έχουν υπάρξει περιπτώσεις αναζήτησης ποινικών και αστικών ευθυνών μελών του. 3.3 Αρμοδιότητες των ΑΔΑ Ο νομοθέτης των ελληνικών ΑΔΑ όφειλε να δικαιώσει τον χαρακτηρισμό των ΑΔΑ όχι μόνο ως Ανεξάρτητων αλλά και ως Αρχών. Προς το σκοπό αυτό φρόντισε 4
να εξοπλίσει όλες τις ΑΔΑ με ευρείες αποφασιστικές αρμοδιότητες, οι οποίες διακρίνονται α) σε κανονιστικές αρμοδιότητες, β) σε αδειοδοτικές αρμοδιότητες, γ) σε κυρωτικές αρμοδιότητες, δ) σε ελεγκτικές αρμοδιότητες και σε ε) διαιτητικές αρμοδιότητες 3.3.1 κανονιστικές αρμοδιότητες Κανονιστικές αρμοδιότητες έχουν από τον νομοθέτη απονεμηθεί σε σειρά ΑΔΑ, όπως η ΕΠΑ, το ΕΣΠ, η ΕΕΤΤ, το ΑΣΕΠ, η ΑΠΔΕΠΧ και η ΡΑΕ. Σε ορισμένες περιπτώσεις οι κανονιστικές αρμοδιότητες ασκούνται υπό τον τύπο της διατύπωσης σύμφωνης ή απλής γνώμης προς τον αρμόδιο Υπουργό για την έκδοση κανονιστικής πράξης (ΕΠΑ, ΕΣΡ, ΕΕΤΤ και ΡΑΕ). Ιδιαίτερη κατηγορία κανονιστικών αρμοδιοτήτων συνιστούν αφενός η αρμοδιότητα έκδοσης του κανονισμού λειτουργίας της ΑΔΑ (ΕΠΑ) και αφετέρου η έκδοση Κωδίκων Δεοντολογίας (ΕΣΡ) 3.3.2. αδειοδοτικές αρμοδιότητες Η αδειοδότηση αποτελεί προνόμιο αρκετών ΑΔΑ και είναι σύμφυτη με την αποστολή τους (ρυθμιστική νομιμοποίηση της επιχειρηματικής δράσης σε ευαίσθητους τομείς). Και ως προς την αδειοδότηση, σε ορισμένες περιπτώσεις (ΕΣΡ και ΡΑΕ) η σχετική αρμοδιότητα ασκείται υπό τον τύπο της διατύπωσης σύμφωνης γνώμης προς τον αρμόδιο Υπουργό για την έκδοση της πράξης αδειοδότησης. Αδειοδοτικές αρμοδιότητες, στις οποίες περιλαμβάνονται και οι αρμοδιότητες ανανέωσης και ανάκλησης αδειών λειτουργίας έχον οι ακόλουθες ΑΔΑ: ΕΣΡ, ΕΕΤΤ και η ΡΑΕ. 3.3.3 κυρωτικές αρμοδιότητες Οι κυρωτικές αρμοδιότητες των ΑΔΑ αφορούν την επιβολή διοικητικών κυρώσεων σε παραβάτες της κείμενης νομοθεσίας. Κλιμακώνονται ως προς τη βαρύτητα τους, και ανάλογα με την βαρύτητα της παράβασης, καταρχήν σε απεύθυνση σύστασης ή προειδοποίησης, ακολούθως σε επιβολή χρηματικών προστίμων και τέλος σε αναστολή ή ανάκληση της άδειας λειτουργίας του παραβάτη. 5
Κυρωτικές αρμοδιότητες έχουν όλες οι ΑΔΑ εκτός από το ΑΣΕΠ και τον ΣΥΠ. Σύσταση ή προειδοποίηση απευθύνουν η ΕΠΑ, το ΕΑΡ, η ΕΕΤΤ και η ΑΠΔΕΠΧ και η ΡΑΕ και σε αναστολή ή ανάκληση άδειας λειτουργίας προβαίνουν το ΕΣΡ και ΑΠΔΕΠΧ. 3.3.4. Ελεγκτικές αρμοδιότητες Ως ελεγκτικές αρμοδιότητες των ΑΔΑ νοούνται αφενός η δυνατότητα τους να προβαίνουν σε παντός είδους διοικητικούς ελέγχους των υποκείμενων φορέων, με τη υποχρεωτική μάλιστα συνδρομή των αρμόδιων διοικητικών και δικαστικών αρχών, και αφετέρου στην υποχρέωση τους να υποβάλλουν κατ έτος (στη Βουλή κυρίως) έκθεση πεπραγμένων, στην οποία αποτυπώνουν την κατάσταση από πλευράς νομιμότητας στον τομέα που ελέγχουν. Ο ΣΥΠ και το ΑΣΕΠ, είναι οι ΑΔΑ με τις κατεξοχήν ελεγκτικές αρμοδιότητες. Το κατακτηθέν στην πορεία του χρόνου ηθικό κύρος των ελεγκτικών παρεμβάσεων τους έχει καταξιώσει τις ΑΔΑ αυτές ως αποτελεσματικούς μηχανισμούς ελέγχου, παρά το γεγονός ότι στερούνται κυρωτικών αρμοδιοτήτων. 3.3.5. Διαιτητικές αρμοδιότητες Διαιτητικές αρμοδιότητες έχουν απονεμηθεί αφενός στην ΕΠΑ, υπό τον τύπο της λήψης ασφαλιστικών μέτρων ενόψει υφιστάμενης διαφοράς και αφετέρου στην ΕΕΤΤ υπό τον τύπο της συνδρομής της στην εξωδικαστική επίλυση διαφορών, που αναφύονται και στις δύο περιπτώσεις μεταξύ φορέων της εποπτευόμενης από αυτές αγοράς. 4. Η Νομική Φύση των ΑΔΑ Ως κύρια αιτία την δυσπιστία που επικρατούσε στην κοινωνία για την αποτελεσματικότητα της Πολιτείας σε συγκεκριμένους τομείς, θεσπίστηκαν οι λεγόμενες Ανεξάρτητες Διοικητικές Αρχές. Η ανάπτυξη νέων τεχνολογιών δημιούργησε νέα δικαιώματα και νέες ατομικές ελευθερίες η αποτελεσματική προστασία των οποίων δεν είναι συμβατή με την γραφειοκρατία, την αδιαφάνεια, την δυσκαμψία του κρατικού μηχανισμού. Ο νομοθέτης ακροβάτησε σχετικά με την υπαγωγή των ΑΔΑ στον κρατικό μηχανισμό. Έτσι το ΕΣΡ υπαγόταν στον Υπουργό Προεδρίας, εν συνεχεία στον 6
Υπουργό Τύπου και σήμερα στον Υπουργό Επικρατείας. Η ΕΠΑ υπαγόταν στον Υπουργό Εμπορίου και σήμερα στον Υπουργό Ανάπτυξης. Αντίθετα ο ΣΥΠ δεν εντάσσεται πουθενά και δεν υπόκειται σε έλεγχο από κανένα κυβερνητικό όργανο ή διοικητική αρχή. Η προβλεπόμενη από τον νομοθέτη: α) υπαγωγή μιας ΑΔΑ σε συγκεκριμένο Υπουργείο ή β) εποπτεία από αυτό, συνδυάζεται αφενός με εγγυήσεις προσωπικής και λειτουργικής ανεξαρτησίας των μελών του οργάνου και αφετέρου με διοικητική διαχειριστική και οικονομική δημοσιονομική αυτοτέλεια αυτού. Το καθεστώς αυτόνομης οργάνωσης και λειτουργίας των ΑΔΑ καταλύει κάθε δεσμό οργανικής εξάρτησης απο την κεντρική Διοίκηση. Οι εγγυήσεις προσωπικής και λειτουργικής ανεξαρτησίας των μελών τους είναι πρωτοφανείς στο χώρο της Δημόσιας Διοίκησης και παραπέμπουν σε αυτές των Δικαστών. Η ευρύτητα των αρμοδιοτήτων των ΑΔΑ και συγκεκριμένα : α) η θέσπιση των κανόνων λειτουργίας των του τομέα ευθύνη τους (κανονιστική αρμοδιότητα), β) η εξειδίκευση και εφαρμογή των κανόνων αυτών (επιβολή κυρώσεων) και γ) η επίλυση των αναφυομένων σχετικώς διαφορών (διαιτητική αρμοδιότητα) οδηγεί στην συγκεντρωτική άσκηση από αυτές και της νομοθετικής και της εκτελεστικής και της δικαστικής Λειτουργίας στον τομέα ευθύνη τους Κατά συνέπεια οι ΑΔΑ στο μικρόκοσμο του συγκεκριμένου τομέα συγκεντρώνουν όλα τα υφιστάμενα είδη κρατικών εξουσιών, τις οποίες ασκούν ανεξέλεγκτα, υποκείμενες μόνο σε δικαστικό έλεγχο νομιμότητας. Καθίστανται λοιπόν οι ΑΔΑ μικρά κρατίδια στο πλαίσιο του Κράτους υπό τη λειτουργική εξουσιαστική του έννοια, στο μέτρο που ασκούν πλήρως και αποκλειστικά όλες τις κρατικές λειτουργίες σε περιχαρακωμένο πεδίο αρμοδιότητας Η αποδοχή της θεώρησης των ΑΔΑ ως αυτόνομων κρατιδίων συνιστά υπέρβαση του διλήμματος περί της ένταξης ή μη του θεσμού στην κατηγορία των οργάνων της εκτελεστικής εξουσίας. Δημιουργείται λοιπόν μια τέταρτη εξουσία, επιπρόσθετης των τριών κλασικών εξουσιών; H οργανική και λειτουργική αυτονομία των ΑΔΑ θέτει και το ζήτημα της δημοκρατικής νομιμοποίησης τους, στο μέτρο που οι Αρχές αυτές δεν λογοδοτούν πουθενά για την δράση τους και είναι πολιτικά ανεύθυνες. Ο έλληνας νομοθέτης, εν όψει των άνω χαρακτηρισμών που απένειμε στις ΑΔΑ, δεν είναι κατά συνέπεια ιδιαίτερα διαφωτιστικός 7
5. Αναγκαιότητα των Ανεξάρτητων Αρχών To κεντρικό ζήτηµα και η θεµελιώδης διακύβευση της πολιτικής ζωής στην εποχή µας και πολύ περισσότερο στα χρόνια που έρχονται είναι η ποιότητα και η αποτελεσµατικότητα της δηµοκρατίας. Ο τρόπος που αυτή λειτουργεί και ο βαθµός που εξυπηρετεί τους πολίτες και την κοινωνία, καθώς και τα ευρύτερα συµφέροντα και τις ανάγκες του ελληνισµού. Αποτελεί, συνεπώς, κεντρική παράµετρο στο νέο σύστηµα διακυβέρνησης της χώρας η ενίσχυση της αποτελεσµατικότητάς της, αλλά και η βελτίωση της ποιότητας της λειτουργίας της. Πολλώ δε µάλλον που η µείζων πρόκληση της δηµοκρατίας δεν είναι µόνο να κυβερνάται αποτελεσµατικά (τούτο διεκδικούν σε τελευταία ανάλυση και τα αυταρχικά καθεστώτα), αλλά να κυβερνάται αποτελεσµατικά µε τον µέγιστο δυνατό βαθµό κοινωνικής συναίνεσης και αποδοχής των πολιτών. Για το λόγο αυτό επιβάλλεται η ίδρυση και λειτουργία στο πλαίσιο του πολιτικού συστήµατος οργάνων και διαδικασιών κοινωνικού διαλόγου και προαγωγής της µέγιστης δυνατής συλλογικής συναίνεσης σε ζητήµατα εθνικής εµβέλειας και σηµασίας, για τα οποία είναι απαραίτητη η συνοχή, η συνέχεια και η συνέπεια της ακολουθούµενης πολιτικής σε µακροπρόθεσµη βάση. Ενδείκνυται, συνεπώς, όπως έχει ήδη αναφερθεί, η ίδρυση θεσµών ευρύτερης διαβούλευσης, συµµετοχής των πολιτών και νοµιµοποίησης, καθώς και καλλιέργειας ενός πνεύµατος εθνικής συνεννόησης και άρσης των διαχωριστικών γραµµών στους τοµείς της εθνικής οικονοµίας, της εξωτερικής πολιτικής, της ασφάλειας, της δηµόσιας διοίκησης, της παιδείας και του πολιτισµού. Εξ ίσου αναγκαία είναι η σύσταση ανεξαρτήτων θεσµών και οργάνων για την προστασία των δικαιωµάτων του πολίτη από την κρατική αυθαιρεσία, τη διάκριση και την εξισορρόπηση των εξουσιών, για την αποκατάσταση µεγαλύτερης διαφάνειας, αποτελεσµατικότητας και ευελιξίας στη λειτουργία του πολιτικού συστήµατος. Ειδικότερα, κορυφαία παράµετρος της στρατηγικής για τη µεταρρύθµιση του κράτους και την εγκαινίαση ενός νέου, πιο αποτελεσµατικού και πιο δηµοκρατικού συστήµατος διακυβέρνησης της χώρας είναι η επιλογή και η σαφής πολιτική δέσµευση για την απεξάρτηση του κράτους και της δηµόσιας διοίκησης από την πολιτική και ειδικότερα από την εκάστοτε κυβέρνηση. Είναι εµφανές, ότι τα πλέον σοβαρά αρνητικά φαινόµενα στο δηµόσιο τοµέα, 8
οφείλονται στον άκρατο κοµµατισµό. Τα φαινόµενα αυτά, δηµιουργούνται και µεγιστοποιούνται εξαιτίας της «αιχµαλωσίας» του κράτους από το κυβερνόν κόµµα. Πρωταρχικό ρόλο για την ανατροπή αυτής της κατάστασης, όσο και για την ενίσχυση της αποτελεσµατικότητας, της τεχνογνωσίας και της αξιοκρατικής ουδετερότητας της διοίκησης αναµένεται να διαδραµατίσουν οι Ανεξάρτητες Αρχές. Μερικές από αυτές έχουν ήδη τύχει συνταγµατικής αναγνώρισης, αλλά εκκρεµεί η επακριβής κατάστρωση του θεσµικού τους ρόλου, όσο και η κατάλληλη στελέχωσή τους, προκειµένου αυτές να µπορέσουν να ανταποκριθούν στην αποστολή τους σε βάθος χρόνου. Ειδικότερα, ξεχωριστή σηµασία για ο νέο σύστηµα διακυβέρνησης έχουν οι ακόλουθες δηµόσιες αρχές και τα όργανα που επιτελούν αντίστοιχες λειτουργίες ελέγχου και αξιολόγησης: To Ανώτατο Συµβούλιο ηµόσιας ιοίκησης, µε έργο και αποστολή όχι µόνο τον έλεγχο των προσλήψεων προσωπικού (όπως το σηµερινό ΑΣΕΠ) αλλά και την τήρηση της αξιοκρατίας, όσον αφορά τη υπηρεσιακή εξέλιξη των στελεχών της δηµόσιας διοίκησης, καθώς επίσης και την ανάπτυξη ενός συµβουλευτικού, γνωµοδοτικού και εποπτικού ρόλου και αρµοδιότητας για τα ζητήµατα οργάνωσης και λειτουργίας των δηµοσίων υπηρεσιών. Για την εκπλήρωση της αποστολής του, το Συµβούλιο ηµόσιας ιοίκησης θα πρέπει να στελεχώνεται µε το κατάλληλο προσωπικό (εισηγητές, παρέδρους, συµβούλους). Ο θεσµός του Συνηγόρου του Πολίτη, που ήδη υφίσταται και λειτουργεί µε ικανοποιητικό τρόπο, θα πρέπει στο µέλλον να εξοπλιστεί µε ορισµένες αποφασιστικές -κυρωτικές αρµοδιότητες, καθώς και τη δυνατότητα επιβολής διοικητικών προστίµων, ώστε να µπορέσει να συµβάλει στην αποκατάσταση των σχέσεων κράτους πολίτη και στην αποτελεσµατική εφαρµογή της αρχής της νοµιµότητας. Στις υπηρεσίες του Συνηγόρου του Πολίτη θα πρέπει να υπαχθεί και το Σώµα Ελεγκτών Επιθεωρητών ηµόσιας ιοίκησης, ενώ τα στελέχη θα πρέπει να µπορούν να σταδιοδροµούν µε τρόπο οργανωµένο και µακροπρόθεσµο στο θεσµό (ως εισηγητές, πάρεδροι, συνήγοροι), αφού προσλαµβάνονται µε αυστηρή διαγωνιστική δοκιµασία και επιλογή. Συναφούς χαρακτήρα είναι και ο θεσµός του Συνηγόρου Υγείας & Κοινωνικών Υπηρεσιών, µε σκοπό την πάταξη της κακοδιοίκησης στους 9
ευαίσθητους αυτούς τοµείς. Καθώς και ο θεσµός του Συνηγόρου του ηµότη για τα θέµατα της τοπικής αυτοδιοίκησης. Επιτροπή Ελέγχου ηµοσίων Έργων και Προµηθειών, για την καταπολέµηση της διαφθοράς και την εξασφάλιση της διαφάνειας στον ευαίσθητο χώρο των έργων και των προµηθειών, αλλά και για να µην αποκλείεται η πλειοψηφία του επιχειρηµατικού κόσµου από τις αναπτυξιακές διαδικασίες, όπως συχνά συµβαίνει σήµερα µε την πρακτική των απ ευθείας αναθέσεις έργων και προµηθειών σε ποικιλώνυµους ηµετέρους. Την ίδια σηµασία έχει και η καταπολέµηση του φαινοµένου της διαφθοράς και του χρηµατισµού κρατικών λειτουργών και υπαλλήλων στην άσκηση της δηµόσιας εξουσίας. Με τη σύσταση της ως άνω Επιτροπής ως ανεξάρτητης αρχής θα απαιτείται η σύµφωνη γνώµη της για κάθε προµήθεια, σύµβαση ή έργο του δηµοσίου που ξεπερνά ορισµένο κόστος. Για τον αποτελεσµατικότερο έλεγχο και τη συστηµατική παρακολούθηση των διαδικασιών αυτών είναι αναγκαία η υποστήριξή της µε το κατάλληλο προσωπικό, τα µέσα και τις µεθόδους, ώστε να προωθήσει τη διαφάνεια και την αξιοπιστία στη διαχείριση του δηµοσίου χρήµατος. Όσον αφορά στη σύνθεση της Επιτροπής, αυτή µπορεί να είναι εννεαµελής (9) και τα µέλη της να επιλέγονται µε κλήρωση µεταξύ τριπλασίου αριθµού ανωτάτων δικαστικών και καθηγητών πανεπιστηµίου, που προτείνονται από τις οικείες ολοµέλειες και τις συγκλήτους. Τα µέλη της Επιτροπής σε αυτήν για πενταετή θητεία µε καθεστώς πλήρους και αποκλειστικής απασχόλησης. Αρχή Ελέγχου του «πολιτικού χρήµατος». Προκειµένου να ελεγχθεί το «πολιτικό χρήµα» και να καταπολεµηθεί το φαινόµενο του αθέµιτου πολιτικού ανταγωνισµού, είναι απαραίτητο να διασφαλισθεί η αρχή της δηµοσιότητας των εκλογικών δαπανών και των πολιτικών χρηµατοδοτήσεων, ο προσδιορισµός ανωτάτων ορίων των σχετικών δαπανών και ο έλεγχος τήρησής τους από ανεξάρτητη δηµόσια αρχή, η οποία και θα µπορεί να επιβάλλει σχετικές κυρώσεις. Αυτές µπορεί να εκτείνονται από την επιβολή προστίµων στους πολιτικούς, έως την έκπτωσή τους από το αξίωµά τους, αλλά και την µείωση των ποσοστών της κρατικής αρωγής των κοµµάτων που διαπράττουν το αδίκηµα του αθέµιτου πολιτικού ανταγωνισµού. Η σύνθεση της αρχής αυτής µπορεί να είναι ανάλογης µορφής µε αυτήν της Επιτροπής Ελέγχου ηµοσίων Έργων και Προµηθειών, και πάντως να µην 10
πλειοψηφούν σε αυτήν τα πολιτικά πρόσωπα, όπως τώρα συµβαίνει, διότι τότε ταυτίζονται οι ιδιότητες του ελέγχοντος και του ελεγχόµενου. Προτείνεται, τέλος, η περαιτέρω λειτουργική αναβάθµιση, η διεύρυνση του ρόλου και η αρτιότερη οργάνωση ήδη υφισταµένων ανεξαρτήτων αρχών και οργάνων, όπως: i. Το Εθνικό Συµβούλιο Ραδιοτηλεόρασης, το οποίο εγγυάται την αποτελεσµατική εφαρµογή των αρχών της αντικειµενικότητας, της ισοτιµίας και της ποιότητας, καθώς και τις αρχές της διαφάνειας στον χώρο της Ραδιοτηλεόρασης, ii. Η Αρχή Προστασίας εδοµένων Προσωπικού Χαρακτήρα, iii. Η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς και η Επιτροπή Ανταγωνισµού, ώστε να ανταποκρίνονται στις ανάγκες του iv. Επίσης, υποστηρίχθηκε η σύσταση υπηρεσιών του «Συνηγόρου του Οπλίτη» και «Συνηγόρου κρατουµένων». ΜΕΡΟΣ ΙΙ Σώμα Επιθεωρητών Ελεγκτών Δημόσιας Διοικησης 1. Ιστορικό Το Σώμα Επιθεωρητών Ελεγκτών Δημόσιας Διοίκησης (Σ.Ε.Ε.Δ.Δ.) ιδρύθηκε με το νόμο 2477/1997. Συγκροτήθηκε και άρχισε να λειτουργεί από 12-1-1998. Το 1999 με το Ν. 2738/1999 ιδρύθηκαν και λειτουργούν περιφερειακά γραφεία του Σ.Ε.Ε.Δ.Δ. στη Θεσσαλονίκη, Λάρισα και Τρίπολη. Αυξήθηκε ο αριθμός των επιθεωρητών-ελεγκτών από 50 σε 80 και δημιουργήθηκε βαθμίδα βοηθών επιθεωρητών-ελεγκτών με 30 οργανικές θέσεις. Προβλέφθηκε η λειτουργία της Γραμματείας του Σ.Ε.Ε.Δ.Δ. ως οργανική μονάδα σε επίπεδο Διεύθυνσης με την ονομασία «Δ/νση Διοικητικής Υποστήριξης» Το 2000 με τον Ν. 2839/2000 συστάθηκε θέση Ειδικού Γραμματέα ο οποίος προΐσταται του Σ.Ε.E.Δ.Δ., ενώ με τον πρόσφατο Ν. 3074/2002, αναβαθμίστηκε ο ρόλος και οι αρμοδιότητες του Σ.Ε.Ε.Δ.Δ. με σκοπό Διενέργεια επιθεωρήσεων, εκτάκτων ελέγχων και ερευνών. 11
Συγκέντρωση του απαιτούμενου υλικού για την άσκηση ποινικών και πειθαρχικών διώξεων. Ασκηση πειθαρχικών διώξεων και η παραπομπή των υπευθύνων στην εισαγγελική αρχή για καταλογισμό ευθυνών. Έλεγχο περιουσιακής κατάστασης των υπαλλήλων των ελεγχόμενων φορέων. Προκαταρκτική εξέταση ή προανάκριση μετά από παραγγελία εισαγγελέα. 2. Σκοπός Αποστολή Το Σ.Ε.Ε.Δ.Δ. είναι όργανο εσωτερικού ελέγχου της Δημόσιας Διοίκησης, υπάγεται στον Υπουργό Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης και είναι αρμόδιο για τη διενέργεια επιθεωρήσεων, έκτακτων ελέγχων και ερευνών, τη συγκέντρωση του αποδεικτικού υλικού για την άσκηση ποινικής ή πειθαρχικής δίωξης και για τον έλεγχο των δηλώσεων της περιουσιακής κατάστασης των υπαλλήλων. Σκοπός του είναι η διασφάλιση της εύρυθμης και αποτελεσματικής λειτουργίας της διοίκησης, ιδιαίτερα δε με την επισήμανση φαινομένων διαφθοράς, κακοδιοίκησης, αδιαφανών διαδικασιών, αναποτελεσματικότητας, χαμηλής παραγωγικότητας και ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών. 3. Πεδίο Παρέμβασης Στην αρμοδιότητα του Σ.Ε.Ε.Δ.Δ. ανήκουν οι παρακάτω φορείς : Δημόσιες Υπηρεσίες (κεντρικές, περιφερειακές και αυτοτελείς). Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου. Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης Α' & Β' βαθμού. Επιχειρήσεις Ο.Τ.Α. Κρατικά Νομικά Πρόσωπα Ιδιωτικού Δικαίου. Δημόσιες Επιχειρήσεις. Το Σ.Ε.Ε.Δ.Δ. δεν επιλαμβάνεται θεμάτων που σχετίζονται με τη λειτουργία των ανεξάρτητων αρχών, καθώς και την προσωπική ανεξαρτησία των μελών τους και δεν εξετάζει υποθέσεις που εμπίπτουν στην αρμοδιότητα της Υπηρεσίας Εσωτερικών Υποθέσεων της Ελληνικής Αστυνομίας, του Γραφείου 12
Εσωτερικών Υποθέσεων του Υπουργείου Εμπορικής Ναυτιλίας, στην οικονομική και διαχειριστική λειτουργία της Οικονομικής Επιθεώρησης και των Συντονιστών Δημοσιονομικών Ελεγκτών του Υπουργείου Οικονομίας και Οικονομικών, καθώς και θεμάτων που αφορούν την υπηρεσιακή κατάσταση των υπαλλήλων. 4. Διαδικασία ελέγχου Η εντολή για επιθεώρηση, έλεγχο ή έρευνα στους Επιθεωρητές-Ελεγκτές δίνεται αυτεπάγγελτα από τον Ειδικό Γραμματέα του Σ.Ε.Ε.Δ.Δ. ή κατόπιν εντολής του Υπουργού Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης, του οικείου Υπουργού ή Γενικού Γραμματέα Περιφέρειας για τις υπηρεσίες τους ή τα εποπτευόμενα από αυτούς Ν.Π.Δ.Δ. και κρατικά νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου. Διενέργεια ελέγχου ή έρευνας μπορεί να ζητήσει ο Γενικός Επιθεωρητής Δημόσιας Διοίκησης, ο Συνήγορος του Πολίτη και ο επικεφαλής Ανεξάρτητης Διοικητικής Αρχής. Στο κλιμάκιο συμμετέχουν οι Επιθεωρητές-Ελεγκτές του Σ.Ε.Ε.Δ.Δ. και αν κριθεί αναγκαίο μετά από σχετικό αίτημα του Ειδικού Γραμματέα του Σ.Ε.Ε.Δ.Δ. διατίθενται στο Σ.Ε.Ε.Δ.Δ. για το χρονικό διάστημα της διενέργειας του ελέγχου υπάλληλοι των υπηρεσιακών μονάδων επιθεώρησης ή άλλων υπηρεσιών των φορέων αρμοδιότητας του Σ.Ε.Ε.Δ.Δ.. Οι Επιθεωρητές Ελεγκτές και οι Βοηθοί Επιθεωρητές Ελεγκτές επισκέπτονται την υπηρεσία όπου γίνεται ο έλεγχος, έχουν δικαίωμα πρόσβασης στους φακέλους συμπεριλαμβανομένων και των απορρήτων, εκτός εάν πρόκειται για ζητήματα που ανάγονται στην άσκηση εξωτερικής πολιτικής, την εθνική άμυνα και την κρατική ασφάλεια. Κατά τη διάρκεια της επιθεώρησης και του ελέγχου μπορούν επίσης να ζητούν πληροφορίες και στοιχεία από τους αρμόδιους υπαλλήλους της υπηρεσίας που ασχολούνται με την εξεταζόμενη υπόθεση. Οι Επιθεωρητές και οι Βοηθοί είναι υποχρεωμένοι βάσει του Ν. 3074/02 άρθρο 3 παρ. 10 να διαφυλάσσουν το απόρρητο. Οι υπηρεσίες οφείλουν να τους παρέχουν όλα τα απαραίτητα στοιχεία και να τους διευκολύνουν με κάθε τρόπο. Η μη χορήγηση των παραπάνω πληροφοριών ή στοιχείων, ως και η απόκρυψη στοιχείων ή πληροφοριών, καθώς επίσης η χορήγηση εν γνώσει ανακριβών στοιχείων και γενικά η παρακώλυση και παραπλάνηση του έργου των Επιθεωρητών Ελεγκτών 13
Δημόσιας Διοίκησης και των Βοηθών Επιθεωρητών Ελεγκτών, συνιστά αυτοτελές πειθαρχικό παράπτωμα (για το οποίο μπορεί να επιβληθεί μια από τις ποινές που προβλέπονται στις περιπτώσεις γ' έως και στ' της παρ.1 του άρθρου 109 του Υπαλληλικού Κώδικα). Μετά το πέρας της επιθεώρησης, του ελέγχου οι Επιθεωρητές υποβάλλουν στον Ειδικό Γραμματέα εμπεριστατωμένη και τεκμηριωμένη έκθεση, στην οποία του εκθέτουν τις διαπιστώσεις και τα συμπεράσματα και προτείνουν λύσεις ή διατυπώνουν βελτιωτικές προτάσεις. Ο Ειδικός Γραμματέας γνωστοποιεί το πόρισμα στους καθ ύλην αρμόδιους Υπουργούς και στις Υπηρεσίες που έγινε η επιθεώρηση, ο έλεγχος ή η έρευνα. Αν από τη διενέργεια του ελεγκτικού έργου του Σ.Ε.Ε.Δ.Δ. προκύψουν πειθαρχικές ευθύνες, τότε η έκθεση επιθεώρησης-ελέγχου διαβιβάζεται από τον Ειδικό Γραμματέα του Σ.Ε.Ε.Δ.Δ., στο αρμόδιο πειθαρχικό όργανο με πρόταση για την άσκηση ελέγχου κατά του υπαιτίου ή τη λήψη άλλων μέτρων αν ο υπαίτιος δεν υπόκειται σε πειθαρχικό έλεγχο. Σε κάθε περίπτωση, ο Ειδικός Γραμματέας του Σ.Ε.Ε.Δ.Δ. μπορεί να προκαλέσει τη διενέργεια Ε.Δ.Ε. Εάν από την Ε.Δ.Ε. προκύψουν πειθαρχικές ευθύνες, η πειθαρχική δίωξη αποτελεί δέσμια ενέργεια για τα αρμόδια όργανα, η οποία εκδηλώνεται εντός αποκλειστικής προθεσμίας δέκα ημερών από την περιέλευση του πορίσματος. Πρέπει να σημειωθεί ότι αν από την Ε.Δ.Ε. διαπιστωθεί η διάπραξη πειθαρχικού αδικήματος το οποίο επισύρει την ποινή της οριστικής παύσης (άρθρο 109 παρ. 2 του Υπαλληλικού Κώδικα), τότε ο Ειδικός Γραμματέας του Σ.Ε.Ε.Δ.Δ. ασκεί ο ίδιος την πειθαρχική δίωξη και παραπέμπει την υπόθεση στο αρμόδιο υπηρεσιακό συμβούλιο. Αν διαπιστωθεί διάπραξη πειθαρχικού παραπτώματος αιρετού οργάνου της τοπικής αυτοδιοίκησης, πρώτου και δευτέρου βαθμού, ο φάκελος διαβιβάζεται στο Γενικό Γραμματέα της οικείας Περιφέρειας, ο οποίος υποχρεούται να ασκήσει την πειθαρχική δίωξη εντός αποκλειστικής προθεσμίας δέκα ημερών από την περιέλευση της έκθεσης. 14
ΜΕΡΟΣ ΙΙΙ Γενικός Επιθεωρητής Δημόσιας Διοίκησης 1.Γενικά Γενικός Επιθεωρητής Δημόσιας Διοίκησης διορίζεται πρόσωπο εγνωσμένου κύρους, με υψηλή επιστημονική κατάρτιση και ευρεία κοινωνική αποδοχή. Επιλέγεται από το Υπουργικό Συμβούλιο, μετά από εισήγηση του Υπουργού Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης και διορίζεται για πέντε χρόνια. Πρώτος Γενικός Επιθεωρητής Δημόσιας Διοίκησης διορίστηκε ο Κώστας Δαφέρμος, επίτιμος Αντιπρόεδρος του Αρείου Πάγου, πρώην Πρόεδρος της Αρχής Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα. Από τις 13/09/04 Γενικός Επιθεωρητής Δημόσιας Διοίκησης διορίστηκε ο Λέανδρος Ρακιντζής, αρεοπαγίτης επί τιμή. 2. Αποστολή Αρμοδιότητες Ο Γενικός Επιθεωρητής Δημόσιας Διοίκησης έχει ως αποστολή τη διασφάλιση της εύρυθμης και αποτελεσματικής λειτουργίας της δημόσιας διοίκησης, την παρακολούθηση και αξιολόγηση του έργου του Σώματος Επιθεωρητών -Ελεγκτών Δημόσιας Διοίκησης και όλων των ιδιαίτερων Σωμάτων και Υπηρεσιών Επιθεώρησης και Ελέγχου της δημόσιας διοίκησης, καθώς και τον εντοπισμό φαινομένων διαφθοράς και κακοδιοίκησης. Σύμφωνα με το άρθρο 1 του Ν.3074/2002 ο Γενικός Επιθεωρητής Δημόσιας Διοίκησης : 1. Διατάσσει αυτεπαγγέλτως τη διενέργεια επιθεωρήσεων, ελέγχων και ερευνών από: α. το ΣΕΕΔΔ β. τα ιδιαίτερα Σώματα και τις Υπηρεσίες Επιθεώρησης και Ελέγχου : των Υπουργείων, των Περιφερειών, των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης πρώτου και δεύτερου βαθμού, 15
των επιχειρήσεών τους, των νομικών προσώπων δημόσιου δικαίου, των κρατικών νομικών προσώπων ιδιωτικού δικαίου, των δημόσιων επιχειρήσεων, των επιχειρήσεων, τη διοίκηση των οποίων ορίζει άμεσα ή έμμεσα το δημόσιο με διοικητική πράξη ή ως μέτοχος. 2. Παρακολουθεί τη δράση του ΣΕΕΔΔ και των ιδιαίτερων Σωμάτων Επιθεώρησης και Ελέγχου της περ. β' της παρ. 2 του ίδιου άρθρου. 3. Παρακολουθεί την πορεία των ελέγχων που διενεργούνται από τα ανωτέρω Σώματα και ενημερώνεται για τα πορίσματα των ελέγχων που διενεργούνται από αυτά, οποτεδήποτε το ζητήσει. 4. Αξιολογεί το έργο των Σωμάτων Επιθεώρησης και Ελέγχου. 5. Διεξάγει ελέγχους, επανελέγχους, επιθεωρήσεις και έρευνες: α. στο Δημόσιο, β. στα ΝΠΔΔ, γ. στους ΟΤΑ, πρώτου και δεύτερου βαθμού και στις επιχειρήσεις τους, δ. στα κρατικά νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου, ε. στις δημόσιες επιχειρήσεις, στ. στις επιχειρήσεις, τη διοίκηση των οποίων ορίζει άμεσα ή έμμεσα το Δημόσιο με διοικητική πράξη ή ως μέτοχος. 6. Διεξάγει έλεγχο των ετήσιων δηλώσεων οικονομικής κατάστασης («πόθεν έσχες») όλων των μελών των σωμάτων επιθεώρησης και ελέγχου. 7. Ελέγχει καταγγελίες οι οποίες υποβάλλονται στο Γραφείο του σχετικά με φαινόμενα κακοδιοίκησης στους φορείς της παρ. 2α του άρθρου 1 του Ν.3074/2002 και στα Σώματα Ελέγχου αυτών. 8. Προεδρεύει του Συντονιστικού Οργάνου Επιθεώρησης και Ελέγχου ( Σ.Ο.Ε.Ε.) το οποίο έχει σκοπό την παρακολούθηση και το συντονισμό των επιθεωρήσεων και ελέγχων των ιδιαίτερων σωμάτων και υπηρεσιών επιθεωρήσεων και ελέγχου. Ο ρόλος του Γενικού Επιθεωρητή Δημόσιας Διοίκησης ενισχύθηκε σημαντικά με το άρθρο 26 του ν. 3200/2003 με την πειθαρχική δικαιοδοσία του. Ειδικότερα ο Γενικός Επιθεωρητής Δημόσιας Διοίκησης μπορεί να ασκήσει ή να διατάξει την άσκηση πειθαρχικής δίωξης ή τη λήψη άλλων διοικητικών μέτρων. Μπορεί επίσης να 16
παραπέμπει υποθέσεις, για τις οποίες έχει εκδοθεί απόφαση πειθαρχικού οργάνου στο αμέσως ανώτερο πειθαρχικό όργανο, ασκώντας τα προβλεπόμενα από το νόμο ένδικα μέσα. Τέλος με το άρθρο 12 του ν.3320/2005 ο Γενικός Επιθεωρητής Δημόσιας Διοίκησης απέκτησε τη δυνατότητα να ενημερώνεται για την πορεία των ποινικών διώξεων που ασκούνται κατά υπαλλήλων, λειτουργών ή οργάνων δημόσιων φορέων, για τα παραπεμπτικά ή απαλλακτικά βουλεύματα και τις καταδικαστικές ή αθωωτικές αποφάσεις. Ειδικότερα ο Εισαγγελέας Πρωτοδικών και ο γραμματέας του δικαστηρίου ή του δικαστικού συμβουλίου υποχρεούνται να ανακοινώνουν στο Γενικό Επιθεωρητή Δημόσιας Διοίκησης ο μεν πρώτος την ποινική δίωξη, που ασκείται με κάθε μορφή συμμετοχής κατά υπαλλήλου, λειτουργού ή οργάνου των φορέων της για εγκλήματα περί την υπηρεσία, κατά της ιδιοκτησίας και κατά περιουσιακών δικαιωμάτων, που στρέφονται κατά του Δημόσιου και των ως άνω φορέων, ο δε δεύτερος τα παραπεμπτικά ή απαλλακτικά βουλεύματα, σε κάθε βαθμό δικαιοδοσίας καταδικαστικές ή αθωωτικές αποφάσεις κατά των ως άνω προσώπων και για τις αξιόποινες αυτές πράξεις. 3. Οργάνωση Ο Γενικός Επιθεωρητής Δημόσιας Διοίκησης συνεπικουρείται στο έργο του από τέσσερις Βοηθούς Γενικούς Επιθεωρητές Δημόσιας Διοίκησης οι οποίοι διορίζονται με πενταετή θητεία με απόφαση του Υπουργού Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης, μετά από πρότασή του. Ο Γενικός Επιθεωρητής Δημόσιας Διοίκησης υποστηρίζεται στο έργο του από οκτώ ειδικούς επιθεωρητές που επιλέγονται μετά από δημόσια πρόσκληση, με θητεία δύο ετών ή με τριετή απόσπαση και με τα προσόντα του ειδικού επιστημονικού προσωπικού ή με οκταετή προϋπηρεσία αντίστοιχα. Οι ειδικοί επιθεωρητές υποστηρίζουν το έργο της διεξαγωγής των ελέγχων, επανελέγχων, επιθεωρήσεων και ερευνών στους φορείς που ελέγχονται από το θεσμό και γενικά ενεργούν κατ ' εντολή του Γενικού Επιθεωρητή Δημόσιας Διοίκησης και των Βοηθών του. Επίσης μπορούν να εκτελέσουν καθήκοντα ειδικών ανακριτικών υπαλλήλων και να διενεργούν ένορκες διοικητικές εξετάσεις. 17
Το Γραφείο του Γενικού Επιθεωρητή Δημόσιας Διοίκησης συγκροτείται από τη Γραμματεία, η οποία λειτουργεί σε επίπεδο Διεύθυνσης και η οποία στελεχώνεται από 15 μόνιμους ή με σύμβαση ιδιωτικού δικαίου αορίστου χρόνου υπαλλήλους του δημόσιου, των ΝΠΔΔ, των ΟΤΑ α και β βαθμίδας και των ΚΝΠΙΔ, με απόσπαση διάρκειας τριών ετών που μπορεί να παρατείνεται. Της Γραμματείας προίσταται υπάλληλος κατηγορίας ΠΕ με Α βαθμό. Η Γραμματεία είναι αρμόδια για τη διοικητική οργάνωση και λειτουργία της υπηρεσίας, την κατάσταση του προσωπικού της, την οικονομική της διαχείριση, τη λειτουργία του μηχανογραφικού της συστήματος κλπ. ΜΕΡΟΣ IV Ελεγκτικό Συνέδριο Το Ελεγκτικό Συνέδριο δεν είναι κατά κύριο λόγο διοικητική αρχή ούτε αποκλειστικά δικαστική. Έχει φανερά διπλό χαρακτήρα, δηλαδή είναι ανώτατο διοικητικό δικαστήριο και συγχρόνως διοικητική αρχή Στην αρμοδιότητα του Ελεγκτικού Συνεδρίου ανήκουν ιδίως: i. O έλεγχος των δαπανών του Κράτους, καθώς και των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης ή άλλων νομικών προσώπων, που υπάγονται με ειδική διάταξη νόμου στο καθεστώς αυτό. ii. έλεγχος συμβάσεων μεγάλης οικονομικής αξίας στις οποίες αντισυμβαλλόμενος είναι το Δημόσιο ή άλλο νομικό πρόσωπο που εξομοιώνεται με το Δημόσιο από την άποψη αυτή, όπως νόμος ορίζει. iii. έλεγχος των λογαριασμών των δημόσιων υπολόγων και των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης ή άλλων νομικών προσώπων. iv. Η γνωμοδότηση για τα νομοσχέδια που αφορούν συντάξεις ή αναγνώριση υπηρεσίας για την παροχή δικαιώματος σύνταξης. v. Η σύνταξη και η υποβολή έκθεσης προς τη Βουλή για τον απολογισμό και ισολογισμό του Κράτους. vi. Η εκδίκαση διαφορών σχετικά με την απονομή συντάξεων, καθώς και με τον έλεγχων των λογαριασμών των δημόσιων υπολόγων και των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης ή άλλων νομικών προσώπων. 18
vii. Η εκδίκαση υποθέσεων που αναφέρονται στην ευθύνη των πολιτικών ή στρατιωτικών δημόσιων υπαλλήλων, καθώς και των υπαλλήλων των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης και των άλλων νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου για κάθε ζημία που από δόλο ή αμέλεια προκλήθηκε στο Κράτος, τους οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης ή σε άλλα νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου. Oι αποφάσεις του Eλεγκτικού Συνεδρίου για υποθέσεις της παραγράφου 1 δεν υπόκεινται στον έλεγχο του Συμβουλίου της Eπικρατείας. 19
Σημείωμα Αδειοδότησης Το παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά, Μη Εμπορική Χρήση Παρόμοια Διανομή 4.0 [1] ή μεταγενέστερη, Διεθνής Έκδοση. Εξαιρούνται τα αυτοτελή έργα τρίτων π.χ. φωτογραφίες, διαγράμματα κ.λ.π., τα οποία εμπεριέχονται σε αυτό. Οι όροι χρήσης των έργων τρίτων επεξηγούνται στη διαφάνεια «Επεξήγηση όρων χρήσης έργων τρίτων». Τα έργα για τα οποία έχει ζητηθεί άδεια αναφέρονται στο «Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων». [1] http://creativecommons.org/licenses/από-nc-sa/4.0/ Ως Μη Εμπορική ορίζεται η χρήση: που δεν περιλαμβάνει άμεσο ή έμμεσο οικονομικό όφελος από την χρήση του έργου, για το διανομέα του έργου και αδειοδόχο που δεν περιλαμβάνει οικονομική συναλλαγή ως προϋπόθεση για τη χρήση ή πρόσβαση στο έργο που δεν προσπορίζει στο διανομέα του έργου και αδειοδόχο έμμεσο οικονομικό όφελος (π.χ. διαφημίσεις) από την προβολή του έργου σε διαδικτυακό τόπο Ο δικαιούχος μπορεί να παρέχει στον αδειοδόχο ξεχωριστή άδεια να χρησιμοποιεί το έργο για εμπορική χρήση, εφόσον αυτό του ζητηθεί.
Επεξήγηση όρων χρήσης έργων τρίτων διαθέσιμο με άδεια CC-BY διαθέσιμο με άδεια CC-BY-SA διαθέσιμο με άδεια CC-BY-ND διαθέσιμο με άδεια CC-BY-NC διαθέσιμο με άδεια CC-BY-NC-SA διαθέσιμο με άδεια CC-BY-NC-ND διαθέσιμο με άδεια CC0 Public Domain διαθέσιμο ως κοινό κτήμα χωρίς σήμανση Δεν επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου, παρά μόνο εάν ζητηθεί εκ νέου άδεια από το δημιουργό. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου και η δημιουργία παραγώγων αυτού με απλή αναφορά του δημιουργού. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού, και διάθεση του έργου ή του παράγωγου αυτού με την ίδια άδεια. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού. Δεν επιτρέπεται η δημιουργία παραγώγων του έργου. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού. Δεν επιτρέπεται η εμπορική χρήση του έργου. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού και διάθεση του έργου ή του παράγωγου αυτού με την ίδια άδεια. Δεν επιτρέπεται η εμπορική χρήση του έργου. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού. Δεν επιτρέπεται η εμπορική χρήση του έργου και η δημιουργία παραγώγων του. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου, η δημιουργία παραγώγων αυτού και η εμπορική του χρήση, χωρίς αναφορά του δημιουργού. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου, η δημιουργία παραγώγων αυτού και η εμπορική του χρήση, χωρίς αναφορά του δημιουργού. Συνήθως δεν επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου.
Διατήρηση Σημειωμάτων Οποιαδήποτε αναπαραγωγή ή διασκευή του υλικού θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει: το Σημείωμα Αναφοράς το Σημείωμα Αδειοδότησης τη δήλωση Διατήρησης Σημειωμάτων το Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (εφόσον υπάρχει) μαζί με τους συνοδευόμενους υπερσυνδέσμους.
Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ιονίων Νήσων» έχει χρηματοδοτήσει μόνο την αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους.